رشد روز افزون جمعیت، توسعه شهرسازی، احتیاجات صنعتی و کشاورزی، گرم شدن تدریجی زمین و افزایش خشکسالی ها باعث کاهش آب قابل مصرف شده و نیاز به منابع غنی آب زیرزمینی را بیش از پیش ساخته است. شهر اراک نیز بعنوان چهارمین قطب صنعتی کشور وابستگی خاصی به منابع آب زیرزمینی منطقه امان آباد دارد، بنابراین مطالعه آب های زیرزمینی این منطقه جهت بهره برداری و کنترل ذخایر از اهمیت زیادی برخوردار است که اغلب این مطالعات وقتگیر و هزینه بر می باشند. در این تحقیق هدف اصلی آن است تا ضرائب هیدرودینامیکی آبخوان موجود در منطقه موردنظر مانند ضریب ذخیره، ضریب نفوذپذیری و قابلیت انتقال به کمک داده های ژئوفیزیکی، به روش مقاومت ویژه و اطلاعات موجود از چاههای اکتشافی به جهت سادگی و ارزانی این روش، برآورد شوند. برای این منظور داده های 156 سونداژ الکتریکی موجود در منطقه، ابتدا توسط روش های برازش منحنی با کمک اطلاعات چاه ها و زمین شناسی منطقه تفسیر و مقاومت های ویژه و ضخامت لایه ها تعیین گردیدند. آنگاه با کنار هم قرار دادن اطلاعات سونداژهای در امتداد یک پروفیل، مدل های شبه دو بعدی به تصویر کشیده شدند; که با کمک این مدل ها و همچنین داده های اندازه گیری شده سطح ایستابی در منطقه با استفاده چاه های پیزومتری، نواحی اشباع و خشک مشخص و مقاومت الکتریکی آن ها بدست آمدند و در نهایت با استفاده از روابط موجود در هیدرولوژی، ضرائب هیدرودینامیکی محاسبه گردید که مقدار متوسط تخلخل حدود 4/21 درصد، ضریب ذخیره 00000193/0 درصد، ضریب نفوذپذیری 4/3 متر در ثانیه و متوسط قابلیت انتقال 4/21 مترمربع در روز تخمین زده شد. سپس با تهیه نقشه های این ضرائب، پتانسیل های مختلف آبی شناسایی شد. همچنین ناحیه ای در منطقه که بدلیل بهره برداری فراوان دچار افت سطح آب گشته بود، مشخص گردید. در پایان نیز مقایسه ای بین ضرائب برآورد شده از این روش با نتایج حاصل از آزمایشات پمپاژ صورت گرفت که تا حد قابل قبولی یکدیگر را تائید می کردند.

اغلب بر روی نقشه های زمین شناسی دیده می شود که وقتی امتداد گسلها وارد آبرفت می شوند این امتداد به صورت خط چین نشان داده می شود. علت آن این است که تشخیص وجود و یا عدم وجود گسل بدون انجام اکتشافات ژئوفیزیکی غیر ممکن می باشد. مطالعه ژئوفیزیکی (ژئوالکتریکی) منطقه آبگرم محلات که در شمال شرقی محلات واقع گردیده برای اولین بار در این پایان نامه مورد بررسی قرار داده شده است. هدف از این مطالعه شناسایی گسلها و ناپیوستگی ها و ارتباط آنها با چشمه های آبگرم موجود در منطقه، شناسایی نوع سنگ بستر و عمق آن و تایید گسلهای موجود بر روی نقشه های زمین شناسی می باشد. در این پروژه از آرایش شلومبرگر در راستای 2 پروفیل و در امتداد همان پروفیلها داده های مقاومت ویژه به روش crp برداشت شده است. نتایج این تحقیق نشان داد که در محدوده فعالیت آبگرم، گسل ها و ناپیوستگی ها متراکم تر و با دور شدن از آن محدوده پراکنده تر می شوند. همچنین در این ناحیه به علت تراکم گسل های موجود خردشدگی سنگها شدیدتر است. جنس سنگ بستر در امتداد این دو پروفیل از نوع دولومیت و آهک می باشد و عمق آن از 21 متر تا 151 متر متغیر است.

