چکیده این پژوهش طی یک دوره 60 روزه در کارگاه تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری شهید مرجانی گرگان به منظور بررسی تاثیر گیاهان دارویی سیر، زنجبیل و گزنه هر یک به مقدار 1% جیره بر رشد، پارامترهای خونی و پاسخ های استرسی فیل ماهیان جوان انجام گرفت. پارامترهای رشد هر 15 روز، فاکتورهای خونی هر 20 روز و پاسخ های استرسی در پایان دوره بررسی شدند. در روز 15، درصد افزایش وزن بدن، نرخ رشد ویژه، درصد رشد روزانه و شاخص وضعیت در تیمار زنجبیل افزایش معنی داری نسبت به شاهد و تیمار سیر داشت (05/0 p<). ضریب تبدیل غذایی در تیمار زنجبیل و سیر کاهش معنی داری نسبت به شاهد داشت (05/0 p<). در روز 45، درصد افزایش وزن بدن در تیمار زنجبیل افزایش معنی داری نسبت به سایر تیمارها نشان داد (05/0 p<) و در پایان دوره درصد افزایش وزن بدن و نرخ رشد ویژه در تیمار سیر کاهش معنی داری نسبت به شاهد و زنجبیل داشت (05/0p<). در روز 20، غلظت هموگلوبین در تیمار گزنه نسبت به سایر تیمارها و درصد هماتوکریت در تیمار سیر نسبت به شاهد افزایش معنی داری داشت (05/0p<). تعداد کل گلبول های سفید در تیمار زنجبیل کاهش معنی داری را نسبت به سایر تیمارها نشان داد (05/0p<). کمترین درصد لنفوسیت در شاهد مشاهده شد (05/0p<) و کمترین درصد ائوزینوفیل مربوط به تیمار زنجبیل بود (05/0p<). در روز 40، افزایش معنی دار غلظت هموگلوبین در تیمار گزنه نسبت به سایر تیمارها مشاهده شد (05/0p<). تعداد کل گلبول های سفید در تیمار سیر افزایش معنی داری نسبت به شاهد و تیمار گزنه داشت (05/0p<). حجم متوسط گلبولی و وزن هموگلوبین داخل گلبولی در تیمار گزنه افزایش معنی داری نسبت به شاهد داشت (05/0p<). در این دوره بیشترین درصد نوتروفیل و لنفوسیت در تیمار گزنه مشاهده شد (05/0p<). در پایان دوره تیمارهای زنجبیل و گزنه مقدار هماتوکریت بیشتری نسبت به شاهد داشتند (05/0p<). بیشترین تعداد گلبول های قرمز مربوط به تیمارهای سیر و زنجبیل (05/0p<) و همچنین بیشترین درصد لنفوسیت در مقایسه با شاهد مربوط به تیمار گزنه بود (05/0p<). میزان گلوکز و کورتیزول قبل و بعد از اعمال استرس افزایش معنی داری در هر سه تیمار آزمایشی نسبت به شاهد نشان دادند (05/0p<). می توان نتیجه گیری کرد که گیاهان دارویی استفاده شده در این پژوهش بر بهبود رشد و پارامترهای خونی فیل ماهیان جوان تاثیر مثبت دارند. کلمات کلیدی: گیاهان دارویی، رشد، پارامترهای خونی، پاسخ های استرسی، فیل ماهی.

استفاده از آنتی بیوتیک ها در آبزی پروری محدودشده و دانشمندان به دنبال یافتن جایگزین هایی برای پیشگیری و کنترل بیماری های آبزیان هستند. با توجه به غنی بودن جلبک های دریایی از مواد غذایی و ترکیبات بیواکتیو، هدف از اجرای این تحقیق بررسی پتانسیل و امکان استفاده از جلبک های بومی خلیج فارس در صنعت تکثیر و پرورش میگو به منظور بهبود کیفیت رشد، بازماندگی و مقاومت پست لاروهای میگو در برابر عوامل بیماری زا بخصوص ویبریوزیس هست. بدین منظور 7 گونه جلبک دریایی پرسلولی از سواحل استان بوشهر از سه گروه عمده جلبک ها شامل جلبک های سبز (c.iyengarii)، جلبک های قهوه ای (s.angustifolium، s.ilicifolium و padina boergesseni) و جلبک های قرمز (g.corticata، k.alvarezii و l.snyderiae) جمع آوری و شناسایی شد. سپس عصاره های آبی، اتانولی، متانولی و کلروفرمی از جلبک های مذکور به روش خیساندن تهیه شد. در آزمایشگاه فعالیت ضدباکتریایی عصاره های مختلف جلبک ها علیه باکتری های گرم مثبت (s.aureus و b.subtilis) و گرم منفی (v.harveyi، v.alginolyticus و e.coli) به روش انتشار در آگار و بررسی micو mbc مورد ارزیابی قرار گرفت، فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره