شناسایی ارقام متحمل به تنش اسمزی کلزا در ایران که از نظر شوری در مقام اول کشورهای ناحیه جنوب غربی آسیا قرار دارد و از طرف دیگر یکی از کشورهای خشک و نیمه خشک جهان محسوب می شود از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به این منظور آزمایشی در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اجرا گردید. این آزمایش به صورت فاکتوریل با هفت رقم کلزای بهاره و سه سطح تنش اسمزی شدید (peg6000 20 %)، تنش اسمزی ملایم (peg6000 10%) و فاقد تنش با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. تنش اسمزی از مرحله 3 تا 4 برگی اعمال شد. بین ارقام (بجز برای فلورسانس کلروفیل، طول ریشه و گلایسین بتائین) و سطوح تنش از نظر صفات مورد مطالعه اختلاف معنی داری وجود داشت. اثر متقابل رقم و تنش اسمزی فقط برای میزان پرولین معنی دار گردید. براساس کلیه شاخص های تحمل تنش و در هر دو شرایط تنش شدید و ملایم اسمزی، رقم hyola308 به عنوان متحمل ترین شناخته شد در حالی که حساس ترین ارقام از نظر شاخص های sti، mp و gmp، olga و amica و از نظر شاخص های tol و ssi، sarigol بودند. تجزیه خوشه ای بر اساس کلی? صفات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی مورد مطالعه، ارقام را در سه گروه قرار داد. گروه اول شامل ارقامsw5001، cracker، olga، comet و amica بود. این گروه از بیشترین میزان محتوای آب نسبی برگ، پتانسیل کل آب برگ و همچنین مطلوبترین میزان پتانسیل اسمزی برخوردار بود. ولی کمترین ارتفاع بوته و وزن خشک بوته را داشت. گروه دوم رقم sarigol را به خود اختصاص داد. این رقم از کمترین میزان محتوای آب نسبی برگ، پرولین و نامطلوبترین میزان پتانسیل اسمزی و فلورسانس کلروفیل برخوردار بود، ولی بیشترین طول ریشه و وزن خشک ریشه را داشت. گروه سوم نیز شامل رقم hyola308 بود. بیشترین میزان پرولین، گلایسین بتائین، ارتفاع بوته و وزن خشک بوته به این رقم تعلق داشت. از ویژگی های مطلوب این گروه می-توان در برنامه های اصلاحی برای تحمل به تنش اسمزی استفاده کرد. تجزیه پروتئوم از طریق الکتروفورز دوبعدی در رقم sw5001 و مقایسه الگوی الکتروفورز دوبعدی برای دو شرایط شاهد و تنش اسمزی ملایم منجر به شناسایی 164 لکه پروتئینی شد. تعداد 162 لکه پروتئینی بین دو شرایط فاقد تنش و تنش اسمزی مشترک بودند. یک لکه پروتئینی (شماره 10) فقط در شرایط بدون تنش و لک? دیگر (شماره 5) تنها در شرایط واجد تنش مشاهده شد. تعداد 17 لک? مشترک بین دو شرایط از لحاظ آماری تغییرات معنی داری نشان دادند. از میان این 17 لکه 12 لکه پروتئینی از لحاظ فاکتور القا تغییرات بیان مشخص-تری داشتند. از میان این 12 لکه، لکه های 1، 2، 3، 8، 13، 15 و 17 افزایش بیان و لکه های 7، 11، 12، 16 و 19 کاهش بیان نشان دادند. بر اساس مطابقت نقطه ایزوالکتریک و جرم مولکولی پروتئین های با تفاوت بیان معنی دار و نیز لکه های شماره 5 و 10 با بانک های پروتئینی 12 لکه پروتئینی شناخته شد. مهمترین این لکه-ها در سیستم آنتی اکسیدان، فتوسنتز و پایداری ساختار پروتئین ها نقش داشتند.

مطالع? ژنتیک برای مقاومت به بیماری ها مهمترین هدف در روند اصلاح جو است. بدین منظور در سال 1386 تعداد 162 جمعیت لاین های خالص نوترکیب (ril) نسل f6 حاصل از تلاقی دو رقم ایگری و آریگاشار به عنوان والدین در مزرع? موسس? اصلاح بذر کرج با دو تکرار در قالب طرح لاتیس مربع ساده کشت شدند. در این مطالعه رقم ایگری مقاوم و رقم آریگاشار حساس به بیماری سفیدک پودری بودند. هدف از این تحقیق مکان یابی ژن های مقاوم صفات کمی از جمله بیماری سفیدک پودری بر روی کروموزوم های جو بود. برای تهی? نقش? پیوستگی و شناسایی qtlها از نشانگرهای aflp و ssr استفاده گردید. در آزمایشات از 11 جفت ترکیب آغازگر aflp و 40 جفت ترکیب آغازگرssr استفاده شد. به طور کلی در aflp (ecori/msei) تعداد 940 باند قابل امتیازدهی ایجاد شد که در این بین تعداد 162 باند چندشکل و در ssr تعداد 15 باند چندشکل در بین والدین تشخیص داده شدند. بیشترین تعداد باندهای چندشکل (40 باند) با استفاده از ترکیب آغازگری (e41-m61) و کمترین تعداد باند چندشکل (1 باند) با استفاده از ترکیب آغازگری (e36-m47) حاصل شد و برای نشانگر ssr تعداد 7 باند چندشکلی نشان دادند. پس از نمره دهی نوارهای چندشکل aflp و ssr از نرم افزار v. 3.0 join map برای ترسیم نقشه پیوستگی استفاده شد و مکان یابی qtlها توسط نرم افزار v. 2.5 qtl cartographer انجام شد. به طور کلی تعداد 5 کروموزوم از کروموزوم های جو شناسایی شدند و 4 گروه پیوستگی را تشکیل دادند که 42 نشانگر aflp و 5 نشانگر ssr بر روی کروموزوم های 2، 3، 4، 5 و 6 و 27 نشانگر باقیماند? aflp در 4 گروه پیوستگی قرار گرفتند. مجموعاً تعداد 2 qtl برای صفت مقاومت به بیماری سفیدک پودری از جمعیت لاین های خالص نوترکیب بدست آمد که بر روی گروه های پیوستگی 1 و 4 بیشترین درصد تغییرات فنوتیپی را نسبت به بیماری در جمعیت توجیه نمودند.

