چکیده بیماری پیچیدگی (زرد) برگ گوجه فرنگی[tomato (yellow) leaf curl virus, t(y)lcv] از گسترده ترین و مخرب ترین ویروس های گوجه فرنگی است که توسط چندین ویروس نزدیک به هم ایجاد می شود. این ویروس ها از خانواده geminiviridea و جنس begomovirus می باشند. ویروس پالامپور پیچیدگی برگ گوجه فرنگی (tomato leaf curl palampur virus, tolcpmv) یکی از گونه های جدید جنس بگوموویروس است که اخیرا از کشورهای هند و ایران روی گوجه فرنگی گزارش شده است. به منظور تعیین مشخصات ژنوم و دامنه میزبانی tolcpmv در استان های کرمان و هرمزگان طی سال های 87-86 تعداد 233 نمونه گیاهی از مزارع و گلخانه های کدوئیان جمع آوری شد. بررسی نمونه های فوق با استفاده از آغازگر های عمومی واختصاصی در آزمون pcr نشان داد که کدوئیان از جمله خیار، کدو، طالبی، شما و خربزه آلوده به tolcpmv هستند. برای تعیین مشخصات ژنوم، قطعات dna-a و dna-b توسط آغازگرهای اختصاصی تکثیر و محصولات pcr بعد از همسانه سازی تعیین ترادف گردیدند. نتایج حاصل از تعیین ترادف قطعات dna-a و dna-b نشان داد که طول کامل این دو قطعه به ترتیب 2756 و 2720 جفت باز بوده و هر قطعه به ترتیب دارای شش و دو چهارچوب بسته ژنی (orf) می باشند. براساس مقایسه ترادف نوکلئوتیدی بیشترین شباهت طول کامل قطعات dna-a و dna-b ویروس جدایه ایرانی ویروس پالامپور پیچیدگی برگ گوجه فرنگی با tolcpmv-in که اخیرا از کشور هند گزارش شده است، به ترتیب 97 و89 درصد می باشد. از میان سایر بگوموویروس های دیگر، جدایه ایرانی tolcpmv بیشترین شباهت را با جدایه های ویروس نیودهلی پیچیدگی برگ گوجه فرنگی (tomato leaf curl new delhi virus, tolcndv) نشان داد. بر اساس مطالعات فیلوژنتیکی، جدایه ایرانی tolcpmv با جدایه هندی ویروس پالامپور پیچیدگی برگ گوجه فرنگی و جدایه های مختلف tolcndv در یک گروه قرار می گیرند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که tolcpmv در مزارع کدوئیان و گوجه فرنگی در مناطق جنوب و جنوب شرقی ایران به طور گسترده شیوع دارد، بطوریکه خسارت ناشی از این ویروس در برخی از مزارع و گلخانه های کدوئیان به 100% می رسد. در خاتمه می توان گفت که ویروس پالامپور پیچیدگی برگ گوجه فرنگی یک تهدید جدی برای کاشت بسیاری از انواع کدوئیان و گوجه فرنگی در مناطق جنوب و جنوب شرق ایران است.

بیماری پیچیدگی برگ چغند رقند توسط چندین جمینی ویروس (geminivirus) متفاوت ایجاد می گردد که یکی از آنها ویروس ایرانی پیچیدگی برگ چغندر قند (beet curly top iran virus, bctiv) است. این ویروس برای اولین بار در سال 1385 از ایران گزارش گردید. تعیین هویت جمینی ویروس ها با اثبات بیماریزا بودن آنها یعنی اجرای اصول کخ انجام می شود. با وجودیکه بسیاری از ویژگی های بیولوژیکی و مولکولی bctiv مورد مطالعه قرار گرفته است، هنوز بیماریزائی آن اثبات نشده است. در تحقیق حاضر، با توجه به اهمیت بیماری پیچیدگی برگ چغندرقند در ایران و به منظور اثبات بیماریزائی ژنوم تک بخشی آن، با استفاده از دو روش مختلف، اقدام به ساخت همسانه عفونت زا (infectious clone) گردید. در روش اول، دو طول کامل ژنوم bctiv بصورت نسخه دوتایی کامل(dimer) داخل ناقل دوگانه pgreen قرار داده شد. این سازه با روش انجماد و ذوب (freeze–thaw) به سلول های آگروباکتریوم نژاد c58 منتقل و سپس به تعدادی گیاه از خانواده های مختلف شامل چغندر قند، شلغم، گوجه فرنگی، اسفناج، کدو ، توتون، داتوره و سلمه تره تزریق گردید. در طی 8-6 هفته عکس العمل گیاهان تلقیح شده توسط سازه عفونت زای bctiv مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد، چغندر قند توسط این سازه آلوده شده و علائم مشخص بیماری پیچیدگی برگ چغندر در آن ایجاد می گردد. باستثنای شلغم، سایر گیاهان تلقیح شده شامل گوجه فرنگی، اسفناج، کدو، توتون، داتوره و سلمه تره نیز توسط سازه عفونت زای bctiv آلوده شدند و علائم مختلفی را نشان دادند. آلودگی یا عدم آلودگی این گیاهان توسط آزمون pcr تائید گردید. در روش دوم، که به موازات روش اول انجام شد ژنوم کامل bctiv به صورت نسخه دوتایی ناقص (partial dimer) داخل ناقل ptz57r همسانه سازی شد. تلاش برای انتقال سازه دوتائی ناقص به ناقل دوگانه bin19 موفقیت آمیز نبود. بر اساس نتایج این تحقیق، ماهیت bctiv به عنوان یک جمینی ویروس متفاوت با ژنوم تک بخشی اثبات گردید. سازه ساخته شده می تواند در آینده برای بسیاری از مطالعات از جمله تعیین وظایف ژنها و شناسائی یا تولید واریته های مقاوم مورد استفاده قرار گیرد

