اوضاع اصفهان از سقوط اصفهان تا برآمدن قاجار(1135 -1210 ق )و حوادث مربوط به آن از زوایای مختلف دارای اهمیت و قابل بحث و بررسی می باشد. اصفهان پس از هجوم افاغنه غلزایی و ادامه آشوب های سیاسی در دوران پس از آن، با پدیده مهاجرت علما و فقها به عتبات و سایر کشورها مواجه گردید. این احتمال وجود داشت که اوضاع سیاسی پر هرج و مرج این دوره زمینه فروپاشی کامل جریان های فکری برجسته روزگار صفویه در دوره پس از سقوط راموجب شود. اگر حضور علما، ادبا، فقها و حکمای برجسته در اصفهان این دوره نبود، این خطر وجود داشت که با شروع دوره قاجار میراث گرانبهای دوره صفویه به دوران قاجار منتقل نگردد. توجه به احوال، آثار و اندیشه های بزرگان اصفهان این دوره موضوع اصلی پژوهش این رساله است. جریان های فکری اصفهان این دوره در واقع حلقه ارتباطی جریان های فکری عصر صفویه به دوران قاجار است. بر این اساس پس از شرح حوادث و رویدادهای سیاسی که در اصفهان این دوره گذشت، به بررسی سه جریان فکری مهم اصفهان قرن دوازدهم ق. پرداخته می شود. جریان فقهی این دوره به دوران تسلط مکتب اخباری گری بر فقه اصولی شناخته می شود. بررسی ویژگی های هر دو مکتب اخباری و اصولی طی قرن دوازدهم و بزرگان فکری این دو مکتب در اصفهان این دوره؛ آثار و اندیشه های آنان؛تأثیرات فکری هر دو جریان به تفصیل در جریان فقهی اصفهان مورد بررسی و تشریح قرار می گیرد. فراز و نشیب و سرنوشت مکتب فلسفی اصفهان پس از سقوط صفویه ازدیگرجریان های فکری این دوره است. بهترین دستاورد مکتب فلسفی اصفهان ایجاد و شکل گیری حکمت متعالیه است که توسط ملاصدرا مرحله تدوین اصول و مبانی آن انجام گرفت. اما این جریان فلسفی مهم در دوره حیات ملاصدرا و تا پنجاه سال پس از فوت وی همچنان در انزوا و رکود باقی ماند. این انزوا و عدم توجه به اندیشه های صدرایی و حکمت متعالیه به لحاظ تاریخی از اواخر عصر صفویه تا دوران حکومت کریم خان زند ادامه می یابد. در این دوره توسط آقا محمد بیدآبادی ( فوت 1198 ق) اندیشه های حکمت متعالیه مورد توجه قرار گرفته و توسط بزرگ ترین شاگرد او ملاعلی نوری که معاصر با آغاز عصر قاجار است، این اندیشه فلسفی به عنوان جریان فلسفی مسلط و غالب، در حوزه فلسفه اسلامی مطرح می گردد. شرح حیات تصوف که از ارکان اصلی تشکیل دولت صفویه بود و در اواخر این سلسله مورد کم لطفی شاهان صفوی قرار گرفت، ازدیگرجریان های فکری این دوره است. این جریان پس از سقوط صفویه می توانست از این فرصت تاریخی برای احیای خود استفاده کند. اما شرایط سیاسی زمانه به خصوص نظام حاکمیت این مجال را به جریان تصوف نداد.

