نام پژوهشگر: مجید بزرگمهری
علیرضا خادمی بهابادی مجید بزرگمهری
در این پژوهش به بررسی مواضع سازمان کنفرانس اسلامی در قبال پدیده تروریسم پرداخته شد. مقوله تروریسم و مبارزه با آن در اسناد متعدد سازمان کنفرانس اسلامی مورد بحث قرار گرفته است.در بررسی مفاد این اسناد، ضمن تبیین مواضع رسمی این سازمان،به تشریح اولویت ها و تعاریف خاص کشورهای اسلامی را از پدیده تروریسم، تمایز آن با مبارزه آزادی خواهانه ملل در مقابله با اشغالگری بیگانه و استعماری و شیوه های پیشنهادی مبارزه با تروریسم ، پرداخته شد.سازمان کنفرانس اسلامی ضمن محکوم کردن تروریسم در تمامی اشکال و مظاهرش ، میان جنبش های آزادیبخش ملی و ضد اشغالگری ، با تروریسم ، تمایز قائل می شود. حمایت از مردم مظلوم فلسطین در برابر جنایات اسرائیل ، مصداق بارز همین مسأله است. در حالی که دنیای غرب ، اعمال این حق مشروع و مبارزه با اشغال را اقدامات تروریستی خوانده و تبلیغات منفی زیادی در این زمینه انجام می دهد..
مجتبی خاندایی قمصری حاکم قاسمی
تلقی امروزی« تروریسم بین المللی» به عنوان «تهدیدی برای صلح و امنیت بین المللی» از یک سو، نمود روشنی از فرآیند توسعه مفهوم صلح در دوران پس از جنگ سرد، و از سوی دیگر، نشانه اهمیت و بزرگی مفصل تروریسم بین المللی در نظر جامعه بین المللی معاصر است، تا آنجا که گاهی اوقات از تروریسم بعنوان خطری برای جنگ جهانی سوم یاد می شود و خود این ادعا نشان می دهد که شدّت و حدّت این مسئله آنقدر بالاست. که تفکر و عمل جامعه جهانی به فکر خنثی کردن و یا محدود کردن آن جلب شده است. پس از پایان جنگ سرد ، پندارهای متفاوتی در جغرافیای سیاسی بوجود آمد 0 از نظر گروهی ، فرو پاشی ابرقدرت شوروی ، با ظهور یک نظام بین المللی "تک قطبی" در جهان همراه است 0 از نظر گروهی دیگر، پایان جنگ سرد موجب ظهور فضای سیاسی جدیدی شده که تحت سلطه پرسش های ژئواکونومیک و مسائل آن قرار دارد و بالاخره ، گروه دیگر معتقدند که جهان ، دیگر مثل گذشته تحت تاثیر مناقشات سرزمینی میان قطبهای در حال مسابقه نیست بلکه متاثر از مسائل فراملیتی جدید مثل "گسترش سلاحهای هسنه ای" ، "برخورد تمدن ها" و بخصوص "تروریسم" است 0 البته تروریسم پدیده تازه ای نیست ، بلکه تاکتیکی است که قرن ها ضعیفان برای ترساتدن قوی تر ها و همینطور بالعکس اقویا برای ترساندن ضعفا از آن بهره جسته اند و البته تاریخ آکنده از اقدامات تروریستی است که جان بی گناهان بی شماری را گرفته و یا زندگی آنها را به خطر انداخته است 0 امروزه تروریسم ، هر روز شیوع بیشتری می یابد و در حال تبدیل شدن به نفوذی مسلط در ژئوپلتیک ملت ها و دولت هاست و بر شیوه هدایت سیاسی خارجی دولت ها و چگونگی کسب و کار شرکت های تجاری تاثیر می گذارد 0 آنچه تروریسم دوران معاصر را از دوران گذشته متمایز می سازد این است که امروزه تروریسم از تهدیدی ملی به تهدیدی بین المللی تبدیل شده و در عصر جهانی شدن و فناوری پیشرفته ، دیگر اقدامات تروریستی محصور در مرزهای ملی یا منطقه ای نمی ماند 0 توجه دولتها و سازمانهای بین المللی ، ایجاد مراکز تحقیقاتی و نهادهای فراملی (منطقه ای ، جهانی ) برای مقابله با تروریسم و همچنین تاثیر مستقیم آن بر روابط بین الملل چه به صورت همگرائی و چه به صورت واگرائی ( منطقه ای ، جهانی ) و نیز پیامدهای مثبت و منفی آن در مقابله با تروریسم ، همگی نشان از اهمیت موضوع دارد 0 مضاف بر اینکه در چند دهه اخیر روند جهانی شدن ، پیشرفتهای سریع و برق آسا در حوزه های مختلف علمی و اطلاعاتی و قرارگرفتن آن در دسترس شبکه های تروریستی ، ابعاد جدیدی بدان بخشیده است و این مسئله را پیچیده تر نموده و بر اهمیت موضوع افزوده است 0 پرداختن به این موضوع به جهت شناخت دقیق و علمی آن و همچنین پیدا کردن راه حل و شیوه مقابله با این معضل جهانی ، در سایه همکاریهای بین المللی از اولویتها و نیازهای ضروری جامعه بین المللی می باشد تا بتوان عوارض و زیانهای مادی و معنوی ناشی از این پدیده شوم را به حداقل رساند 0 سوال اصلی که این پژوهش در پی پاسخ دادن به آن میباشد عبارت است از : تاثیر تروریسم بر نظام بین الملل چگونه می باشد ؟ همچنین سوالات فرعی مطروحه در این تحقیق از قرار زیر می باشد : 1) تروریسم بین المللی چیست ؟ 2) نظام بین الملل چیست ؟ 3) آیا تروریسم با جنبش های آزادی بخش مرتبط است ؟ 4) تروریسم چه تاثیراتی بر نظام بین المللی بر جای گذاشته است ؟ فرضیه اصلی که این تحقیق بر پایه آن بنا شده است به قرار زیر است : تروریسم بین المللی بعنوان یک ورودی آشوب ساز و بی ثبات کننده ، یکی از مهمترین عوامل در بی ثباتی نظام بین المللی است ، اما بعنوان یک تهدید مشترک می تواند موجب همکاری بین المللی و در نتیجه ثبات بین المللی گردد که تحقق این وضعیت منوط به ارائه تعریفی واحد و مشترک از تروریسم و همکاری بر اساس این تعریف واحد است 0 این رساله ، برخوردار از یک متغیر مستقل ، "تروریسم بین المللی" و یک متغیر وابسته "نظام بین الملل" می باشد که در اینجا اشاره ای کوتاه و مختصر به تعاریف متغیرهای دوگانه می نمائیم 0 تروریسم بین المللی بعنوان متغیر مستقل عبارت است از : کاربرد مکرر خشونت با انگیزه سیاسی ، بهمراه قصد ارعاب ، بوسیله عاملان دولتی که بر بیش ازیک دولت اثر می گذارد ، تروریسم بین المللی نام دارد 0 این تعریف در پی شناسائی عواملی است که در ترکیب با یکدیگر ، تروریسم بین المللی را از دیگر انواع خشونت متمایز می سازد 0 این تعریف پنج عنصر اساسی را در بر می گیرد : 1 – تکرار 2 – انگیزه 3 – قصد 4 – عاملان 5 – دامنه و گستره تاثیر نظام بین الملل بعنوان متغیر وابسته در مفهوم عام محیطی است که در آن واحدهای سیاسی بین المللی عمل می کنند ، بطوریکه عملکرد ، جهت گیریها ، نیات و خواستههای واحدهای مزبور ، تمامی بر نظام بین الملل تاثیر می گذارند 0 این نظام از مجموعه متغیرهای وابسته به یکدیگر تشکیل شده است و هرگونه تغییر در هر یک از عناصر متشکله نظام ، به سایر بخش های آن سرایت می کند و آنها را تحت تاثیر قرار می دهد 0 در اینجا به سوابق پژوهش ها و مطالعات انجام گرفته در رابطه با تروریسم اشاره می گردد: در رابطه با مسئله تروریسم ، کتابها ، مقالات ، پژوهشها ، گزارشات و همایشهای فراوانی در سطوح مختلف ( داخلی ، منطقه ای ، بین المللی ) انجام گرفته که هرکدام از منظری به این پدیده نگاه کرده اند 0 عواملی همچون علل و انگیزه ها ، روشها ، گروههای تروریستی ، انواع مختلف تروریسم ، عواقب و پیامدهای آن ، راه های