ویروس موزاییک هندوانه (wmv) از جمله ویروس های مهمی است که در کدوئیان منجربه خسارت های زیادی می گردد. این ویروس دارای جدایه های مختلفی است که به لحاظ دامنه میزبانی، علائم و میزان خسارت با هم متفاوت می باشند. در این تحقیق دو جدایه متفاوت wmv به نام های wmv-41و wmv-55 از مزارع استان یزد جمع آوری و به لحاظ مولکولی و بیولوژیکی مورد مطالعه قرار گرفته اند. این جدایه ها بر خلاف سایر جدایه های این ویروس در آزمون الایزا نسبت به آنتی سرم wmv واکنش مثبت نشان ندادند و تنها با استفاده از روش rt-pcr و استفاده از آغازگرهای اختصاصی جهت تکثیر ژن کد کننده پروتئین پوششی قابل ردیابی بودند. بر خلاف سایر جدایه های wmv، جدایه wmv-55 به لحاظ دامنه میزبانی قادر به آلوده سازی لوبیا چیتی و لوبیا چشم بلبلی بود، در حالی که جدایه wmv-41 تنها لوبیا چشم بلبلی را آلوده ساخت. این در حالی است که این دو جدایه بر خلاف سایر جدایه های wmv قادر به آلوده سازی کدو هیبرید es125 و کدو هیبرید white bush select نبودند. در مطالعات مولکولی به منظور تعیین جایگاه تکاملی جدایه های مذکور، ژن پروتئین پوششی به اندازه 823 جفت باز مربوط به هر دو جدایه و قطعهci به اندازه809 جفت باز مربوط به جدایه wmv-41 با استفاده از آغازگرهای اختصاصی در آزمونrt-pcr تکثیر و سپس همسانه سازی شدند. براساس مطالعات قبلی جدایه های wmv به دو گروه iوii منشعب می شوند که تقریبا تمامی جدایه ها ایرانی به جز یک جدایه در گروه ii واقع می گردند. در این بررسی مشخص گردید که جدایه wmv-41 در گروهi قرار می گیرد. کمترین و بیشترین میزان تشابه ترادف نوکلئوتیدی این جدایه با جدایه های گزارش شده قبلی به ترتیب 6/92 و 2/95 درصد تعیین گردید. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که دو جدایه wmv-55و wmv-41ازلحاظ بیولوژیکی و مولکولی از اکثرجدایه هایwmv متفاوت بوده و دارای گسترش محدودی در ایران هستند. علاوه بر این هر دو جدایه فوق الذکر به لحاظ بیولوژیکی تفاوت هایی را با یکدیگر نشان می دهند

ویروس پیچیدگی برگ شلغم (turnip curly top virus, tctv)، جمینی ویروسی جدید با ویژگی های منحصر به فرد است که در سال 1389 از مناطق ظفرآباد و همایجان واقع در استان فارس گزارش شده است. این ویروس از لحاظ نحوه ی سازماندهی ژنوم و جایگاه فیلوژنتیکی کاملا متفاوت از سایر جمینی ویروس ها است و بطور موقت در جنس curtovirus قرار داده شده است. علیرغم متمایز بودن، هنوز قدرت بیماریزایی ژنوم تک بخشی tctv به اثبات نرسیده است و تحقیقات زیادی نیز روی ویژگی های بیولوژیکی آن صورت نگرفته است. بنابراین هدف اصلی این تحقیق، اثبات بیماریزایی و همچنین بررسی میزبان های احتمالی tctv در طبیعت است. اثبات بیماریزایی و اجرای اصول کخ در جمینی ویروس ها با ساخت همسانه عفونت زا (infectious clone) امکان پذیر است. ساخت سازه عفونت زای tctv به شیوه دوتایی ناقص (partial dimer) طراحی شد و یک طول کامل و یک طول ناقص ژنوم، بصورت نسخه های پشت سرهم، درون ناقل دوگانه ی pgreen قرار داده شد. سپس سازه ی فوق به سلول های آگروباکتریوم نژاد c58 منتقل گردید. آزمون بیماریزایی سازه ی عفونت زا روی میزبان اصلی یعنی شلغم و گیاهانی چون کلم برگ، چغندرقند، گوجه فرنگی، اسفناج، لوبیا چشم بلبلی، کدو، خیار، داتوره و توتون صورت گرفت. در طی 2 تا 3 هفته بعد از تلقیح سازه-ی عفونت زا، علائم مشخص tctv در بوته های شلغم ظاهر گردید و در میان سایر گیاهان فقط چغندرقند و لوبیا علائم مختلفی را نشان دادند. آلودگی یا عدم آلودگی گیاهان تلقیح شده، توسط آزمون pcr ارزیابی گردید. به منظور تعیین میزبان های طبیعی tctv، از گونه-های مختلف هرز و زراعی در مناطق آلوده، فقط چهار گونه علف هرز در آزمون pcr، واکنش مثبت نشان دادند. براساس نتایج این تحقیق، ماهیت tctv بعنوان یک جمینی ویروس متفاوت با ژنوم تک بخشی اثبات گردید. سازه ساخته شده ابزاری است که در آینده برای بسیاری از مطالعات از جمله تعیین وظایف ژن ها و شناسایی یا تولید واریته های مقاوم کاربرد دارد.