زیتون (olea europaea l.) یکی از گونه های مهم میوه های نیمه گرمسیری است که اهمیت زیادی در کشاورزی و اقتصاد کشور دارد توسعه این صنعت و پیشبرد برنامه های اصلاحی نیازمند شناخت دقیق و صحیح ارقام معرفی شده و ترکیب های جدید ارقام می باشد. از جمله روش های شناسایی و تمایز ارقام زیتون استفاده از نشانگر های مرفولوژیکی است. در این مطالعه از توصیف نامه پیشنهادی شورای بین المللی روغن زیتون (iooc) به همراه ده نشانگر ملکولی ریزه ماهواره (ssr) به منظور تمایز و گروه بندی 57 ژنوتیپ زیتون از شش منشا جغرافیایی، استفاده شد. نتایج آنالیز داده های مرفولوژیکی گروه بندی اولیه بر اساس منشاء جغرافیایی را کاملا تایید کرد و گروه ارقام سوریه و اسپانیا را به یکدیگر مرتبط و ژنوتیپ-های ناشناخته مورد مطالعه را به این دو گروه نزدیک نشان داد. همچنین این نتایج گروه ایران را از سایرین جدا و منحصر به فرد نشان داد. تجزیه داده های ملکولی نیز نتایج داده های مرفولوژیکی را تایید کرد، با این تفاوت که نتایج ملکولی ارقام گروه فرانسه و ایتالیا را متمایزتر از دیگران نشان داد. همچنین نتایج جدول تجزیه واریانس (amova) هر دونوع داده ملکولی و مرفولوژیکی تنوع ژنتیکی درون گروهی بسیار بالایی را در افراد مورد مطالعه نشان داد. تجزیه های توصیفی ملکولی نشان داد که از بین نشانگرهای ریزماهواره مورد استفاده در این مطالعه جایگاه های udo99- 7 و udo99- 27 به ترتیب از بالاترین و کمترین توانایی در تمایز ژنوتیپ های مورد مطالعه برخوردارند. نتایج این مطالعه نشان داد که هر چند از استقرار ارقام مختلف زیتون در منطقه طارم بیش از 7 سال می گذرد و بالطبع اثرات محیطی در بروز صفات مرفولوژیکی بی تاثیر نبوده است، با اینحال صفات معرفی شده بوسیله iooc بویژه بصورت کدبندی کیفی از توانایی بالایی جهت تفکیک و تمایز ارقام زیتون برخوردار است. از آنجائیکه تفکیک-پذیری ارقام بر اساس نشانگرهای ملکولی ssr ریشه در تفاوت های توالی dna و بالطبع کاملاٌ ژنتیکی دارد، از این رو نتایج دقیق تر و با تکرارپذیری بالایی را ارائه نمود. در کل ارقام بومی ایران از ماهیت ژنتیکی خاص و منحصر به فردی برخوردار بوده و می توانند به عنوان منابع ژنتیکی بکر و ارزشمند در پیشبرد برنامه های به نژادی این محصول مهم ایفای نقش نمایند.

بازوی کروموزومی 1rs چاودار (secale cereale) یکی از موفق ترین منابع بیگانه استفاده شده در اصلاح گندم (triticum aestivum) است و به طور وسیعی در بسیاری از برنامه های اصلاحی استفاده می شود. بنابراین، شناسایی دو جابجایی 1al.1rs و 1bl.1rs در گندم در اصلاح آن ارزشمند است. جابجایی 1bl.1rs مشتق شده از گندم رقم روسی kavkaz، دارای ژن های مقاومت به بیماری های اصلی گندم مثل زنگ های برگ، ساقه و نواری و سفیدک پودری است در حالیکه جابجایی 1al.1rs مشتق شده از گندم رقمamigo ژن هایی برای مقاومت به زنگ ساقه و سفیدک پودری و شته سبز را در بردارد. توزیع دو جابجایی گندم-چاودار 1al.1rs و 1bl.1rs در 44 رقم گندم نان و دوروم ایران مورد بررسی قرار گرفت. حضور جابجایی در 5 رقم گندم نان (دز، اترک، فلات، رسول و مغان 3) با روش sds-page پروتئین های ذخیره ای دانه و استفاده از 3 مارکر dna مشخص و تأیید شد. این روشها ابزاری سریع و مطمئن برای تشخیص این دو جابجایی در زمینه ژنتیکی گندم فراهم می آورد. اطلاعات بدست آمده در ایجاد جمعیت های گندم ایرانی جدید با تنوع ژنتیکی وسیع تر برای نیاز آیندگان به کار خواهد رفت. کلمات کلیدی: جابجایی کروموزومی گندم-چاودار، 1al.1rs، 1bl.1rs، triticum aestivum، secale cereale، sds-page، مارکر dna

توتون (nicotiana tabacum l.) از جمله گیاهان صنعتی مهمی است که در اقتصاد بسیاری از کشور ها اهمیت دارد. علاوه بر برگ به عنوان بخش اقتصادی مهم آن، بذر توتون حاوی 38% روغن غیرخوراکی می باشد که می تواند به عنوان یک جایگزین مناسب برای سوخت های دیزلی مورد استفاده قرار گیرد. ایران به علت شرایط اقلیمی خاص و مناسب از دیرباز به عنوان یکی از مناطق مستعد جهت کشت انواع توتون محسوب شده و ژرم پلاسم غنی توتون به ویژه توتون شرقی در ایران وجود دارد. این توتون یک گروه از واریته های آفتاب خشک با برگ های کوچک و ترکیبات آروماتیک فراوان می باشند که اطلاعات کمی در مورد تنوع آن وجود دارد. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی ژرم پلاسم توتون شرقی موجود در کشور از نظر صفات مورفولوژیک، تعداد 100 ژنوتیپ توتون شرقی خارجی و داخلی موجود در بانک ژن مرکز تحقیقات توتون ارومیه در قالب طرح لاتیس ساده با 2 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. تعداد 8 صفت شامل ارتفاع و قطر ساقه، تعداد برگ در بوته، طول و عرض برگ، وزن تر و خشک برگ و روز تا 50% گلدهی مورد مطالعه قرار گرفتند. تجزیه واریانس تفاوت بسیار معنی داری بین ژنوتیپ ها را از لحاظ تمامی صفات نشان داد که حاکی از وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ های مورد مطالعه است. نتایج همبستگی نشان داد که صفت وزن برگ خشک به عنوان عملکرد دارای ارتباط مثبت معنی دار با سایر صفات می باشد. با استفاده از تجزیه مسیر، صفات مورد مطالعه بر اساس اهمیتی که در متغیر تابع (وزن برگ خشک) داشتند در 3 سطح اهمیت قرار گرفتند. تجزیه به مولفه های اصلی، متغیرها را به 5 مولفه با واریانس تجمعی 96% کاهش داد. در مولفه اول تمامی صفات (به جز ارتفاع ساقه) دارای همبستگی مثبت و معنی دار با آن بودند. با استفاده از تجزیه خوشه ای به روش متوسط گروه ها، ژنوتیپ ها در 4 گروه متفاوت قرار گرفتند. بیشترین فاصله بین ژنوتیپ های دو گروه 2 و 3 بود. مقایسه میانگین های صفات در گروه های حاصل از تجزیه خوشه ای بیانگر این بود که ژنوتیپ های موجود در گروه چهارم (trimph و ohdaruma) از نظر اکثر صفات دارای مقادیر حداکثر بوده و بنابراین می توانند در برنامه های اصلاحی به عنوان والد در تلاقی ها استفاده شوند. یکی از فاکتورهای مهمی که قابل استفاده بودن توتون را تعیین می نماید قابلیت سوختن برگ های آن می باشد. مقدار کلر موجود در برگ یکی از عوامل مهم در کیفیت سوختن برگ می باشد. نتایج نشان داده که زیاد بودن کلر (بیش از 2% وزن خشک برگ) دارای اثرات نامطلوب در کیفیت سوختن برگ می باشد. با توجه به کمی بودن صفت انباشت کلر در برگ، شناسایی qtl های مربوط به مقدار تجمع کلر در برگ می تواند گامی مهم در جهت شناخت ماهیت تنوع کمی آن و انتخاب استراتژی اصلاحی برای بهبود این صفت پیچیده باشد. بدین منظور دو ژنوتیپ توتون شرقی شامل basma seres 31 (با تجمع متوسط کلر؛ والد ماده) و spt 406 (با تجمع کم کلر؛ والد نر) که از نظر اکثر صفات زراعی نیز در نقطه مقابل همدیگر بودند، با یکدیگر تلاقی داده شده و تعداد 100 بوته از جمعیت 2f حاصل از تلاقی آنها به عنوان جمعیت تهیه نقشه برای شناسایی مکان های ژنی دخیل در تجمع کلر در برگ مورد استفاده قرار گرفتند. برای تهیه نقشه پیوستگی، از دو نشانگر ssr و issr استفاده گردید. آزمون چندشکلی آغازگرها در بین دو والد نشان داد که از مجموع 162 جفت آغازگر ssr، 34 جفت از آنها و از مجموع 80 عدد آغازگر issr، 20 عدد از آنها در بین والدین چندشکل بودند. نتایج آزمون به منظور شناسایی نشانگرهای دارای انحراف از نسبت های مورد انتظار مندلی نشان داد که 23 نشانگر ssr و 29 نشانگر issr دارای توزیع مندلی بودند. نقشه پیوستگی حاصل دارای 7 گروه پیوستگی بود که cm 8/570 از ژنوم توتون را تحت پوشش قرار می داد. فاصله هر دو نشانگر مجاور از یکدیگر به طور متوسط cm 78/16 برآورد شد. روش های تجزیه qtl از قبیل تجزیه تک نشانگری، مکان یابی فاصله ای ساده و مرکب به منظور شناسایی qtl ها قرار گرفتند. با استفاده از روش تجزیه تک نشانگری، نشانگر pt30346 دارای ارتباط معنی دار با مقدار تجمع کلر در برگ بود. با استفاده از هر یک از روش های مکان یابی فاصله ای ساده و مرکب یک qtl شناسایی شد. qtl شناسایی شده از طریق روش مکان یابی فاصله ای ساده (chlim)، در گروه پیوستگی 5 و qtl شناسایی شده از طریق روش مکان یابی فاصله ای مرکب (chlcim)، در گروه پیوستگی 2 قرار داشتند و به ترتیب 40% و 7% تغییرات فنوتیپی صفت را کنترل می نمودند.