مقابله و مبارزه با تروریسم و 0 ، مورد بررسی نویسندگان ، پژوهشگران و اندیشمندان این حوزه بوده است و هرکدام با توجه به خواستگاه فکری ، فرهنگی ، سیاسی و اقتصادی و 0 ، این مسئله را مورد موشکافی قرار داده و به تحلیل آن پرداخته اند که در اینجا به برخی از آنها اشاره می گردد 0 یکی از آثار پژوهشی در این زمینه کتاب "جهانی شدن تروریسم" به قلم "دکتر محمدعلی ناجی راد" می باشد که توسط دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه در سال 1387 به چاپ رسیده است 0 نویسنده در این کتاب که شامل 8 فصل می باشد به بررسی تروریسم در گفتمانهای مختلف و متضاد می پردازد 0 رویکرد این پژوهش مبتنی است بر تجزیه و تحلیل گفتمانی و البته در این راستا هیچ گفتمانی را به لحاظ "معرفت شناختی" بر گفتمان دیگر ترجیح نمی دهد 0 در این پژوهش واحد تحلیل ، "افراد" و "گروهها" هستند و سطح تحلیل ، "جهانی" است 0 در این مدل بیشتر روی افراد آسیب پذیر در جهان و اثرات آن بر "جامعه جهانی" متمرکز می شود 0 اثر دیگری که در این زمینه موجود می باشد ، کتاب "ترورسم ، تاریخ ، جامعه شناسی ، گفتمان ، حقوق" می باشد که توسط جمعی از نویسندگان غربی نگاشته شده است و عده ای مترجمان ایرانی آن را ترجمه نموده ، گردآوری و ویرایش آن توسط "دکتر علیرضا طیب" انجام شده است که توسط نشر نی در سال 1382 به چاپ رسیده است 0 این کتاب گردآمده ای است از چندین مقاله به قلم تنی چند از اندیشمندان سرشناس حوزه تاریخ ، علوم سیاسی ، روابط بین الملل ، اقتصاد و حقوق بین الملل که هریک از زاویه ای خاص به بررسی پدیده چند وجهی و پیچیده "تروریسم" پرداخته اند 0 اثر دیگر در این زمینه ، کتاب "تروریسم ، ریشه یابی تروریسم و اهداف آمریکا از لشگرکشی به جهان اسلام" به قلم "حسن واعظی" می باشد که توسط انتشارات صدا و سیما در سال 1385 به چاپ رسیده است 0 معنای تروریسم ، چگونگی از بین بردن ریشه های تروریسم ، چگونگی ایجاد مهمترین کانون های تروریستی جهان ، اهداف مترادف ساختن تروریسم با دین اسلام و آموزه های آن ، ریشه ها و مبنای تئوریک ونظری اندیشه های تروریستی ، علت سوء استفاده ابزاری غرب و به ویژه آمریکا در ایجاد گروهها و رژیم های نظیر طالبان ، اهم محورهای مورد بحث این کتاب می باشد 0 اثر بعدی دیگر در این زمینه ، کتاب "تروریسم شناسی" به قلم "علی عبداله خانی " می باشد که توسط موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین الملل ابرار معاصر تهران در سال 1386 به چاپ رسیده است 0 این کتاب ، تلاش دارد تعاریف مختلف ارائه شده در خصوص تروریسم و همچنین نگاه مکاتب متفاوت و کارشناسان مطرح در این امر را به خواننده ارائه داده ، تعمیقی بر "مفهوم تروریسم" در مکاتب شیعه و سنی و همچنین دیدگاههای بین المللی و منطقه ای داشته و در نهایت نگاهی "ایرانی" به این مقوله مطالعاتی بیاندازد 0 کتابی دیگرنیز از نگارنده فوق موجود می باشد با عنوان "کتاب امنیت بین الملل : فرصت ها ، تهدیدات و چالش های فراروی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران" 0 بحث فرصت ها ، تهدیدات و چالش ها ، فراروی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران از سه منظر : - ویژگی های نظام ژئوپلتیک جهانی و بازیگران این صحنه - بحث تروریسم بین الملل و تاثیر آن بر ایران - بررسی وضعیت نوین همسایه شرقی ایران و تاثیراتی که تحولات افغانستان بر امنیت ایران خواهد گذاشت ، در این کتاب مورد بررسی و ارزیابی قرارگرفته است 0 اثری دیگر در این مقوله ، کتاب "آمریکا پس از 11 سپتامبر ، سیاست داخلی و خارجی ( مجموعه مقالات )" به قلم و گردآوری "محمود یزدان فام" می باشد که توسط پژوهشکده مطالعات راهبردی در سال 1384 منتشر گردیده است 0 هریک از گفتارها ، مقاله ها یا گزارش جداگانه ای است که از سوی موسسات تحقیقاتی ، سازمانهای دولتی و نویسندگان مستقل در رابطه با واقعه یازدهم سپتامبر 2001 ، علل و پیامدهای داخلی و خارجی آن به رشته تحریر درآمده آست 0 در این راستا ، پیامدهای داخلی این واقعه در رابطه با تاثیرات آن بر جامعه مدنی آمریکا و جایگاه سیاستمداران این کشور در میان مردم ، در کانون توجه مقالات است 0 در بعد خارجی اثرات این واقعه بر سیاست خارجی و امنیت ملی و بین المللی آمریکا ، مورد توجه قرار گرفته است و البته در این راستا ، مبارزه با تروریسم و اشغال کشورهای افغانستان و عراق ، مورد توجه قرارگرفته است 0 کتاب دیگری که در زمینه تروریسم به رشته تحریر درآمده ، کتاب "جدال دو توحش : 11 سپتامبر و ایجاد بی نظمی نوین جهانی" به قلم "ژیلبر آشکار" می باشد که توسط "حسن مرتضوی" ترجمه شده و نشر اختران آن را در سال 1384 به چاپ رسانده است 0 در این کتاب تلاش بر تبیین این موضوع بوده که واقعه 11 سپتامبر ، دلایل و پیامدهای متعددی در عرصه حاکمیت ملی و سیاست خارجی آمریکا داشته است 0 نویسنده این رویداد را بر اساس تقابل میان واقعیت کنونی جهان با شرایط "صلح و عدالت جهانی" که در واقعه 11 سپتامبر 1990 توسط بوش مطرح شده بود ، قابل تفسیر می داند 0 بررسی نقش "القاعده" در حملات 11 سپتامبر ، رواج "بنیادگرائی" و گسترش "بنیادگرائی اسلامی با تروریسم" ، از دیگر مباحث این کتاب است 0 کتاب "سیا و جهاد" اثری دیگر در این زمینه است که توسط "جان کالی" نگاشته شده و مجتبی نجفی آن را ترجمه نموده و انتشارات محمدیه در سال 1387 آن را به چاپ رسانده است 0 این کتاب برای فهم وقایعی که پس از حملات 11 سپتامبر روی داده ند ، بسیار مفید است 0 در این کتاب جان کالی نشان می دهد در نیمه دوم دوران جنگ سرد ، ایالات متحده پس از جستجو ، متحدان مناسبی بین قدرتهای خاورمیانه از قبیل مصر ، پاکستان ، عربستان ، اردن ، مراکش و 0 پیدا نمود 0 ضمناً کشورهائی که به بهانه مبارزه علیه تروریسم و ایجاد ثبات منطقه ، حاضر به تامین بودجه ، سازماندهی ، آموزش و استفاده از جوخه های فعال مجاهدین ضد کمونیست بودند 0 این کتاب نه تنها جایگاه مبارزه جوئی اسلامی را در جوامع فقیر و دارای حکومت ناشایست ، فاسد و استبدادی بررسی می کند ، بلکه نقش کشورهای قدرتمند همچون آمریکا را در ظهور این پدیده شوم ، آشکار می سازد کتاب دیگر در این مقوله ، کتاب "صلاحیت دولتها در توسل به قوه قهریه علیه تروریسم بین المللی" نام دارد 0 این کتاب نوشته "فاطمه تاش دمیر" ترک تبار می باشد که موسسه تحقیقات استراتژیک بین المللی آنرا در سال 1385 به چاپ رسانده است 0 کتاب مذکور ، به بررسی سیر تحول در پدیده تروریسم و تغییرات حقوق بین الملل