ویروس پالامپور پیچیدگی برگ گوجه فرنگی(tomato leaf curl palampur virus, tolcpmv) یک بگوموویروس مخرب با ژنوم دو بخشی می باشد که اخیرا از کشورهای هند و ایران گزارش شده است. در حال حاضر این ویروس به عنوان عامل اصلی خسارت در گوجه فرنگی و انواع کدوئیان (غیر از هندوانه) بخصوص گلخانه های خیار در مناطق مرکزی و جنوبی ایران معرفی شده است. در جمینی ویروس ها اثبات بیماری زائی با ساخت سازه عفونت زا صورت می گیرد. علاوه بر این، سازه عفونت زا در مطالعات دیگری نظیر ارزیابی مقاومت ارقام و تعیین وظایف ژنها نیز کاربرد دارد. در تحقیق حاضر به منظور ساختن سازه عفونت زای tolcpmv، بدلیل دو بخشی بودن ژنوم ویروس، از هر دو بخش سازه ی دوتایی (dimer) طراحی گردید و دو طول کامل هر بخش به دنبال هم ابتدا درون پلاسمید ptz و سپس درون پلاسمید دوگانه pgreen0029 قرار شدند. سپس سازه های دوتایی ساخته شده از سلول های باکتری e. coli به سلول های آگروباکتریوم منتقل شدند. جهت اثبات بیماریزایی سازه ها ی ساخته شده، آگرواینفکشن و مایه زنی روی تعدادی از میزبان های این ویروس، شامل خیار، کدو، گوجه فرنگی و سه رقم توتون انجام و واکنش این گیاهان بررسی گردید. جهت ارزیابی مقاومت ارقام مختلف خیار گلخانه ای در برابر این ویروس، 16 رقم که در مقایسه با سایر ارقام در بیشتر گلخانه های مناطق یزد و جیرفت کاشته می شدند، انتخاب شده و سازه ی عفونت زا به آنها تزریق گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که در بین تمامی ارقام مورد مطالعه، رقم کیان ضمن داشتن کمترین میزان آلودگی (از نظر تعداد گیاهان آلوده شده) در مقایسه با سایر ارقام، دارای روند کندتری از نظر پیشرفت آلودگی نیز بود؛ بطوریکه آلودگی به tolcpmv در این رقم، باعث کاهش یا توقف رشد گیاه نشد و با گذشت زمان، شدت علائم آلودگی ویروسی نیز کاهش یافت. با توجه به نتایج به دست آمده در این تحقیق، رقم کیان بطور نسبی و در مقایسه با سایر ارقام خیار گلخانه ای، در مقابل tolcpmv دارای حساسیت کمتری است. با این وجود، برای یافتن و یا تولید منابع مطمئن تر مقاومت به ویروس فوق، نیاز به مطالعات بیشتری است.

ویروس کوتولگی سبزرد هندوانه (watermelon chlorotic stunt virus, wmcsv) یکی از ویروس های مهم هندوانه در مناطق جنوب و جنوب شرقی ایران است و در سال های اخیر باعث خسارت های سنگینی به محصول هندوانه در مناطق فوق شده است. به منظور تعیین مناطق گسترش wmcsv در استان های فارس و کرمان و همچنین شناسائی میزبان های وحشی آن در استان های کرمان و هرمزگان، نمونه برداری از مناطق فوق انجام شد و با آزمون pcr مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که wmcsv بشدت روی هندوانه در استان فارس در مناطق خنج، ممسنی، داراب، استهبان، فیروزآباد و لار و در استان کرمان در مناطق ارزوئیه و رودبار جنوب (جیرفت) شیوع دارد. همچنین در این مطالعه برای اولین بار آلودگی 14 گونه علف هرز مختلف به wmcsv در استان کرمان اثبات گردید. مقایسه ترادف ژن پروتئین پوششی جدایه های این ویروس از علف های هرز نشان داد که جدایه های فوق ارتباط نزدیکی با جدایه های موجود در بانک ژن دارند. در مقایسه عکس العمل 11 رقم هندوانه در برابر مایه کوبی با استفاده از سازه ی عفونت زای ویروس (جدایه خنج)، مشخص گردید که در بین این ارقام، رقم های ps ((crimson sweet، charlee و proseed (charleston gray) بطور نسبی مقاوم بوده و درصد آلودگی در آن ها کمتر است. نتایج حاصل از مطالعه تاثیر آلودگی توام wmcsv و بگوموویروس دیگر رایج در منطقه یعنی ویروس پالامپور پیچیدگی برگ گوجه فرنگی (tolcpmv) در گیاهان هندوانه و کدو نشان داد که مایه کوبی توام دو ویروس سبب اثر تشدید شونده ی بیماری در این دو گیاه می گردد. علاوه بر این، نتایج حاصل از بررسی نوترکیبی کاذب بین قطعات ژنوم این دو ویروس نشان داد که جابجایی قطعات ژنومی وقتی که بترتیب از قطعات ژنومی a و b مربوط به wmcsv و tolcpmv برای مایه کوبی استفاده شود، سبب ایجاد آلودگی در گیاه کدو می گردد. در مجموع نتایج حاصل از این تحقیق یکبار دیگر نقش مخرب wmcsv را در تولید کدوئیان در مناطق جنوبی و جنوب شرقی ایران تائید می کند.

چکیده ویروس پیچیدگی برگ شلغم ( turnip curly top virus, tctv) یک جمینی ویروسی جدید با ویژگی های منحصر به فرد است که در سال 1389 از ایران (فارس) گزارش شده است. مطالعه ویژگی های بیولوژیکی این ویروس، مستلزم برقراری یک روش ردیابی ویروس در طبیعت است. بدلیل کارائی بهتر روش های سرولوژیکی در شناسایی ویروس های گیاهی، در تحقیق حاضر اقدام به فراهم سازی بستری جهت تولید آنتی بادی و به تبع آن، ردیابی این ویروس در طبیعت گردید. بدین منظور، بجای تهیه ویروس خالص، تولید پروتئین پوششی نوترکیب ویروس در سیستم پروکاریوتی مد نظر قرار گرفت. ژن مزبور جهت بیان، پس از همسانه سازی در ناقل pqe60، به باکتری e. coli جدایه m15 منتقل شد. پس از القای بیان، پروتئین تولید شده با استفاده از تکنیک sds-pageمورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج بدست آمده، پروتئین پوششی ویروس پس از رنگ آمیزی، در ژل پلی اکریل آمید 5/12% مشاهده گردید. وزن مولکولی پروتئین پوششی بر اساس نرم افزار آنلاین expasy7/33 کیلو دالتون محاسبه گردید که با وزن مولکولی نوار مشاهده شده در آزمون sds-page نیز مطابقت داشت. از این پروتئین می توان در آینده برای تولید آنتی بادی جهت آزمون های سرولوژی استفاده نمود. واژه های کلیدی: بیان پروتئین پوششی، ویروس پیچیدگی برگ شلغم، سیستم پروکاریوتی

