آن چه پیش روی خواننده قرار دارد، پژوهشی است، دربرگیرنده ی پنج جستار که در جستار نخست، نگارنده با صرف وقت فراوان و با مطالعه و دقّت بیشتر در چیستی فولکلور و جزئیات آن، تلاش نموده است تا کلّیات و مبانی موضوع را هرچند به طور گسترده، تبیین نماید. در این جستار خواننده با موضوعاتی چون : ترکیب فولکلور و مفهوم ترکیبی آن، برابرنهاده های پارسی فولکلور، تعاریف مختلف و متفاوت فرهنگ عامّه، گستردگی و چرایی گستردگی حوزه ی کار فولکلورشناس، گونه های فولکلور، تعریف و چیستی هریک از گونه ها، نمونه هایی از گونه های فرهنگ عامّه و پژوهندگان خارجی و ایرانی این بخش از فرهنگ، آشنا می شود. هریک از چهار جستار پسین این پژوهش، به ارائه ی گونه ها و نشانه های فرهنگ عامّه در آثار شعری چهار شاعر بزرگ معاصر (نیما، فروغ، اخوان و شاملو) اختصاص دارد ؛ نگارنده در این جستارهای چهارگانه، در آغاز به معرّفی هریک از شاعران موضوع پژوهش، بیان سرگذشت آنان و تبیین مأنوس بودن آنان با فرهنگ عامّه، پرداخته است. سپس بازتاب هریک از گونه های فولکلور را در شعر این شاعران کاویده و مخاطب را به تماشای این موضوع ساده، اما دل نشین و خواستنی نشانده است.

«تحوّل شخصیّت»ها همواره مفهومی است پرجاذبه، پرکشش و گیرا؛ این از آن روست که هر تحوّلی در حوزه شخصیّت انسانی، بیان گر دگرگونی ها و تغییرات عظیم ذهنی، گفتاری و رفتاری در فرد متحوّل شونده است. این تحوّل شخصیّت، آن گاه که در مورد صوفیان و ادیبان روی می دهد، رنگی دیگر و کیفیتی دیگر می یابد و به موضوعی پر کشش تر و گیرا تر مبدل می گردد. ما در این مقاله نخست با مفهوم «شخصیّت» و «تحوّل» که مفاهیمی است مرتبط با تحوّل شخصیّت انسانی آشنا می شویم و مطالعه پیرامون تحوّل شخصیّتی ادیبان و صوفیان و گزارش های محققان و متون ادبی را بر عهده خوانندگان محترم در اصل پایان نامه واگذار می کنیم.

دکتر علی شریعتی از بزرگ ترین روشنفکران و از بارز ترین نویسندگان صاحب سبک دوره ی معاصر است. در این پایان نامه، چهار اثر برگزیده ی وی، یعنی هبوط، کویر، انسان و نامه ها از نظر سبک شناسی نقد و تحلیل شده است. بررسی و تحلیل این آثار برجسته، از منظر سبک شناسی در سه سطح زبانی(آوایی، واژگانی و نحوی)، فکری و ادبی صورت گرفته است. حاصل یافته های نگارنده در سه بخش و هفت فصل ارائه شده است. در بخش اوّل با عنوان شریعتی شناخت، سال شمار زندگی دکتر شریعتی، آثار و اندیشه های وی ذکر شده، در بخش دوم با عنوان سبک و سبک شناسی، تعریفی از سبک و مکتب های سبک شناسی بیان شده و در بخش سوم، چهار اثر برگزیده ی وی از دیدگاه سبک شناختی مورد نقد و تحلیل قرار گرفته است. دکتر علی شریعتی، نویسنده ای هنرمند، نوآور، نکته سنج، آشنا با ظرایف و دقایق ادبی، خوش ذوق و صاحب سبک، است. با نقد و تحلیل سبک شناسی آثار برگزیده ی وی، جایگاه سبک او در بین سبک های مختلف ادبی کاملاً آشکار می شود و خطوط اصلی اندیشه ها و همچنین دیدگاه های وی درباره ی شاعران سنتّی و انتقادات وارده بر آن ها بیان می گردد. کلیدواژه ها: دکتر علی شریعتی، نقد و تحلیل سبک شناختی، سبک و سبک شناسی، آثار برگزیده.

فرهنگ عامّه از جمله موضوعات برجسته ای است که در متون نظم و نثر ادبیّات پارسی مشاهده می شود؛ مثلاً داستان های مربوط به سرگذشت پهلوانان، نمودهای اژدها در باور مردم، تیر و کمان، کشتی گرفتن های آیینی، ستاره شناسی، ازدواج و... نمونه های بارزی از فرهنگ توده ی مردم هستند که آثار شعرای پارسی را زینت بخشیده اند. در این پژوهش، فرهنگ عامه ی مردم تفتان به صورت مستند در نُه جستار مورد بررسی قرار گرفته است؛ در جستار نخست موقعیت کلّی تفتان وآبادی های آن مورد بحث و بررسی قرار گرفته است؛ جستار دوم به معانی و مفاهیم فرهنگ و فرهنگ عامّه پرداخته است؛ جستار سوم بنیادهای خانوادگی (ازدواج، زاد و ولد، نام گذاری، مرگ و میر) مردم تفتان را توضیح می دهد؛ جستار چهارم به بررسی افسانه ها و آثار آن در کوه های تفتان پرداخته است؛ جستار پنجم مکان ها و درختان شفابخش این منطقه را بررسی می کند؛ جستار ششم به آثار باستانی و باور مردم در این زمینه می پردازد؛ جستار هفتم آیین ها و مراسم (ماسگ، نال، انواع سوگند، بازی ها، لالایی ها و...) را شرح می دهد؛ جستار هشتم غذاهای محلّی را معرّفی می کند و جستار نهم به روش درمان سنّتی در تفتان پرداخته است. کلیدواژه ها: فرهنگ عامّه، تفتان، ازدواج، زاد و ولد، مرگ و میر، افسانه ها، زیارت گاه ها، طبّ سنّتی، غذاها، بازی ها، آیین ها، گویش پارسیوانی

ادبیّات کودک، با وجود اهمّیّت تردید ناپذیر و نقش موثّری که در شکل گیری شخصیّت کودکان دارد، از زمینه هایی است که تاکنون کم تر به صورت اصولی و علمی به آن پرداخته شده است. در این میان، فنّ ارزشمند بازنویسی نیز، با آن پیشینه ی درخشان در ادب فارسی، عموماً مورد غفلت بوده است. آثار اندکی که با استفاده از این شیوه به وجود آمده اند نیز، کیفیّت بالایی ندارند. رساله ی حاضر با توجّه به مطالب یاد شده، کوشیده است مقدمات لازم را برای تولید یک بازنویسی خوب بررسی کند. در این راستا و در بخش اوّل این پژوهش، پس از آوردن کلّیِاتی در زمینه ی ادبیات کودک و اهمیت و پیشینه ی آن، ویژگی های کودکان سنین مختلف از منظر روان شناسی رشد بررسی شده است. پس از آن و در فصل سوم، خصوصیّات عناصر داستانی در ادبیات کودک با نگاهی به ویژگی های خاصّ این گروه از مخاطبان مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل چهارم نیز به بازنویسی، اهمیت، پیشینه و انواع آن پرداخته شده است. در بخش دوم، پس از ارائه ی اطلاعات کتابشناسی ده اثر برگزیده، که به عنوان نمونه هایی برای نقد در نظر گرفته شده اند، نگارنده در قالب سه فصل، میزان توجّه نویسندگان را نسبت به اصول روان شناسی رشد، داستان پردازی کودکان و بایسته های بازنویسی در کتب مورد نظر بررسی می کند. کلیدواژه ها: بازنویسی، روان شناسی، کودک، ادبیّات کودک. نقد ادبی

علی شریعتی بی گمان از برجسته ترین چهره های فرهنگ معاصر در عرصه ی روشنفکری و آگاهی بخشی است که نقش او در عرصه ی ادب

در آغاز زندگی عبید به عنوان شاعر طنزپرداز قرن هشتم مورد بررسی قرار گرفته و سپس مفاهیم طنز، هزل، هجو و ... و تفاوت های آن ها بررسی شده و سپس شیوه های پیشنهادی ما در مورد طنزپردازی عبید آورده شده است و در پایان به تقسیم بندی شخصیّت های مختلف پرداخته ایم.

چکیده این رساله که با عنوان «تصویرگری در سروده های قیصرامین پور»، پیش روی خواننده قرار دارد، با انگیزه ی بررسی تصویرهای ادبی ـ هنری، در چهارچوب و منظری نو، به سامان رسیده است. نگارنده در این پژوهش، به تحلیل و بررسی شیوه های تصویرگری امین پور، در حوزه ی کاربردهای مجازی زبان و در حیطه ی برخی از مکاتب ادبی همچون رمانتیسم، سمبولیسم و سوررئالیسم، که نمونه هایی از آن در شعر امین پور بازتاب یافته، پرداخته است. مکتب ادبی کلاسیسیسم نیز برای شناخت بهتر مکاتب یاد شده، مورد پژوهش قرار گرفته است؛ از همین روی، فصل نخست این پایان نامه را کلّیاتی درباره ی تصویر، گونه های آن، شگردهای تصویرگری شاعرانه، مکتب های ادبی، ویژگی ها و کارکردهای تصویر در هریک از این مکاتب، دربرمی گیرد. درفصل دوم این پژوهش، نگارنده مفاهیم نظری بخش نخستین را با سروده های امین پور، جامه ی دیدار پوشانده و آن را در قلمروی گسترده تر و در هیأتی کاربردی، به خواننده نشان داده است. آخرین بخش پایان نامه، نگاهی است فهرست وار به نمونه های تصویری برگرفته از طبیعت و محیط طبیعی، که میزان تأثیرپذیری شاعر را از طبیعت و عناصر آن نشان می دهد.

شخصیّت (character) رکن اصلی و ستون بنای داستان است و هم چنان که بنا بر ستون استوار است، داستان نیز بر شخصیّت های داستانی استوار است و بقیّه ی عوامل مانند ذرّاتی بر قطب آن می چرخند. شخصیّت پردازی نیـز یکی از عناصر اصلی داستان است که نویسنده از طریق آن می تواند به قهرمانان داستانش چهره ای واقعی ببخشد. رفتار و گفتار هر شخصی باید مطابق با نقشی باشد که در داستان برعهده دارد؛ از این رو واقعی و ملموس جلوه دادن شخصیّت های داستانی رابطه ی تنگاتنگی با میزان شناخت نویسنده از قهرمانانش دارد. موضوع پایان نامه ی حاضر ، بررسی شخصیّت و شخصیّت پردازی در آثار داستانی سیمین دانشور است. بررسی و شناخت ویژگی های شخصیّت های داستانی نویسندگان معاصر، از یک سو می تواند وضعیّت و خصایص هنری داستان نویسی هر نویسنده را توضیح دهد و از سویی ملاک و میزانی برای نقد و داوری درباره ی آثار داستانی این دوره فراهم آورد و به استخراج نظریه های رمان و داستان یاری رساند.