در این زمینه می پردازد 0 تروریسم از نظر نویسنده این کتاب ، مراحل مختلفی را طی می کند و در هر مرحله ، شکل خاصی به خود میگیرد 0 این مراحل عبارت اند از "تروریسم در داخل کشور"، "تروریسم دولتی و فرادولتی" ، تروریسم در حال بین الملی شدن" و " تروریسم بین المللی" 0 در خصوص صلاحیت و اختیار دولتها در استفاده از قوه قهریه برای مقابله با تروریسم بین المللی نیز دو دیدگاه مطرح نموده است : دراولین دیدگاه ، بیان می دارد دولتها در قالب حق دفاع مشروع نظام بین الملل ، صلاحیت توسل به زور و قوه قهریه را در برابر تروریسم دارند و نگاه دوم ، مبتنی بر توجه به حقوق بشر در اثنای مبارزه مسلحانه است 0 علاوه بر کتابهای موجود در زمینه تروریسم که به بخش اندکی از آنها اشاره شد ، مقالات و پژوهش های متعددی در این راستا وجود دارد که در سطوح داخلی و بین المللی به چاپ رسیده است که می توان در تجزیه تحلیل این پدپده به آنها توسل جست که طی این پژوهش ، از آنها نیز بهره گرفته شده است و بعضاً بدانها اشاره و استفاده کرده ایم 0 اخیراً مطالعه تروریسم ، بیشتر در رابطه با بحرانهای بین المللی ، مورد بحث قرار گرفته است ، در واقع مسئله تروریسم ، بیش از گذشته ثبات و نظام بین الملل را مورد تهدید قرار داده و دارای شاخص های بسیار جدیدی شده است و پرداختن هرچه بیشتر به آن ، ضروری و لازم به نظر می آید 0 از اهداف این پژوهش ، بررسی جدیدترین اقدامات جمعی از ناحیه جامعه جهانی و یا اقدامات یکجانبه آمریکا علیه تروریسم خواهد بود ، که در نهایت رسیدن به یک جمع بندی و ارائه راه حل های پیشنهادی جهت برخورد ریشه ای و منطقی با پدیده تروریسم ، منظور نظر می باشد 0 ادبیات تروریسم در دو فاز مشاهده میشود : یکی قبل از حادثه 11 سپتامبر 2001 و دیگری بعد از آن که البته در این تحقیق ، بیشتر فاز دوم مورد نظر است و به همین دلیل مطالعات ، جنبه نوآوری دارند و مطالب هنوز در مرحله تئوریک بوده و ضروری است که تکرار آن بتواند به وضع قوانین و قواعد ذیربط کمک کند 0 روش تحقیق و جمع آوری اطلاعات این رساله ، حول سه محور "توصیفی" ، "توضیحی" و "پیش بینی" ، با درنظرگرفتن رابطه علت و معلولی ، بررسی میشود و به لحاظ روش شناسی ، دو رهیافت تفسیری (هرمونیک) و پوزتیویستی در نظر گرفته شده است 0 ضمناً شیوه جمع آوری اطلاعات ، روش کتابخانه ای و استفاده از اینترنت می باشد که در صدد پردازش داده ها است ، با توجه به عدم امکانات ، مطالعات میدانی ، امکان پذیر نبود ، به عبارت دیگر در این پژوهش ، ابتدا تعاریف جامع و کامل از تروریسم و نظام بین الملل ارائه می گردد و سپس رابطه آنها مورد ارزیابی قرارگرفته و در نهایت تاثیرات متقابل این دو پدیده بر یکدیگر بررسی می گردد0 این رساله مشتمل بر یک مقدمه (طرح تحقیق ) ، 3 فصل ، و یک نتیجه گیری کلی است که در ذیل به شرح عناوین آنها می پردازیم . مقدمه ( طرح تحقیق ) فصل اول – نظام بین الملل بعد از فروپاشی نظام دوقطبی فصل دوم – تروریسم در نظام بین الملل فصل سوم - تاثیر تروریسم بر نظام بین الملل نتیجه گیری
احسان نیک پی مجید بزرگمهری
خاورمیانه یکی از مناطق جهان است که بیشترین میزان خشونت سیاسی(تروریسم) در آن رخ داده است. به عبارت دیگر، توسل به اقدامات خشونت آمیز سیاسی (تروریسم) جهت دستیابی به اهداف سیاسی و مذهبی به جزئی از فرهنگ مرمان منطقه تبدیل شده است. زمینه ها و بسترهای مختلفی در شکل گیری و تداوم افراط گرایی مذهبی(القاعده و طالبان) در خاورمیانه تاثیر گذار بوده است. گرایش به افراط گرایی مذهبی در میان مردمان کشورهای خاورمیانه را نمی توان تنها به یک عامل خاص نسبت داد بلکه عوامل مختلف سیاسی (رژیم های غیر دمکراتیک و سیاست های دولت های منطقه ای و فرامنطقه ای) اجتماعی (بی سوادی، تبعیض، محرومیت)، اقتصادی (فقر، بی کاری، اختلافات طبقاتی)، فرهنگی- مذهبی ( برداشت های خاص از مذهب) و .... زمینه مناسبی را برای پیدایش و گسترش تروریسم فرآهم کرده است. به عبارت دیگر مجموعه عوامل ذکر شده در شکل گیری و تداوم این پدیده تاثیر گذار بوده است. ولی استبداد و بی توجهی به خواست مردم، اصلی ترین عامل از میان سایر عوامل تشکیل دهنده تروریسم بوده که تاثیر به سزایی در تقویت تروریسم در خاورمیانه داشته است. پس از آن نیز مذهب اسلام (فرقه حنبلی) و شرایط نامساعد اقتصادی و اجتماعی نقش چشمگیری در پیدایش افراط گرایی مذهبی در خاورمیانه داشته است. سایر عوامل کم و بیش در شکل گیری تروریسم(القاعده و طالبان) در خاورمیانه تاثیر گذا بوده اند و در رتبه های بعدی قرار دارند. به هر حال، تا زمانی زمینه ها و بسترهای تروریسم در خاورمیانه رفع نگردد، امید چندانی به نابودی تروریسم وجود نخواهد داشت. به عبارت دیگر، مقابله نظامی به تنهایی سبب نابودی افراط گرایی مذهبی در خاور میانه نخواهد شد، بلکه علی رغم اینکه باید در ابتدا مواضع افراط گرایان مذهبی را به شدت درهم کوبید ولی همزمان باید چاره هایی برای رفع ریشه های تروریسم در خاورمیانه اندیشیده شود.
زهرا رحیمی حاجی آبادی مجید بزرگمهری
اتحادیه اروپا به عنوان یکی از مهم ترین بازیگران مطرح در پرونده هسته ای ایران با اهداف و انگیزه های مشخصی به ایفای نقشی فعال در این پرونده پرداخت. از آنجا که مناقشه ای که بر سر پرونده هسته ای ایران در مجامع بین المللی وجود دارد حساسیت این مساله را بیشتر می کند و همین طور به این دلیل که اتحادیه اروپا در مقاطعی از سیر این پرونده ایده خود که حل بحران به شیوه دیپلماتیک بود را دنبال نموده لذا لازم به نظر می رسد که نقش این اتحادیه و بازیگران برجسته آن یعنی، انگلیس، فرانسه و آلمان که دارای اهمیت مهم تری در این بحران بودند را در مقطع زمانی بین سال های 2002تا 2008 که این پرونده فراز و نشیب های متعددی را از سرگذارنده است مورد واکاوی بیشتر قرار داده و به این سئوال پاسخ داده شود که به راستی اتحادیه اروپا چه نقشی را در این پرونده بر عهده داشته است؟ در راستای سئوال فوق این پژوهش در صدد است تا این فرضیه را اثبات نماید که این اتحادیه در سال های 2002 تا 2008 موفق به واداشتن ایران به همکاری بیشتر با آژانس بین المللی انرژی اتمی و تعدیل مواضع تهاجمی آمریکا شده است که با توجه به اطلاعات جمع آوری شده می توان گفت فرضیه بالا قابل اثبات است. هم چنین این پژوهش با بخش هایی هم چون، بررسی سیر پرونده هسته ای ایران و مواضع قدرت های بزرگ در قبال پرونده هسته ای ایران فهم روشنی از این مساله به مخاطب می دهد.
علی مرادی مجید بزرگمهری
چکیده ندارد.