چکیده ویروس ایرانی پیچیدگی برگ چغندرقند (bctiv) جدید ترین عضو جنس کرتوویروس است که اخیرا از ایران گزارش شده است. به منظور ردیابی و شناسایی این ویروس در طبیعت، از روش های سرولوژیکی مبتنی برواکنش آنتی بادی-آنتی ژن و روش های مولکولی استفاده می شود. تحقیق حاضر با هدف تسهیل فرآیند شناسایی سرولوژیکی ویروس با استفاده از تولید آنتی بادی نوترکیب، پایه ریزی شد. بدین منظور، در ابتدا ژن پروتئین پوششی ویروس در ناقل بیان پروکاریوتی (pqe60) همسانه سازی گردید. سپس پلاسمید نوترکیب بدست آمده به باکتری e. coliسویه m15، منتقل شد. در مرحله بعد پس از القای بیان، پروتئین مورد نظر استخراج شد و با تکنیک sds-page در ژل پلی اکریل آمید 5/12% مورد بررسی قرار گرفت. پس از رنگ آمیزی ژل، پروتئین بیان شده با اندازه قابل انتظار مشاهده گردید. بر این اساس، وزن مولکولی پروتئین پوششی با استفاده از نرم افزار آنلاین expasy برابر 73/29 کیلو دالتون محاسبه گردید که با وزن مولکولی نوار مشاهده شده در آزمون sds-page نیز مطابقت داشت. از این پروتئین می توان در آینده جهت تولید آنتی بادی در کیت های تشخیص سرولوژیکی ویروس استفاده نمود. کلمات کلیدی: ویروس ایرانی پیچیدگی برگ چغندرقند، پروتئین پوششی، بیان، سیستم پروکاریوتی.

ویروس v سیب زمینی (pvv) از جنس پوتی ویروس بوده و یکی از سه پوتی ویروس مهم آلوده کننده سیب زمینی در اروپا می باشد، اما مطالعات مولکولی کمی بر روی این ویروس انجام گردیده است. علی رغم کشت وسیع رقم های سیب زمینی در ایران، ارزیابی مشخصی نسبت به آلودگی ارقام مختلف به pvv انجام نگردیده است. به منظور شناسایی، تعیین پراکنش و برخی از مشخصات مولکولی جدایه های ایرانی این ویروس، طی فصول زراعی سال های1389 لغایت 1391 از مزارع سیب زمینی استان های کرمان، هرمزگان، اصفهان، فارس، همدان، اردبیل، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و خراسان شمالی تعداد 1189 نمونه گیاهی دارای علائم ویروسی نمونه برداری به عمل آمد. جهت تشخیص آلودگی ویروسی نسبت به pvv از آزمون ساندویچ دو طرفه الایزا استفاده گردید. نتایج به دست آمده از این آزمون بیانگر گسترش بسیار محدود ویروس در ارقام مختلف سیب زمینی به جز رقم بومی زردی در استان کرمان می باشد. به نحوی که از میان 181 نمونه گیاه سیب زمینی رقم زردی جمع آوری شده از منطقه دشت خاک شهرستان زرند تعداد 26 نمونه آلودگی به pvv را نشان دادند. علائم pvv برروی این رقم بومی به صورت تاولی شدن سطح برگها و موزائیک شدید بود. دلیل این آلودگی بالا نسبت به pvv در این منطقه می تواند کشت رقم بومی زردی و حساسیت بالای این رقم به pvvباشد. به منظور مطالعات مولکولی وتعیین جایگاه تکاملی جدایه های ایرانیpvv چهار جدایه از این ویروس انتخاب و آر ان ای کل از گیاه آلوده جداسازی و مورد مطالعات مولکولی قرار گرفت. بر پایه دندروگرام رسم شده جدایه-های مورد بررسی در سه گروه فیلوژنتیکی قرار گرفته که گروه i شامل جدایه های گزارش شده از کشورهای اروپایی و گروه iii شامل دو جدایه از کشور پرو می باشد. تمامی جدایه-های ایرانیpvv از دیگر جدایه های گزارش شده در دنیا مجزا گشته و گروه فیلوژنتیکیii را تشکیل دادند. همچنین بر پایه درخت فیلوژنتیکی رسم شده بر اساس توالی ژن p1 جدایه ایرانیker.lal.p و دیگر جدایه های موجود در بانک ژن، جدایه هایpvv به دو گروه اصلیi و ii تقسیم می گردند در گروه ii فقط جدایه هایpa1.1 و pa1.0 از کشور پرو قرار می گیرند، که از جدایه های اروپایی گروه i مجزا می گردند. جدایه ایرانی ker.lal.p نیز از دیگر جدایه های موجود مجزا می گردد. با توجه به نتایج بدست آمده جدایه های اروپایی و پرو pvv بر پایه بررسی هر کدام از ژن هایcp و p1 در دو گروه مجزا قرار می گیرند و جدایه-های ایرانی نیز از دیگر جدایه ها مجزا می گردند. این گروه بندی جغرافیایی بیانگر آن است، که جابجایی های بین قاره ای مواد گیاهی یا ناقلین ویروسی آلوده به pvv اهمیت زیادی در گسترش این ویروس در سراسر جهان نداشته است. نتایج این بررسی بیانگر آنست که pvv دارای انتشار محدودی در ارقام تجاری سیب زمینی در مزارع ایران می باشد. با این وجود، یک رقم محلی با آلودگی بالا نسبت به pvv ردیابی گردید. دلیل آلودگی پائین ارقام تجاری سیب زمینی به pvv در ایران احتمالا می تواند وجود ژن های مقاوم علیه این ویروس و عدم وجود این ژن ها در رقم بومی زردی و در نتیجه آلودگی بالای این رقم باشد، که این موضوع نیاز به بررسی های بیشتر و تکمیلی دارد.