آرتمیزیا گیاه دارویی یکساله است که به دلیل وجود نوعی سسکوئی ترپن بنام آرتمیزنین اهمیت فراوانی دارد. آرتمیزنین اکنون به عنوان یک داروی موثر و جدید در درمان بیماری های متعدد از جمله مالاریا و سرطان کاربرد دارد. در این پژوهش با هدف ارزیابی میزان آرتمیزنین، دو گونه artemisia annua وartemisia khorassanica از منطقه ای نزدیک به کلاله در استان گلستان جمع آوری شد و بیان ژن-های درگیر در سنتز آرتمیزنین در سه مرحله رویشی، غنچه دهی و گلدهی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در گونه ی a. annua بیان ژن های fds، ads و dbr2 در دوره غنچه دهی نسبت به دوره رویشی افزایش معنی داری (به ترتیب معادل 469/4، 182/12 و 204/19 برابر) نشان دادند. در حالی که دردوره گل دهی نسبت به رویشی ژن های fds، ads،cpr و dbr2 به ترتیب با مقادیر کمتر (307/4، 664/2، 657/2 و 302/5 برابر) افزایش بیان معنی دار نشان دادند. بیان ژن cyp71av در مرحله گل دهی به غنچه دهی با کاهش معنی داری مواجه شد (334/0 برابر). برعکس، در گونه یa. khorassanica بیان ژن های fds، cpr و cyp71av در دوره غنچه دهی نسبت به رویشی کاهش معنی داری را نشان دادند (041/0، 002/0 و 205/0 برابر) و در دوره گل دهی در مقایسه با دوره رویشی ژن هایcyp71av،cpr و dbr2 کاهش بیان معنی داری داشتند (015/0، 007/0 و 068/0 برابر). ژن dbr2 در مرحله گل دهی نسبت به غنچه دهی کاهش بیان معنی داری داشت (172/0 برابر). در مطالعات فیتوشیمیایی، میزان آرتمیزنین در سه مرحله رشدی فقط در گونه a. annua قابل تشخیص و اندازه گیری بود. میزان این ماده در مرحله غنچه دهی (43/4 میلی گرم بر گرم) بیشتر از گل دهی (51/3 میلی گرم بر گرم) و در مرحله گل دهی بیشتر از رویشی (32/1 میلی گرم بر گرم) بدست آمد.

گل لاله (tulipa l.) مهمترین گل پیازی در جهان بوده و پراکنش بالایی در بسیاری از مناطق کشور دارد. بطوری که در برخی از منابع از کشور ایران به عنوان خاستگاه این گیاه ارزشمند یاد می شود. این جنس از خانواده سوسنیان (liliacea) و مشتمل بر حدود یک صد گونه می باشد؛ که از این بین 19 گونه آن در ایران وجود داشته و چهار گونه نیز بومی ایران گزارش شده است. در این پژوهش تنوع مورفولوژیکی و مولکولی برخی از ژنوتیپ های لاله ایران با استفاده از نشانگرهای مورفولوژیکی و مولکولی مورد بررسی قرار گرفت. مراحل اجرایی پروژه بدین گونه صورت گرفت که ابتدا نمونه های گیاهی به دو شکل نمونه هرباریومی و نمونه های برگ فریز شده از 12 استان کشور در بهار1390 به ترتیب اقلیم هر استان جمع آوری و شناسایی گردید. پس از جمع آوری نمونه های گیاهی تنوع مورفولوژیک تمامی ژنوتیپ ها با اندازه گیری دو دسته صفات کمی و کیفی شامل طول کل ساقه، ارتفاع گیاه، قطر ساقه، طول برگ، مساحت برگ، تعداد برگ، طول گلبرگ، مساحت گلبرگ، طول پرچم، طول مادگی، طول پیاز، قطر پیاز، رنگ گل، حاشیه زرد رنگ اطراف لکه های تیره قاعده داخلی گلبرگ، معطر بودن، نوارهای ارغوانی روی برگ، میزان تراکم کرک سوخ، وجود چین خوردگی حاشیه برگ بررسی شد و دندروگرام بین ژنوتیپ ها با استفاده از میزان تشابه و تفاوت بین صفات مورفولوژیک رسم گردید. نتایج حاصل از تجزیه واریانس صفات مورفولوژیک کمٌی ارزیابی شده، نشان داد که اثر گونه و اثر ژنوتیپ در کلیه صفات معنی دار بوده و دندروگرام در فاصله 4 ژنوتیپ ها را به هفت گروه تقسیم نمود. در بخش بررسی تنوع ژنتیکی پس از استخراج دی.ان.ای، در گام نخست با استفاده از یک نشانگر عمومی میزان تنوع ژنتیکی تعدادی از نمونه ها مورد بررسی قرار گرفت و پس از آن با استفاده از یک نشانگر تخصصی تر میزان تشابه و تفاوت بین ژنوتیپ ها بررسی و فاصله ژنتیکی درون گونه ها و بین گونه ها مشخص گردید. نتایج حاصل از هر دو نشانگر مولکولی رپید و ای.اف.ال.پی میزان تنوع بالای درون گونه ای و بین گونه ای را در بین ژنوتیپ های مورد مطالعه نشان داد. مقایسه نتایج بین نشانگرهای مورد استفاده نشان داد در بسیاری از موارد در تشابه و فاصله موجود در بین ژنوتیپ ها مشابه یکدیگر بودند و تنها در برخی از ژنوتیپ های مورد مطالعه نتایج دو نشانگر تفاوت داشته و دندروگرام حاصله کاملا با یکدیگر یکسان نبود. با 14 آغازگر مورد استفاده در نشانگر مولکولی رپید 67 باند چندشکل و با بکاربردن 12 آغازگر در نشانگر مولکولی ای.اف.ال.پی. 304 باند چند شکل مشاهده گردید. درصد تنوع بین گونه ای در نشانگر مولکولی رپید به میزان 57 درصد و تنوع درون گونه ای 43 درصد و در نشانگر مولکولی رپید درصد تنوع بین گونه ای 49 درصد و درصد تنوع درون گونه ای 51 بدست آمد.