هدف از تدوین و تألیف این پایان نامه، آشنایی کامل و دقیق دانش پژوهان و علاقه مندان رشته ی زبان و ادبیّات فارسی به شناخت سیاست و بنیادی ترین مفاهیم آن در زبان تاریخ بیهقی است. لذا سعی نمودم ابتدا با آگاهی از مبانی علم سیاست و مطالعه ی دقیق تاریخ بیهقی به سوالاتی درخصوص چهارچوب تحقیق پاسخ دهم و سپس به شناخت سیاست و سیر تحوّل آن و توضیح مفاهیم کلیدی دانش سیاست بپردازم و در گام بعدی، برجسته ترین آن مفاهیم را در تاریخ بیهقی جستجو کنم و حاصل کار را در سه فصل بگنجانم تا شاید گوشه ای از زوایای پنهان و ناشناخته ی سیاست را در زبان تاریخ بیهقی در راستای شناخت بیش تر و بهتر ارزش های این اثر روشن سازم. این پایان نامه به روش کتابخانه ای انجام شده و سعی گردیده در آن از منابع برجسته که به قلم نویسندگان مطرح نگاشته شده استفاده شود. امید است این تحقیق مورد استفاده ی علاقه مندان قرار بگیرد.

ده نامه عنوان عمومی گونه ای از منظومه های عاشقانه است که در آن ها وصف حالات عاشق و معشوق و احوال عشق از طریق نامه هایی که بین آن دو ردّ و بدل می گردد و معمولاً شمار این نامه ها به ده می رسد، بیان می شود. مجموع ابیات این ده نامه ها به 500 تا 800 و گاهی 1000 بیت نیز می رسد. ابن عماد خراسانی (م. 800 هـ .ق.) از شاعران خوب قرن هشتم هجری است. وی غیر از مثنوی، غزل های پسندیده ای نیز دارد. ده نامه ی او به نام روضهالمحبّین مانند همه ی ده نامه های شعرای عهد مغول عبارت است از: شرح حال یک عاشق و نامه های عاشق و معشوق به یکدیگر و بیان احوال عشق به روش ده نامه های دیگر و آوردن غزل هایی از زبان عاشق و معشوق در بین کلام. این مثنوی مانند بیشتر ده نامه ها در بحر هزج مسدّس مقصور (محذوف) سروده شده است. در این پژوهش پس از معرّفی ده نامه، به شرح زندگی ابن عماد خراسانی و آثار او به ویژه معرّفی مثنوی روضهالمحبّین پرداخته ایم و با استفاده از چهار نسخه ی خطّی معتبر این اثر را تصحیح کرده ایم. در پایان نیز برای درک و فهم بهتر متن، تعلیقات و فهرست هایی بر آن افزوده ایم.

عشـق «قیس بن ملوح» از «بنی عامر» به «لیـلی بنت مهدی» شالوده ی داستانی غنایی است که بعدها به نام «لیلی و مجنون» شهـرت یافت. وبه سرعت در ادبیات عرب و بعد از آن در ادبیات فارسی بسیاری از شاعران و نویسندگان را وادار به سرودن شعر و نوشتن داستان کرد. «علی بن الحسین، ابوالفرج اصفهانی» (284 ه.ق- 356 ه.ق)، یکی از اولین نویسنده های عربی است که «لیلی و مجنون» را در جلد دوم کتاب مشهورش «الاغانی» به رشته ی تحریر درآورده است. همچنین، «الیاس بن یوسف نظامی گنجوی» (535 ه.ق- 599 ه.ق)، اولین شاعر پارسی سرایی است که در «خمسه» با سرودن، «لیلی و مجنون» همه ی ادب دوستان را شگفت زده کرد. «نظامی گنجوی» در سرودن «لیلی و مجنون»، کتاب «الاغانی» «ابوالفرج اصفهانی» را در اختیار داشته است؛ و به همین دلیل بسیاری از داستان های قصه اش مطابق با روایات «الاغانی» است؛ ماننـد به حج بردن «مجنون»، که جریان های هر دو داستان (عربی – فارسی) با هم مطابق است و همچنین جریان داستان «مجنون» با «نوفـل بن مساحـق»، که در هر دو اثر بسیار به هم نزدیک است. و در داستان های آشنایی «لیلی و مجنون»، خواستگـاری «مجنون» از «لیلی»، ازدواج «لیلی»و در انتها مرگ «مجنون» و «لیلی» با وجود شباهت های بسیار، تفاوت هایی هم یافت می شود. همچنین بعضی از داستان های مطرح در «لیلی و مجنون» «نظامی گنجوی» در «الاغانی» اشاره ای به آن ها نشده است مانند نامه ی «لیلی» به «مجنون» و وفات «ابن سلام» و همینطور تعدادی از داستان های «ابوالفرج اصفهانی» را «نظامی گنجوی» نادیده گرفته است، مانند داستانی با عنوان روایتی از عشق «مجنون» و همچنین داستان «مجنون» و شوهر «لیلی».

سپهری از شاعران برجسته ی دورهی معاصر است که با روحی لطیف و شاعرانه و زبانی بی آلایش و ساده و بیانی هنرمندانه به انتقال افکار و نظریّات خود درباره ی مسائل گوناگون پرداخته است. در این پایان نامه با تکیه بر این باور، که شناخت هر فرد انسانی ـ و از جمله سپهری ـ در گرو شناخت دیدگاه او نسبت به الف) خدا ب) زندگی و ج) انسان است، به بررسی بازتاب این سه موضوع اساسی شعر سپهری پرداخته ایم. اندیشه ها و افکار این سراینده ی برجسته، به مثابه انسان ـ شاعری هم عصر ما، پیوندی عمیق با روح و فکر انسان های معاصر یافته است. موضوعات مورد بحث ما نیز، مباحث مهم و اساسی انسان امروز محسوب می شود؛ بنابراین، پرداختن به این موضوعات لازم و ضروری به نظر می رسد و بی گمان این جستار پژوهشی کوششی است در جهت فراخواندن مخاطب به تعمّق وتفکّر بیش تر در این مباحث. حاصل یافته های نگارنده در چهار جستار و شش گفتار ارائه شده است. در جستار نخست، کلّیّاتی شامل سال شمار وقایع زندگی سپهری، نقد شعر، تأثیرپذیری وی از دیگران و عرفان سپهری بیان شده است. در جستار دوم با عنوان خدا، جستار سوم با عنوان زندگی و جستار چهارم با عنوان انسان نیز، ابتدا در مقدّمه ای کوتاه به توضیحاتی در مورد موضوع پرداخته و سپس با ذکر نمونه هایی از هشت کتاب سپهری، بازتاب موضوعات مورد بحث را در اشعار وی مورد بررسی قرار داده ایم.

این پایان نامه حاصل حداقل یک سال و نیم کار مداوم برروی کتب جامعه شناسی و ادبیات و سفرنامه های فرنگیان است.در این پایان نامه سعی بر این شده است که ابتدا مفاهیم کلی چون فرهنگ و انواع آن ،سنت، فرهنگ عامه و ارتباط آن با ادبیات این مرز و بوم به خوبی نمایانده شود.آن گاه به موضوع اصلی آن که بررسی فرهنگ و آداب ورسوم است در سفرنامه های فرنگیانی که در اعصار افشاریه و زندیه و قاجاریه به ایران سفر کرده اند پرداخته شده است.شیوه ی پردازش سفر نامه ها نیز به گونه ای بوده است تا خوانندگان محترم به بالاترین حظ و بهره ی ممکن دست یابند.برای این کار در آغاز نگارنده موضوع کلی خود یعنی بررسی فرهنگ و آداب و رسوم مردم را به پنج جستار زندگی مادی و زندگی معنوی و زندگی اجتماعی و مذهب و پرونده های محرمانه تقسیم نموده آن گاه هر جستار را نیز به بخش های کوچکتری تقسیم کرده سپس مکتوبات سفرنامه نویسان را حول محور این پنج عنوان و موضوعات ریز هر بخش تفکیک نموده است.در پایان هر قسمت نیز با ارایه ی تحلیل و بررسی و ژرف نگری در سفرنامه ها نگاه عمیق تر به خوانندگان ارایه شده است.

رابطه یکی از نیاز های مهم بشر است و بشر راه بر آورده شدن این نیاز را در زندگی اجتماعی جسته است.با گسترده تر شدن جوامع بشری،روابط بین اعضای آن ها نیز گسترده تر و البته پیچیده تر شده است.این پایان نامه در سه حوزه ی گفتار، رفتار و ذهنیات روابط اجتماعی و چگونگی طرح آن را در غزل سعدی به بررسی گرفته و شواهد متعددی در کلام سعدی به دست داده است که نشان می دهد در غزل سعدی نه تنها به این موضوع پرداخته شده بلکه آموزه هایی درکلام سعدی در غزل نمود یافته است که در زندگی امروز جامعه ی بشری می تواند راه گشاو کار گشا باشد.

شاعران شعر وادب پارسی در همه ی ادوار، به طبیعت وچشم انداز های زیبای آن، نگاه ویژه ای داشته اند و ‏برهمین اساس شعر پارسی از نظر توجّه به طبیعت، سرشارترین وغنی ترین نوع شعر است. از این روست که ‏پدیده های طبیعت در شعر به صورت نماد، سمبل و... در آمده اند.‏ دربسیاری از پژوهش ها، به طبیعت به معنای عام آن پرداخته شده است امّا به پدیده هایی چون کوه، جنگل، ‏دریا، ماه وخورشید و... کم تر توجّه شده است. کوه به عنوان یکی از مظاهر و چشم اندازهای زیبا و اسرارآمیز ‏ٍِطبیعت، همیشه مورد توجّه شاعران بوده است .‏ در این پژوهش، سعی بر آن است که شماری چند از ارزشمندترین آثار ادب پارسی که در آن ها طبیعت، اسطوره ‏وعرفان و بازتاب اساطیری – عرفانی کوه بیش تر نمایان است مورد بررسی قرار گیرد؛ لذا در این تحقیق با استناد ‏به شاهنامه ی فردوسی، دیوان عنصری، دیوان انوری، دیوان مسعود سعد سلمان، دیوان فرّخی سیستانی، دیوان ‏خاقانی، حدیقه الحقیقه ی سنایی، منطق الطّیر عطّار، خمسه ی نظامی و مثنوی معنوی مولانا به تحلیل اسطوره ای ‏‏ وعرفانی کوه پرداخته ایم. ‏

