نام پژوهشگر: محمد کاظمی عرب آبادی
محمد رضا میرزایی جواد مولی
oct4 یکی از ژنهای مهم و کلیدی در سلولهای بنیادی است و کد کننده یک فاکتور رونویسی است که نقش کنترل بیان ژنهای مرتبط با بنیادی بودن (stemness) را به عهده دارد. با فرایند پیرایش افتراقیalternative splicing) ) حداقل سه واریانت مختلف با عملکرد متفاوت از این ژن سنتز میگردد. عمده ترین نقش این ژن کنترل پرتوانی (pluripotency) و خود باز آفرینی (self-renewal) در سلولهای بنیادی است، بطوریکه بیان این ژن نشان دهنده بنیادی بودن و کاهش یا توقف بیان آن نشانه شروع تمایز سلولی و تبدیل سلول بنیادی به یک سلول سوماتیک است. با ارائه نظریه سلول بنیادی سرطان (cancer stem cell) که بر اساس آن منشاء سرطان را سلولهای بنیادی موجود در بافت (adult stem cell) میدانند، یافتن مکانیسم های سلولی و ملکولی که سلول بنیادی را به سمت ایجاد سلول بنیادی سرطان هدایت میکند، میتواند در یافتن راههای تشخیص، درمان و پیشگیری از سرطان بسیار راهگشا باشد. مطالعات اخیر نشان داده است که واریانت oct4b1 در رده های سلول سرطانی بیان میشود و قدرت سرکوبگری مرگ برنامه ریزی شده (antiapoptotic) دارد، بنابراین این احتمال قوت گرفت که این واریانت با ممانعت از خود کشی سلول? به روند تومور زایی کمک میکند. اما با وجود اهمیت موضوع مکانیسم این عمل و ژنهای متاثر از این واریانت در مسیر مرگ برنامه ریزی شده مشخص نشده اند. از طرفی در مطالعه ای که اخیرا انجام شده است مشخص شده است بیان این واریانت (oct4b1) تحت تاثیر پروتئین های دخیل در استرس سلولی نیز قرار می گیرد? بطوریکه بیان این واریانت در پاسخ به استرس سلولی (شوک حرارتی ) افزایش میابد? اما پروفایل بیانی ژنهای کنترل کننده استرس و دخیل در این فرایند تعیین نشده است. با عنایت به اهمیت موضوع و ارتباطی که مرگ برنامه ریزی شده و استرس در شروع و پیشرفت سرطان دارند و نقشی که oct4b1 در بروز ژنهای این دو مسیر سلولی دارد، در این مطالعه، هدف تعیین پروفایل بیانی ژنهای کنترل کننده مرگ برنامه ریزی شده و استرس بدنبال سرکوب واریانت oct4b1، در رده های سلول سرطانی u-87mg (تومور بدخیم مغز)، 5637 (تومورمثانه) و ags (آدنوکارسینومای معده) میباشد .بدنبال کشت سلولهای مورد مطالعه، ابتدا با استفاده از پروب و پرایمرهای اختصاصی، بیان واریانت های مختلف oct-4 (oct-4a,oct-4b and oct-4b1) با روش real-time pcr مورد آنالیز قرارخواهد گرفت? سپس، با استفاده ازتکنولوژی sirna بیان واریانت oct-4b1 سرکوب می گردد? پس از اطمینان از سرکوب oct4b1? پروفایل بیانی ژنهای مورد نظر در دو مسیر سلولی مرگ برنامه ریزی شده و استرس تعیین میشود. با مقایسه پروفایل بدست آمده در دو گروه سلولی شاهد وکنترل، پروفایل بیانی ژنهای متاثر از مهارواریانت oct-4b1، مربوط به مسیرهای سلولی مورد مطالعه تعیین و گزارش خواهند شد.