خواص بی نظیر آرد گندم بستگی به پروتئین های ذخیره ای بذر دارند، گلوتن که رابطه مستقیمی با کیفیت خمیر دارد، از سه جزء گلوتنین های با وزن مولکولی بالا، گلوتنین های با وزن مولکولی پایین و گلیادین تشکیل شده است و در حدود 80 درصد پروتئین های ذخیره ای بذر را تشکیل می دهد. تنوع ژنتیکی در سطح دی ان ای برای گلوتنین های با وزن مولکولی پایین و گلیادین ها به دلیل تنوع اللی بالا و همپوشانی آنها با هم هنوز به طور کامل شناخته نشده است. با استفاده از نشانگرهای اختصاصی امکان شناسایی الل هایی که به دلیل همپوشانی پروتئینهای گلیادین با زیرواحدهای کوچک گلوتنین ناشناخته مانده اند فراهم می شود. در این تحقیق به منظور بررسی تنوع اللی در ژنهای کد کننده گلوتنین های با وزن مولکولی کم و گلیادین ها، 90 توده بذر شامل، خویشاوندان وحشی، تتراپلوئید و هگزاپلوئید های بومی و تجاری با استفاده از 5 جفت آغازگرهای اختصاصی برای زیرواحدهای کوچک گلوتنین و 4 جفت برای گلیادین ها مورد بررسی قرار گرفتند. در زیرواحدهای کوچک گلوتنین برای جفت آغازگر اول تنوع خوبی در ارقام دیپلوئید و تتراپلوئید مشاهده شد. برای جفت آغازگر دوم در ارقام دیپلوئید فقط دو ژنوتیپ ae. tauschii که دارای ژنوم d بودند تکثیر باند داشتند، در کل ارقام برای این آغازگر تنوع زیادی مشاهده نشد و در حدود یک سوم ارقام هیچ باندی نداشتند. برای جفت آغازگر سوم علاوه بر باند اصلی یک قطعه دیگر نیز مشاهده شد. برای جفت آغازگر چهارم همه ژنوتیپ های دیپلوئید مورد مطالعه دارای الل مورد نظر بودند برای آغازگر پنجم در ارقام دیپلوئید برای این بلوک ژنی تنوع قابل توجهی مشاهده شد، خصوصا بین ژنوم a و b. در گلیادین ها برای دو جفت آغازگر اول و دوم که مربوط به امگاگلیادین ها هستند، در ارقام دیپلوئید مورد مطالعه هیچ اللی وجود نداشت و در بقیه ارقام مورد مطالعه نیز تنوع چندانی مشاهده نشد، دو جفت آغازگر بعدی مربوط به گاماگلیادین ها هستند که در جفت اول سه باند با طول های 650، 780 و بیش از 800 جفت بازی مشاهده شد که در ارقام دیپلوئید فقط در دو ژنوتیپ ae. tauschii تک باند 650 جفت بازی مشاهده شد و در ارقام تتراپلوئید و هگزاپلوئید با تنوع بالایی این الل ها مشاهده شدند. از تنوع موجود می توان در برنامه های اصلاحی به منظور بهبود کیفیت آرد گندم بهره برد.

