نام پژوهشگر: ایرج رضایی

هیدروژئومرفولوژی حوضه آبریز قزلچه سو (مریوان)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید بهشتی - دانشکده علوم 1379
  ایرج رضایی   حسن صدوق ونینی

با توجه به مطالبی که گفته شد فصول زمین شناسی، اقلیم و هیدرولوژی به عنوان فصول پایه ای مطرح است. تاثیر این سه بخش بر روی همدیگر باعث بوجود آمدن فصل دیگری به نام ژئومرفولوژی می شود که به بررسی اقلیم بر هیدرولوژی و زمین شناسی و فرایندهای حاصل از آن می پردازد. اثرات ناشی از تغییر شرایط اقلیمی می تواند در فرایندهای فرسایشی و رسوبگذاری و نهایتا در ناهمواریهای سطح زمین اثر بگذارند. نیروهای فرسایشی گرچه بطور بطئی روی پوسته جامد زمین اثر می گذارند، ولی تغییر رفتار رودخانه ها هنوز هم متاثر از حرکات تکنوتیکی پوسته زمین به طرف بالا و پائین می باشد. متوسط میزان بالا آمدن سطح زمین 25 فوت در هر هزار سال است (به نقل از ‏‎schamm‎‏، 1963) ولی همین مقدار کم هم سبب تغییر شیب رودخانه ها و آبراهه ها می گردد. همچنین آن دسته از عواملی که تحت طبقه ساختمان مطرح است، نه تنها شامل اثرات ناشی از تنوع سنگها است بلکه از عامل فرسایشی سنگها و همچنین سطوح شکستگی و گسلها و نحوه توزیع آنها در سطح حوضه آبخیز بحث می کند. میزان مقاومت سنگها از جمله عواملی است که روی سیستم هیدروگراف و رژیم هیدرولیکی، نوع و کمیت رسوبات حمل شده از سطح حوضه اثر می گذارد. تراکم زهکشی در نقاطی که از مواد سست تشکیل شده است (مانند فیلیش) به مراتب بیشتر از مناطق با سنگهای مقاوم می باشد. آنچه مسلم است عوامل فرسایشی از جمله عوامل عمده ای هستند که در تحول یک حوضه آبخیز و نتیجتا در رژیم رودخانه ای آن دخالت دارند. در اثر فرسایش ممکن است در یک حوضه، قسمتی از سازند آن تخریب و در قسمتی دیگر در اثر رسوبگذاری سطح اراضی بالا بیاید که این خود موجب تغییراتی در بستر رودخانه گردد. براساس نظریه سیکل فرسایشی دیویس (1954)نیروهای تکتونیکی بطور ناگهانی موجب تشکیل ناهمواری ها گردیده ولی فرسایش در یک دوره طولانی و به آرامی صورت می گیرد. با توجه به نکات ذکر شده منطقه دارای فرسایش بوده البته این مقدار در حد بالایی قرار ندارد ولی اقداماتی انجام داد تا جلوی فرسایش خاک ودر نتیجه هدر رفتن آب را گرفته و با استفاده بهینه از آن در جهت توسعه منطقه گام برداشت همچنین با توجه به نقشه لرزه خیزی وضعیت خطر در منطقه در حد بسیار بالایی قرار دارد عمده زمین لرزه ها در حوضه بالای 5 ریشتر است که این امر توجه جدی کارشناسان به نوع سازه و مصالح بکار رفته را جلب می نماید. همچنین با توجه به خطر زمین لغزش برخی نقاط حوضه که در نقشه شماره 7 بدان اشاره شده در برخی نقاط حوضه بخصوص جنوب غربی حوضه در صورت احداث جاده یا بنا باید به نقش زمین لغزش توجه جدی مبذول شود.