ها نیز به روش حذف رادیکال آزاد dpph و تعیین ec50 بررسی شد. بر اساس نتایج این دو آزمون به جز عصاره آبی که فعالیت ضدباکتریایی کمی داشت، سایر عصاره های چهار گونه از جلبک ها به نام های s.angustifolium، l.snyderiae، k.alvarezii و g.corticata جهت آزمایشات تجربی و استفاده در جیره غذایی بچه میگوها، به روش غنی سازی با آرتمیا (bio-encapsulation) انتخاب شدند. قبل از غنی سازی آرتمیا، اثر سمیت عصاره های مذکور از طریق تعیین lc50، 24 ساعته آن ها برای ناپلی آرتمیا بررسی شد. با استفاده از نتایج این بخش از پروژه، عصاره اتانلی این چهار گونه ی جلبکی برای غنی سازی ناپلی آرتمیا و استفاده در جیره غذایی بچه میگوها انتخاب شد. پس از غنی سازی ناپلی آرتمیا، توسط غلظت های مختلف عصاره اتانولی جلبک های منتخب، بچه میگوهای تهیه شده (22pl) در 12 گروه و هر گروه با سه تکرار و 100 عدد پست لارو در هر تکرار به نامهای کنترل منفی، کنترل مثبت، (200)s، (400)s، (600)s،(200)l،(400) l ،(600)l، (300)g، (600)g، (300)k و (600)k تیماربندی شدند. تیمارهای کنترل منفی و کنترل مثبت از جیره غذایی پایه به علاوه آرتمیای غنی سازی نشده و تیمارهای مختلف علاوه بر جیره پایه از آرتمیای غنی سازی شده با غلظت های مختلف عصاره اتانولی جلبک های منتخب طی 30 روز دوره پرورش استفاده کردند. به منظور ایجاد شرایط آلودگی مصنوعی همه تیمارها به جز کنترل منفی از روز اول ذخیره سازی به مدت 30 دقیقه در معرض باکتری ویبریو هاروی با دز غیر کشنده cfu/ml107 قرار گرفتند و پس از هر تعویض آب 10 میلی لیتر از این دز به آب پرورش همه تیمارها به جز کنترل منفی اضافه می شد. پس از 30 روز پرورش، درصد بازماندگی، وزن کسب شده و درصد نرخ رشد ویژه در گروه های مختلف بررسی شد. به منظور ارزیابی بار آلودگی ویبریویی، هر 10 روز تعداد 5 عدد پست لارو به صورت تصادفی از کلیه گروه های شاهد و تیمار نمونه گیری شده و مورد شمارش باکتریایی قرار می گرفتند. نتایج آزمون نشان داد، بار آلودگی ویبریویی گروه کنترل منفی نسبت به همه گروه ها کمتر بود و برعکس آن بار آلودگی در گروه کنترل مثبت نسبت به همه گروه ها بیشتر بود. از میان سایر تیمارها بیشترین بار آلودگی متعلق به تیمار(200)l با میانگین 105×01/0± 5/0 کلنی در گرم بافت و کمترین آن متعلق به تیمار(600)l با 104×03/0± 6/0 کلنی در گرم بافت بود. نتایج بازماندگی نشان داد، پس از گروه کنترل منفی، بیشترین درصد بقا متعلق به گروه (600)g با 6/6±4/79 درصد و پس ازآن گروه های (300)s و (600) kبا میزان به ترتیب 3/7±3/73 و 6/6±6/70 درصد بود که نسبت به گروه کنترل مثبت با درصد بقای 6/6±3/33 اختلاف معنی داری داشتند (01/0>p). این تحقیق همچنین نشان داد پارامترهای رشد در همه گروه های تیمار که از عصاره اتانولی جلبک های مختلف با دزهای متفاوت استفاده کرده بودند نسبت به گروه کنترل مثبت بهتر بود (05/0>p). پس از پایان دوره پرورش 10 عدد از میگوهای باقیمانده هر تکرار را پس از ضدعفونی و شستشو، با همان نام ذخیره سازی شد، شرایط پرورش و تغذیه بدون افزودن باکتری به مدت 10 روز دیگر ادامه پیدا کرد. پس ازاین 10 روز کلیه تیمارها با دز کشنده ویبریو هاروی (cfu/ml108×3) مواجه شدند. نتایج نشان داد، همه میگوهای کنترل منفی زنده ماندند، در مقابل بیش از 90 درصد کنترل مثبت تلف شدند و کلیه بچه میگوهایی که از طریق آرتمیای غنی سازی شده غلظتی از عصاره اتانولی یکی از جلبک های دریایی دریافت کرده بودند در مواجهه با باکتری تلفات کمتری نسبت به گروه کنترل مثبت داشتند (01/0>p). این مطالعه نشان داد عصاره اتانولی جلبک های منتخب از خلیج فارس برای بهبود رشد، بازماندگی و کنترل بیماری های میگو در مراکز تکثیر مفید است.