سجاد صادقی جبدرقی یحیی فوزی
طرح مفهوم حقوق بشر در قرن های اخیر وضرورت توجه به حقوقی که انسان به سبب انسان بودن از آن بهره مند است، ذهن انسان ها را به سوی مدون نمودن اصول و چارچوب های کلی آن متمایل ساخته تا در پرتو آنها حقوق و آزادی های بشر تضمین شود، در همین راستادو اعلامیه جهانی حقوق بشر و اعلامیه حقوق بشر اسلامی به ترتیب در سال ???? و ???? میلادی شکل گرفت و از سوی دیگر با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و تدوین قانون اساسی تلاش گردید تا نوع نگاه شیعیان در ایران به حقوق بشر در قانون اساسی منعکس شود. هر کدام ازاین سه متن حقوقی به شیوه خود در پی تحقق حقوق و آزادی های بشر هستند. با این توصیف ، نگارنده در نوشتار حاضر در پی پاسخ به این پرسش اصلی است علل برخی تفاوت ها در این سه متن حقوقی( منشور بین المللی حقوق بشر،حقوق بشر اسلامی ، مباحث مرتبط با حقوق بشر درقانون اساسی جمهوری اسلامی ایران) علیرغم اشتراک زیاد چه می باشد؟ برای پاسخ دقیق به این سوال ،نوشتار حاضر در چهار فصل به رشته تحریر در آمده است . درفصل اول یکسری کلیات مطرح شده؛ و در فصل دوم تحت عنوان برسی متون مذکور این سه متن حقوقی به طور مختصر مورد بررسی قرار گرفته شده است . در فصل سوم تحت عنوان بررسی مقایسه ای سه متن نقاط افتراق و اشتراک سه متن مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته شده ودر فصل چهارم به علل و ریشه یابی این اختلافات پرداخته شده است که این نتیجه حاصل شده،اولاً اعلامیه حقوق بشر اسلامی و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران از لحاظ مبانی یکی هستند و در نتیجه افتراقات اساسی بین دو اعلامیه نیست ثانیاًاختلاف اصلی، بین اعلامیه حقوق بشر و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بامنشور جهانی حقوق بشراست که ریشه این اختلافات را باید در مبانی نظری دو تمدن اسلامی و غربی جست.
سید محمد ظاهر حسینی سواره مجید بزرگمهری
هدف از پژوهش حاضر بررسی مقایسه ای مواضع اتحادیه اروپا و سازمان کنفرانس اسلامی در قبال تروریسم است. جهت رسیدن به این هدف نگارنده ضمن بررسی مقوله تروریسم و راههای مبارزه با آن، با تحلیل مدارک و اسناد اتحادیه اروپا و سازمان کنفرانس اسلامی، تمایز موجود میان برداشتهای این دو سازمان را از مقوله تروریسم بررسی می کند. مسأله اساسی وجوه اشتراک و افتراق مبانی و تعریف و محورهای مبارزه با تروریسم از دیدگاه اتحادیه اروپا و سازمان کنفرانس اسلامی است. روش تحقیق در این پایان نامه توصیفی- تحلیلی بوده و با توجه به این روش عملکردهای متفاوت سازمان کنفرانس اسلامی و اتحادیه اروپا در خصوص تروریسم مورد بررسی قرار می گیرد. یافته های این پژوهش بیانگر آن است که سازمان کنفرانس اسلامی و اتحادیه اروپا در محکومیت تروریسم و جلوگیری از گسترش آن اتفاق نظر دارند ولی از لحاظ مبانی و تعریف تروریسم سازمان کنفرانس اسلامی با تأکید بر اصول عدالت، شریعت اسلامی و حقوق بین المللی عمل می کند؛ به خصوص در زمینه مبارزه با تروریسم به از بین بردن ریشه های تروریسم در جهان از یک طرف، و ضرورت تفکیک مبارزات استقلال طلبانه، جنبش های آزادیبخش و ضد اشغالگری با فعالیتهای تروریستی از طرف دیگر معتقد می باشد این در حالی است که اتحادیه اروپا در بحث مبانی بیشتر بر حقوق بشر و حقوق بین الملل تأکید می کند ولی در تعریف تروریسم بر اساس عنصر حیطه عملیات هرگونه تفکیک میان تروریسم و مبارزات آزادیخش ملی را توجیه پذیر نمی داند.
محمد علی ریاضی مجید بزرگمهری
مأموریت سازمان پیمان آتلانتیک شمالی «ناتو» در افغانستان توسط بسیاری به عنوان یک آزمون سیاسی و نظامی برای این سازمان تلقی می گردد. در اجلاس سران در واشنگتن در سال 1999 اعضا به دنبال ایجاد یک ناتوی جدید برآمدند که قادر باشد فراتر از اروپا برای مقابله با تهدیدات جدیدی مانند تروریسم، گسترش سلاح های هسته ای و سلاح های کشتار جمعی مقابله نماید. افغانستان اولین مأموریت «خارج از خانه» ی ناتو تلقی می شود هدف آن برقراری ثبات و بازسازی افغانستان است. وضعیت افغانستان نمایانگر افزایش خشونت ها با توجه به افزایش عملیات های نظامی طالبان، افزایش فعالیت های تروریستی و اخیراً افزایش عملیات های تهاجمی نیروهای ناتو، می باشد. از آگوست 2003، ناتو رهبری نیروهای بین المللی کمک به تأمین امنیت در افغانستان (آیساف) را بر عهده گرفت، در ابتدا مأموریت محدود به کابل می شد. امروزه آیساف فرماندهی تمامی عملیات ها بین المللی در سراسر افغانستان را بر عهده دارد و مأموریت ناتو به بیشترین پیچیدگی خود که تا بحال متعهد به انجامش بوده است رسیده است. نیروهای آیساف با موانع فراوانی روبروست: تقویت یک دولت ضعیف در کابل، استفاده از توانایی نظامی در یک کشور دور دست و بازسازی کشوری که با ویرانی های جنگ و تجارت مواد مخدر مواجه است. به عنوان نتیجه نهایی می توان بیان کرد که ناتو به اهداف مورد نظر خود در مورد افغانستان نرسیده است. فرض ما بر این است که عملیات صلح پایدار و فراهم کردن چارچوب دموکراتیک نیازمند حضور و مشارکت سازمان ها و نهادهایی که دارای ماهیت مرتبط با موضوع هستند می باشد. ناتو ذاتاً دارای یک ساختار نظامی است. برقراری پایه های مناسب برای ایجاد یک سیستم سیاسی دموکراتیک در کشوری مانند افغانستان کاری نیست که توسط یک سازمان نظامی بدست آید. کلید واژه ها: ناتو، تروریسم، آیساف، مواد مخدر، افغانستان.
سیده فاطمه احمدیان حسینی مجید بزرگمهری
پس از فروپاشی شوروی و پایان جنگ سرد نظریات متعددی درصدد توضیح چگونگی شکل گیریِ نظم آینده جهان برآمدند که نظریه برخورد تمدن ها و گفتگوی تمدن ها از نمونه های اخیر آن محسوب می شوند. تئوری پردازیِ حساب شده در نظریه برخورد تمدن ها حول محور وقوع اجتناب ناپذیر جنگ میان تمدن های جهان در آینده، ناامیدی و هراسی جهان شمول را موجب گشت، بطوری که حتی ارائه ایده گفتگوی تمدن ها و استقبال جهانی از آن، نتوانست تاثیر نامطلوب این نظریه خشونت محور را کاملاً خنثی سازد. بر این مبنا پژوهش پیش رو ضمن باور به قابلیت طرح گفتگوی تمدن ها برای زمینه سازی صلح بین المللی، تلاش نمود در چارچوب سه نظریه سازه انگاری، مکتب انگلیسی و نظریه انتقادی که اخیراً رواج روز افزونی در تحلیل معادلات روابط بین الملل یافته اند، ضمن آشکار ساختن اهمیت گفتگوی تمدن ها در شرایط کنونی، بر اعتبار طرح مذکور و توان رقابت آن با نظریات رقیب افزوده و نقش آن را در تحکیم صلح جهانی اثبات نماید. بر این اساس به بازخوانی رویکردهای سه گانه ی مذکور و ایده گفتگوی تمدن ها و مطالعه تطبیقی مولفه های صلح در این دیدگاه ها پرداخته شد. اشتراک نظر چهار رهیافت در حوزه هایی چون نقد دولت محوری، توجه به تاثیر عوامل معنوی و فکری در کنار عوامل مادی در تحولات بین المللی، نشان دادن تغییرپذیری و تاریخمندی روابط بین الملل و هویت های فعال در آن و بنابراین تغییرپذیر بودن ساختار بین المللی و هویت دولت ها، تاکید بر ضرورت حل مساله ی نابرابری و بی عدالتی در روابط بین الملل از طریق تقویت جامعه جهانیِ اخلاقی و اتکا بر خرد و اخلاق برای ایجاد شرایط یک گفتمان جهانی، نشان داد اصول و مولفه های موجود در انگاره گفتگوی تمدن ها از قابلیت بالایی برای استفاده در مطالعات صلح برخوردار بوده و قادر است بشریت را از فرو غلتیدن در یک فاجعه جبران ناپذیر نجات بخشد.