به منظور مطالعه ژنوم کامل ویروس x سیب زمینی، دو جدایه ker.za.1 و ker.la.2 از مناطق بردسیر و زرند کرمان جمع آوری و آلودگی آن ها نسبت به pvx به وسیله آزمون das-elisa با استفاده از آنتی سرم چند همسانه ای مورد تائید قرار گرفت. بر اساس نتایج بدست آمده طول کامل ژنوم دو جدایه معادل 6315 نوکلئوتید و حاوی ژن های rdrp، tgb1، tgb2، tgb3 و cp می باشند. مقایسه ترادف های بدست آمده نشان داد که میزان مشابهت ترادف نوکلئوتیدی دو جدایه 3/98 درصد می باشد. نتایج حاصل از این تحقیق بیانگر تشابه بالای ترادف نوکلئوتیدی ژنوم و آمینو اسیدی ژن های این دو جدایه با یکدیگر می باشد. میزان مشابهت ترادف نوکلئوتیدی ژن های rdrp، tgb1، tgb2، tgb3 و cp جدایه ker.la.2 با جدایه ker.za.1 به ترتیب 5/95، 2/96، 7/99، 2/96 و 9/97 درصد و میزان مشابهت ترادف اسید های آمینه ژن های دو جدایه با یکدیگر به ترتیب 3/98، 2/98، 100، 7/95 و 06/99 درصد می باشند.

ویروس x سیب زمینی از خانواده flexiviridae و جنس potexvirus می باشد یکی از رایج ترین و گسترده ترین ویروس های آلوده کننده سیب زمینی در جهان می باشد. برای ردیابی و شناسایی این ویروس در طبیعت، از روش های سرولوژیکی مبتنی بر واکنش بین آنتی بادی و آنتی ژن و روش های مولکولی استفاده می شود. به دلیل گسترش این ویروس در ایران و با توجه به خسارت اقتصادی آن در نقاط مختلف، شناسایی و ردیابی این ویروس با استفاده از روش های با صرفه تر ضروری می باشد. تولید آنتی بادی چندهمسانه ای شده از طریق روش های مولکولی، با استفاده از تولید آنتی بادی نوترکیب و با هدف تسهیل فرآیند شناسایی سرولوژیکی ویروس، می تواند در شناسایی این ویروس مفید باشد. بدین منظور، در ابتدا ژن پروتئین پوششی ویروس در ناقل بیان پروکاریوتی (pqe60) همسانه سازی گردید. سپس باکتری نوترکیب بدست آمده به باکتری escherichia coli سویه m15، منتقل شد. پس از القای بیان، پروتئین موردنظر استخراج گردید و با تکنیک sds-page در ژل پلی آکریلامید 5/12% مورد بررسی قرار گرفت. پس از رنگ آمیزی ژل، مشخص گردید که وزن مولکولی نوار مشاهده شده در آزمون sds-page با وزن مولکولی پروتئین پوششی بدست آمده با استفاده از نرم افزار آنلاین expasy نیز مطابقت دارد. به منظور تأیید بیان پروتئین پوششی ویروس از تکنیک دات بلات استفاده گردید که تأیید کننده بیان پروتئین پوششی pvx می باشد.

ویروس پیچیدگی برگ زرد گوجه فرنگی (tomato yellow leaf curl virus, tylcv) یکی از مهم ترین ویروس های گوجه فرنگی در سرتاسر دنیا است. بیماری ناشی از این ویروس نه تنها در سراسر مناطق مرکزی و جنوبی، بلکه در تمام نواحی کشت گوجه فرنگی ایران گزارش شده است. در تحقیق حاضر به منظور ساختن سازه عفونت زای tylcv جدایه جیرفت با ژنوم تک بخشی، طول کامل ژنوم ویروس که قبلا درون پلاسمید (pgem®-t) promega بنام pgemt2.9 همسانه سازی شده بود با آنزیم psti بریده شد. سپس دو طول کامل ژنوم درون پلاسمید دوگانه pgreen0029 قرار داده شد و سازه دو تایی ساخته شده ابتدا به سلول های باکتری escherichia coli و سپس به سلول های agrobacterium tumefaciens نژاد c58 منتقل شد. جهت اثبات بیماری زایی سازه به دست آمده، مایه زنی روی سه رقم گوجه فرنگی بعنوان میزبان اصلی این ویروس انجام گردید. یک هفته بعد از مایه زنی، علائم بیماری روی گیاهان تلقیح شده به صورت پیچیدگی برگ ها، کوچک شدن اندازه برگ ها، زردی حاشیه برگ ها و کوتولگی گیاه مشاهده گردید. آلودگی گیاه گوجه فرنگی توسط آزمون pcr با استفاده از آغازگرهای عمومی تأیید شد. علاوه بر این، عکس العمل برخی از گیاهان دیگر شامل یک رقم هر کدام فلفل هندی (.capsicum annuum l)، فلفل دلمه ای (.capsicum annuum l)، لوبیا (phaseolus vulgaris l)، خیار (.cucumis sativus l) و پنج رقم از انواع توتون در برابر مایه زنی با این سازه مورد بررسی قرار گرفت.