آنغوزه تلخ با نام علمی frula assa-foetida l. گیاهی چند ساله، علفی و از گیاهان دارویی مهم تیره چتریان می باشد. شیرابه استخراج شده از این گیاه که با انجام عمل تیغ زدن ریشه در فصل خواب آن (تابستان) صورت می گیرد، خاصیت دارویی دارد. مواد موثره آنغوزه اکثرا ترکیبات گوگردی می باشند. مواد موثره این گیاه اثر ضد انگل، قاعده آور و ضد تشنج دارند. در رفع بیماریهای دستگاه تنفس، اسپاسم حنجره، آسم و دستگاه هضم موثر است. به دلیل بهره برداری های نادرست و بی رویه، نسل این گیاه در معرض خطر انقراض قرار گرفته است. برای نجات نسل این گیاه و همچنین برای استفاده از سایر مزایای کشت زراعی، اهلی کردن این گیاه اجتناب ناپذیر است. برای اهلی کردن گیاهان وحشی نظیر آنغوزه باید شرایط اقلیمی (آب و هوایی و خاکی) مورد نیاز برای رشد و نمو گیاه به دقت تعیین گردد. به همین منظور 9 رویشگاه آنغوزه شامل کوهپایه، جنگل قائم، جوپار، خمروت، پابدانا، راین، ساردوئیه، سیرجان و شهربابک واقع در استان کرمان شناسایی و مطالعات بر روی گیاهان آنغوزه این مراتع انجام گرفت. از هر مرتع دو نمونه خاک از عمق 30-5 سانتی متری تهیه و کلیه عناصر ماکرو و میکرو و همچنین بافت، هدایت الکتریکی و سایر خصوصیات این دو نمونه اندازه گیری گردید. سپس میانگین داده های این دو نمونه خاک، به عنوان خصوصیات خاک هر مرتع در نظر گرفته شد. نتایج تجزیه خاک نشان داد که آنغوزه گیاهی کم توقع است و در خاکی با بافت سبک و فقیر از نظر مواد غذایی و آلی که هدایت الکتریکی حدود 8 دارد، قابل کشت و کار است. نتایج نشان داد که میزان بارندگی در رویشگاههای مورد مطالعه از حدود 140 میلیمتر بارندگی سالیانه در مراتع جنگل قائم و پابدانا تا 286 میلیمتر در مرتع سیرجان متغییر است. گرادیان دما نشان داد که متوسط دمای سالیانه از حدود 7 درجه سلسیوس در مرتع راین تا 7/15 درجه سلسیوس در مرتع شهربابک متغییر است. از آنجائیکه تکثیر آنغوزه فقط از طریق بذر انجام می شود، به همین جهت برای کشت و کار زراعی این گیاه باید بتوان بذر آن را به راحتی وادار به جوانه زنی نمود. جهت تعیین بهترین تیمار برای حل مشکل جوانه زنی بذر آنغوزه، 12 تیمار مختلف در 4 تکرار و در هر تکرار 100 بذر در قالب طرح کاملا تصادفی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد بذر آنغوزه برای جوانه زنی بر اساس ارتفاع جمع آوری به حدود 20 تا 30 روز سرما دهی مرطوب در دمای 7-0 درجه سلسیوس نیاز دارد. همچنین مشخص گردید، حذف پوسته بذور یکساله بهترین تیمار برای جوانه زنی بذور آنغوزه می باشد. همچنین برای بررسی تنوع ژنتیکی از نشانگر rapd استفاده شد. نتایج نشان داد گیاهان 9 مرتع مورد مطالعه در 4 گروه قرار گرفتند. مراتع کوهپایه، جنگل قائم و جوپار در یک گروه، مراتع خمروت و پابدانا در یک گروه، مراتع راین و ساردوئیه در یگ گروه و مراتع شهربابک و سیرجان نیز در گروه دیگر قرار گرفتند. فاصله مراتع از هم، جدایی جغرافیایی توسط کوههای بلند و کشت بذور مراتع مجاور در یکدیگر توسط انسان در این دسته بندی نقش مهمی داشتند. بررسی تنوع مورفولوژیکی نشان داد که اقلیم، مخصوصا میزان بارندگی نقش مهمی در بروز صفات مورفولوژیکی دارد. تفاوت صفات مورفولوژیکی مانند طول و عرض برگها، قطر گیاه، قطر ریشه، ارتفاع ساقه گل دهنده، تعداد چتر ساده و مرکب، عملکرد بذر، وزن هزار دانه به استثناء تعداد برگ در گیاهان مراتع مورد مطالعه در سطح یک درصد با هم تفاوت معنی دار داشتند. هر چه ارتفاع محل رویش گیاهان بالاتر بود، میزان بارندگی بالاتر و در نتیجه صفات مورفولوژیکی مذکور از لحاظ کمی افزایش یافتند. از لحاظ فنولوژی نیز هر چه ارتفاع مرتع بالاتر بود، زمان سبز شدن گیاهان، تاریخ گل دهی و بذر دهی به تاخیر افتاد ولی طول دوره رشد رویشی و فعال بودن گیاه به دلیل افزایش بارندگی و کاهش دما افزایش یافت. برای تعیین عملکرد شیرابه در 5 تکرار و در هر تکرار 10 گیاه با روش دوطرفه برای 15 مرتبه تیغ زده شدند. نتایج نشان داد گیاهان مرتع کوهپایه با میانگین 64/69 گرم در هر بوته بیشترین عملکرد و گیاهان مرتع جوپار با میانگین 76/50 گرم در هر بوته کمترین عملکرد را به خود اختصاص دادند. با استخراج اسانس شیرابه گیاهان مراتع مورد تحقیق در 3 تکرار با روش تقطیر با آب با دستگاه کلونجر، بازده اسانس شیرابه هر رویشگاه محاسبه گردید. شیرابه گیاهان جنگل قائم بیشترین بازده اسانس (07/10 درصد) و شیرابه مرتع راین کمترین بازده اسانس (24/7 درصد) را داشتند. آنالیز نمونه اسانس هر رویشگاه با gc و gc/ms نشان داد که کلاستر و گروهبندی تنوع فیتوشیمیایی دقیقا مانند گروهبندی و کلاستر تنوع ژنتیکی می باشد. علاوه بر عامل ژنتیک، ارتفاع و میزان بارندگی نیز بر درصد ترکیبات اسانس مخصوصا ترکیبات دی سولفیدی نقش داشت و با افزایش ارتفاع و بارندگی، درصد این مواد کاهش یافت. در نهایت با کشت بذور هر مرتع در پائین دست همان مرتع گام اولیه جهت اهلی کردن این گیاه برداشته شد.

تنش شوری یکی از تنشهای غیرزنده مهم و خسارتزا در کشاورزی است. برای مطالعه واکنش جو به تنش شوری، 2 ژنوتیپ افضل (به عنوان ژنوتیپ متحمل به شوری) و فجر (به عنوان ژنوتیپ حساس به شوری) مورد بررسی قرار گرفتند. بذور نمونههای گیاهی در گلدانهای 5/2 لیتری و در گلخانه گروه تولید و اصلاح نباتات دانشگاه بینالمللی امام خمینی قزوین کشت شدند. برای اعمال تیمار شوری، گلدانها با آب شور با غلظت 300 میلیمولار nacl آبیاری شدند. به منظور بررسی الگوی بیان ژنهای پاسخ دهنده به تنش شوری، نمونهگیری از تمام برگها و ریشههای ارقام انجام گرفت. نمونهها بلافاصله در فویل آلومینیومی پیچیده و در ازت مایع فریز و سپس تا زمان استخراج rna در فریزر oc80- نگهداری شدند. میزان سدیم و پتاسیم نمونهها پس از اعمال تنش شوری نیز اندازهگیری شد. به منظور تعیین غلظت سدیم و پتاسیم از روش هضم خشک و از دستگاه فلیم فتومتر استفاده شد. در این تحقیق بیان 4 ژن، nac2، tad1،nhx3 وdreb2 در دو گونه متحمل و حساس گیاه جو تحت تنش شوری و شاهد (بدون تنش) مورد بررسی قرار گرفت. هدف بررسی تغییرات بیان این 4 ژن در دو رقم متفاوت و تحت تنش شوری با استفاده از روش real-time pcr بود. نتایج ارزیابی ژنوتیپها نشان داد، بین ژنوتیپها برای نسبت پتاسیم به سدیم تفاوت معنیداری وجود دارد. رقم افضل به عنوان ژنوتیپ متحمل دارای بیشترین میزان بیان ژن بود. با توجه به نتایج مربوط به بیان این 4 ژن، در برگهای رقم افضل ژن nac2، با 6/10 برابر، ژنtad1 با 9/6 برابر و ژن dreb2 با 10 برابر افزایش، و در رابطه با ژن nhx3 در ریشه رقم افضل با 7/6 برابر افزایش نسبت به شرایط نرمال بیشترین میزان بیان ژن مشاهده شد. نسبت بالای پتاسیم به سدیم در ریشه و برگ رقم افضل نسبت به رقم فجر نشاندهنده فعالیت بیشتر ژن nhx3 در پاسخ به تنش شوری می باشد که این مورد بیانگر این واقعیت است که رقم افضل به عنوان ژنوتیپ متحمل در پاسخ به تنش شوری با افزایش فعالیت این کانالهای سدیم از تجمع نمک در سیتوپلاسم اندام های گیاه جلوگیری می کند. همچنین همبستگی معنیداری در رابطه با بیان ژنهای پاسخدهنده به تنش شوری وجود داشت. با توجه به نمودارهای بیان ژن و مقادیر سدیم و پتاسیم، میتوان گفت که بیان تمام ژنها در پاسخ به تنش شوری با افزایش بیان روبهرو بود که این مورد بیانگر این واقعیت است که رقم افضل به عنوان ژنوتیپ متحمل در پاسخ به تنش شوری با افزایش فعالیت کانالهای سدیم از تجمع نمک در سیتوپلاسم سلولهای برگ و ریشه جلوگیری میکند. علاوهبراین تجمع اندک سدیم و تغییرات اندک نسبت پتاسیم به سدیم در برگ و ریشههای ارقام جو موید این امر میباشد. نتایج ارزیابی ژنوتیپها نشان داد، بین ژنوتیپها برای نسبت پتاسیم به سدیم تفاوت معنیداری وجود دارد. رقم افضل به عنوان ژنوتیپ متحمل دارای بیشترین میزان بیان ژن بود. با توجه به نتایج مربوط به بیان این 4 ژن، در برگهای رقم افضل ژن nac2 با 6/10 برابر، ژن tad1 با 9/6 برابر و ژن dreb2 با 10 برابر افزایش، و در رابطه با ژن nhx3 در ریشه رقم افضل با 7/6 برابر افزایش نسبت به شرایط نرمال بیشترین میزان بیان ژن مشاهده شد. . نسبت بالای پتاسیم به سدیم در ریشه و برگ رقم افضل نسبت به رقم فجر نشاندهنده فعالیت بیشتر ژن nhx3 در پاسخ به تنش شوری میباشد که این مورد بیانگر این واقعیت است که رقم افضل به عنوان ژنوتیپ متحمل در پاسخ به تنش شوری با افزایش فعالیت این کانالهای سدیم از تجمع نمک در سیتوپلاسم سلولهای اندامهای گیاه جلوگیری میکنند. همچنین همبستگی معنیداری در رابطه با بیان ژنهای پاسخدهنده به تنش شوری وجود داشت.