شهرام هدایتی بهرام نوازنی
هدف پژوهش حاضر بررسی فرآیند جذب و پذیرش دانشجویان خارجی در ایران می باشد. سوال اصلی پژوهش این است که جایگاه، اهداف و دستاوردهای سیاست جذب و پذیرش دانشجوی خارجی در سیاست گذاری های خارجی جمهوری اسلامی ایران، چگونه بوده است؟ فرض اولیه این است که سیاست جذب و پذیرش دانشجوی خارجی به عنوان یکی از ابزارهای دیپلماسی فرهنگی از جایگاه شایسته ای در میان اهداف کلان سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران برخوردار است و اهداف مهمی همچون صدور انقلاب و اشاعه ی فرهنگ ایران اسلامی را دنبال می کند. اما، به دلیل ضعف در سیاست گذاری و هماهنگی، جمهوری اسلامی ایران در عمل نتوانسته است برنامه ی منسجم و هماهنگی را در زمینه ی جذب و پذیرش دانشجوی خارجی طراحی و دنبال کند و به دستاوردهای مورد انتظار خود برسد. برای بررسی فرآیند جذب و پذیرش دانشجوی خارجی در کشور با بهره گیری از مدل ارتباطی فرآیند هارولد لاسول، مدلی تحت عنوان «دیپلماسی ارتباطات آموزشی_فرهنگی» طراحی و بر اساس آن جایگاه، اهداف و دستاوردهای سیاست جذب و پذیرش دانشجوی خارجی در سیاست گذاری های خارجی جمهوری اسلامی ایران بررسی گردید. در نهایت، با بهره گیری از دانشجویان خارجی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) قزوین به عنوان نمونه ضمن تأیید فرضیه، مشخص گردید که؛ به دلیل ضعف در سیاست گذاری و هماهنگی، جمهوری اسلامی ایران هنوز در عمل نتوانسته برنامه ی منسجم و هماهنگی را برای افزایش تعداد دانشجوی خارجی طراحی و دنبال کند و با تغییر در نگرش آن ها به تمامی اهداف و دستاوردهای مورد انتظار خود دست یابد. در این امر عوامل مختلفی دخیل اند و شامل؛ تعدد مراجع سیاست گذار و اجرایی که هر یک اهداف متفاوتی را تعقیب می کنند، عدم برنامه ریزی منسجم از سوی مراجع ذی ربط، عدم توفیق وزارت امور خارجه در ایجاد هماهنگی میان سیاست های مراجع متعدد، عدم وجود موسسات نقل و انتقال دانشجو با وجهه بین المللی در کشور، ضعف تبلیغات و اطلاع رسانی و از همه مهم تر حمایت های مالی ناکافی از سیاست جذب و پذیرش دانشجوی خارجی می باشد.
علی عزیزی مجید بزرگمهری
هدف این رساله بررسی چالش های سیاسی روابط اتحادیه اروپایی و جمهوی اسلامی ایران از معاهده ماستریخت تاکنون می باشد. بر این اساس، سوال اصلی این است که چالش های سیاسی روابط ایران و اتحادیه اروپایی از معاهده ماستریخت(1992) تاکنون کدامند؟ فرض اولیه این بود که از معاهده ماستریخت تاکنون، عواملی همچون انرژی هسته ای، حقوق بشر، روند صلح خاورمیانه و تروریسم به عنوان چالش های اساسی، در روابط سیاسی اتحادیه اروپایی با ایران مطرح می باشند. در پایان مشخص شد که مسأله انرژی هسته ای، حقوق بشر، روند صلح خاورمیانه و تروریسم پررنگ تر از دیگر مسائل همچون اختلاف دیدگاه در مورد افغانستان، عراق و رابطه با ایالات متحده در روابط اتحادیه اروپایی با جمهوری اسلامی ایران هستند و تمام جوانب روابط طرفین از این چالش ها متأثر بوده است، به طوری که اتحادیه اروپایی بهبود روابط با ایران را به رفع این چالش ها منوط کرده است. در زمینه انرژی هسته ای، اتحادیه اروپایی همگام با ایالات متحده آمریکا مخالف دستیابی ایران به انرژی هسته ای بوده و اعلام می کند که اگر ایران توان دستیابی به انرژی هسته ای را داشته باشد، می تواند به سلاح هسته ای نیز دست یابد. اتحادیه اروپایی ادعا می کند در زمینه هایی چون نقض حقوق زنان، ادعاهای مربوط به استفاده از شکنجه، تحت تعقیب قرار دادن برخی اقلیت های خاص، سرکوب آزادی مطبوعات و ... در ایران موجب نگرانی است. به همین خاطر این اتحادیه در اکثر موارد گسترش روابط با جمهوری اسلامی ایران را به رعایت حقوق بشر در ایران منوط می کند. موضع ایران در روند صلح خاورمیانه نیز از دیگر چالش های سیاسی روابط بین اتحادیه اروپایی و ایران می باشد. در بحث تروریسم، اتحادیه اروپایی هر گونه خشونتی را با تروریسم یکی می داند و هیچ فرقی بین تروریسم و جنبش های آزادی بخش ملی قائل نیست و هر دو را مصداق بارز تروریسم می داند و آن را محکوم می کند. در حالی که جمهوری اسلامی ایران اعتقاد دارد مبارزه با اعمال تروریستی، خدشه ای به حق مشروع و پذیرفته شده ملت های تحت سلطه استعمار و اشغال خارجی برای مبارزه با تجاوز و اشغال گری و کسب حق تعیین سرنوشت وارد نخواهد کرد.
سهیلا رحیمی دستجردی مجید بزرگمهری
سازمان ملل متحد در سال 1945 به عنوان ابزار ایجاد نظم و قانون و صلح و امنیت بین المللی تشکیل شده است. اعضای سازمان ملل متحد براساس ماده 24 منشور مسئولیت اولیه حفظ صلح و امنیت بین-المللی را به شورای امنیت واگذار نموده و موافقت کردند که شورای امنیت در اجرای وظایفی که به موجب این مسئولیت بر عهده دارد از طرف آن ها اقدام نماید. ترس و وحشتی که دو جنگ جهانی در افکار عمومی ایجاد کرده بود ضروررت حفظ صلح و امنیت بین الملل را رأس سایر نیازهای بین-المللی قرار داده بود به نحوی که اعضاء تشکیل دهنده سازمان را وادار به پذیرش اختیارات وسیع شورای امنیت و اعطای امتیاز ویژه حق وتو به اعضاء دائم نمود. در تحقیق حاضر برآنیم با بررسی موارد کاربرد وتو از آغاز تشکیل سازمان ملل تا پایان جنگ سرد مشخص سازیم که به کارگیری حق وتو از سوی اعضاء دائم شورای امنیت در جهت انجام مسئولیت اولیه برقرای صلح و امنیت بین المللی بوده است یا کسب منافع ملی و کشوری قدرت های صاحب امتیاز در اولویت و ارجحیت بوده است. روش تحقیق، در این پایان نامه توصیفی-تحلیلی بوده و با توجه به شرایط حاکم بر نظام بین الملل در فضای جنگ سرد و جهان دو قطبی و نحوه به کار گیری حق وتو از سوی صاحبان آن ،یافته های این پژوهش بیانگر آن است که شورای امنیت در دوره بررسی شده ، تحت تأثیر سیاست ها و مواضع ابرقدرت ها و رقابت آنها قرار داشت. بدین ترتیب بر اثر تضاد منافع و پیروی این کشورها از منافع و اهداف ملی خودشان عملکرد سازمان ملل و بویژه شورای امنیت با موانع و مشکلاتی اساسی مواجه گردیده و از ایفای نقش اصلی خود که همانا حفظ صلح و امنیت بین الملل بوده است باز مانده است. واژگان کلیدی: شورای امنیت، حق وتو، صلح و امنیت بین الملل.