ویروس پالامپور پیچیدگی برگ گوجه فرنگی (tomato leaf curl palampur virus,tolcpmv) متعلق به خانواده geminiviridae و جنس begomovirus بوده و در سال های اخیر باعث خسارت های گسترده به گوجه فرنگی و انواع کدوئیان در مناطق جنوبی و جنوب شرقی ایران شده است. به منظور مطالعه گسترش tolcpmv در ایران، شناسائی میزبانان طبیعی و بررسی تنوع ژنتیکی آن، در طی سال های 89-1387 نمونه برداری از گلخانه ها و مزارع کشت انواع کدوئیان، گوجه فرنگی، فلفل، لوبیا و سیب زمینی در استان های جنوبی، جنوب شرقی، شمال غربی و مرکزی ایران انجام گرفت و تعداد 1114 نمونه گیاهی و علف هرز جمع آوری گردید. شناسائی نمونه های آلوده با استفاده از آزمون pcr انجام شد و آلودگی 524 نمونه گیاهی شامل گوجه فرنگی، خیار، خربزه، طالبی، شَما، کدو، هندوانه، لوبیا و یک گونه علف هرز (chenopodium sp.) به tolcpmv تائید شد. گیاهان هندوانه، لوبیا و علف هرز chenopodium sp. بعنوان میزبانان جدید tolcpmv معرفی می شوند. به منظور مقایسه، طول کامل قطعه dna-a مربوط به چهار جدایه شامل هندوانه خاش، لوبیا برنتین، کدوی جیرفت و طالبی ایرانشهر با استفاده از آنزیم فی دی.ان.ای پلی مراز تکثیر و سپس همسانه سازی و تعیین ترادف گردیدند. مقایسه ترادف نوکلئوتیدی طول کامل قطعه dna-a نشان داد که این چهار جدایه دارای بیشترین تشابه به میزان 6/99 درصد با جدایه های گزارش شده از ایران و هند و دارای کمترین تشابه با جدایه مجزا شده از کدو تنبل کشور پاکستان به میزان 3/96 درصد هستند. نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان می دهد که ویروس فوق در بین محصولات زراعی بیشترین خسارت را به کشت گلخانه ای خیار وارد می کند. این امر به دلیل مناسب بودن شرایط گلخانه جهت تکثیر و فعالیت ناقل می باشد. ولی میزان آلودگی در هندوانه و لوبیا ناچیز است. با توجه به این نکته که tolcpmv در حال پیشروی به سایر نواحی گرم ایران می باشد بایستی اقداماتی را جهت کنترل بیماری انجام داد.

ویروس ایرانی پیچیدگی برگ چغندرقند (bctiv) یک جمینی ویروس منحصر به فرد است که در سال 2007 از مزارع چغندرقند ایران گزارش شد. پدیده پیرایش در چارچوب های خوانش واقع برروی رشته ویروسی و رشته مکمل ویروسی در بسیاری از اعضای جنس mastrevirus گزارش شده است. از آنجا که نیمی از ژنوم bctiv به مستری ویروس ها شباهت دارد، به نظر می رسد که این پدیده در این ویروس نیز وجود دارد. در تحقیق حاضر، به منظور بررسی وجود پدیده پیرایش در bctiv، ابتدا آر اِن اِی کل از برگ گیاه چغندر قند که توسط سازه عفونت زای bctiv آلوده شده بود، استخراج و به منظور حذف دی اِن اِ از آن، با آنزیم dnase تیمار گردید. بعد از تمیز کردن نمونه بدست آمده با فنل و کلروفرم، mrna های موجود در آن با استفاده از کیت mrna capture kit (roche, germany) جدا گردید. آزمون rt-pcr با استفاده از mrna های خالص شده و آغازگرهای bctiv-1557f و bctiv-2327r، منجر به تکثیر دو قطعه با اندازه های تقریبی 792 و 637 جفت باز گردید. همسانه سازی و تعیین ترادف قطعات تکثیر شده نشان داد که قطعه 792 جفت بازی بخشی از ترانسکریپتِ ساخته شده است که هنوز اینترون از آن حذف نشده است. درحالیکه قطعه 637 جفت بازی بخشی از ترانسکریپت مشابهی است که اینترون آن با طول 155 جفت باز از آن حذف شده است. بررسی ترادف چارچوب خوانش و رمز کننده پروتئین مرتبط با تکثیر (rep) در این ویروس نیز نشان دهنده وجود اینترون به همراه بخش های حفاظت شده در آن است که بعد از حذف این قسمت، ترادف دو بخش ناپیوسته ژن rep بصورت خوانا در می آید. این نتایج نشان می دهد که مشابه با اعضای جنس mastrevirus، پدیده حذف اینترون برای بیان چارچوب های خوانش رشته مکمل ژنوم bctiv نیز مورد استفاده قرار می گیرد. اثبات وجود پدیده پیرایش در ژنوم bctiv یکبار دیگر رابطه تکاملی این ویروس و اعضای جنس mastrevirus را تائید می کند. علاوه براین، به منظور تعیین دامنه میزبانی ویروس در شرایط گلخانه از سازه عفونت زا که به روش دوپار (حاوی دو طول کامل ژنوم bctiv) درون پلاسمید pgreen 29 تهیه شده بود استفاده گردید. از میان گیاهان بررسی شده در شرایط گلخانه، خیار رقم hybrid cucumber maximus f1 و کدو رقم مراغه، لوبیا رقم contender و توتون n. glutinosa به bctiv آلوده نشدند. سه رقم چغندرقند (افشاری، ic و universe) و گوجه فرنگی رقم errly urbanay، به عنوان میزبانان آزمایشگاهی این ویروس شناخته شدند.

