نام پژوهشگر: محمد جعفر ناظم السادات
حسین لطفی محمد جعفر ناظم السادات
بیلان انرژی تابشی دریافتی و برگشتی از کره زمین بیانگر انرژی قابل دسترس در هر بخش از سامانه زمین-اتمسفر می باشد. همچنین تابش خالص خورشیدی بنیادی ترین نیروی محرکه برای تبخیر و تعرق و تمامی کنش و واکنش های میان رویه زمین واتمسفر می باشد. این برهم کنش ها به گونه ای معنی دار بر اقلیم و دگرگونی آن سایه می افکنند. از این رو، برآورد ریزبینانه انرژی خالص در مقیاس گسترده از نظر مدل های اقلیمی جهانی و منطقه های حائز اهمیت است. از آنجا که سنجنده ماهواره ای modis دارای پوشش مکانی و زمانی مناسبی بوده و از پهنای طیفی گسترده ای برخوردار است، از جایگاه والایی برای برآورد تابش خالص خورشیدی و مولفه های آن برخوردار می باشد. از سوی دیگر، به دلیل اینکه این سنجنده سوار بر دو سکوی aqua و terra بوده که در دو ساعت مناسب از طول روز، دو الی چهار بار، هر ناحیه از زمین را پایش می کنند، به همین دلیل می توان گفت که شاید جزو بهترین سنجنده های ماهواره ای است که با تفکیک مکانی بالایی، می تواند برای برآورد تابش خورشیدی و مولفه های آن مورد استفاده قرار گیرد. همچنین حساسیت رادیومتریک بالای این سنجنده، و به دلیل پوشش گسترده طیفی که از 4/0 الی 4/14 میکرومتر دارد، از اندک سنجنده هایی است که هم طول موج های کوتاه و هم طول موج های بلند برگشت داده شده از رویه زمین را پایش می کند. از این روی این سنجنده می تواند هم برای برآورد تابش موج کوتاه و هم برای برآورد تابش موج بلند، به کار گرفته شود. در این پژوهش تابش خالص خورشیدی با کاربرد نگاره های (تصاویر) سنجنده modis برای استان فارس در سال 2010 برآورد گردید. برای واسنجی تابش برآورد شده موج کوتاه رسیده به رویه زمین از داده-های 5 ایستگاه تابش سنجی، دربرگیرنده ایستگاه های شیراز، بوانات، کازرون، فسا و لامرد بهره گرفته شد. یافتها نشان داد که در سنجش با داده های اندازه گیری شده در زمین، اندازه گیری ماهواره ای برای اندازه گیری تابش موج کوتاه از دقت بالایی برخوردار است و میزان خطا ?13± است. از آنجا که اندازه گیری ماهواره ای وابسته به یک سلول 25/6 هکتار می باشد و اندازه گیری زمینی تنها امواج رسیده را در دامنه چند سانتی متری اندازه گیری می کند، این میزان خطا اندک و پذیرفتنی می باشد. با دانستن اندازه تابش لحظه ای روزانه و زمان گذر ماهواره و با آگاهی از زمان برآمدن و نشستن خورشید، میانگین روزانه تابش رسیده به زمین برای هر ایستگاه برآورد گردید. با مدل سازی داده های دریافتی از سنجنده ماهواره ای modis اندازه آلبیدو نیز برای هر یک از این ایستگاه ها محاسبه شد. تابش موج بلند بیرون رفته از سطح زمین، با کاربرد معادله استفان-بولتزمن و دمای سطح زمین و گسیلندگی بدست آمده از سنجنده ماهواره ای modis برآورد گردید. به دلیل در دسترس نبودن اندازه گیری های زمینی تابش موج بلند بیرون رفته از زمین، برای واسنجی تابش موج بلند بیرون رفته از زمین از داده های سنجنده ceres استفاده شد. از آنجا که شیراز مرکز استان بوده و لامرد جنوبی ترین شهر استان می باشد، اندازه تابش برآورد شده در این دو شهر آورده شده است. بر پایه یافته های این پژوهش: الف- میانگین روزانه انرژی تابشی خالص برای ایستگاه شیراز در تاریخ های 12/10/1390 و 18/4/1390 یکی پس از دیگری برابر با 248 و 480 وات بر متر مربع می باشد. ب- میانگین روزانه انرژی تابشی خالص برای ایستگاه لامرد که عرض جغرافیایی آن کمتر می باشد، در تاریخ-های 12/10/1390 و 6/4/1390 یکی پس از دیگری برابر با 259 و 455 وات بر متر مربع برآورد گردید. ج- بیشینه و کمینه اندازه تابش موج بلند بیرون رفته از زمین در ایستگاه شیراز در تاریخ های 12/10/1390 و 13/4/1390 بین 345 الی 496 وات بر متر مربع برآورد گردید. د- اندازه تابش موج بلند بیرون رفته در ایستگاه لامرد در تاریخ های 20/11/1390 و 18/5/1390 یکی پس از دیگری برابر با 386 و 510 وات بر متر مربع می باشد. بر پایه یافته های پژوهش حاضر، این سنجنده از توانایی بالایی در برآورد تابش خورشیدی و مولفه های آن برخوردار است.