حمید خوش آیند دولت آباد مجید بزرگمهری
ریشه های ناتو و تاریخ جنگ سرد به خوبی شناخته شده اند. ناتو محصول دوران جنگ سرد است که به منظور مقابله با اتحاد جماهیر شوروی، کمونیسم و پیمان ورشو پدید آمد. با فروپاشی جنگ سرد این تهدیدها با بحران موجودیت روبرو شد، اما تعرف نوین اعضای آن از امنیت در دهه 1990 و قرن بیست و یکم نه تنها تداوم این پیمان را باعث شد بلکه دامنه فعالیت آن را نیز توسعه داد بطوری که استراتژی گسترش آن به شرق به مرحله اجرا گذاشته شد و باعث گردید پس از فروپاشی شوروی و در دوره پس از جنگ سرد شماری از جمهوری های کمونیست سابق به عضویت ناتو در آیند. گسترش بیش از پیش ناتو به سمت شرق و حضور آن در حیات خلوت روسیه، به تقابل این سازمان با فدراسیون روسیه انجامیده، بگونه ای که روابط دو طرف در سایر عرصه های وجودی را نیز تحت الشعاع خویش قرار داده است. از طرف دیگر ناتو، در پی گسترش روابط خود با روسیه بوده است. در حالی که روسیه نیز بعد از حملات 11 سپتامبر 2001 و ورود پوتین به کرملین، بدنبال تقویت و تعمیق روابط خویش با ناتو بوده است. بعد از پیشرفت هایی که در روابط بین روسیه و ناتو در قالب شورای ناتو-روسیه بعد از حملات 11 سپتامبر 2001 تا سال 2004 دیده شد، حوزه های مناقشه میان آن ها نیز بویژه بدنبال سیاست توسعه ناتو به شرق، بصورت فزاینده ای افزایش یافته و دستاوردهای اولیه همکاری را تحت الشعاع قرار داده است. محققاً توازن موجود در روابط ناتو و روسیه از بین نرفته است اما موارد منفی آن بیشتر از موارد مثبت به چشم می خورد. شورای روابط ناتو- روسیه نیز طی سال های اخیر با مسائل پیچیده ای روبرو شده است. بنابراین در پژوهش حاضر تلاش خواهد شد تا مناسبات ناتو و روسیه در طول دو دهه اخیر یعنی از سال 1991 تا سال 2012، اعم از حوزه های همکاری و مناقشه مورد تبیین و بررسی قرار گرفته و به تحلیل مسائل موجود در روابط این دو بخصوص در رابطه با گسترش ناتو به شرق و رویکردهای گوناگون روسیه در قبال آن، پرداخت شود.
ندا صالحی حاکم قاسمی
تنوع فرهنگی ویژگی ذاتی جامعه ی بشر است و حفاظت و حمایت از آن به عنوان میراث مشترک بشری التزامی اخلاقی است. لذا جامعه ی بشری درصدد حفظ تنوع فرهنگی برآمد و در این میان سازمان یونسکو عهده دار انجام اقداماتی برای حفاظت و حمایت از تنوع فرهنگی شد. به نظر می آید جهان امروز شاهد فرایندها و سیاست هایی است که همزیستی فرهنگ های مختلف با یکدیگر و تنوع فرهنگی را تهدید می کند. لذا کنوانسیون حفظ و ارتقای تنوع مظاهر فرهنگی 2005، تعهد یونسکو را به حمایت و حفاظت از تنوع فرهنگی در برابر چالش های ناشی از محیط بیرونی نشان می دهد. در عین حال به نظر می رسد علاوه بر عوامل تأثیر گذار ناشی از فرایندهای محیط بیرونی، عوامل ناشی از محیط داخلی نیز به گونه ای می تواند در راستای عملی شدن کنوانسیون از سوی یونسکو، چالش هایی را پدید آورد. با توجه به این مسأله، پژوهش حاضر درصدد است ضمن معرفی سازمان یونسکو، به بیان اصول کاری اعلامیه جهانی تنوع فرهنگی 2001 و کنوانسیون حفظ و ارتقای تنوع مظاهر فرهنگی 2005 و همچنین به بررسی عوامل تأثیرگذار محیط داخلی و بیرونی در عرصه بین المللی بپردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد، چالش های داخلی سازمان یونسکو اعم از چالش های فکری، مالی و ساختاری و به موازات آن چالش های ناشی از فرایندهای محیط بیرونی که دربرگیرنده ی فرایند جهانی شدن، صنایع فرهنگی و بازار کالاهای فرهنگی، فعالیت رسانه ها و از سوی دیگر سیاست قدرت های بزرگ و نحوه واکنش آن ها به عملکردهای یونسکو است که تأثیرات بسیار مهمی در کارامدی یونسکو در زمینه حفاظت و حمایت از تنوع فرهنگی پدید می آورد، در عین حال چالش ها می توانند به فرصت تبدیل شوند.
مریم مافی فرد مجید بزرگمهری
به دلیل بی تفاوتی های و بی عدالتی هایی که در طول تاریخ و حتی در جهان معاصرنسبت به حقوق زن توسط مردان و جامعه صورت گرفته است. تحقق این حقوق همواره در تمامی جوامع به ویژه از نظر زنان مورد توجه واقع شده و با تلاش های بی شمار اقداماتی مفید در راستای تحقق این مهم صورت گرفته است. از جمله این تلاش ها، وضع کنوانسیون های بین المللی درباره حقوق زنان به ویژه در جوامع غربی نظیرکنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان، کنوانسیون رفع خشونت علیه زنان و... است. اما علی رغم اینکه جمهوری اسلامی ایران اهمیت زیادی برای حقوق زنان در قالب موازین دین مبین اسلام قائل است و موادی از قانون اساسی و مدنی رابه حقوق زنان اختصاص داده است. تاکنون به این کنوانسیون ها نپیوسته است. نباید از یاد بریم که مسئله حقوق زنان در نظام جمهوری اسلامی ایران از جمله عناوین چالش بر انگیز رسانه های غربی علیه ایران بوده است. لذا مواضع جمهوری اسلامی ایران نسبت به این کنوانسیون ها به ویژه کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان که مهم ترین آنها می باشد و علل اتخاذ این مواضع به عنوان مساله اصلی این پژوهش مطرح می باشد. چه عللی موجب شده تا دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون های مذکور نپیوندد؟ آیا با تفسیر جدیدی از قوانین و پیش بینی حق شرط هایی می توان به کنوانسیون های مذکور پیوست؟ با توجه به حساسیت سازمان ملل (به خصوص کشورهای غربی عضو) به حقوق زنان در ایران، عدم پیوستن جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان، از یکسو پیامدهای نامطلوبی برای ما به دنبال دارد، و از طرفی،الحاق جمهوری اسلامی ایران به این کنوانسیون بدون تحقیق و تفحص و بازنگری در قوانین نیز نمی تواند از نظر حمایت سیاسی و بین المللی کشور را در وضعیت بهتری قرار دهد، چرا که ممکن است موجب افزودن قطعنامه های دیگری به قطعنامه های سازمان ملل علیه ایران گردد.