این تحقیق به منظور خالص سازی و تهیه آنتی سرم pvv جهت بررسی سرولوژیکی میزان انتقال این ویروس توسط شته myzus persicae به گیاه سیب زمینی صورت گرفت. در طی نمونه برداری هایی که در سال 1392 از منطقه زرند استان کرمان انجام گرفت، برخلاف گزارش¬های قبلی و به علت عدم کاشت یک رقم محلی حساس (solanum tuberosum cv. zardi) به ویروس، میزان آلودگی مزارع در این منطقه نسبت به pvv بسیار محدود بود. جهت تکثیر pvv، از گیاهان آزمون debneyi nicotiana و n. glotinosa و جهت خالص سازی آن از روش minipurification استفاده شد. پس از خالص سازی نسبی ویروس به منظور تهیه آنتی بادی ویروس خالص شده طی چند مرحله به خرگوش سفید نیوزلندی تزریق گردید و پس از خون گیری آنتی سرم pvv تهیه گردید. جهت تعیین عیار (تیتر) آنتی سرم از آزمون الیزای غیرمستقیم استفاده شد که نتایج حاصل رقت آنتی سرم را 1:500 و آخرین حد نهایی رقت را 1:1000 نشان داد. به منظور بررسی امکان انتقال این ویروس توسط ناقلین شته آن، از گونه شته myzus persicae، استفاده شد. بدین منظور غده¬های سیب زمینی رقم آگریا در شرایط گلخانه¬ای کاشته شدند و پس ازآن شته¬های پرورش داده شده بر روی گیاه توتون آلوده، در مرحله چهار برگی بر روی بوته¬های سیب زمینی رها گردیدند. نتایج حاصل از انتقال ویروس بر روی گیاه سیب زمینی رقم آگریا بیانگر آن است که این ویروس قادر است به میزان 20% توسط شته myzus periscae بر روی سیب زمینی رقم آگریا منتقل گردد، همچنین بر اساس نتایج حاصل در این تحقیق و نتایج قبلی مشخص گردید که گسترش محدود این ویروس به علت مقاومت نسبی طیف گسترده ای از ارقام تجاری و گواهی شده سیب زمینی می¬باشد، به نحوی که تنها وجود یک رقم حساس در منطقه (رقم زردی) میزان آلودگی بسیار بالایی از این ویروس را نشان داد. اما سوال اصلی آن است که با توجه به انتقال ویروس توسط شته myzus periscae در شرایط آزمایشگاهی دلیل درصد پایین آلودگی مزارع سیب زمینی چیست؟ اگرچه بر اساس بررسی ها محرز گردید، که ارقام تجاری سیب زمینی در مقایسه با ارقام محلی نسبت به این ویروس از تحمل بالایی برخوردار هستند بنابراین می¬توان با کاشت ارقام تجاری، ویروس مذکور را در مزارع سیب زمینی تا حدودی کنترل نمود.

چکیده ندارد.