آبکاری کامپوزیتی روشی برای نشست هم زمان ذرات کوچک سرامیکی در لایه ی فلزی رسوب یافته برای بهبود خواص مکانیکی و تریبولوژی پوشش است. در میان فرآیندهای تولید کامپوزیت های نانوساختار، روش رسوب دهی الکتریکی می تواند سطحی هموارتر، پیوندی بهتر بین ذرات و فلز زمینه و سختی بیشتری پدید آورد. در این تحقیق، پوشش کروم و پوشش های نانوکامپوزیتی cr-al2o3، cr-tio2 و cr-sio2 با استفاده از جریان مستقیم در حمام کروم شش ظرفیتی تولید شده اند. تأثیر پارامترهای آبکاری نظیر مقدار نانوذرات در حمام و اندازه ی ذرات بر درصد حجمی ذرات در پوشش و خواص سایشی و خوردگی و سختی پوشش، بررسی شده است. درصد حجمی ذرات نشست یافته از اطلاعات وزنی حاصل از آزمون edx، ریزساختار پوشش ها توسط تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی (sem)، سختی پوشش ها توسط دستگاه ریزسختی سنج ویکرز، مقاومت به خوردگی پوشش ها توسط دستگاه پتانسیواستات-گالوانواستات iviumstat و مقاومت به سایش پوشش ها توسط دستگاه سایش دانشگاه سمنان و به روش پین بر روی دیسک انجام شد. همچنین جهت اطمینان از حضور نانوذرات در پوشش، تست xrd بر روی تعدادی از نمونه ها انجام شد. نتایج نشان داد، حضور نانوذرات در پوشش کروم باعث بهبود چشم گیر در مورفولوژی و کاهش اندازه و ضخامت ترک ها می شود. همچنین با کاهش اندازه و افزایش مقدار نانوذرات در حمام پوشش دهی، مقدار نانوذرات در پوشش افزایش می یابد ولی با افزایش مقدار نانوذرات از مرز 10 گرم بر لیتر در حمام پوشش دهی، مقدار نانوذرات در پوشش کاهش می یابد. نتایج تست xrd، حضور نانوذرات در پوشش را تأیید کردند. بررسی تست سایش و خوردگی نشان داد هرچه مقدار نانوذرات در پوشش بیشتر باشد، مقاومت به سایش و خوردگی پوشش ها بالاتر است. همچنین سختی پوشش ها نیز وابسته به مقدار نانوذرات در پوشش بوده و با افزایش مقدار نانوذرات در پوشش، افزایش می یابد. بهترین نتیجه از نمونه ی حاوی 10 گرم بر لیتر از نانوذره ی 20 نانومتری آلومینا به دست آمد. در مجموع، پوشش های نانوکامپوزیتی cr-al2o3 نسبت به پوشش های نانوکامپوزیتی cr-tio2 و پوشش های نانوکامپوزیتی cr-tio2نسبت به پوشش های نانوکامپوزیتی cr-sio2، خواص سایشی و خوردگی بهتر و سختی بالاتری نشان دادند.

مقدّمه: حوزه ی دانش های نهانی یا علوم غریبه بسیار گسترده است و در گذر زمان نیز بر محدوده ی آن ها افزوده شده است. اخترشناسی، کیمیاگری، لیمیا، هیمیا، سیمیا، ریمیا، جفر، گونه های مختلف فال و طالع بینی، اسرار اعداد و حروف، رمل و سحر و جادو که بر عقیده ی عامّه ی مردم در برگیرنده ی تمامی انواع علوم غریبه است، گونه های مختلف و متنوع دانش های نهانی محسوب می شوند. زندگی انسان در این عالم هرگز خالی از گرفتاری و رنج نیست؛ به همین دلیل گاهی در کارها سرگردان می شود و نیاز به کمک غیبی دارد تا بتواند از حالت سرگردانی بیرون بیاید و دوباره سررشته-ی کارها را به دست بگیرد. برخی با استفاده از دعا و راز و نیاز با خداوند نوعی آرامش قلبی را در خود ایجاد می کنند و با عزم و اراده ی بیشتر به زندگی ادامه می دهند؛ امّا برخی دیگر برای رسیدن به آرامش درون و اطمینان خاطر به سوی فال و رمل و جفر و ... گرایش پیدا می کنند و می خواهند از طریق این علوم غریبه راه حلّ مشکلات خود را جستجو کنند. از طرفی، بیشتر دانش های نهانی برای آگاهی از آینده و حوادثی که اتفاق خواهد افتاد به کار گرفته می شوند. در واقع، پیش بینی و با خبر شدن از حوادث آینده برای همه آدمیان جاذبه دارد و همه می خواهند بدانند که آینده ی آنان و جامعه-شان چه خواهد شد؟ ولی در توان خود نمی بینند؛ لکن عدّه ای دست به پیش گویی می زنند و خود را با خبر از اسرار آینده معرّفی می کنند و افراد نیز به دلیل همان جاذبه ی درونی به سمت و سوی این گونه علوم کشیده می شوند. البته نگارنده قصد ندارد درستی یا نادرستی کارهای جادویی و اعمال علوم غریبه و همچنین موثّر یا بی تأثیر بودن طلسم ها و افسون ها و به حقیقت پیوستن پیش گویی ها را اثبات کند؛ بلکه این تحقیق فقط جنبه ی نظری دارد و در بخش های نخستین فهرستی از کارهای متداول در علوم غریبه و گونه های جادو از دیدگاه آگاهان از دانش های نهانی آورده شده است تا جنبه های مخفی و پنهان شده ی این دانش ها آشکار شود و آگاهی دقیق افراد از این علوم مانع از سواستفاده ی برخی افراد سود جو شود؛ چرا که علم به هر چیز بهتر از جهل به آن است.

فیلسوفان دین در اواخر قرن هجدهم، توجّه خود را بر روی این مسأله ی مهم، تجربه های عرفانی، متمرکز ساختند و به بحث درباره ی آن پرداختند. این مسأله ی جدید، راهی نو را بر روی آن ها گشود تا بتوانند اعتقادات و باورهای دینی را از ورای استدلال های عقلی بنگرند و با دیدی جدید به مسأله ی ایمان به خدا و شناخت او نگاه کنند؛ این در حالی است که این بحث نو، ریشه هایی کهن در عرفان اسلامی دارد؛ زیرا که یکی از مهم ترین مصداق های تجربه ی عرفانی، همان کشف و شهود است. مثنوی مولوی نیز که یکی ازبرجسته ترین آثار عرفانی است، بازتاب دهنده ی چهره های گوناگون تجربه های عرفانی است، آن گونه که می توان در جای جای این اثر عرفانی، با مفاهیم گوناگون وابسته به این مفهوم مواجه شد. بررسی و تحلیل مفاهیم مطرح شده توسّط محقّقان حوزه ی تجربه های عرفانی با مثنوی، مهمّی است که این پایان نامه بدان پرداخته است. ساختار این پایان نامه از سه جستار تشکیل شده است؛ در جستار نخست به کلّیّات نظری پژوهش(چیستی تجربه های عرفانی، سرشت و ماهیّت تجربه های عرفانی، ویژگی های مشترک آن و...) و در جستار دوم به تحلیل و بررسی این تجربه ها در مثنوی(زمینه های دست یابی به تجربه های عرفانی، تجرب های عرفانی مولانا، گون های تجربه های عرفانی در مثنوی، ویژگی ها و پیامدهای آن و...) و در جستار سوم به نتیجه گیری پرداخته ایم.

داستان دریچه ای است به دنیاهای بزرگ تر و برتر و زبان کلید آن است. ارتباط گرم ترین حس زندگی است. خونی است که به رگ های فسرده ی اجتماع گرما و حیات می بخشد و زبان دنیایی عظیم! دنیایی عظیم با پنجره هایی رنگارنگ و پر از حس ارتباط. پنجره هایی همچون: گفتار، اشاره، نگاه، نجوا، سکوت، صوت و... . هویّت فرهنگی هر جامعه ای را در زبان آن جامعه می توان دید. زبان هر شخصی معرّف اوست و معرّف جامعه ا ی که او در آن به سرمی برد. گفتار ما آیینه ی تمام نمای شخصیت ماست. انسان ها همه یک گونه سخن نمی گویند و عواملی هم چون: طبقات اجتماعی، تفکرات، عقاید، گرایشات، سن، تحصیلات، جنس و احساساتی هم چون: خشم، نفرت، عشق و... در آن اثر دارد. چون داستان میدان حضور شخصیّت هاست، نویسنده می بایست به اسرار و رموز زبان و قابلیّت های آن آگاه باشد تا در توصیفات و گفت وگو های خود، آن را به بهترین شکل به کار گیرد، لازمه ی نوشتنِ گفت وگوی خوب شناخت عمیق نویسنده از مردم، جامعه، فرهنگ ها(آداب و رسوم، عقاید، تفکرات، ضرب المثل ها، کنایه ها و...)، سلیقه ها، تیپ های اجتماعی، ویژگی های روانی و... است. گفت وگو در عین طبیعی بودن، نباید عین واقعیت باشد. یعنی در عین حالی که کاملاً واقعی نیست، ولی طبیعی باشد. زیرا گفت وگو های واقعی در جامعه بسیار ساده و گاه سرد و بی مزه است و این هنر نویسنده است که در عین طبیعی بودن بتواند گفت وگویی با اشخاص خود بدهد که واقعی نیز بنماید. حواننده دوست ندارد که در طول فصه نویسنده و یا حتی ردّ پای او را ببیند و این خود مسئولیت و کار نویسنده را بیشتر و سخت تر می کند. به گفته ی بسیاری دشوارترین قسمت داستان نویسی، گفت وگو نویسی آن است. در این نوشتار سعی شده است نمونه هایی از نویسندگان مطرح انتخاب شود که دربر دارنده ی این صفات و ویژگی ها باشد تا به کمک آن بتوان به درک و شناخت بهتری از عنصر مهم "گفت وگو" را به تصویر کشید تا چراغی باشد فراروی نویسندگان جوان و مشتاق.