شهرستان چابهار با مساحتی حدود 14927/85 کیلومتر مربع در منتهی الیه جنوب شرقی ایران ، در کنار دریای عمان واقع است . موقعیت ویژه ی جغرافیایی این شهرستان به علت دارابودن سیصد کیلومتر مرز آبی در دریای عمان و خارج از تنگه هرمز و واقع بودن در دهانه اقیانوس هند ، اهمیت این بندر را به عنوان یک راه آبی و ترانزیتی و بازار مطلوب اقتصادی و ارتباط دریای عمان با سرزمین های شمالی آن مثل افغانستان، ازبکستان ، تاجیکستان و ترکمنستان را نشان می دهد . همچنین تغییر و تحولات سیاسی سالهای اخیر اهمیت این بندر را که می تواند نقش عمده ای در تامین نیازهای وارداتی کشور به طور استراتژیک داشته باشد را نشان می دهد.در این پژوهش با عنوان « تبین و تحلیل تجارت بندر چابهار در دوره پهلوی 1357-1304 ه ش/1979-1925م » به فعالیت های تجاری اقتصادی که در دوره پهلوی در این ناحیه صورت گرفته است پرداخته می شود. فرایند توجه و نقش آفرینی ایران در خلیج فارس و دریای عمان در اوایل دوره پهلوی دوم نیز همچون دوره ی اول همچنان با دلبستگی و علاقه مندی فراوان اما همراه با سیاست های لرزان و ناکارآمد منطقه ای ادامه یافت . با تحکیم حاکمیت پهلوی دوم پس از مرداد1332 ه ش /1953م و خروج عناصر نظامی خارجی از ایران و ضعف تدریجی دولت انگلستان نقش آفرینی متفاوتی در این حوزه آغاز گشت،این حرکت در دهه 1330ه ش/1951م بسیار آرام اما خزنده در حال پیشرفت بود. در این زمان براساس نظریات دولت محدوده فعالیت امنیتی ایران از خلیج فارس فراتر بود و بخشهای وسیعی از آبهای دریای عمان و اقیانوس هند را دربر می گرفت .آبادانی بندر چابهار نیز بستگی به دولت مرکزی داشت ، هرگاه که دولت مرکزی با ایجاد امنیت در راهها و همچنین نظارت بر گرفتن مالیاتها اعمال قدرت می کرد ، موجب آمدن قافله ها به بندر و آسایش مردم می شد و آبادانی منطقه را به همراه داشت .

در سال 1304 ش / 1925 م، رضاخان پهلوی، به دنبال جریان کودتای 1299 ش / 1920 م و رویدادهای ناشی از آن سرانجام بر تخت سلطنت ایران تکیه زد. مهمترین اقدام در زمینه گمرک، مسئله استقلال گمرکی سال 1307 ش / 1928 م بود ولی اقتصاد بحران زده ایران را چندان تحت تأثیر قرار نداد تا اینکه مسئله انحصار تجارت خارجی به میان آمد و در سال 1311 ش /1932م دولت تجارت خارجی را البته به استثنائاتی تحت نظارت خود درآورد این عمل نیز درکنار مزایایی که داشت، تأثیرات سوئی بر اقتصاد کشور بخصوص بنادر جنوبی ایران گذاشت. در سال 1313 ش مستخدمین بلژیکی از گمرکات ایران کنار رفته و به تدریج ایرانیها توانستند ریاست گمرکات کشور را بدست گیرند. مسئله قاچاق در این دوره مسئله بسیار مهمی بود که بخصوص در بنادر جنوبی رواج داشت که البته اداره بحریه و اداره گمرک، با راهکارهایی توانستند تا حدی از این عمل ممانعت بعمل آورند. خلیج فارس پس از جنگ جهانی، توانست سهم زیادی را در حجم بازرگانی خارجی ایران ایفا کند که از دلایل آن پیدایش نفت در جنوب و رکود بازرگانی در دریای مازندران به دنبال انقلاب روسیه تزاری بود. در واقع با دو اقدام مهم در این دوران، یکی ایجاد راه آهن سراسری با شاخه های غربی و شرقی و دیگر شاهراه بندر پهلوی – خرمشهر با شاخه غربی، بازرگانی خارجی رو به رشد گذاشت.در طول تاریخ گمرک، چندین بار تعرفه گمرکی تغییر کرد که برخی براساس ارزش و برخی براساس وزن کالا بود.تا اینکه در سال 1352 ش/ 1974م سیستم تعرفه ژنو (ارزیابی کالاها براساس وزن کالا) به سیستم تازه یعنی تعرفه بروکسل (ارزیابی کالاها براساس ارزش کالا) تغییر یافت .به دنبال ایجاد تسهیلات در نواحی جنوبی از جمله در زمینه گمرک و توسعه بنادر بوشهر و بندر عباس، وصولی گمرکات جنوب در این دوران، بخصوص گمرک خرمشهر بیش از سایر گمرکات بوده است. واژگان کلیدی : گمرک، خلیج فارس، بندر، پهلوی، قاچاق