روش های ژئوالکتریکی جزء گروه های اصلی مطالعات ژئوفیزیکی به حساب می آیند .هدف اصلی عمده روشهای الکتریکی، اندازه گیری مقاومت ویژه الکتریکی زمین می باشد. در این روشها برای اینکه یک ویژگی زیرزمینی مشخص شود، باید مقاومت ویژه الکتریکی آن به طور بارزی متفاوت از محیط اطرافش باشد. در این روشها ویژگی های زمین شناسی، آب های زیرزمینی و سایر خصوصیات موجود، به طور مستقیم اندازه-گیری نمی شوند، این بدان معنی است که برای تفسیر مناسب داده های الکتریکی نیاز به یک سری اطلاعات خارجی از جمله اطلاعات زمین شناسی می باشد. در پروژه حاضر ساختارهای زمین شناسی منطقه هندودر اراک مورد مطالعه قرار گرفته است. بدین منظور تعداد 29 سونداژ الکتریکی قائم(ves) در 6 پروفیل با آرایش شلومبرژه در منطقه مورد مطالعه برداشت گردید. پس از برداشت های صحرایی در منطقه ابتدا تفسیر دستی بر روی آنها انجام شد و واحدهای زمین شناسی و مقاومت ویژه آنها مشخص شدند و سپس با توجه به اطلاعات زمین شناسی منطقه مقاطع برای هر پروفیل ترسیم گردیدند. بعد از مراحل فوق، مدل سازی یک بعدی با استفاده از نرم افزار res1dinv انجام شده است، که برای مدل سازی یک بعدی از داده های بدست آمده در تفسیر دستی به عنوان مدل اولیه استفاده شده و مقاطع برای هر پروفیل رسم شده و واحدهای زمین شناسی بر روی آنها مشخص شدند و سپس مدلهای بدست آمده از لحاظ ضخامت و مقاومت ویژه با نتایج تفسیر دستی مقایسه شدند. همچنین جهت بررسی دقیق تر داده-های برداشت شده، پروفیلها توسط نرم افزار res2dinv به صورت 2 بعدی مدل شدند. همخوانی تفاسیر دستی و نرم افزاری(1 بعدی و 2 بعدی) و همچنین همخوانی با اطلاعات زمین شناسی منطقه، اطمینان خوبی نسبت به صحت تفاسیر ایجاد نمود. منطقه مورد مطالعه درحاشیه زون سنندج _ سیرجان واقع گردیده است که محدوده ای که سونداژهای الکتریکی زده شده اند، در زون خرد شده گسلی قرار دارد و جنس واحدهای زمین شناسی در این منطقه بیشتر از هورنفلس و شیست وفیلیت می باشد. با استفاده از نتایج مذکور، جنس واحد های مختلف زمین شناسی و عمق و ضخامت و میزان مقاومت ویژه آنها و همچنین مناطق گسله و زونهای خرد شده در همه پروفیلها به خوبی شناسایی شدند. هدف از شناسایی ساختارهای زمین شناسی پی جویی مناطق مستعد پتانسیل آبی در منطقه بود، و با توجه به اینکه شیست و فیلیت از نظر پتانسیل آبی ضعیف می باشند، پس تنها منابع آبی در منطقه در هورنفلسهای خرد شده می باشد که این مناطق به خوبی شناسایی شدند.