حافظ شجاعی بهرام نوازنی
دریای خزر با داشتن منابع عظیم طبیعی و موقعیت ژئوپلتیکی، ژئواستراتژیکی و ژئواکونومیکی همواره جایگاه ویژه ای در بازی های بین المللی داشته است. منطقه ژئوپلتیک خزر هویت جدید خود را بعد از فروپاشی شوروی بدست آورد که نیرو محرکه اصلی آن بهره برداری از منابع نفت و گاز و راههای انتقال آن به بازارهای جهانی بوده است. افزایش تعداد کشورهای ساحلی از دو به پنج کشور، نظام حقوقی حاکم بین ایران و اتحاد شوروی را به چالش کشید. در این بین هرکدام از کشورها با توجه به منافع خود نظریه هایی را مطرح کردند و بدین ترتیب مسئله رژیم حقوقی دریای خزر پدید آمد. در حال حاضر جمهوری اسلامی ایران معتقد به لزوم مشترک بودن این دریا بین کشورهای ساحلی و استفاده مشترک از منابع بستر و زیر بستر می باشد و در صورت توافق سایر کشورها بر تقسیم، ایران نیز از تقسیم منصفانه حمایت خواهد کرد. آذربایجان معتقد به تقسیم بوده، قزاقستان از تسری حقوق بین الملل دریاها به دریای خزر حمایت می کند ترکمنستان موضع مشخصی ندارد. روسیه در ابتدا از نظریه مشاع حمایت می کرد اما بتدریج دیدگاه خود را تغییرداده و روش تلفیقی تقسیم بستر و استفاده مشترک از سطح را پیشنهاد نموده است. این نوشتار سعی دارد با روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از اطلاعات کتابخانه ای به شناسایی و فهم فرصت ها و چالش های پیش روی ایران در تعیین سهم اش از بستر دریای خزر و تاثیر آن بر منافع ملی خویش را بررسی کند برای این منظور تحقیق حاضر چهار فصل را به خود اختصاص داد که در نهایت چنین نتیجه گیری بعمل آمد با توجه به روند مذاکرات انجام شده همچنین توافقات چند جانبه و سرمایه گذاری های غرب، ایران در مسیر دستیابی به منافع تعریف شده اش در این دریا ناکام خواهد
عباس عباس پور باغابری مجید بزرگمهری
با وجود تفاوت در ماهیت و رهیافت ها ناتو و اتحادیه اروپا، هر دو به موضوعات امنیتی و عملیات های مدیریت بحران رسیدگی می کنند. این دو سازمان 21 عضو مشترک دارند بنابراین بررسی چالش ها و فرصت های روابط این دو سازمان در حوزه سیاست بین الملل از اهمیت بالایی برخوردار است. اتحادیه اروپا یک قدرت غیرنظامی است که دارای قابلیت های اقتصادی - اجتماعی و امنیت نرم است و قابلیت های نظامی آن در قالب سیاست دفاعی و امنیتی اروپا از اهمیت کم تری برخوردار است، اما ناتو در نخستین نگاه به عنوان یک پیمان نظامی و امنیتی تحت نفوذ گسترده آمریکا شناخته می شود. از دهه 1990 اتحادیه اروپا قابلیت ها و فعالیت های خود را در حوزه «سیاست خارجی و امنیتی مشترک » و به ویژه «سیاست امنیتی و دفاعی اروپا » توسعه داده است. اتحادیه اروپا تلاش می کند تا نیروی استقرار سریع اروپایی در همکاری با «نیروی واکنش سریع ناتو» به کسب توانمندی ها و قابلیت های لازم نائل آید. براساس یافته های این پژوهش «سیاست مشترک دفاعی اتحادیه اروپا» به صورت مکمل ناتو و نه در تقابل با آن تعریف می شود. تلاش نگارنده بر تشریح چالش ها و فرصت های موجود در روابط اتحادیه اروپا و ناتو و همچنین تأثیر این کنش ها بر منافع ملی ایران در منطقه و جهان است.
ثریا بیربیگ درویشوند مجید بزرگمهری
اتحادیه اروپا یک اتحادیه سیاسی اقتصادی است که با هدف ارتقا و ایجاد انسجام در اقتصاد کشورهای عضو ایجاد شد. اروپاییان پس از جنگ جهانی دوم در پی فروپاشی زیر بناهای اقتصادی و صنعتی خود که قدرت و جایگاه خود را در نظام بین الملل از دست رفته می دیدند، دست به دست یکدیگر داده تا ضمن جلوگیری از بروز اختلاف و جنگ در میان خود، با همکاری مشکلات اقتصادی خود را حل و منافع جمعی خود را تأمین نمایند. بنابراین با تصمیم رهبران اروپایی مبنی بر عملی کردن ایده وحدت اروپا، توافقات آنان در حوزه مسائل اقتصادی سنگ بنای این همگرایی را تشکیل داد. به دنبال توافقات انجام گرفته و به ویژه توافق ماستریخت سال ???2، این اتحادیه برای تبدیل شدن به یک نماد بین المللی اقتصادی و سیاسی قدرتمند گام های مهم و موثر دیگری را در قالب معاهدات آمستردام، نیس و بالاخره لیسبون برداشت. اتحادیه اروپا هم اکنون به عنوان یک قطب اقتصادی و تکنولوژیک قدرتمند در جهان، سازمانی منطقهای اما با حضور و نقشی جهانی است، که به موازات توانمندتر شدن تدریجی نفوذ و قدرت اقتصادی خود در نظام بینالملل و با هدف دستیابی به یک سیاست خارجی و امنیتی مشترک، به یک بازیگر سیاسی موثر در سیاست بینالملل تبدیل شده و افزایش نقش و مشارکت موثر اتحادیه در بسیاری از بحرانهای بینالمللی نظیر صلح خاورمیانه، فعالیتهای هستهای ایران، کره شمالی، مناقشه روسیه و گرجستان و ... به خوبی بیانگر نفوذ بینالمللی اتحادیه میباشد. از سویی اتحادیه اروپا نه یک دولت است و نه یک سازمان بین الدولی صرف نظیر سازمان پیمان آتلانتیک شمالی. در حقیقت، اتحادیه ترکیبی از عناصر سازمانهای بینالمللی، نهادهای فراملی و نظامهای ملی را در خود جای داده است. با توجه به اهمیت اتحادیه اروپا و بنا به قدرت نقش آفرینی و جایگاه آن، بررسی روند تکامل روابط همگرایانه در اتحادیه و این که اتحادیه اروپا در جهت حرکت به یک نظام سیاسی فدرال حرکت می کند یا نه مسأله عمده این پژوهش می باشد. این اتحادیه می تواند به عنوان یک نمونه موفق همگرایی، الگویی برای تقویت همگرایی میان کشورها و سازمان های منطقه ای به ویژه منطقه خاورمیانه باشد. در پژوهش حاضر روند همگرایی سیاسی، امنیتی و پولی اقتصادی اتحادیه با روش توصیفی تحلیلی مورد تبیین و بررسی قرار گرفته و نهایتاً به این نتیجه می رسیم که روند همگرایی اتحادیه اروپا به حذف کامل مرزهای ملی و ایجاد یک حکومت فدرال به معنی متعارف آن منتهی نشده و نمی شود، بلکه شکل جدیدی از مفهوم فدرالیسم را ایجاد می کند که نه آن را می توان کنفدرال و نه یک فدرال تمام عیار نامید.
حمید جان نثار ملکوتی بیجارپسی مجید بزرگمهری
حقوق بشر به معنای مجموعه ای از امتیازات دارای مضمون و مفهوم والای انسانی است که ریشه در حقوق طبیعی دارد. این حقوق امروزه مرزهای ملی را درنوردیده و به عنوان یکی از موضوعات مهم حقوق بین الملل شناخته می شود. در ساختار سازمان ملل متحد هم حقوق بشر از جایگاه خاصی برخوردار است. در این رابطه در سال 1946 شورای اقتصادی اجتماعی سازمان ملل متحد، طبق قطعنامه ای کمیسیون حقوق بشر را برای حمایت و نظارت از حقوق بشر تأسیس نمود. همچنین در آغاز هزاره جدید و در پی تحولاتی که در سازمان ملل متحد به وقوع پیوست، کمیسیون حقوق بشر در سال 2006 جای خود را به شورای تازه تأسیس حقوق بشرداد. در این بین دو کشور جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل همواره با کمیسیون و شورای حقوق بشر درگیر بوده اند.هدف ما در این تحقیق مقایسه و بررسی گزارش ها و قطعنامه های کمیسیون و شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در خصوص جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل در بازه زمانی 1993 تا 2012 می باشد. در این باره بنابر یافته های این تحقیق تفاوت معنا داری بین گزارش ها و قطعنامه های کمیسیون و شورای حقوق بشر در قبال جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل در بازه زمانی مذکور وجود ندارد.
ابراهیم حجازی فرهاد درویشی سه تلانی
حادثه مذکور واکنش های مشابه، مشترک و سریع افکار عمومی جهان، بازیگران عرصه بین المللی اعم از سازمان های بین المللی و دولت ها را در پی داشت و مبارزه با تروریسم با حملات آمریکا و متحدانش به خاک افغانستان و متعاقبا سقوط حکومت طالبان در این کشور و روی آوردن سیاست خارجی آمریکا به یکجانبه گرایی و یا چند جانبه گرایی سلسله مراتبی شدت یافت. روابط دو کشور در دهه گذشته وارد مرحله ی جدیدی شد که هرکدام از آنها، بر اساس اصول سیاست خارجی و اهداف شان به اتخاذ مواضع سیاسی متفاوت پرداخته اند. ازآغاز عملیات بلند مدت آزادی توسط آمریکا در افغانستان ـ 7 اکتبر 2001 ـ و شروع جنگ افغانستان تاکنون هر دو کشور هزینه های سرسام آوری را متحمل شده اند. اما گذشته ی تاریخی 4 دهه اخیر - جنگ های داخلی و انزوای سیاسی- برای افغانستان و موقعیت ژئواستراتژی و ژئوپلتیک آن برای سیاست توسعه گرای ایالات متحده موجب شده است تا با وجود برخی چالش ها، دو کشور همچنان بر حفظ و گسترش روابط استراتژیک با یکدیگر تأکید ورزند. روابط سیاسی دو کشور در این مدت فراز و نشیب هایی بسیاری را طی کرده است اما گویا کابل و واشنگتن به این نتیجه رسیده اند که ناگزیرند درمسائل استراتژیک همسو و هماهنگ باشند.