ویروس v سیب زمینی ( pvv ) potato virus v ازخانواده پوتی ویریده وجنس پوتی ویروس می باشد. پیکره های آن شامل یک کپسید باتقارن شش وجهی و رشته ای خمش پذیر با طول 760 نانومتر است. ویروس v سیب زمینی دارای ژنوم rna تک لا، مثبت وتک رشته ای که حاوی9851 نوکلئوتید می باشد. ژنوم این ویروس دارای یک قاب خواندنی بزرگ (orf) بوده، که قسمت های اصلی ژنوم آن به ترتیب عبارتند از 1-viral protein genome (vpg) که درتماس باانتهای َ5 می باشد. 2- منطقه ترجمه نشده (non translated region) غنی از اوراسیل وآدنین می باشد. 3- یک قاب خواندنی بزرگ متشکل از9201 که به یک پلی پروتئین بزرگ در حدود 3067 اسیدآمینه ترجمه می شود. 4 - منطقه ترجمه نشده ( ntrَ3) که به انتهای پلی a ختم می شود. در مطالعه ای که به منظور بررسی پراکندگی ویروس v سیب زمینی در طول سال های زراعی 1386 تا 1387 از مزارع سیب زمینی استان های کرمان و همدان انجام گرفت. تعداد 360 نمونه گیاهی دارای علائم ویروسی از مزارع سیب زمینی استان های فوق الذکر جمع آوری شد. جهت تأیید آلودگی نمونه ها از آزمون های الایزا استفاده گردید. نتایج به دست آمده از این آزمون ها بیانگر گسترش بسیار محدود pvv در مزارع سیب زمینی در این دو استان می باشد. به طوریکه در استان کرمان تنها سه نمونه آلوده بهpvv به دست آمد. جهت بررسی دامنه میزبانی جدایه مورد نظر، از گیاهان آزمون متعلق به خانواده های chenopodiaceae, amarantaceae و solanaceaeاستفاده گردید. از بین گیاهان مورد استفاده، تنها n. tabacum cv.whiteburley و debneyi nicotiana پس از گذشت 30 -45 روز علائم ویروسی را نشان دادند. در حالیکه گیاهان آزمون از سایر خانواده ها هیچ گونه علائمی نسبت به این ویروس نشان ندادند. نتایج آزمون الایزا نیز موید این مطلب می باشد. علائم pvv بر روی توتون های مایه زنی شده رقم debneyi nicotiana در گلخانه به صورت رگبرگ نواری و در رقم n. tabacum cv. whiteburley به صورت رگبرگ روشنی و موزاییک دیده شد. از آنجایکه این تحقیق اولین گزارش از وجود pvv در مزارع سیب زمینی ایران می باشد، بر همین اساس در مورد ویروس v سیب زمینی در کشور ما تا پیش از این تحقیق، هیچ گونه مطالعه بیولوژیکی و مولکولی انجام نگرفته است. لذا اهداف اصلی این تحقیق، علاوه بر مطالعه بیولوژیکی، بررسی ژنوم کامل ویروس pvv و مقایسه جدایه ایرانی این ویروس با جدایه های گزارش شده در دنیا می باشد. بر این اساس جدایه مجزا شده از مزارع سیب زمینی منطقه لاله زارکرمان به منظور مطالعه ژنوم کامل ویروس انتخاب گردید. به منظور تکثیر ژنوم کامل ویروس تعداد 11 آغازگر بر اساس جدایه dv42طراحی گردید. پس از عمل rt-pcr ، همسانه سازی، تعیین توالی ژنوم این ویروس، درخت فیلوژنیک به منظور مقایسه جدایه ایرانی و جدایه های گزارش شده در بانک ژن با استفاده از نرم افزار dnaman version4.02 (lynnon biosoft.1994-98) رسم گردید. در تمامی موارد درصد همولوژی، ترادف نوکلئوتیدی و اسید های آمینه نیز محاسبه گردید. به دلیل اینکه تنها یک ژنوم کامل در بانک ژن موجود می باشد، لذا به ناچار ژن های تکثیر شده جدایه ایرانی pvv (به جز ژن cp) با ژنوم مذکور مقایسه و درصد ترادف نوکلئوتیدی جهت ژن های nib ، nia، 6k1، vpg، ci، p3 به ترتیب 8/92، 94، 8/94، 5/91، 93 و6/93 بدست آمد. درصد ترادف اسید آمینه ها ی ژن های nib ، nia، 6k1، vpg، ci، p3 نیز به ترتیب 2/94، 2/95، 100، 6/93، 5/98 و 2/97 محاسبه گردید. در مورد cp به دلیل وجود تعدادی از جدایه های موجود در بانک جهانی ژن، مقایسه ای بین cp جدایه ایرانی و جدایه های موجود در بانک ژن صورت گرفت. براساس این نتایج، بیشترین درصد تشابه مربوط به توالی نوکلئوتیدی پروتئین پوششی جدایه ایرانی pvv و جدایه های swedish ، soumi و 506dutchگزارش شده از کشور های سوئد، فلاند و هلند به ترتیب میزان 8/96، 7/96 و 6/96درصد می باشد و کمترین میزان تشابه توالی نوکلئوتیدی پروتئین پوششی بین جدایه ایرانی با جدایه ای از کشور پرو(pa1.1) به میزان 6/89 درصد تعیین گردید. بیشترین درصد تشابه توالی نوکلئوتیدی در بین جدایه های جهانی، مربوط به جدایه pa1 از کشور پرو واقع در گروه i و جدایه ای دیگر از همین کشور pa1.1 به میزان 9/99 درصد می باشد. همچنین کمترین میزان تشابه توالی نوکلئوتیدی بین جدایه های جهانی ، بین جدایه انگلیس m97uk وringeriks از نوروژ با جدایه دیگری از کشور پرو(pa1) به میزان 5/89 درصدبدست آمد. برطبق نتایج به دست آمده، بیشترین درصد تشابه اسیدآمینه های ژن پروتئین پوششی بین جدایه ایرانی pvv و جدایه swedish گزارش شده از کشور های سوئد به میزان 8/98 درصد می باشد. همچنین بیشترین تشابه اسیدآمینه های ژن پروتئین پوششی در بین جدایه های جهانی، مربوط به جدایه pa1 از کشور پرو و جدایه ای دیگر از همین کشور pa1.1 به میزان 6/99 درصد می باشد. کمترین میزان تشابه اسیدآمینه های ژن پروتئین پوششی بین جدایه ایرانی با جدایه ای از کشور پرو(pa1.1) به میزان 5/95 درصد تعیین گردید. همچنین کمترین میزان تشابه اسیدآمینه های ژن پروتئین پوششی بین جدایه های جهانی ، مربوط به جدایه m97uk از (انگلیس)، dv42 از (اروپا) و 506dutch از(هلند) با جدایه دیگری از کشور پرو(pa1) به میزان 4/94 درصد می باشد. درخت فیلوژنیک بر اساس توالی نوکلئوتیدی ژن پروتئین پوششی رسم گردید. نتایج حاصله بیانگر آن است که جدایه های pvv موجود در بانک ژن به دو گروه i و ii تقسیم می گردند. در گروه i تنها دو جدایه از کشور پرو(pa1 و pa1.1) قرار گرفتند که با bootstrap100% از گروه ii که شامل اکثریت جدایه های گزارش شده از دنیا میباشد ، متمایز گردیدند. گروه ii نیز خود به زیر گروههای بیشتری تقسیم گردید که جدایه ایرانی pvv در زیر گروه ii به صورت یک زیر شاخه مجزا قرار می گیرد. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که درصد مشابهت ترادف های نوکلئوتیدی قطعه پروتئین پوششی بین جدایه های گزارش از مناطق مختلف دنیا بالا می باشد. همچنین میزان درصد مشابهت ترادف نوکلئوتیدی قطعه پروتئین پوششی بین جدایه گزارش شده از ایران با جدایه گزارش شده از سوئد به میزان 8/96 درصد می باشد. این نتایج بیانگر آن است که به طور کلی pvv در مزارع سیب زمینی ایران از گسترش محدودی برخوردار بوده و درصد مشابهت ژن های متعدد این ویروس با تنها جدایه گزارش شده در دنیا نیز در سطح بالائی می باشد. بر این اساس می توان نتیجه گرفت که احتمالا آلودگی مزارع سیب زمینی ایران نسبت به pvv مربوط به ورود این ویروس به همراه غده های آلوده سیب زمینی از کشورهای اروپائی می باشد.