هدف: هدف از انجام این پژوهش بررسی فضای اجتماعی و شرایطی است که انجمن کتابداران ایران در بین سالهای 1345 تا 1359 در آن شکل گرفت، رشد کرد و منحل شد. روش گردآوری و تحلیل داده ها: با استفاده از روش پژوهش تاریخی در ابتدا با مرور اسناد و مدارک موجود مربوط به انجمن کتابداران ایران بین سالهای 1344 تا 1360 اطلاعات اساسی در مورد انجمن کتابداران ایران و شیوه های کار و فرایندهای سازمانی آن گردآوری شد. همچنین با استفاده از همین منابع دست اندرکاران سابق انجمن و آگاهان نسبت به عملکرد انجمن در آن سال ها شناسایی شدند و در مرحله با استفاده از شیوه مصاحبه فعال داده ها گرد آوری شدند و با استفاده از فنون تاریخ شفاهی داده ها تحلیل شد. یافته ها: اعضای تازه وارد به انجمن بعد از انقلاب، فعالیت های انجمن را به سمت فعالیت های صنفی با گرایش چپ و مارکسیستی سوق داده بودند. این فعالیت ها موجب شد که بسیاری از متخصصان کتابداری از ادامه همکاری خود با انجمن دست بکشند، بودجه آن قطع شود و به خاطر از دست دادن وجهه علمی بسیاری به آن بدبین شوند. تا جایی که بعد از دومین گروه عضو شورای انجمن بعد از انقلاب دیگر کسی داوطلب شرکت در فعالیت های انجمن نشد و انجمن بدون اعلام رسمی منحل شد.

چکیده حضور روسیه در خلیج فارس 1900-1917م سال های پایانی قرن نوزدهم ،خلیج فارس ،صحنه رقابت قدرت های اروپایی گردید.دولت انگلستان در قرن نوزدهم به بهانه حفاظت از هند،تمامی راه های دریایی و خشکی های منتهی به آن را نیز تصاحب کرده بود،خلیج فارس را متعلق به خود می دانست.تا اوایل قرن بیستم در این منطقه اتفاق خاصی انگلستان را تهدید نمی کرد ولی به تدریج دولت های سهم خواه و نو ظهوردیگری پا به عرصه ظهور نهادند و رقابت با انگلیس را آغاز کردند.از جمله مهم ترین رقبای انگلیس روسیه بود. روسیه در اواخر قرن نوزدهم میلادی با پیشروی به سمت آسیا ،رقیب اصلی انگلیس در آسیا و اروپا گرید.زیرا هند که مهم ترین مستعمره انگلستان محسوب می شد.از سوی خشکی و دریا از جانب روس ها تهدید می شد. روسیه برای دسترسی آسان تر به خلیج فارس تلاش نمود به داخل ایران نفوذ نموده،بر دستگاه حاکمه ایران تساط نماید.این مسئله دور جدیدی از روابط ایران و روسیه را در تاریخ رقم زد. این خواسته ها عبارت بودند از:داشتن پایگاه دریایی در خلیج فارس،ایجاد خط آهن از روسیه به خلیج فارس،ایجاد کنسولگری و داشتن خطوط کشتی رانی جهت حمل و نقل کالا و مسافر در این دریا. خواستهای روسیه در خلیج فارس باعث فشار بر انگلستان شد و رقابت های شدیدی را بین دو کشور به وجود آورد.این رقابت ها نهایتا منجر به قرارداد1907 گردید.این امر خود سبب دسته بندی های سیاسی در اروپا گردید و زمینه ساز جنگ اول جهانی گردید.لذا این پژوهش قصد دارد به این پرسش ها پاسخ دهد که:روسیه در فاصله سال های 1900-1917م چه اهدافی را در خلیج فارس دنبال می کرده است. حضور روسیه در خلیج فارس در دوره مذکور چه تاثیری بر شرایط و اوضاع داخلی و شرایط خارجی ایران نهاده است. حضور روسیه در خلیج فارس چه تاثیری بر تحولات و مناسبات جهان داشته است. در واقع چرایی و چگونگی حضور روسیه در خلیج فارس در فاصله سال های 1900-1917بررسی می گردد. در این پژوهش از منابع اصلی و تحقیقی استفاده شده و نیز از منابع اصلی انگلیسی که توسط پژوهشگر ترجمه شده است. کلید وا‍ژه: خلیج فارس،روسیه،ایران،انگلیس،رقابت

چکیده ندارد.