دراین تحقیق، نگارنده ابتدا زمینه های شکل گیری بحث کفر و ایمان را در میان فرقه ها و گروه های اسلامی مورد بررسی قرار داده است، آن گاه مولّفه های ایمان را از نگاه فقهی و کلامی از نظر گذرانیده و سپس با تحلیل و بررسی حکایات و اشعاری که در مثنوی پیرامون مولّفه های ایمان است، حد و مرز آن را در نگاه مولوی مشخص گردانده است. آن چه پیداست نظرگاه مولوی، نظرگاهی تلفیقی از آرای فرقه ها و گروه های مختلف است. انسان در نگاه مولانا کاسب عمل است نه ایجادکننده ی آن. «تصدیق قلبی»اساسی ترین معیار در نگاه اوست، امّا به جهت درونی بودن آن، حاجتمند شهادت قولی و فعلی است ؛ لاجرم «عمل به اعضا»و «اقرار به زبان» را به عنوان گواهان ضمیر یاد می نماید. «عمل به اعضا»که در نگاه وی امری مهم در مولّفه های ایمان است، خود نشانگر آن است که مفهوم ایمان امری ایستا و ثابت نیست، بلکه امری است قابل ازدیاد و کاهش. مفهوم ایمان در نگاه مولانا بسیار گسترده تر از مفهوم اسلام است و چنین نگاهی با اندیشه ی عاری از تعصّبات فرقه ای و کلامی او سازوار می نماید. کفر در نگاه وی اگر زشت و نکوهیده است، بدان جهت است که از منظر اخلاقی واجد رذیلت های بی شمار است. شیوه ی منحصر به فرد او در روایت گری، ساختاری پیوست گونه و در عین حال گسست گونه است، امری که گویای جولان روح بی تاب او و نشانگر تأثیر پذیری او از قرآن کریم است. از دید عرفانی، مولانا اشاره می نماید که چون خالق کفر و ایمان معبود است و مقصد نهایی هر دو نیز معشوق است،تفاوتی از این منظر بین کفر و ایمان نیست

هوشنگ گلشیری، یکی از تأثیرگذارترین داستان نویسان ادب معاصر به شمار می آید. توجّه خاص او به حالات روحی و روانی شخصیّت های داستان، آثار او را از حیث روان شناسی تا حدّی از دیگر نویسندگان معاصر متمایز کرده است؛ از همین رو، در این نوشتار با پیش چشم داشتن این نکته، بر آنیم به بررسی آثاری چون رمان شازده احتجاب و مجموعه های «مثل همیشه»، «دست تاریک، دست روشن» و «جبّه خانه» بپردازیم و این آثار را از منظر روان شناسی مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم. حاصل کار نگارنده در چهار جستار ارائه شده است. جستار نخست شامل کلیّاتی از زندگی گلشیری و ویژگی های داستان نویسی اوست. در جستار دوم، به بررسی نقد روان شناختی و نیز ارتباط دو دانش روان شناسی و ادبیّات پرداخته ایم. در جستار سوم، با معرفی برخی از مکتب های روان شناسی، مهم ترین اصول این مکتب ها را مورد بررسی قرار داده و سپس در جستار چهارم، به تحلیل آثار گلشیری از دیدگاه این مکتب های روان شناسی پرداخته ایم

هدف پایان نامه ی حاضر آن است تا به موسیقی شعر، که اساسی ترین رکن شعر کودک است بپردازد. در این پژوهش سعی بر آن شد؛ تا موسیقی شعر کودک از جوانب مختلف (دیداری، شنیداری و معنوی) مورد بررسی قرار گیرد. روش انجام تحقیق، کتابخانه ای است؛ به این ترتیب که ابتدا پیش نمایی از موضوع «موسیقی شعر» با بررسی و کنکاش در پژوهش های پیشین به دست آمد. سپس به بررسی شعر های کودک دهه ی هفتاد (گروه های سنی الف، ب و ج) به لحاظ انواع موسیقی شعر پرداخته شد. آمار گیری ها، انجام شد و آنجا که نیاز به جدول احساس شد، جدول ها تنظیم گردید. این پایان نامه روش توصیفی ـ تحلیلی را برای پیشبرد اهدافش برگزید. این پژوهش نشان می دهد که پررنگ ترین نوع موسیقی در شعر کودک موسیقی شنیداری است. این نوع موسیقی را می توان در شاخه های مختلف مورد بررسی قرار داد: موسیقی سکوت، موسیقی غایب، موسیقی درونی، کناری و بیرونی. گذشته از موسیقی شنیداری، کودکانه سرایان به موسیقی دیداری شعرشان نیز بسیار اهمیت می دهند. شعرهایی که موسیقی دیداریشان قوی است چشم نوازتر هستند. در گره های سنی "الف"، "ب" و "ج" که کودکان شعر ها را انتخاب می کنند و می خوانند، شیوه ی دیداری شعر ها بسیار مهم است. سومین نوع موسیقی به کار رفته در شعر کودک موسیقی معنوی است. این نوع موسیقی نسبت به انواع دیگر موسیقی بسامد پایین تری دارد. در مجموعه های مورد بررسی در شعر کودک دهه ی هفتاد شعری را نمی توان یافت که خالی از موسیقی باشد. و این مسأله نشان دهنده ی اهمیت این عنصر در شعر کودک است.

اومانیسم روی کردی علمی و پژوهشی در عرصه ی جوامع در حال تحوّل از سنّت به نوگرایی است؛ از این رو، در این پایان-نامه آشنایی با مبانی اومانیسم، اندیشه های فلاسفه ی اومانیست، اومانیسم و دین و ... برای ورود به مبحث اومانیسم در ادبیّات ایران مورد توجّه قرار گرفته است، تا بدین ترتیب بتوان به ویژگی های اومانیسم دست یافت و در نهایت بتوان اومانیسم را در آثار مخملباف و روانی پور بررسی کرد. اومانیسم از قرن پانزده میلادی با مفهوم انسان محوری پا به عرصه گذارده است، امّا مدتّ ها زمان گذشته است تا کشوری مانند ایران را تحت تأثیر خود قرار دهد؛ البتّه برخی از ویژگی های اومانیسم را می توان در برخی از متون سنّتی نیز یافت؛ با این همه آن چه در ایران روی داده، گذر از سنّت به مدرنیته است. قرار گرفتن روانی پور و مخملباف در دورانی بین سنّت و مدرنیته، آن ها را، به سوی ادبیّات انسان محور سوق داده است. گذاردن مسوولیّت زندگی انسان بر دوش انسان و نه سرنوشت و عوامل ماورایی، از نمودهایی است که به ویژه در آثار روانی پور نقش برجسته ای دارد. پایان نامه از سه جستار فراهم آمده است: جستار نخست: کلّیّات و بنیادهای نظری پژوهش؛ جستار دوّم: اومانیسم در آثار نویسندگان ایران و جستار سوم: نتیجه گیری. در جستار نخست نگارنده در دو گفتار الف: مدرنیته و اومانیسم ب- اومانیسم پرداخته است. جستار دوم نیز در بردارنده ی دو گفتار الف- اومانیسم در آثار نویسندگان ایران ب- نقد و بررسی آثار روانی پور و مخملباف می باشد و جستار سوم نیز بیان گر نتیجه گیری ها است.

اندیشه های دم غنیمت گرایانه همواره به عنوان راه چاره ای در برابر دغدغه های فلسفی آدمی درباره ی مرگ و زندگی به شمار می رود و گاه واکنشی است که انسان در برابر آشفتگی های دنیای بیرون نشان می دهد؛ چنین اندیشه هایی در ادب پارسی به صورت مضامینی از قبیل یادآوری مرگ، فراخواندن به اغتنام فرصت برای خوش باشی، زیستن در اکنون و بهره جویی از لحظه های گذران حیات و... بیان شده است و از نظر گروهی از صاحب نظران، متأثّر از فلسفه ی لذّت گرایی اپیکور(341ق.م.) است؛ از این رو پژوهش حاضر که به شیوه ی کتاب خانه ای و استقرایی انجام گرفته است، در جهت تبیین ویژگی های اندیشه ی دم غنیمت گرایانه در رباعیّات خیّام، مختارنامه ی عطّار، کلّیّات عبید و غزلیّات حافظ، ابتدا به معرّفی اندیشه و ادب دم غنیمت گرایانه و بررسی خاستگاه سیاسی ـ اجتماعی و فکری ـ عقیدتی آن از عهد خیّام تا عصر حافظ می پردازد، سپس ضمن روشن ساختن چهره ی راستین اپیکور و اندیشه ی وی، نمودهای اندیشه ی اپیکوریستی را در آثار مذکور بررسی می کند و در پایان نتیجه می گیرد که فضای سیاسی ـ اجتماعی و فکری ـ عقیدتی ایران از عهد خیّام تا عصر حافظ به خاستگاه مکتب اپیکوری که ویژگی عمده ی آن انحطاط فکری و آشوب اجتماعی است، شباهت های زیادی دارد و همین امر موجب گرایش به اندیشه های لذّت گرایانه و دم غنیمت گرایانه در دوره ی مورد بررسی ما گشته است. در توجیه گرایش عطار، حافظ و عبید به مضامین خیّامی که توسّط خیّام و تحت تأثیر اندیشه ی اپیکور آفریده شده است باید گفت که شاعران نام برده نیز در برخورد با پدیده ی مرگ و رازناکی آن، دغدغه ها، اعتراضات و پرسش هایی دارند و بر فناپذیری زندگی در دنیا دریغ خورده، در برابر بی اعتباری عمر و در پیش بودن مرگ، اصالت را به شادمانی می دهند و بر این باورند که انسان باید فرصت کوتاه عمر را به شادمانی و آرامش و بدون اندوه سپری کند و از آن جا که در بیان دیدگاه های خویش از مضامین خیّامی سود جسته اند، اندیشه های اپیکوریستی به کلام ایشان نیز راه یافته است. نکته قابل ذکر دیگر این که گرایش به لذّت و آرامش خاطر که در مضامین خیّامی به چشم می خورد و به صورت مضامینی از قبیل فراخواندن به اغتنام دم، خوش باشی و شادخواری مطرح می گردد، رمزی از آسایش خاطر و پرهیز از اندوه است و به معنای عیّاشی و شهوت رانی نمی باشد؛ همان گونه که در فلسفه ی اپیکوری، تأکید اپیکور بر اصالت لذّت به معنای گرایش به عیّاشی و لهو و لعب نیست.

چکیده ویژگی های جامعه شناختی ارائه شده برای شخصیت های زن و مرد در داستان ها (رمان ها)ی نوجوان، می توانند جهت دهنده ی نگاه او به افراد جامعه در زندگی آینده اش باشند؛ اما به نظر رسید این رمان ها، در ارائه ی واقع گرایانه ی شخصیت اجتماعی زن و مرد (به ویژه زنان)، چندان موفق نبوده اند؛ بنابراین، پژوهش حاضر، در سه فصل، ابتدا به بیان کلّیّات موضوع پرداخت، سپس در فصل دوم با روش تحلیل محتوا، برخی ویژگی های جامعه شناختی (نقش اجتماعی، سطح سواد و...)، را در شخصیت های زن و مرد 20 رمان برگزیده ی دهه ی هشتاد (در این پژوهش، تمام داستان ها، از نوع رمان نوجوان انتخاب شده است)، آمارگیری و تحلیل نمود و در فصل سوم، آن ها را با یکدیگر و نیز با جامعه ی دهه ی هشتاد، مقایسه کرد و مشخص شد که نسبت جنسیت در این رمان ها با جامعه، هماهنگی ندارد. نقش اجتماعی زنان در جامعه و مردان در خانواده، از حدّ واقعی، کم رنگ تر است. سطح سواد و روابط اجتماعی و بهبود آن ها، به ویژه در زنان، نسبتاً خوب نشان داده شده، وضعیت اشتغال، پایگاه و طبقه ی اجتماعی نیز، اگرچه تا حدّی با جامعه، متناسب، اما به ویژه درباره ی زنان، نیاز به بازنگری است؛ بنابراین، این رمان ها، در نشان دادن چهره ی اجتماعی زنان و مردان، فقط، تا حدَی موفق بوده اند و با توجه به حجم بالای رمان های تخیلی و رمان های دوران انقلاب و جنگ در این دهه، نیاز به نگارش تعداد بیشتری از رمان های واقعی، متناسب با دهه ی اخیر و با واقع گرایی بیشتر در ویژگی های جامعه شناختی شخصیت های زن و مرد، هم چنان احساس می شود.