بنفشه های معطر (viola spp.) گیاهانی علفی و پایا هستند که از زمان های قدیم به جهت زیبایی و خواص دارویی در اروپا کشت می شدند. این گیاهان بومی شرق آسیا، بخش هایی از مدیترانه و شمال شرقی اروپا هستند. از میان گونه های مختلف بنفشه چندگونه در ایران وجود داشته و یا بومی ایران می باشند. در این پژوهش تنوع ژنتیکی برخی از بنفشه های ایرانی با استفاده از نشانگرهای مورفولوژیکی، فیتوشیمیایی و مولکولی مورد بررسی قرار گرفت. نمونه برداری از سه استان شمالی گیلان، مازندران و گلستان در بهار سال 1391 و 1392 انجام شد و در مجموع 68 نمونه از سه گونه بنفشه جمع آوری شدند. نمونه های گل در همان محل نمونه برداری در ازت مایع فریز شدند و از بوته ها گلدان گیری شده و به دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس منتقل شدند. پس از انتقال، از برگ های تازه نمونه برداری شده و به فریزر 70- درجه سانتی گراد برای آزمایش های بعدی منتقل شدند. اندازه گیری صفات کمی و کیفی مورفولوژی در محل جمع آوری صورت گرفت و 16 صفت کمی و 6 صفت کیفی ارزیابی شد. همچنین 5 صفت فیتوشیمیایی در گل ها و برگ ها اندازه گیری شد. برای بررسی تنوع ژنتیکی از 20 نشانگر مولکولی issr استفاده شد که 18 نشانگر چندشکلی خوب نشان دادند. سه گونه از نظر موفولوژیکی، فیتوشیمیایی و مولکولی به خوبی از هم مجزا شدند. تنوع موفولوژی کمتر از تنوع فیتوشیمیایی بود و تنوع فیتوشیمیای نیز کمتر از تنوع ملکولی بود. به عبارتی تنوع ژنتیکی بیشتری در درون گونه ها دیده شد. از مجموع 117 باند تشکیل شده از نشانگرهای issr، 69 باند چند شکل بوده اند و همچنین ارزیابی تنوع ژنی نشان داد که تنها 10 درصد تنوع مربوط به تنوع بین گونه ای بوده و90 درصد تنوع مربوط به تنوع درون گونه ای می شود.

بذر¬ها به مدت 50 روز بر روی محیط ms با سه غلظت متفاوت (5، 50 و 250) میلی گرم در کیلوگرم از سه فلز سرب، نیکل و کادمیوم کشت شدند. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار با دو فاکتور نوع فلز و غلظت عناصر انجام شد. بعد از برداشت این گیاهان، میزان رشد و غلظت عناصر سنگین در ریشه و اندام هوایی مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان داد با افزایش فلز نیکل و کادمیوم میزان رشد رویشی کاهش یافت ولی فلز سرب اثر متفاوتی نشان داد و با افزایش غلظت، رشد نیز افزایش یافت که احتمالاً به دلیل ترکیب نیترات آن بوده است. بیشترین جذب فلز سرب در ریشه و اندام هوایی گیاه قدومه در غلظت 250 میلی گرم در کیلوگرم به ترتیب 29000 و 3100 میلی گرم در کیلوگرم بود. بالاترین تجمع کادمیوم در ریشه و اندام هوایی گیاه تلخ بیان در غلظت 250 میلی گرم در کیلوگرم به ترتیب 75/1628 و 1240 میلی گرم در کیلوگرم بدست آمد. همچنین بیشترین تجمع نیکل در غلظت 50 میلی گرم در کیلوگرم ریشه گیاه قدومه و در غلظت 250 میلی گرم در کیلوگرم اندام هوایی گیاه تلخ بیان به ترتیب 9000 و 2049 میلی گرم در کیلوگرم بدست آمد. با تاکید بر این نکته که این پژوهش اولین گزارش از ارزیابی پتانسل گیاه پالایی گیاهان مذکور در شرایط درون شیشه ای است نتایج این تحقیق نشان می¬دهد گیاهان می¬توانند برای استخراج فلزات سنگین در خارج از شرایط آزمایشگاهی مناسب بوده و تجمع¬گر سرب، نیکل و کادمیوم معرفی شوند.