در روشهای مقاومت ویژه با بکارگیری چشمه ای با ابعاد معین و کنترل یافته نتایج کمی حاصل می شود. در کلیه این روشها از چشمه مصنوعی جریان استفاده می کنند، سپس پتانسیل ها را در الکترودهای دیگری در مجاورت شارش جریان اندازه گیری می کنند. روشهای ژئوالکتریک به طور رایج در حل مسائل مهندسی از قبیل زمین شناسی، هیدرولوژی، ژئوتکنیکی و کارهای محیطی بکار می روند. تشخیص گسل در مناطق آبرفتی بدون انجام عملیات ژئوفیزیکی غیر ممکن است. هدف این مطالعه شناسایی گسلها و سازندهای حاوی آب با روش مقاومت ویژه الکتریکی است. در منطقه علیشار ساوه از روش سونداژ زنی مقاومت ویژه با آرایه شلومبرژر استفاده شد. در راستای این هدف تعداد 60 سونداژ الکتریک با آرایه شلومبرژر در راستای هشت پروفیل ژئوالکتریک اندازه گیری گردید. منحنی های هر سونداژ با برازش با منحنی های استاندارد و با کمک اطلاعات زمین-شناسی تفسیر شدند. با این روش عمق و مقاومت ویژه لایه های زیر هر نقطه ی اندازه گیری برآورد گردیده است. برای بهبود نتایج تفسیر، معکوس یک بعدی با استفاده از نرم افزار res1dinv تهیه شد، و عمق و مقاومت ویژه های حاصل از برازش، به عنوان مدل اولیه در نظر گرفته شد. مقاطع حاصل از وارون یک بعدی با مقاطع حاصل از سر منحنی های استاندارد مقایسه شد. از این مقایسه و با توجه به مقاله اف نیگن]20[ نتیجه گرفته شد که در مناطقی که دارای پیچیدگی زمین شناسی است وارون یک بعدی ناکارآمد است. برای داشتن تصویر مناسب از ساختارهای زیر سطحی شبه مقاطع دو بعدی با نرم افزار res2dinv تهیه شد و در نهایت در پروفیل ها کارستهای آب دار، گسل خوردگی و مرز سازندها با توجه به زمین شناسی منطقه، شناسایی و تعیین گردید.

چکیده : حوضه رسوبی تلخه رود که تشکیل آن در نئوژن انجام گرفته، باوسعتی حدود 7000 کیلومتر مربع از شمال غرب تبریز تاشرق سراب گسترده شده است . ساختمان تکتونیک این حوضه درکل، ازوضعیت ساختمانی منطقه آذربایجان، بویژه آذربایجان شرقی تبعیت می کند. ولی رسوبات فوق الذکر مستقلا بصورت تاقدیس و ناودیسهای ملایمی بط محلی، چین خوردگی حاصل کرده اند . نهشته های حوضه تلخه رود عمدتا از جنس رسوبات تبخیری، تخریبی وبه نسبت کمتر، موادآذرواری بوده که ضخامت کل آنها تا 8000 مترگزارش شده است ، بخشی ازاین مقاطع رسوبی در روستاهای گورچین، خواجه و امیدچه، ازرسوبات تخریبی (کنگلومرا، ماسه سنگ ، سیلت وشیل)، آذرآواری و کربناته تشکیل گردیده که رخساره های شیل و ماسه سنگ ، به ترتیب ازفراوانی نسبی بیشتری برخوردارند .دراین رخساره ها فعالیتهای کانی سازی مس ، اورانیوم، مولیبدن و استرانسیم انجام گرفته که ابعاد ژئوشیمیایی این کانی سازی بطور جداگانه درقالب رساله ای دیگر درحال بررسی است . شواهد بافتی و کانی شناسی ماسه سنگهای سکانس کانی سازی نشان می دهد که اجزاء تشکیل دهنده آنها ازمنشاء توده های پلوتونی، ولکانیکی وهمچنین مواد ولکانوکلاستیکی تامین گردیده که بطور کلی درطیفی ازماسه سنگهای فلدسپاتی)arkose & subarkose(تاماسه سنگهای خرده سنگی)lithic arenite(ظاهر میشوند . رسوبات سکانس کانی سازی درمحیط رودخانه ای)fluvial(نهشته شده که درمحل خواجه وامیدچه دربستری گسترده و کم شیب ، بصورت ماندر از شرق به غرب جاری بوده که انتهای غربی رودخانه مذکور پس از عبور از پهنه دلتای قاره ای به دریای بسته ای وارد می شده است . درشرایط رسوبی این چنینی، نهشته های رس ، سیلت ، ماسه و کنگلومرای دانه ریز، کانی سازی مس و اورانیم درشرایط احیایی)reducing(بصورت اپی ژنتیک صورت گرفت است .