نقد اسطوره ای ((mythological criticism، روی کردی میان رشته ای است و از پیچیده ترین انواع نقد معاصر به شمار می رود؛ زیرا بر یافته های روان شناسی تحلیلیِ یونگ، مردم شناسی، تاریخ ادیان و... استوار است.ازآن جا که در این جستار، برآنیم که به کندوکاو در ریشه ها و زمینه های اجتماعی- فرهنگی و روانی اسطوره بپردازیم، از میان مضامین متنوّع در فرهنگ های گوناگون، بُن مایه‎ی "اسطوره‎ی کودک رها شده" انتخاب شده است. این بُن مایه از مضامین اصلی زندگی بسیاری از خدایان ، پادشاهان، قهرمانان و پیامبران است؛ بنابراین پرداختن به آن از اهمّیّت زیادی برخوردار است. برای رسیدن به نتیجه‎ی بهتر، با نگاهی ویژه به بزرگ ترین کتاب حماسی ایران، شاهنامه‎ی فردوسی به کشف نقاط تاریک و مبهم این اسطوره‎ی شگرف و پرتکرار و نیز رمزگشایی آن خواهیم پرداخت.

کلیدواژه ها: عشق الهی، عاشق، معشوق، ابن عربی، حافظ چکیده عشق بزرگترین موهبت الهی در زندگی انسان، و چنان جان بخش و نیروزاست که می تواند بشر را از فرش به عرش برد. کوتاه ترین راه رسیدن به خدا عشق است و اگر چنین نیرویی نباشد هستی یک لحظه هم نخواهد بود و در واقع عشق است خداوند با حکمت و تدبری که دارد این شوق را از ازل در وجود انسان قرار داد و تا هستی خواهد بود عشق نیز خواهد بود. مطالعه و نطبیق کنب و اشعارعرفانی شاعران و عارفان همواره از نیاز-های مهم ادب پژوهی بوده است؛ تا در این سیر، اندیشه ی معنوی عارفان هرچه بیشتر شناخته شود. هدف نگارنده در گزینش این دو عارف پژوهش در مکتب عرفانی فلسفی ابن عربی و مکتب عارفانه عاشقانه حافظ و تطبیق این دو نوع منظر متفاوت بوده است. در پژوهش حاضر به دنبال تطبیق برخی افکار توصیفات عاشقانه ابن عربی و حافظ هستیم بدین منظور با نگاهی عمیق و موشکافانه به اشعار و نوشته های این دو شخصیت بزرگ عرب و عجم را مورد مطالعه و بررشی قرار دادیم سرانجام حاصل یافته های خود را در سه فصل به رشته تحریر در آوردیم.

گلستان سعدی جزء بهترین متون ادب فارسی است که سعدی در آن به معرفی انسان و توجه به زمینه های رشد همه جانبه ی او پرداخته است . از جمله مسائلی که سعدی بدان ها توجه نموده عزت نفس و طنز و شوخ طبعی است.

نقد زنانه (نقد فمینیستی)، یکی از نقدهایی است که در دوره های اخیر، در حوزه های پژوهش های ادبی آشکار گردیده است. پیدایش این گونه از نقد، برآیند زمینه های اجتماعی همچون گذار از جامعه ی سنّتی به جامعه ی مدرن و اهمّیّت روزافزون حقوق زنان می باشد. پیرو این جریان، در همین دوره های معاصر است که موضوعاتی نظیر سهم زنان در آفرینش ادبی، پرداختن به مشکلات، دغدغه ها و نیازهای زنان و هم چنین چالش های فردی و اجتماعی پیش روی ایشان، بازتاب قابل توجّهی در بستر ادبیّات داستانی یافته است؛ این پایان نامه از همین منظر و با همین دیدگاه، به چند اثر داستانی برگزیده؛ باغ بلور، چراغ ها را من خاموش می کنم و من هم چه گوارا هستم می نگرد. در نگاه کلّی، این پژوهش از سه جستار تشکیل شده است. در جستار نخست به کلّیات نظری پژوهش (اصول و گرایش-های فمینیسم، مکتب نقد فمینیستی، ارتباط زبان و جنسیّت، داستان پردازی زنانه و ...) و در جستار دوم به تحلیل و بررسی این مبانی در سه اثر داستانی برگزیده (نمودهای تبعیض جنسیّتی، الگوهای زنانه نویسی، تصاویر شخصیّت های زن داستان و پیوند آن با باورداشت های فمینیستی) پرداخته شده است. سرانجام در جستار سوم، نتایج حاصل از پژوهش بیان گردیده است.

آثار ادبی همان گونه که بر جامعه ی پیرامونی خود تأثیر می گذارند، از فضای حاکم بر جامعه ی خود نیز تأثیر پذیر ند؛ بدین ترتیب می توان گفت که این آثار از زاویه ی دانش جامعه شناسی نیز قابل بررسی هستند. یکی از مفاهیم این دانش، طبقات اجتماعی و نابرابری های برخاسته از آن است. طبقات اجتماعی به گروه هایی اطلاق می شوند که به جهت وجود برخی شباهت ها و هم گونی ها در حوزه های گوناگون اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و .. می توانند در یک طبقه جای گرفته، دارای ویژگی ها و سبک زندگی مشابهی نیز باشند؛ هر طبقه از لایه های گوناگونی تشکیل می شوند که به آن قشر اطلاق می شود. زمانی که امکانات و برخورداری های موجود درجامعه ای به صورتی نا برابر و نا عدالانه در میان طبقات و قشر های گوناگون تقسیم شود، نا برابری ها پدید می آیند. افراد در درون طبقات می توانند از پایگاه های اجتماعی گوناگونی نیز بر خوردار باشند. افراد طبقات مختلف هم چنین می توانند با بهره گیری از استعداد های خود به تحرّک اجتماعی دست زده، موقعیّت طبقه‎ای خود را تغییر دهند. تاریخ بیهقی، اثر برجسته ی قرن پنجم هجری، از جمله آثاری است که به خوبی و روشنی توانسته است، طبقات اجتماعی، نابرابری ها و مفاهیمی دیگر در این حوزه را، ویژگی طبقات، تأثیر طبقه ی اجتماعی بر سبک زندگی، پایگاه، منزلت و تحرّک اجتماعی دوره ی غزنوی را بازتاب دهد.این ویژگی ِ بازتاب دهندگی، البتّه بر آمده از نگاه دقیق و بیان نکته گوی بیهقی و نیز موضوع این تاریخ است.

اخلاق، مفهومی انسانی است که همواره ذهن بشر را، از دیرباز تاکنون به خود مشغول داشته است؛ این مفهوم انسانی، چنان برجسته و کارآمد است که تمامی ادیان و تمامی فلسفه های انسانی بدان پرداخته و از آن سخن گفته اند. در مکتب اسلام، یکی از مهم ترین مباحث، اخلاق است؛ چرا که به وسیله ی آن می توان از رذایل پاک و به فضایل متحلّی شد. در دنیای اسلام، اهمّیّت این موضوع تا اندازه ای است که طیّ قرون سپری شده. موجبات تدوین آثار و کتاب های بسیاری را در این زمینه فراهم کرده است. از جمله ی آن ها می توان به اثر گران سنگ کلیله و دمنه اشاره نمود. نویسنده ی این اثر، با توجّه به موازین اخلاقی ای که در چارچوب شرع و وحی گنجانده شده، سعی در امر به معروف و نهی از منکر داشته است. وی در راستای نیل به این هدف، از توانمندی قوای عقلانی، این نعمت ارزشمند الهی غافل نمانده است. تا جایی که می توان گفت، در میان فضایلی که وی به ستایش و توصیه به آن ها پرداخته، مانند حزم، صبر، قناعت و غیره، خردورزی از ارزش و مرتبه ی بالایی برخوردار است. لذا با بررسی ای که بر روی حکایات کلیله و دمنه صورت گرفته است، محوریّت اصلی آن ها را می توان در به کارگیری خرد و بهره مندی از این قوای نیرومند دانست. در این پژوهش کوشیده شد، تا با دسته بندی فضایل و رذایل استخراج شده از متن کلیله و دمنه، به بررسی آن ها براساس آیات و احادیث و نیز در نظر گرفتن جنبه ی تربیتی شان، پرداخته شود. زیرا با بررسی ای که در میان مکاتب مختلف اخلاقی صورت گرفت، دریافته شد که مکتب اخلاقی اسلام، با در نظر گرفتن جنبه های مختلف حیات و نیز قوای درونی انسان، وی را به سمت بهترین و کامل ترین آفریده ی خداوند شدن، که از آن می توان به خلیفهاللهی یاد کرد، نزدیک می گرداند. از این روی، با بهره مندی از آیات و اخبار کوشیدیم تا فضایل و رذایل را با در نظر گرفتن نتایج و عواقبشان مورد بررسی قرار دهیم و از لحاظ تربیتی و تأثیر آن بر روی سرنوشت افراد، بدان ها بپردازیم.

زمانی که سخن از والدسالاری است، منظور ما از والد، اصطلاحی است که در روان شناسی ِ اریک برن، در توصیف یکی از حالاتِ سه گانه ی «من» به کار رفته است؛ بر بنیاد نظریّه ی اریک برن، آدمی در هر موقعیّت از زندگی، به تناسب شرایط، در یکی از سه حالتِ من قرار دارد و از همان حالتِ من به کنشگری و تبادل با دیگران می پردازد؛ منظور از والدسالاری، وضعیّتی است خاص که در آن، مردم برای افرادی که از حالت والد به کنشگری می پردازند، ارج و حرمتی افزون قائل می شوند و ترجیح می-دهند به چنین افرادی اقتدار و مشروعیت بخشند؛ وضعیّت و روی کردی که نشان از استبدادزدگی دارد و پیامد آن گسترش خودکامگی در جامعه است. پژوهش پیش رو، با بررسی و ارزیابی دو اثر برجسته ی ادبی، سیاست نامه و تذکره الأولیاء، در پی اثبات این مدّعا است که چگونه فرهنگ حاکم بر این نگاشته ها، فرهنگی والدسالارانه و مروّج والدسالاری است؛ نشانگان فرهنگ والدسالار که عبارتند از: بسامد کنشگری و تبادل از حالت والد در فرادستان، نگاه نابرابر به جایگاه افراد در اقشار، مناسک والدسالار و آلودگی های والدسالارانه و...، در دو اثر ادبی مورد بررسی مشاهده می شوند؛ مسأله ای که به مخاطب اثر هشدار می دهد، در صورتی که این آثار ادبی با نگاهی ناقدانه به خوانش گرفته نشوند، سبب گسترش والدسالاری و در پی آن استبدادزدگی در میان مخاطبان خود می گردند. پژوهش پیش روی، از چهار جستار فراهم آمده است؛ در جستار نخست با اریک برن و نظریّات بنیادین او آشنا می شویم؛ در جستار دوم، در جست وجوی نشانگان و منشأ زبانی ـ روان شناختی خودکامگی، گمانه هایی بر بنیاد نظریّات برن مطرح می سازیم. در جستار سوم صحت گمانه ها را در سیاست نامه مورد ارزیابی قرار می دهیم و در نهایت، در جستار چهارم به بررسی گمانه ها در تذکره الأولیاء می پردازیم.