فسفوگلیسرات موتاز (pgm) یک آنزیم ترانسفراز (انتقالی) است که در مرحله هشتم از فرایند گلیکولیز عمل میکند. آنزیم فسفوگلیسرات موتاز (ec 5.4.2.1) (pgm) جابجایی قابل برگشت گروه فسفریل را بین کربنهای 2 و 3 فسفوگلیسرات کاتالیز می کندvoet et al., 2008) ؛ crowhurst et al., 1999). pgm در تمام موجودات زنده یافت میشود و توالی آن در طول تکامل به شدت حفاظت شده است (winn et al., 2012). بهمنظور بررسی روابط فیلوژنتیکی pgm، 196 توالی پروتئینی در گیاهان، جانوران و میکروارگانیسمها و 133 داده نوکلئوتیدی (ژن) در گیاهان، جانوران و میکروارگانیسمهایی که ژن pgm در آنها توالییابی شده است بههمراه دو نمونه اصلی(مدل) از هر سه گروه، درنظر گرفته شدند. در بررسیهایی که توسط نرمافزار megalign و روش clustal w انجام شد، بیشترین تشابه بر اساس تخمین فاصله در میان دادههای پروتئینی گیاهان در میان گونه های مختلف خانواده rosaceae مشاهده شد. بیشترین تشابه مربوط به(prunus dulcis, pdpgm-caa52928) و (malus x domestica, mdpgm-caa06215) که دارای 053/0 فاصله بودند. در میان خانواده های مختلف نیز بیشترین تشابه بر اساس تخمین فاصله مربوط به (ricinus communis, rcpgm-eef42299) از خانواده euphorbiaceae و (populus trichocarpa, ptpgm-xp_002323696) از خانواده salicaceae میباشد که دارای 053/0 فاصله بودند. کمترین تشابه نیز مربوط به (glycine max, gmpgm-xp_003517475) و (micromonas pusilla, mppgm-xp_003060907) میباشد که دارای 476/3 فاصله بودند. در بین گیاهان در سطح ژن نیز بیشترین تشابه بر اساس تخمین فاصله در میان گونههای مختلف خانواده solanaceae مشاهده شد که 088/0 فاصله بودند. کمترین تشابه نیز متعلق به(micromonas pusilla, mppgm-xm_003060861) و (glycine max, gmpgm-nm_001251040) میباشد که 906/2 فاصله بودند. در آنالیزهایی که بهمنظور بررسی خصوصیات ساختاری پروتئین pgm در 5 نمونه اصلی(مدل) انجام شد(آرابیدوپسیس و کرچک، مگس سرکه و انسان، ایکولای) ، وجود هیچ دومین گذرنده از غشاء در آنها تأیید نشد. همچنین هیچکدام از آنها دارای پپتید نشانه نبودند. در هر پنج نمونه مارپیچ آلفا و فنر مارپیچ تصادفی بیشترین اجزاء ساختاری را تشکیل میدهند درحالیکه رشتههای گسترده و پیچ بتا بهصورت متناوب در پروتئین پراکنده شدهاند. همچنین در تعیین دمینهای عملکردی که توسط prodom انجام شد، دمینهای مشترک در 3 نمونه اصلی آرابیدوپسیس، کرچک و باکتری ایکولای و در 2 نمونه اصلی مگس سرکه و انسان مشاهده شد. با توجه به بررسیهای انجام شده، تأیید میشود که pgm یک آنزیم کاتالیزکننده در فرایند گلیکولیز میباشد و تمام گیاهان دارای ژن pgm و سایر موجودات زنده از نظر فیلوژنتیکی در یک منشاء تکاملی مشترک سهیم هستند.

گندم با نام علمی triticum aestivum l. مهم ترین محصول غذایی در کشورهای شرق نزدیک، خاورمیانه و آسیای جنوب غربی است. این محصول همچنین از نظر تولید و سطح زیر کشت مهم ترین محصول کشاورزی ایران است و به استثنای نواحی گرم و مرطوب در همه جا زراعت می شود. سن معمولی گندم با نام علمیputon eurygaster integriceps آفت اصلی گندم و جو در مناطق وسیعی از شرق تا غرب آسیا، شمال آفریقا و شرق و جنوب اروپا به حساب می آید و آلودگی آفت در بعضی از مناطق، زمانی که هیچ روش کنترلی صورت نگیرد، بسیار مخرب بوده و باعث از بین رفتن 100 درصد محصول می شود. آنزیم های گوارشی درحشرات دارای نقش کلیدی در مقوله گوارش می باشند، به همین دلیل در برنامه های کنترلی آفت در بخش استفاده ازارقام مقاوم نقش این آنزیم های گوارشی غیرقابل انکارمی باشد. هر گونه اختلال در گوارش آنزیمی کربوهیدرات ها و پروتئین ها، حشره را از به دست آوردن منابع انرژی محروم می کند، بنابراین آگاهی ازخصوصیات بیوشیمیایی آنزیم های گوارشی دراتخاذ روش های متنوع مبارزه با آفات ازجایگاه ارزشمندی برخوردار می باشد. پروتئین های بازدارنده آلفا آمیلاز و پروتئاز در تمام سلسه گیاهی یافت می شوند. در این تحقیق پروتئین های بازدارنده از سه رقم گندم شامل: یاواروس و dw-81-18 از گندم دوروم و رقم سایسون از گندم نان، استخراج شدند. اثرات مهارکنندگی پروتئین های بازدارنده استخراج شده، روی آنزیم آلفاآمیلاز و پروتئاز گوارشی سن معمولی گندم مورد مطالعه قرار گرفت.