مژگان نصیری غلامحسین زمانی
چکیده سازه های موثر بر مدیریت پایدار منابع آب (منطقه مورد مطالعه شهرستان ارسنجان) به کوشش مژگان نصیری در شرایطی که کشور به شدت از لحاظ کمبود منابع آب رنج می برد و در طولانی مدت بحران آب به صورت یک مشکل جدی مطرح است ، مدیریت منابع آب به یک موضوع محوری و پر اهمیت تبدیل شده است لذا محققان و سیاستگذاران ، مدیریت پایدار منابع آب را به عنوان بهترین گزیدار برای کاهش مسایل امروز و آینده آب مورد حمایت قرار داده اند . این تحقیق با هدف تبیین سازه های موثر بر مدیریت پایدار منابع آب شهرستان ارسنجان در استان فارس با استفاده از فن پیمایش اجرا شد. آزمودنیهای این تحقیق شامل 250 نفر از کشاورزان آن منطقه با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار سنجش این پژوهش پرسشنامه بود که روایی صوری ( face validity ) آن توسط اساتید فن و صاحبنظران مورد تائید قرار گرفت و برای تعیین پایایی ( reliability ) از مطالعه راهنما ( pilot study ) استفاده گردید . یافته های تحقیق نشان می دهد از بین متغیرها ، وضعیت اقتصادی کشاورزان و عضویت آنان در سازمانهای مردم نهاد ( شوراها و تعاونیها و . . . ) بیشترین تاثیر را بر روی مدیریت بهتر و صحیح تر کشاورزان برای مدیریت منابع آب ایفا می کند. از بین ویژگی های فردی میزان مالکیت و تعداد تماس کشاورزان با مدیریت جهاد کشاورزی و مراکز خدمات همبستگی مثبت و معنی داری با مدیریت پایدار منابع آب دارا می باشد . نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نشان می دهد که در پیش بینی مدیریت منابع آب ، متغیرهای تعداد تماس کشاورزان با مدیریت جهاد کشاورزی و مراکز خدمات و میزان اراضی آبی بیشترین تاثیر را دارند. در ضمن در میان کشاورزان انتخاب شده برای این تحقیق بیشترین فراوانی مربوط به گروه سوم با 106 نفر بوده که این گروه مدیریت بهتر و صحیح تری را داشته اند. در پایان نیز به منظور بهبود شرایط توصیه های عملی براساس یافته های تحقیق ارایه شده است.
نرجس ناظم السادات حسن طباطبائی
یکی از عواملی که کمبود آب را در مناطق خشک و نیمه¬خشک حادتر می¬کند تبخیر از سطح خاک است و بیشترین کنترلی که می¬توان روی تبخیر انجام داد، جلوگیری از تبخیر از سطح خاک است. لجن فاضلاب به علت دارا بودن مقدار زیاد ماده آلی، می¬تواند بر برخی خواص فیزیکی خاک از قبیل پایداری خاکدانه¬ها و رطوبت خاک تاثیر داشته باشد. کاربرد لجن فاضلاب نیز سبب آب¬گریزی خاک می¬شود. آب¬گریزی از ویژگی¬های فیزیکی مهم خاک می-باشد. خاک¬های آب¬گریز خاک¬هایی هستند که اجازه نفوذ آب به درون خود را نداده و آب معمولا به¬صورت قطره¬های کروی روی آن¬ها قرار می¬گیرد. در برخی از مناطق ایران به خاطر استفاده از پساب فاضلاب، آتش¬سوزی خاک آب¬گریز وجود دارد و تا به¬حال به جنبه¬های مثبت آب¬گریزی توجهی نشده است. هدف از این پژوهش بررسی میزان تبخیر در خاک ¬آب¬گریز و تاثیر آن بر تبخیر از سطح خاک می¬باشد. در این پژوهش اثر افزودن لجن فاضلاب بر آب¬گریزی دو نوع بافت خاک و تبخیر از سطح آن¬ها بررسی گردید. به این منظور از دو خاک با بافت لوم¬رسی و لوم¬شنی استفاده شد و درجات مختلفی شامل 25، 50، 65 و 80 درصد از لجن تصفیه¬خانه فاضلاب شهری شهرکرد به آن¬ها اضافه گردید. تیمارها به صورت یک¬لایه (اختلاط خاک و لجن) و