فرهنگ مفهوم عامی است که تمام جنبه های زندگی انسان را در برمی گیرد ؛ چه جنبه های مادّی و چه جنبه های معنوی و هسته ی نخستین هر فرهنگی را باید در رابطه با محیطی دانست که بشر اوّلیّه در آن اسکان یافته است. بارزترین ویژگی هر محیطی شرایط اقلیمی آن است. از روزگاران سپری شده تا امروز دانشمندان و نظریه پردازان متعدّدی معتقدند که شرایط اقلیمی بر تمام زمینه های فرهنگی جوامع انسانی تاثیر گذار است؛ خواه این زمینه های فرهنگی، مادّی باشد و خواه معنوی. با توجّه به این دیدگاه و رابطه ی فرهنگ و اقلیم با بررسی و مقایسه ی صبغه های فرهنگی و اقلیمی در دو داستان غنایی ویس و رامین و لیلی و مجنون که هر یک در اقلیمی روی داده و به تبع فرهنگی را نمایندگی می کنند در می یابیم که صبغه های فرهنگی و اقلیمی در آن دو بازتاب گسترده ای دارد که از جمله ی آن صبغه ها یکی زبان است. زبان یک جزء از فرهنگ است و از سوی دیگر یگانه وسیله ی انتقال فرهنگ نیز محسوب می شود. شاعران در دو منظومه با استفاده از زبان شرایط فرهنگی و اقلیمی محیط دو داستان را به خوبی بازتاب داده اند. نمونه های این بازتاب را می توان در نام افراد، نام مکان های خاصِ محیط دو داستان، رستنی هایی که در دو محیط می رویند، حیواناتی که در دو محیط توانایی زیست دارند و به کار گرفته می شوند، واژگان مرتبط با شرایط آب و هوایی، تعابیر و واژگان خاصی که با زبان اصلی محیط دو داستان ارتباط دارند، توصیف و ...مشاهده کرد. از جمله صبغه های فرهنگی و اقلیمی دیگر که در دو منظومه بازتاب دارد، باورها و آداب و رسوم هستند. باورها و آداب و رسومی از قبیل اعتقاد به تقدیر و سرنوشت، اعتقاد به جانوران خارق العاده، اعتقادات درباره ی ستارگان، سوگند و ....که با مقایسه و بررسی این موارد درمی یابیم که باورها و آداب و رسوم در دو منظومه شباهت های زیادی به هم دارند، ولی با این حال متفاوت هستند و این تفاوت ها بیا ن گر نخستین محیطی است که فرهنگ جامعه در آن شکل گرفته است. علاوه بر این موارد در هر یک از دو منظومه، آداب و رسوم مختص به دو سرزمین، ایران و شبه جزیره، نیز دیده می شود. هم چنین دو شاعر در دو منظومه از خلق و خوی و رفتار شخصیت های داستانی خود که تحت تاثیر شرایط اقلیمی برای آنان برشمرده اند، غافل نبوده اند. آنان حتی در ابیاتی هر چند اندک به تاثیر اقلیم به رنگ چهره ی افراد نیز پرداخته اند. حکومت از دیگر صبغه های فرهنگی و اقلیمی است که در دو منظومه بازتاب دارد. از مقایسه ی آن در دو منظومه دانسته می شود که با توجّه به شرایط اقلیمی و شرایط زندگی مردم بادیه، حکومت آنان قبیله ای است و برای خود آداب و رسومی دارد. در ایران نیز حکومت ملوک الطوایفی است و گرگانی به خوبی توصیف گر آن بوده است. رفتار زنان و رفتار با زنان یکی دیگر از صبغه های فرهنگی و اقلیمی است که در دو منظومه منعکس شده است. از مقایسه ی رفتار زنان و رفتار با زنان در دو منظومه آشکار می گردد که در هر دو محیط مورد نظر، مردان و حتّی زنان ویژگی هایی منفی را به زن ها نسبت می دهند. در هر دو جامعه حق گزینش و انتخاب همسر از زنان گرفته شده است و به این دلیل ناچارند به شدّت از آنان مراقبت کنند. با این همه زنان در دو منظومه با آن چه جامعه بر آنان تحمیل کرده است مبارزه می کنند؛ ولی شیوه ی مبارزه ی آنان یکی نیست و آنان با توجّه به شرایط فرهنگی و اقلیمی خود به جنگ با این سرنوشت تحمیلی جامعه می روند و هر یک به شیوه ی خود آداب و رسوم جامعه ی خویش را نادیده می گیرد و به این آداب و رسوم تن نمی دهد. هم چنین از مقایسه ی رفتار زنان نشانه هایی از جامعه ی مادر سالار را در دو منظومه می یابیم. علاوه بر زنان، ازدواج نیز در دو منظومه بازتاب دارد که از مقایسه ی آن در دو منظومه مشخص می شود که آداب و رسوم ازدواج در دو منظومه دارای شباهت اندک و تفاوت های اساسی است. از دیگر صبغه های فرهنگی و اقلیمی که در دو منظومه بازتاب دارد، سرگرمی ها هستند. با مقایسه ی دو منظومه می توان این سرگرمی ها را به سه دسته تقسیم کرد که عبارتند از: بازی ها، شکار و جشن ها از مطالعه ی لیلی و مجنون درمی یابیم که به علّت شرایط اقلیمی و فرهنگی در شبه جزیره بازی ای انجام نمی گیرد که نظامی به آن اشاره کند و آن چه از بازی در این منظومه بازتاب دارد بازی های زبانی نظامی با اصطلاحات بازی است. در ویس و رامین بر خلاف لیلی و مجنون به علّت شرایط اقلیمی و فرهنگی بازی های بسیاری انجام می شود که بعضی از آن ها شکل گروهی دارد و بعضی شکل فردی و حتّی بعضی از بازی ها از قبیل چوگان را ایرانیان ابداع کرده اند. علاوه بر بازی در لیلی و مجنون به علّت شرایط اقلیمی و فرهنگی جشن و شادی نیز خیلی کم رنگ است، ولی در ویس و رامین هر جا فرصتی دست دهد مردم به جشن و شادی می پردازند و بسیاری از جشن های ایرانی نیز تابع شرایط اقلیمی بوده و در فصل خاصی بر پا می شده است. شکار نیز در دو منظومه بازتاب دارد با این تفاوت که در لیلی و مجنون از شکار بیشتر به عنوان یکی از شیوهای امرار معاش یاد می شود، ولی در ویس و رامین شکار کاملاً یک سرگرمی به حساب می آید. علاوه بر این در لیلی و مجنون بیشتر از دام برای شکار استفاده می شود؛ ولی در ویس و رامین از حیوانات دست آموز. مسکن از دیگر صبغه های اقلیمی و فرهنگی است که با مقایسه ی آن در دو منظومه مشخص می گردد که در لیلی و مجنون تحت تاثیر شرایط اقلیمی و فرهنگی، مسکن بیشتر متحرک (خیمه و خرگاه) است؛ ولی در ویس و رامین از مسکن ثابتی سخن گفته می شود که بسیار بزرگ و دارای بخش های مختلف است، در ساخت آن انواع هنرمندی ها به کار گرفته شده است. در ویس و رامین علاوه بر مسکن از دژهای بسیار مستحکم و هم چنین مکان های عمومی نظیر آتشگاه و کاروان سرا نیز یاد می شود که این خود بیا ن گر تفاوت های زیادی در فرهنگ دو ملت است. از دیگر صبغه های اقلیمی و فرهنگی که به آن پرداخته شده است کار و پیشه است. با مقایسه ی کار و پیشه در دو منظومه آشکار می شود که در لیلی و مجنون کم تر به پیشه ها پرداخته شده است و آن چه نظامی در این زمینه به آن اشاره می کند متناسب با شرایط زندگی بادیه نشینان است، ولی در ویس و رامین با توجه به شرایط فرهنگی و اقلیمی و گستردگی جامعه از شغل های متنوعی نام برده می شود که بعضی از آن ها به دربار مرتبط است. خوردنی ها از دیگر صبغه های فرهنگی و اقلیمی است. در لیلی و مجنون آن چه به عنوان خوردنی ها از آن یاد می شود تناسب بیشتری با شرایط اقلیمی داستان دارد. در ویس و رامین هر چند خیلی به خوردنی ها اشاره نشده است، ولی آن چه در این زمینه آمده است بی تناسب به شرایط فرهنگی داستان نیست؛ امّا نوشیدن باده درآن بازتاب گسترده ای دارد. در نهایت پوشاک وزیورآلات از دیگر صبغه های فرهنگی و اقلیمی است که در دو منظومه بازتاب دارد. از مقایسه و بررسی پوشاک در دو منظومه مشخص می گردد که در لیلی و مجنون جنس پوشش و پوشاک بیشتر از پارچه ی ساده است و لباس های آنان از عمامه، درّاعه، قبا، دامن و سربند زنان تجاوز نمی کند. و تنوع رنگی آن چنان نیز ندارد و همه ی این موارد تاکیدی بر این است که آنان تحت تاثیر شرایط اقلیمی، سربند و عمامه می بستند و ردایی ساده و بلند و گشاد بر تن می کردند هم چنین به علّت شیوه ی زندگی با ملل دیگر رابطه ی چندانی نداشته اند تا پارچه ها ی متنوعی تهیّه ی کنند و در هنر خیاطی و بافندگی نیز چندان پیشرفته نبوده اند، ولی در ویس و رامین، مردم دارای تنوع پوششی هستند، رنگ و جنس پوشاک آنان نیز متنوع است و پوشیدن پوشش هایی از پوست سنجاب، سمور، قاقم و... علاوه بر این که می تواند بیا ن گر طبقات اجتماعی افراد باشد بیا ن گر این است که شرایط اقلیمی، آنان را وادار می کرد تا از پوست حیوانات و پر پرندگانی که در محیط آن می زیستند برای خود پوشش تهیّه نمایند. هم چنین آنان دارای رابطه ی گسترده با سایر ملل بوده و در هنرهای خیاطی و بافندگی پیشرفته بوده اند. این رابطه و پیشرفت به آنان این توانایی را می داده تا پوشش متنوع و رنگارنگ برای خود تهیّه نمایند. علاوه بر پوشش در لیلی و مجنون، زنان بنابر شرایط و شیوه ی زندگی خیلی اهل زیورآلات و آرایش نیستند، ولی در ویس و رامین زنان از زیورآلات متنوعی بهره می برند و به آرایش اهّمیّت می دهند و زیورآلات و آرایش را علاوه بر زیبایی ظاهری در خلق و خوی و رفتار خود موثر می دانند.