شناسایی ارقام متحمل به تنش خشکی گندم در ایران، که یکی از کشورهای خشک و نیمه¬خشک جهان محسوب می¬شود، از اهمیت ویژه¬ای برخوردار است. به منظور بررسی واکنش 20 رقم گندم بهاره در شرایط آبیاری کامل (شاهد) و تنش خشکی اعمال شده قبل و بعد از مرحله آبستنی، دو آزمایش جداگانه به صورت کرت¬های خرد شده بر پایه طرح بلوک¬های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو سال زراعی 90-1389 و 91-1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز انجام شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس صفات نشان داد که بین سطوح تنش و همچنین بین ارقام از نظر تمام صفات در هر دو آزمایش مورد بررسی اختلاف معنی¬داری وجود دارد. تنش باعث کاهش معنی¬دار عملکرد دانه، اجزای عملکرد، ارتفاع و سایر خصوصیات مورفولوژیک گردید. همچنین ارزش خصوصیات فیزیولوژیک در طی تنش کاهش یافت و این کاهش در بین ارقام یکسان نبود. علاوه بر این تحت تنش خشکی مقدار کمّی صفات ریشه¬ای گیاه در جهت مقابله با شرایط کم آبی افزایش یافت و این افزایش در ارقام متحمل¬تر بیشتر بود. از طرف دیگر بررسی ضرایب همبستگی صفات در شرایط تنش و فاقد تنش نشان داد عملکرد دانه بیشترین همبستگی مثبت و معنی¬دار را در بین اجزای عملکرد با تعداد سنبله در بوته دارد. بر طبق نتایج بدست آمده از بررسی پارامترهای ژنتیکی، صفات سطح ویژه برگ، پتانسیل اسمزی، طول سنبله، تعداد پنجه در بوته، تعداد پنجه بارور در بوته و تعداد سنبله در بوته تحت هر دو شرایط شاهد و تنش خشکی و در هر دو آزمایش واریانس ژنتیکی، وراثت¬پذیری و بازده ژنتیکی مطلوبی را نشان دادند که این امر نشاندهنده اثرات افزایشی ژن برای این صفات و دلالت بر این دارد که قسمت عمده¬ای از تنوع فنوتیپی به تنوع ژنتیکی تعلق دارد. نتایج حاصل از تجزیه خوشه¬ای ارقام بر اساس کلی? صفات مورد مطالعه، آن¬ها را در شرایط تنش در هر دو آزمایش در چهار گروه قرار داد. با توجه به گروه¬بندی تجزیه خوشه¬ای، ارقام کویر، نیک¬نژاد، مغان3، دریا و مرودشت که دارای بیشترین ارزش برای اکثر صفات مورد مطالعه بودند در یک گروه قرار گرفتند و می¬توان آنها را به عنوان ارقام متحمل نامید. همچنین رقم بهار در اکثر صفات مورد مطالعه ارزش پایین¬تری از سایر ارقام داشت و می¬توان این رقم را حساس-ترین رقم بشمار آورد. در ضمن ارقام پیشتاز، سپاهان، سیستان و بم بعد از این رقم جزء ارقام حساس مورد مطالعه بودند. مطلوب¬ترین مقادیر شاخص¬های مورد مطالعه متعلق به رقم کویر و نامطلوب¬ترین آن¬ها مربوط به رقم بهار تحت هر دو شرایط تنش خشکی بود. تحلیل همبستگی عملکرد در محیط تنش و بدون تنش با شاخص¬های تحمل به خشکی نشان داد که mp، gmp، sti و hm مناسب¬ترین شاخص¬ها برای انتخاب ارقام گندم بهاره در هر دو آزمایش می¬باشند. با توجه به این شاخص¬ها و عملکرد بالا در دو محیط تنش و بدون تنش و با استفاده از نمودار سه¬بعدی، متحمل¬ترین ارقام کویر، نیک¬نژاد، مغان3، دریا و مرودشت در آزمایش تنش بعد از آبستنی و ارقام کویر، نیک¬نژاد، دریا و مغان3 در آزمایش تنش قبل از آبستنی شناخته شدند. در حالی که حساس¬ترین آن¬ها ارقام بهار، سیوند، پارس و بم در تنش بعد از آبستنی و بهار و پیشتاز در تنش قبل از آبستنی تشخیص داده شدند. نمودار چند متغییره بای پلات نیز نشان داد که ارقام مذکور در مجاورت بردارهای مربوط به بهترین شاخص¬های تحمل به خشکی یعنیmp، gmp، sti و hm قرار دارند. در مجموع بر طبق نتایج حاصل از آزمایش¬های قبلی دو رقم کویر و بهار بترتیب بعنوان متحمل¬ترین و حساس¬ترین ارقام جهت تجزیه پروتئوم انتخاب شدند. تجزیه پروتئوم از طریق الکتروفورز دوبعدی و رنگ¬آمیزی آبی کوماسی انجام شد و بعد از کمی کردن لکه¬ها توسط نرم¬افزار، منجر به شناسایی تعداد 20 لکه پروتئینی تکرارپذیر دارای تفاوت معنی¬دار بین شرایط شاهد و تنش خشکی در رقم کویر و تعداد 86 لکه پروتئینی دارای تفاوت معنی¬دار بین شرایط شاهد و تنش خشکی در رقم بهار شد. با استفاده از روش maldi-tof تعداد 18 عدد از لکه¬ها در رقم کویر و 84 عدد آنها در رقم بهار شناسایی شدند. بعد از تشخیص پروتئین¬های دارای تغییر بیان تحت تنش، نوع فعالیت آنها و نحوه عمل این پروتئین¬ها در سلول مشخص شد. در مجموع کلیه¬ پروتئین¬های دارای تغییر بیان معنی¬دار مربوط به رقم کویر در شش گروه عملکردی تفکیک شدند. تعداد گروه¬های عملکردی پروتئین¬ها در رقم بهار تنوع بیشتری داشت و در 11 گروه عملکردی قرار گرفتند، در حالی که در این رقم نیز مانند رقم کویر بیشترین درصد پروتئین¬ها مربوط به چرخه کالوین، واکنش نوری فتوسنتز، اسمیلاسیون نیتروژن و انتقال پروتون بودند. تعداد 10 پروتئین بین دو رقم مشترک بودند که پروتئین¬های دخیل در واکنش نوری و چرخه کالوین در هر دو رقم بیشترین تغییرات را نشان دادند و به نظر می¬رسد که رقم حساس بهار بدلیل کاهش بیان بیشتر پروتئین¬ها و تعداد بیشتر پروتئین¬های تحت تأثیر قرار گرفته تحت تنش، عملکرد کمتری دارد. در مجموع نتایج نشان داد که حفظ کارایی فتوسنتز تحت تنش از اهمیت بالایی برخوردار است.

آنزیم آلفاآمیلاز نقش مهمی در گوارش سن گندم به عهده دارد. هدف از مطالعه حاضر، بررسی اثر عصاره پروتئینی رقم گندم دوروم آریا و دو رقم نان داراب 2 و مغان 3، روی فعالیت آنزیم آلفاآمیلاز و پروتئاز سن گندم بوده است. میزان بازدارندگی آنزیم آلفاآمیلاز برای رقم های آریا، داراب 2 و مغان 3 به ترتیب 46، 40 و 30 درصد و میزان بازدارندگی آنزیم پروتئاز برای رقم های فوق به ترتیب 30، 29 و 26 درصد بدست آمده است. آزمایشات الکتروفورزی (زیموگرام) پروتئین¬های بازدارنده نیز نشان داد موضوع بود.

گل راعی (hypericum spp.) با نام انگلیسی st. john’s wort، گیاهی است از خانواده hypericaceae که چند سطح پلوئیدی دارد. کاربرد آن در طب سنتی به عنوان مسکن و ضدافسردگی بوده و به عنوان داروی ضدسرطان، ضدهپاتیت و ایدز به کار گرفته می شود که این خواص دارویی به متابولیت ثانویه هایپریسین نسبت داده می شود. جهت شکستن خواب، بذور در معرض برخی تیمارهای فیزیکی و شیمیایی قرار داده شدند: تیمار شست وشو زیر آب جاری، ژیبرلیک اسید ppm 500 و نگه داری بذرهای کشت شده در سرما (?c 4) و روشنایی به طور همزمان به مدت 3 هفته، بهترین تیمارها شناخته شدند. تعداد 12 صفت مورفولوژیکی در این گیاه ارزیابی گردید که در بسیاری از آن ها، دو گونه h. perforatum و h. perfoliatum به هم شبیه بوده و با گونه h. androsaemum متفاوت بودند. نتایج فلوساتیومتری نشان داد که دو گونه h. perforatum وh. perfoliatum تتراپلوئید با اندازه ژنوم pg 70/1 و گونه h. androsaemum دیپلوئید با اندازه ژنوم pg 02/1 بودند. در بررسی های مولکولی، توالی ژن هایپریسین، از ژنوم گیاه گل راعی با روش واکنش زنجیره ای پلیمراز (pcr) جداسازی شده و توالی یابی گردید. توالی های به دست آمده از dna دو گونه h. perforatum (به طول bp 559) و h. perfoliatum (به طول bp 560) در پایگاه اطلاعاتی ncbi برای نخستین بار ثبت گردید. رسم درخت فیلوژنی نشان داد که دو گونه فوق در بین توالی های موجود در بانک اطلاعاتی، بیشترین فاصله را با یکدیگر دارند.

چکیده ندارد.