عبدالسمیع ولی زاده مجید بزرگمهری
دراین پایان نامه تلاش نمودیم تا باتحلیل ابعاد تاریخی ،سیاسی ، اقتصادی واجتماعی موادمخدر وترسیم وضعیت کشت ، تولید وقاچاق آن درمراکزمهم تولید موادمخدردر افغانستان ،اقدامات ملی دولت افغانستان درمبارزه با معضل موادمخدرمورد بررسی قرارداده ام وکوشش نمودیم تا راهبرد مبارزه علیه موادمخدر درافغانستان را واضح سازیم . ازاینکه افغانستان متاسفانه بزرگترین تولید کنند? موادمخدرجهان محسوب میشود واین موضوع سبب گردیده تا امنیت ملی افغانستان ازمسئله کشت،تولید وقاچاق موادمخدرتأثیرپذیرباشد لذا این تحقیق باهدف تعیین میزان تأثیر راهبرد مبارزه با کشت وقاچاق موادمخدربرابعاد امنیت سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی وفرهنگی افغانستان انجام گرفته است . درآغازکار وضعیت جهانی تولید ، توزیع وقاچاق بین المللی موادمخدر شرح داده شده وانواع موادمخدر, دسته بندی های آن ، تعریف وسیرتحولات تاریخ ، مراکزعمده تولید وقاچاق بین المللی موادمخدر گزارش شده وسپس آشنایی با افغانستان دروضعیت کشت ،تولید وقاچاق موادمخدرو راهبرد مبارزه علیه موادمخدردولت افغانستان بررسی گردیده ودرخاتمه به این یافته رسیدم ابا توجه به اینکه کشت ، تولید وقاچاق موادمخدر ازجمله عوامل بحران امنیت درافغانستان محسوب میگرددراهبرد مبارزه با آن تاثیرات مثبتی در امنیت افغانستان داشته است .
توحید صحرایی مجید بزرگمهری
حوزه کشورهای خاورمیانه از اواخر سال 2010 شاهد تحولات بی سابقه ای بود. این تحولات به بهار عربی شهرت دارد و خیلی سریع دامن کشورهای اقتدار طلب جهان عرب را در برگرفت و باعث تغییر نظام سیاسی در چهار کشور عربی گردید و متعاقب آن سازمان اتحادیه عرب را نیز درگیر معادلات خود نمود. اما این سازمان به دلایل متعدد نتوانست نقش موثری در قبال این تحولات ایفاء کند. این سازمان به رغم اینکه هفت دهه از تأسیسش می گذرد، هنوز نتوانسته به آرمان های خود جامه عمل بپوشاند. زیرا که اعضای آن منافع ملی خود را بر منافع سازمان ترجیح می دهند. جبهه بندی هایی که هنگام تصمیم گیری در درون اتحادیه، بروز می کند نشانگر تصمیم گیری بدون پشتوانه قوی است. این تحولات دربرگیرنده منافع متناقض هریک از اعضای این سازمان در قبال تحولات بهار عربی می باشد. پیچیدگی این تحولات و عدم تحقق اهداف انقلاب ها، سازمان اتحادیه عرب را بیش از پیش ناکارآمد جلوه داد. سوال اصلی پژوهش حاضر این است که چرا اتحادیه عرب در قبال بهار عربی نتوانست موضع مشخص و واحدی اتخاذ کند؟ بنابراین، فرضیه اصلی پژوهش نیز طبق مطالعات صورت گرفته این خواهد بود که به نظر می رسد ضعف سازوکارهای اجرایی در سازمان اتحادیه عرب از قبیل نقص منشور، ناهماهنگی های سازمانی و جناح بندی های منطقه ای در درون آن، همراه با چالش های ناشی از انقلاب های بهار عربی باعث شده که این اتحادیه در قبال تحولات بهار عربی نتواند به یک موضع مشخص و واحدی برسد. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. پایه های نظری این پژوهش با استفاده از نو واقع گرایی ، جامعه شناسی سیاسی و نهادگرایی نئولیبرالیسم می باشد. بنابراین در پژوهش حاضر تلاش می شود، چالش های اتحادیه عرب در قبال بهار عربی به لحاظ داخلی و خارجی مورد بررسی قرار گرفته و ریشه های اصلی این چالش ها با استفاده از این نظریه ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.
اقدس خواجه فرهاد درویشی سه تلانی
در چند دهه اخیر موضوع حکمرانی خوب با هدف دستیابی به توسعه انسانی پایدار توسط کشورهای توسعه یافته و مجامع بین المللی مرتبط مطرح شده است که در آن بر کاهش فقر، ایجاد شغل و رفاه پایدار، حفاظت و تجدید محیط زیست و رشد و توسعه زنان تأکید میشود.یک مبنای اساسی برای ویژگیهای حکمرانی خوب شاخصهای هشت گانه آن است. در این پژوهش شاخص اصل حاکمیت قانون در الگوی حکمرانی خوب به عنوان متغیر وابسته و چگونگی تعامل دولت با مصوبات مجلس شورای اسلامی طی سالهای 1384 تا 1392 به عنوان متغیر مستقل در نظر گرفته شده اند. اصل حاکمیت قانون یا تفوق قانون به این معنی است که کلیه قوا و سازمانهای عمومی تحت نظارت قانون باشند و همه مقامات عمومی مکلف به رعایت و اعمال قوانین و مقررات در تصمیمات گردند. این پژوهش در تلاش است با بررسی چگونگی تعامل دولت محمود احمدی نژاد با مصوبات مجلس شورای اسلامی طی سالهای 1384 تا 1392 میزان رعایت اصل حاکمیت قانون را به عنوان یکی از شاخصهای مهم الگوی حکمرانی خوب بررسی نماید. روش پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی بوده و در این راه از داده های کتابخانه ای، روشهای کمی و اندازه گیری پارامترهای عددی مورد نیاز استفاده شده است. یافته های پژوهش بیان کننده قانونگریزی گسترده دولت طی سالهای 1384 تا 1392 بوده است.
محمدتقی امیرپور محمدرحیم عیوضی
اصول دیپلماسی در جمهوری اسلامی ایران از منظر مقام معظم رهبری، استمرار سیاست های بنیان گذار جمهوری اسلامی حضرت امام خمینی (ره) است. ایشان در بیان دیپلماسی معتقد به ادامه خط امام و اصل تغییرناپذیر«نه شرقی، نه غربی» است و بر این نکته تاکید دارند که مهم ترین اصل در دیپلماسی ایران، حمایت از هویت ایرانی و اسلامی و پافشاری بر اصول و ارزش هاست. این پژوهش به دنبال بررسی اصول دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران از منظر مقام معظم رهبری با رویکرد آرمان گرایی – واقع بینانه در سیاست خارجی می باشد. فرضیه تحقیق عبارت از این است که اصول دیپلماسی در جمهوری اسلامی ایران از منظر آیت الله خامنه ای در چارچوب آموزه های اسلامی حکمت، عزّت و مصلحت تبیین سازی می شود. روش تجزیه و تحلیل داده ها به صورت توصیفی - تحلیلی خواهد بود و یافته های به دست آمده از پژوهش اینکه، مهم ترین اصل در دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران از دیدگاه مقام معظم رهبری، حمایت از هویت نظام اسلامی و پافشاری بر اصول و ارزش هاست و سه اصل عزت، حکمت و مصلحت یک مثلث الزامی برای چارچوب ارتباطات بین المللی بوده و نباید هیچ خدشه ای به آن وارد شود و از طرف دیگر گفتمان آرمان گرایی - واقع بینانه به عنوان شاه بیت و کلیدواژه آیت الله خامنه ای در روابط خارجی در چارچوب سه اصل فوق در سیاست خارجی قابل تحلیل و بررسی هستند.
معصومه طالبی مجید بزرگمهری
چکیده ندارد.