اخلاق» و «قدرت» دو مقوله ی برجسته و مهم در مناسبات اجتماعی است؛ دو مقوله ای که با رشته ای محکم به هم ربط یافته اند و هم چنان ربط می یابند. این دو مفهوم در عرصه های گوناگون اجتماعی و فرهنگی، خود را نشان می دهند.در این میان شاهنامه ی فردوسی است به زیبایی این دو مقوله را در خود گنجانده است. در تحلیل ساختاری انجام شده بر شاهنامه ، به تقابل و تضاد هایی بر می خوریم که داستان را تحت الشعاع خود قرار داده و آن را به جهتی فراسوی اندیشه و ذهن خواننده سوق می دهد. جذابیّت شاهنامه به خاطر دریچه های متعدّدی است که در برابر مردم می گشاید، تقابل دو مقوله قدرت و اخلاق یکی از همین دریچه هاست. با نگاهی عمیق بر شاهنامه و به ویژه ابیات عبرت آموز آن در می یابیم که حکیم ابوالقاسم فردوسی، استادانه دو موضوع متفاوت قدرت و اخلاق را که بر شاهنامه غالب بوده در مقابل یک دیگر قرار داده؛ به گونه ای که تحرّک و هیجان داستان را به اوج خود رسانده و ذهن مخاطب را به کنکاش وا می دارد. این تقابل در بخش پهلوانی نمود ویژه ای دارد به طوری که می توان با اطمینان، سرنوشت خیر یا شرّ شخصیّت های اصلی داستان را در گرو نقش محوری این دو عنصر دانست. با تمهیدی که ذکر گشت و با عنایت به انجام نشدن مقاله یا نوشته ای در این اثر بزرگ در رابطه با تقابل این دو عنصر که پیش برنده داستان هستند ضرورت پژوهش در این زمینه دو چندان می شود. نگارنده بر آن است تا با تکیه بر نظریّات قدرت و اخلاق به بررسی این مهم در بخش پهلوانی بپردازد، بنابراین ابتدا به تعریف اخلاق و قدرت و نظریه های اخلاقی و قدرت در چارچوب نظریّات نظریه پردازان پرداخته و در نهایت، آن نظریّات را با داستان پیوند داده و به تبیین آن می پردازد و منجر به حصول پاسخی برای این پرسش می شود که چرا و در چه شرایطی شخصیّت های داستان دچار کشمکش ذهنی شده و در نهایت یکی را بر دیگری ترجیح می دهند؟ یا این که

خانواده از مهم ترین و قدیمی ترین نهادهای اجتماعی است؛ نهادی که چه در گذشته ی دور و چه در روزگار کنونی، هرگز از بررسی ها و تحلیل ها به دور نبوده و نیست. این نهاد چه بسیار که در فضای ادبیات داستانی منعکس شده است؛ این در حالی است که آثار داستانی، همان گونه که از فضای حاکم بر جامعه ی خود تأثیر می-پذیرند، می توانند بر جامعه ی پیرامون خود نیز تأثیر بگذارند؛ بدین ترتیب می توان گفت که این آثار از منظر دانش جامعه شناسی نیز قابل بررسی هستند. بررسی ساختار خانواده در جامعه ی سنتّی و توسعه نیافته ی افغانستان که باورهای مدنی در آن به خوبی رشد نکرده است، از اهمّیّت خاصی برخوردار است؛ هم از این روست که نگارنده در این پژوهش تلاش نموده است با بررسی این نهاد برجسته ی اجتماعی در پنج اثر برگزیده ی داستانی معاصر افغانستان (رمان بادبادک باز، از یاد رفتن، ناشاد و مجموعه داستان های صبح روز عید و راه و چاه) به شناخت هر چه بهتر ساختار در جامعه ی افغانستان، دست یابد. این پایان نامه در دو جستار، الف) کلّیات و بنیادهای نظری پژوهش؛ شامل گفتارهایی مانند: ازدواج، گونه های ازدواج، همسرگزینی، خویشاوندی، خانواده، انواع خانواده، کارکردهای خانواده و... ب)بازتاب خانواده و ساختار آن در پنج اثر برگزیده، شامل گفتارهایی مانند: نمود کارکردهای خانواده در آثار برگزیده و... فراهم آمده است. نتایج به عمل آمده از این پژوهش نشان می دهد، بیشتر خانواده ها در جامعه ی افغانستان، روستایی و به شکل گسترده است و شیوه ی رایج همسرگزینی از نوع تنظیم شده و درون همسری است؛ بررسی های دیگر در خصوص روابط و مناسبات خانواده و نوع نگاه خانواده ی افغانستانی به زن نیز از دیگر نتایج این پژوهش است.

در این پژوهش که از دو جستار کلّی تشکیل شده است، بر آن شدیم که شخصیت¬های تأثیرگذار در داستان جای خالی سلوچ را بر اساس دیدگاه¬های روان¬شناختی آدلر بررسی کنیم. در جستار نخست پژوهش، نظریه¬های کاربردی آدلر را بیان می¬کنیم و آن¬گاه در جستار دوم به تحلیل شخصیت¬های داستان بر اساس دیدگاه روان¬شناسانه¬ی او می¬پردازیم؛ چنان¬چه خواننده¬ی گرامی نظریات آدلر را در جستار نخست مورد بررسی قراردهد و با نمونه¬هایی که از داستان مورد نظر در جستار دوم ارائه شده، مطابقت نماید به این نتیجه خواهد رسید که بسیاری از حوادث در داستان، ریشه¬ی روانی داشته است.

در این رساله، سه کتاب «اهل غرق» (منیرو روانی پور)، «زنان بدون مردان» (شهرنوش پارسی پور)، «پیکر فرهاد»(عباس معروفی) با توجه به رویکرد ترکیبی روانشناختی وپدیدارشناختی تحلیل اسطوره شناختی شده است. با توجه به کهن الگوهای به کاررفته در این سه اثر، به اثبات می رسد که این سه اثر، دارای روایات و داستان های نمادین هستند؛ دراهل غرق وجود کهن الگوهای بسیار برگرفته از عناصر طبیعی،موجودات و شخصیت های اسطوره ای، در زنان بدون مردان وجود کهن الگوهای زنانه تکرارشونده نظیر بکارت، زایش وباروری ودرپیکر فرهاد تکرار بن مایه های اسطوره ای آنیما و آنیموس، باعث می شوند که این آثار را داستان هایی اسطوره ای بدانیم. در هر سه اثر نام برده شده، آرکی تایپ های به کار رفته در آن، به تفکیک بررسی شده و نمونه های آن استخراج شده است. کلیدواژه ها: اسطوره، کهن الگو، اهل غرق، زنان بدون مردان، پیکر فرهاد امضای استاد راهنما :

در لابه لای متون ادبی منثور قرن یک تا شش هجری نیز همچون دیگر دوره های ادبی، به نام هایی از حیوانات خارق العاده و شگفت انگیز برمی خوریم که جای بسی تامل و درنگ است هر چند خرافه ها و گزافه گوئیهایی در این باب وارد شده لکن ذهن پویای آدمی در برخورد با این نامها همچون جن، دیو، پری، سمندر، ققنوس، نسناس و آل و ... درگیر می شد که به راستی، حقیقت چیست؟ و ماهیت این موجودات خارق العاده یا توهمی چه می باشد؟ در این پژوهش، ابتدا سیری گذرا بر ادبیات قرن اول تا ششم هجری داشته ایم و پس از آن به نقد و بررسی حیوانات خارق العاده و توهمی در ادبیات منثور پارسی پرداخته و تلاش نموده ایم که انجام این کار بر اساس حروف الفبایی و همراه با ارائه نمونه ای از نثرهای ادبی پیرامون معرفی این حیوان باشد و نیز نظری اجمالی به برخی از افسانه ها و داستآن ها و تمثیل هایی که در باب این حیوانات ساخته اند، داشته ایم و به دنبال آن با الگو گرفتن از مقاله دکتر شهیدی در باب «سمندر» بر آن شدیم تا در حد توان، به نقد و بررسی این حیوان معرفی شده، بپردازیم که قطعاً کارمان عاری از اشکال نیست. در مباحث بعدی به معرفی نمادهای شخصیتی انسانی حیواناتی که در کتاب های منثور این دوران همچون کلیله و دمنه، مرزبان نامه و ... آمده است، پرداخته ایم و نیز سعی نموده ایم تا داستآن های قرآن را پیرامون حیوانات خارق العاده، همچون ناقه ی صالح، نهنگ یونس، هدهد سلیمان و ... را در ذیل حیوانات شگفت انگیز بیاوریم.

تاریخ بیهقی از آثار گرانسگ و فاخر زبان و ادب پارسی است که تاکنون کتاب¬ها، مقالات و پایان¬نامه-های فراوانی پیرامون آن نگاشته شده است و هرکسی از زاویه و دیدگاهی ویژه به این اثر بلند و ارجمند نگریسته است. این کتاب، تاریخ بیهقی، می¬تواند آبشخور پژوهش¬های فراوانی در حوزه¬های مختلف ادبیّات، اخلاق، تاریخ و روان¬شناسی باشد. در این پژوهش، نگارنده بر آن است تا در ابتدا تعاریفی از شخصیت را از کتاب¬های روان¬شناسی تبیین نماید و در گام بعدی، به منظور زمینه¬سازی انجام پژوهش، به تعاریف نظریه¬ها بپردازد تا بهانه¬ای برای بررسی نظریه¬های فروید و آدلر به دست دهد؛ آن¬گاه (گونه¬شناسی اضطراب و مکانیزم¬های دفاعی¬ را در تاریخ¬بیهقی بر پایه¬ی نظریه¬های فروید و آدلر بر رسد. این پژوهش شامل دو جستار و نه گفتار می¬باشد که جستار نخست، در بردارنده¬ی عنوان¬های الف) در چیستی شخصیت، ب) ارائه¬ی تعریف¬های نظریه، ج) نظریه¬ی فروید، د) نظریه¬ی آدلر، هـ) دیدگاه سایر روان کاوان با محوریت اضطراب، و) اضطراب و نظریه¬های پیرامون آن، ح) مکانیزم¬های دفاعی و انواع آن، می¬باشد؛ آن¬گاه در جستار دوم، در دو گفتار به تبیین الف) نظریه¬های فروید و تطبیق پاره¬ای از آن نظریات با رفتارهای شخصیت¬های تاریخ بیهقی و ب) نظریه¬های آدلر و بررسی آن¬ها با محوریت اضطراب در تاریخ بیهقی، پرداخته شده¬است.