دولایه (لایه پایین خاک و لایه بالا اختلاط خاک و لجن) در گلدان¬هایی به قطر 24 و ارتفاع 26 ریخته شد. پس از یک¬ ماه تاثیر لجن بر برخی ویژگی¬های فیزیکی و شیمیایی خاک و هم¬چنین بر آ¬ب¬گریزی خاک با استفاده از روش¬های wdpt و med بررسی شد. همچنین تبخیر از سطح خاک به روش وزنی اندازه¬گیری گردید. نتایج نشان داد که افزایش درصد لجن فاضلاب باعث کاهش چگالی ظاهری خاک، کاهش ph، افزایشec ، افزایش کربن آلی خاک و درنتیجه مواد آلی و کاهش کربنات کلسیم معادل خاک در هر دو بافت می¬گردد. همچنین لجن فاضلاب شهری باعث آب¬گریزی خاک شده و خاک لوم¬شنی نسبت به لوم-رسی آب¬گریزتر بود و هرچه درصد لجن بیشتر آب¬گریزی نیز شدیدتر خواهد بود که دلیل آن می¬تواند مواد آلی موجود در لجن باشد در ضمن روش med خاک را آب¬گریزتر از روش wdpt نشان داد. همچنین لجن فاضلاب باعث کاهش تبخیر از سطح خاک شد به¬طوری¬¬که تیمار hs0 (آب¬دوست) با میزان 79/22 میلی¬متر بیشترین تبخیر و تیمار ls80 که آب¬گریز شدید بود با میزان 97/10 میلی¬متر کمترین میزان تبخیر را دارا بود که دلیل آن می¬تواند کاهش نیروهای مویینگی خاک و در نتیجه نرسیدن آب به سطح خاک باشد. همچنین خاک دولایه نسبت به خاک یک¬لایه در همه تیمارها تبخیر بیشتری داشت ولی بافت خاک در تیمارهای آب¬گریز تاثیر معناداری بر میزان تبخیر از سطح خاک نداشت. در ضمن همبستگی¬ بین داده¬های هواشناسی و داده¬های اندازه¬گیری شده در تیمارهای آب¬دوست نسبت به تیمارهای آب¬گریز بیشتر بود و پارامترهای هواشناسی تاثیر بیشتری بر تیمارهای آب¬دوست داشتند.
اعظم عزیزی محمد حسین رضایی مقدم
. هدف از این پژوهش ارزیا بی همبستگی بین داده های زمینی موجود در ایستگاه های آلودگی هوا و داده های ماهواره ای تصاویرمودیس بوده است. روش پژوهش از نوع تحلیلی بوده و داده های مورد نیاز از طریق سازمان ها و اطلاعات کتابخانه ای و نیز استفاده از منابع فارسی و خارجی و سایت ها تهیه شده اند. محدوده مورد مطالعه شهر تبریز ، ایستگاه های باغشمال، آبرسان، راسته کوچه، راه آهن می باشد که داده های زمینی آلودگی هوا را ارزیابی می کند می باشد. برای انجام این پژوهش ابتدا در محیط نرم افزارarc gis10.1 داده ها استخراج شد وسپس با استفاده از نرم افزار آماری spss نرمال بودن آنها مشخص گردید ، آنگاه مقدارهمبستگی داده ها برآورد گردید و درمحیطexcel نمودار پراکنش آنها ایجاد شد. مقدارهمبستگی درچهار ایستگاه مثبت بود و رابطه معناداری بین ایستگاه ها وجودداشت.که اعداد مربوطه درقالب4جدول تنظیم گردید و پراکندگی و فراوانی آن ها نیز در نمودار ها مشخص شد. بیشترین مقدارهمبستگی در ایستگاه باغشمال و کمترین آن در ایستگاه راه آهن بدست آمد. علاوه بر موارد فوق تاثیر عوامل محیطی دما ، سرعت باد و بارش نیز در پراکندگی ازن شهر تبریز بررسی شد. نتایج نشان می دهندکه در این تاثیر گذاری رطوبت نسبی در رده اول و بقیه عناصر در رده های بعد قرار دارند. و سپس در مکانهای مختلف میزان همبستگی متغیر بدست آمد. با توجه به فرضیات پژوهش مشخص شد که همبستگی معناداری بین ایستگاه ها وجود داردکه در صورت حذف داده های پرت مقدار همبستگی افزایش می یابد. در مکانهایی که مناطق صنعتی بیشتر است تراکم گاز ازن وجود دارد و در دوره های گرم سال نسبت به دوره های سرد تراکم ازن تغییر می یابد.