افزایش دوره های خشکی در بسیاری از مناطق جهان منجر به خشکی و شوری زمین های کشاورزی گشته است. در این مناطق عموماً کمبود عناصر غذایی در خاک وجود دارد به طوری که محدودیت شدیدی در رشد اکثر گیاهان زراعی و روغنی وجود دارد. استفاده از کودهای گوگردی و کودهایی حاوی عناصر کم مصرف یکی از راه حل های رفع کمبود عناصر کم مصرف در این گونه خاک ها می باشد. به منظور بررسی تاثیر پودر نانو اکسید آهن و کمپوست زباله شهری گرانوله گوگردی بر خصوصیات خاک شور- سدیمی، عملکرد و اجزای عملکرد گیاه آفتاب گردان آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با آرایش فاکتوریل درسه تکرار در یک خاک شور- سدیمی در یکی از مزارع کشاورزی شهرستان قم انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل کمپوست زباله شهری گرانوله گوگردی در دو سطح (صفر و 15 تن در هکتار) و پودر نانو اکسید آهن در دو سطح (صفر و 20 میلی گرم در کیلو گرم خاک) بوده که در کرت هایی به مساحت 4 متر مربع اعمال شد. نتایج نشان داد کاربرد 20 میلی گرم در کیلوگرم نانو اکسید آهن موجب افزایش معنی دار هدایت الکتریکی عصاره اشباع (ece) و فراهمی عناصر کم مصرف، فسفر و پتاسیم خاک شد. در حالی که مقدار نیتروژن، ph و sar خاک به طور معنی داری کاهش یافت. کاربرد توام 20 میلی گرم در کیلو گرم نانو اکسید آهن و 15 تن در هکتار کمپوست زباله شهری گرانوله گوگردی فراهمی عناصر کم مصرف را به طور معنی داری افزایش داده، درحالی که ph و sar خاک به طور معنی داری کاهش یافت. نتایج نشان داد که کاربرد همزمان کمپوست زباله شهری گرانوله گوگردی و نانو اکسید آهن موجب حداکثر افزایش در سرعت نفوذ نهایی، شاخص sgi، میانگین وزنی قطر خاکدانه ها و کاهش معنی دار جرم مخصوص ظاهری شد. نتایج نشان داد که کاربرد تیمار 20 میلی گرم در کیلوگرم نانو اکسید آهن همراه با 15 تن در هکتار کمپوست زباله شهری بیشترین افزایش را در درصد روغن آفتاب گردان نسبت به تیمار شاهد معادل 18 درصد موجب شد. غلظت نیتروژن، پتاسیم و فسفر گیاه در اثر کاربرد نانو اکسید آهن در خاک افزایش معنی داری داشت. همچنین غلظت آهن، مس و روی در گیاه آفتاب گردان با کاربرد نانو اکسید آهن و کمپوست زباله شهری گرانوله گوگردی افزایش معنی داری داشت، در حالی که کاربرد نانو اکسید آهن در خاک غلظت منگنز در گیاه را کاهش داده که احتمالاً به علت اثر متقابل منگنز و آهن درخاک می باشد. بیشترین افزایش عملکرد ماده خشک با کاربرد توام 15 تن در هکتار کمپوست گرانوله و 20 میلی گرم در کیلوگرم نانو اکسید آهن خاک مشاهده شد. کاربرد نانو اکسید آهن سبب افزایش معنی دار ارتفاع بوته، قطر طبق و وزن هزار دانه گیاه آفتاب گردان شد.

در این پژوهش ابتدا سنتز و شناسایی ویژگی های شیمیایی آمینوکلات های کلسیم در مرکز پژوهشی کشت بدون خاک دانشگاه صنعتی اصفهان انجام گرفت و کارایی تغذیه برگی آمینوکلات های کلسیم سنتز شده در مقایسه با نمک های معدنی کلسیم بر روی خیار گلخانه ای در یکی از گلخانه های شهرک گلخانه ای بخش خلجستان شهر دستجرد استان قم انجام گرفت. تیمارها شامل سه نوع آمینواسید لیزین [lys]، متیونین [meth] و ترئونین [thr] و کلات های کلسیمی آنها کلسیم-لیزین [ca(lys)2]، کلسیم-متیونین [ca(meth)2] و کلسیم-ترئونین [ca(thr)2] و نمک های کلریدکلسیم [cacl2] و نیترات کلسیم [ca(no3)2] با غلظت 5 در هزار بود. یک تیمار بدون محلول پاشی کلسیم و آمینواسید نیز به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. آزمایش در قالب طرح بلوک کامل تصادفی درسه تکرار انجام گرفت. نمونه برداری از برگ های بالغ و میوه خیار در دو مرحله جهت اندازه گیری عملکرد گیاه، غلظت عناصر غذایی و ویژگی های کیفی میوه صورت گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که تاثیر تغذیه برگی آمینوکلات های کلسیمی سنتز شده به خاطر وجود آمینواسیدها و یون کلسیم و اثر متقابل آنها می باشد، به نحوی که اثر آمینواسید و یون کلسیم به تنهایی در تیمارهای آمینواسیدی و تیمارهای معدنی کلسیمی اثر بخشی کافی نداشته اند. محلول پاشی آمینوکلات کلسیم-متیونین بیشتر بر بهبود تعداد و عملکرد میوه خیار نسبت به سایر تیمارها بیشتر بود. در حالی که اثر گذاری آمینوکلات کلسیم-لیزین به ویژگی های کیفی میوه خیار بیشتر از سایر آمینوکلات ها بود. تاثیر آمینوکلات های کلسیم-متیونین و کلسیم-ترئونین بر سفتی میوه مشابه کلریدکلسیم و نیترات کلسیم بود. اما آمینوکلات کلسیم-لیزین نسبت به بقیه تیمارهای کلسیمی تاثیر بسیار بیشتری بر سفتی بافت میوه داشت. کاربرد آمینواسیدهای آزاد نیز به جز ترئونین تاثیر معنی داری بر سفتی بافت میوه نداشت. بنابراین به نظر می رسد عامل اصلی اختلاف کارایی آمیوکلات های مورد استفاده در بهبود سفتی میوه، اختلاف آنها از لحاظ قابلیت جذب یا انتقال کلسیم در گیاه باشد. لیزین و ترئونین و کلات های کلسیمی آنها و نیترات کلسیم باعث افزایش معنی دار غلظت قند محلول میوه خیار شد که نشان دهنده اثر نیتروژن موجود در این تیمارها بر غلظت قند محلول میوه است در حالی که متیونین و کلات آن با کلسیم و همچنین کلریدکلسیم تاثیر معنی داری بر غلظت قند محلول میوه نداشتند. آمینوکلات های کلسیم باعث افزایش معنی دار غلظت کلسیم برگ ها و میوه ها شدند و تاثیر آنها بیشتر از نمک های معدنی کلسیم بود. نتایج نشان داد کاربرد آمینوکلات های کلسیم تاثیر بیشتری در افزایش غلظت نیتروژن کل میوه نسبت به تیمارهای آمینواسیدی و حتی تیمار نیترات کلسیم داشت. براساس نتایج بدست آمده، استفاده از آمینوکلات های سنتز شده به ویژه آمینوکلات کلسیم-لیزین و کلسیم-متیونین به عنوان منبع کلسیم موثر در خیار گلخانه ای توصیه می شود.