بیماری پوسیدگی ریشه و ساقه خیار با عامل fusarium oxysporum f. sp. radicis-cucumerinum یکی از بیماری های خسارت زا ومهم در گلخانه ها می باشد. قارچ کش های شیمیایی، نمی توانند کاملاً در برابر قارچ های خاکزی موثر باشند. همچنین بخاطر هزینه های اقتصادی آنها و اثر سوء روی محیط زیست، در سال های اخیر استفاده از عوامل بیوکنترل در مبارزه با بیماری های گیاهی مورد توجه قرار گرفته است. استرین-هایtrichoderma به عنوان عامل موثر بیوکنترل در مقابل طیف وسیعی از بیمارگرهای قارچی مطرح می-باشند. در این مطالعه اثر جدایه های تریکودرما بر قارچ عامل بیماری پوسیدگی ریشه و ساقه خیار بررسی شده است. تعداد 10 جدایه تریکودرما از خاک مزارع خیار جدا سازی شد، همچنین تعداد 19 جدایه تریکودرما از کلکسیون قارچ شناسی گروه گیاه پزشکی دانشگاه تهران دریافت گردید. میانگین فعالیت آنزیم های پراکسیداز (pox) و فنیل آلانین آمونیالیاز (pal) به عنوان مارکرهای مقاومت القایی، با اسپکتوفتومتر اندازه گیری گردید. ترکیبات فرار و غیر فرار جدایه های تریکودرما با روش فیدامن و همکاران سنجش شد. همچنین تأثیر جدایه-های تریکودرما در کنترل بیماری در شرایط گلخانه به روش خیساندن خاک با سوسپانسیون اسپور قارچ آنتاگونیست و بیمارگر انجام گردید. در بین جدایه های تریکودرما جدایه های t11و t6 و t9 بیشترین تأثیر بر بازداری از رشد fusarium oxysporum f. sp. radicis-cucumerinum را نشان دادند. در t11و t9 به ترتیب 51/85% و 03/81% بازدارندگی از رشد میسلیومی استرین f42 دیده شد. به منظور بررسی مکانیسم کنترل جدایه های تریکودرما علیه بیماری پوسیدگی ریشه وساقه خیار، تاثیر عصاره خارج سلولی جدایه های تریکودرما و ترکیبات فرار بر fusarium oxysporum f. sp. radicis-cucumerinum مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده در آزمون ترکیبات فرار نشان داد که t11، t9 و t6 به ترتیب با 66/60%، 33/63% و 88/68% در کاهش رشد میسلیومی استرینf42 موثر بوده اند. همچنین نشان داده شد t11، t9 و t6 در آزمایش تأثیر عصاره خارج سلولی در محیط کشت مایع در جلوگیری از رشد میسلیومی استرینf42 موثر بوده، t9 و t6 به ترتیب 82/73% و 4/63% کاهش رشد توده میسلیومی را سبب شدند. فعالیت آنزیم پراکسیداز و فنیل آلانین آمونیالیاز طی 7 روز بعد از مایه زنی بررسی شد. بیشترین میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز در روز چهارم و در جدایه t11 مشاهده شد و بیشترین میزان فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز نیز در جدایه t11 و در روز پنچم مشاهده گردید. بر اساس نتایج بدست آمده در این تحقیق می توان نتیجه گرفت جدایه t11(t. harizianumt22) بیشترین تأثیر را در بین جدایه های تریکودرما در القاء مقاومت داشته است.

کنترل بیولوژیک به علت گرایش به افزایش کشاورزی پایدار و همچنین توانایی آن در کنترل بیماریهای گیاهی که توسط روش های دیگر مدیریت نشده و یا کاملاً مدیریت نمی شود، اهمیت دارد. قارچهای بیماریزای گیاهی عموماً در طی چرخه زندگیشان با میکروارگانیسم های آنتاگونیست و یا رقابت کننده مواجه می شوند و در نتیجه اغلب تولید متابولیت های ثانویه، آنزیم های اکسید کننده فنول، و ساختارهای تمایز یافته ای در منطقه برخورد می نمایند که احتمالاٌ در عملکرد یک عامل بیوکنترل نقش دارد. با آگاهی از مکانیزم های دفاعی بیمارگرها در برابر حمله آنتاگونیست ها، امکان انتخاب روش های کنترل بیولوژیک پایدارتر فراهم می شود. قارچها معمولاٌ در تعامل با میکروارگانیسم های دیگر، و همزمان با پیشروی عوامل بیوکنترل، آنزیم فنول اکسیداز لاکاز را تولید می کنند. در این تحقیق القای لاکاز در 2 جدایه ag1 و ag4 قارچ rhizoctonia solani هنگامی که در معرض عصاره های 10 سویه مختلف از باکتریهای ریزوسفر شامل pseudomonas fluorescens و یا bacillus subtilis در محیط کشت مایع چاپک قرار گرفته بود، مورد بررسی قرار گرفت. برای ارزیابی فعالیت این آنزیم از سوبسترای آن، 2و´2 آزینوبیس (3- اتیل بنزتیازولین-6-سولفونیک اسید) (abts)، در طول موج 420 نانومتر استفاده شد. نتایج بدست آمده نشان دادند که پاسخ لاکاز در سویه های pseudomonas fluorescens تفاوت معنی داری با سویه های bacillus subtilis ندارند. سویه های 5 و 68 از سودوموناس های فلورسنت از لحاظ القای فعالیت لاکاز (تولید لاکاز) در جدایه ag4 در گروه آماری اول قرار گرفتند و با توجه به نتایج بازدارندگی این سویه ها در تشتک های پتری و کاهش شدت بیماری مرگ گیاهچه لوبیا در گلخانه با عاملag4 rhizoctonia solani و افزایش فاکتورهای رشدی گیاهچه لوبیا، برای آزمایشات بعدی انتخاب شدند. همچنین اثر شرایط محیطی مختلف همچون دما، ph، عناصر فلزی آهن، منگنز، مس و زمان انکوباسیون بر القای آنزیم لاکاز در دو جدایه قارچی بررسی شد. میزان تولید آنزیم لاکاز جدایه ag4، در 5/5 ph ، دمای 25 درجه سلسیوس، در حضور یون مس و در روز ششم انکوباسیون بیشترین مقدار بود. تولید آنزیم لاکاز در آزمایشات صورت گرفته در اکثر موارد در ایزوله ag4 بیشتر از القای آن در ایزوله ag1 بود. برای مطالعه بیشتر القای لاکاز در برابر عوامل بیوکنترل، اثر شرایط محیطی ذکر شده در تولید این آنزیم در حضور عصاره و یا سوسپانسیون سویه های 5 و 68 در جدایه ag4، نیز بررسی شد. در اکثر موارد، حضور سلولهای باکتری در کشت قارچ در شرایط محیطی مختلف باعث محدود شدن تولید آنزیم شد. بنابراین برای محدود کردن مقاومت از طریق القای لاکاز در جدایه ag4، حضور سلولهای باکتری لازم است. در هر مرحله از انجام آزمایشات فوق به منظور ارزیابی میزان استرس وارد شده به ایزوله شبه قارچ، وزن خشک توده میسلیومی نیز اندازه گیری شد.