از دیرباز، شعر به عنوان ابزاری تأثیرگذار، به دلیل داشتن ویژگی هایی نظیر وزن، قافیه و ردیف، موسیقی و صورت های خیال از نثر، ممتاز شد و در بین مردم، جایگاه ویژه ای یافت؛ ویژگی هایی که باعث هنری شدن آن شد. بعدها، از این ویژگی ها که در حوزه ی زبان شعر قرار داشت، به عنوان فرم یاد شد و مکتب فرمالیسم، شکل گرفت. نخستین نشانه های فرمالیسم در سال 1914م.، در روسیه پدیدار شد. طرفداران این مکتب، اگر چه محتوا را به طور کامل رد نکردند، بیشتر توجه خود را معطوف فرم اثر هنری کردند. فرمالیست های اولیه، «آشنایی زدایی» را به عنوان مهم ترین مولفه ی مکتب فرمالیسم، مطرح کردند و معتقد بودند اثر هنری، وقتی می تواند تأثیرگذار باشد که در آن چه به علت کثرت کاربرد، برای مخاطب، عادی و اصطلاحاً خودکار شده است، آشنایی زدایی به وجود آورد. البته بعدها فرمالیست های متأخر، اصطلاح «برجسته سازی» را جانشین آشنایی زدایی کردند؛ چرا که بر این باور بودند که آن چه برای آشنایی زدایی ایجاد می شود نیز بر اثر تکرار خودکار و تکراری می شود و دیگر جلب توجه نمی کند؛ ولی برجسته سازی در برابر آشنایی زدایی که حالتی ایستا دارد، فعال و پویاست. فرم در شعر فارسی، از دیرباز جایگاهی ممتاز داشت؛ اگرچه به این نام، نامیده نمی شد؛ به گونه ای که در بررسی شعر شاعران بزرگی چون حافظ، کم تر بیتی را می یابیم که از ویژگی های فرمی نظیر صورت های خیال و موسیقی بی بهره باشد. این ویژگی ها در شعر شاعران معاصر نیز بازتاب گسترده ای دارد. شاعران معاصر، از جمله شاعران خطّه ی سبزوار، از این ویژگی ها در جهت دلنشین کردن زبان خود بهره جسته اند. ویژگی هایی که باعث ایجاد فراهنجاری های واژگانی، دستوری، موسیقی و نیز بهره گیری از صورت های خیال در شعر آن ها شده است.

تصوّف، هم چون شیوه ای در مواجهه و برخورد با جهان و انسان، مبتنی بر شناخت شهودی و شخصی، در زمینه ی فرهنگ دینی سر برآورد، رشد یافت و بالید و در طول تاریخ، با وجود فراز و نشیب های بسیار توانست به حیات خویش ادامه دهد و مانند هر اندیشه ی پرکششی، شیفتگان و مخالفان را به خود فراخواند. این شیوه از نگرش و روش، با همه ی معنویّاتی که در آن موج می زند، هم چون بسیاری از نگرش ها و روش ها از کژروی های بی منطقانه برکنار نبوده و گاه هم چون ابزاری گردیده است برای سودجویان، فرصت طلبان و ریاکاران. کژروی های بی منطقانه ای که البته از سوی منتقدان بی پاسخ نماند. مولوی و جامی، در زمره ی شاعران، عارفان و متفکّرانی منتقد و کم نظیرند که در برابر این بی رسمی های رفتاری ساکت نماندند و هر کدام در آثارشان به بررسی صوفیان راستین و صوفی نمایان پرداخته، انگیزه های فردی، اجتماعی و ویژگی های اینان را برشمردند. پایان نامه در راستای شناخت همین فراز و فرودهای صوفیانه، در دو جستار کلّی: الف) کلّیات و بنیادهای نظری پژوهش و ب) بررسی صوفیان صادق و صوفیان کاذب در مثنوی معنوی و هفت اورنگ جامی و طیّ گفتارهایی بیست و سه گانه نگاشته و فراهم آمده است.

زنان به عنوان نیمی از افراد جامعه ، از نقش و جایگاه بالایی برخوردارند ؛ لذا توجه به زندگی و خواسته های این گروه از جامعه بسیار ضروری و لازم می نماید . این بخش از جامعه از گذشته تا امروز به علت برخی سنت ها و عادات حاکم بر جوامع و نگاه خاص آن ها ، همیشه جنس دوم تلقی شده اند . زنان همواره در دنیای مردانه زیسته اند و همیشه دنباله رو مردان بوده اند . اما این که چرا زنان این وضعیت را پذیرفته اند و همیشه تحت اختیار بوده اند ، مساله ای است که در این پایان نامه به آن پرداخته شده است . در تحلیل رمان جای خالی سلوچ از دیدگاه زنانه ، سعی شده تا مشکلات یک زن درون فرهنگ مرد سالار یک روستای کوچک ، بررسی شود . این تحلیل در سه جستار تنظیم شده است . جستار نخست به بررسی موقعیت زن در گذرگاه تاریخ و ادیان و آیین های مختلف اختصاص دارد و جستار دوم فاکتورهای موجود در رمان از دیدگاه روی کرد زنانه را مورد بحث و بررسی قرار می دهد . جستار سوم نیز به نتیجه گیری می پردازد . دولت آبادی بر آن بوده که شخصیت زن را به عنوان نیروی بسیار ارزنده در عرصه های گوناگون زندگی به تجلی درآورد.

دو اصطلاح حال و مقام، از مباحث پر مناقشه نزد صوفیان می¬باشد که جوانب آن، به درستی آشکار نیست. مولّفانِ کتب آموزشیِ صوفیّه کوشیده¬اند تا با ذکر نظریّات گوناگون درباره‏ی روشن¬نمودن مفهوم این دو اصطلاح، تعریفی دقیق از آن¬ها ارائه نمایند. اهمّیّت مسأله چنان بوده که در بسیاری از کتب آموزشی صوفیّه، فصلی به این مباحث اختصاص یافته است. در اللّمعابونصرسرّاج، تعریفی واضح از دو اصطلاح حال و مقام و مصداق‏های آن ارائه شده و همین تعریف، مبنای تعاریف بسیاری از عرفا واقع گشته است. دنیای تصوّف، در قرن سوم و چهارم دانش و معلومات خاصّی را می¬طلبید که بدون آن، سالک قادر نبود به متعالی¬ترین فروغ معنوی نایل گردد، لذا عارفان به تقسیم¬بندی و ذکرِ چگونگی مراحل سیروسلوک عرفانی پرداختند؛ امّا به دلیل این¬که هر عارفی متناسب با شیوه‏ی سلوک و تجربه‏های عرفانی خود، مراحل سیروسلوک را تبیین می‏نمود، دریافت‏های آنان از مقامات عرفانی نیز متفاوت بیان شده است. در این میان، دیدگاه عطّار و ابونصرسرّاج بیش از دیگران مقبولیّت یافته است. ابونصرسرّاج در کتاب اللّمع فی¬التّصوّف، هفت مقام را که متناسب با عرفان عابدانه هستند، به منزله‏ی مقامات اصلی برگزیده است؛ امّا مقاماتی که عطّار برای مراحل سیروسلوک در منطق‏الطّیر به آن‏ها پرداخته، متناسب با عرفان عاشقانه و حاصل ابتکار خود اوست و هیچ¬کدام در میان عرفای پیشین به منزله‏ی مقام عرفانی ذکر نشده¬اند؛ لذا نگارنده¬ی این پژوهش بر آن است تا به تطبیق این مقامات بپردازد و دیدگاه‏های آنان را مورد بررسی قرار دهد.

مصدق از جمله شاعران مشهور معاصر، در دو حوزه ی شعر نیمایی و قالب های سنتی هنرنمایی کرده و شش دفتر شعری با عناوین درفش کاویان، آبی، خاکستری، سیاه، در رهگذار باد، از جدایی ها، سال های صبوری و شیرسرخ از خود به یادگار گذاشته است. از ویژگی های تصاویر شعری مصدق، می توان سادگی، طبیعت گرایی، ایران دوستی و توصیف گرایی را نام برد. شاعر در اشعار سنتی خود اغلب تحت تاثیر شاعران کلاسیک قرار دارد و از تصاویر شاعران دیگر بهره می گیرد، اما در اشعار نیمایی دست به ابتکار و خلّاقیت می زند و تصاویر نوی می آفریند. تشبیه اصلی ترین عنصر در صورت های خیالی شعر مصدق است و بعد از آن گرایش شاعر بیشتر به سوی استعاره و نماد بوده و کمتر به استفاده از کنایه و مجاز تمایل نشان می دهد. مصدق در حوزه ی صنایع بدیعی خلاف آن چه در شاعران نیمایی می بینیم، بیشتر سعی در استفاده از آرایه های لفظی دارد و از آرایه های معنوی به سبب عدم ایجاد ابهام و پیچیدگی کمتر استفاده کرده است.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

دوبعدی بودن انسان (بعد جسمانی و بعد روحانی) آن گاه با قدرت تفکر و اندیشه همراه شد، ضرورت پیدایش علومی در ارتباط با این دو بعد را نمایان ساخت؛ علومی که به بررسی و شناخت جسم و خصوصیات آن و علومی که به شناخت روان ویژگی های آن پرداخت، هرچند شناخت جسم و خصوصیات آن کاری دشوار است، ولی به نمایان بودن و دسترس بودن جسم، یافته های این علم (کالبدشناسی)، یافته هایی کاملاً علمی و مطمئن می باشد؛ حال آن که شناخت روان، به ظاهر ساده ولی به حقیقت، پیچیده و دیریاب است و به دلیل نادیدنی بودن آن، نتل=ایجی که به بار می آورد، اختلاف های زیادی را در بین محققان روان شناس به دنبال دارد. در راستای آن چه بیان شد، روان شناسان برای شناخت بهتر و دقیق تر روان، می بایست به بررسی آثار و نشانه هایی که نمایان گر ویژگی های روان آدمیاست، بپردازند؛ از این رو ادبیات که رابطه ی مستقیمی با روان انسان دارد، بسیار مورد توجه روان شناسان قرار گرفت. در این میان اهل ادب نیز باید آگاهی فراوان از این علم (روان شناسی) داشته باشند تا بتوانند در برقراری ارتباط با مخاطب موفق تر باشند؛ بنابر این نویسنده ی این پژوهش به بررسی تاریخ بیهقی از دیدگاه علم روان شناسی پرداخته است و سعی نموده مفید بودن آثار ادبی را برای شناخت ماهیت آدمی گوشزد کند و در ادامه، راه های بررسی یک اثر ادبی را از دیدگاه روانشنای بیان کند و به کمک همین علم به علل آفرینش تاریخ بیهقی بپردازد. پس از آن ساختار شخصیت انسان را مورد بحث قرار دهد و در نهایت به بررسی واکنش های آدمی در برابر اضطراب بپردازد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

هدف اصلی در این تحقیق، تحلیل و بررسی داستان پردازی در سه کتاب زیر است: 1- کلیله و دمنه ی نصرالله منشی، تصحیح و توضــیح مجتبی مینوی تهرانی؛چــاپ یازدهم،تهـران، امیر کبیر1373. 2- داستان های بیدپای بخاری، تصحیح پرویز ناتل خانلری و محمد روشن؛چاپ اول،تهران:خوارزمی،مهر ماه1361. 3- انوار سهیلی یا کلیله و دمنه ی کاشفی، چاپ سوم،تهران، امیر کبیر1362. این تحقیق درسه فصل تدوین شده است. فصل اول به معرّفی کتاب های ذکر شده مربوط است. دراین فصل به طور اجمال به سبک نثر هریک از این ترجمه ها و مقایسه ی آن ها با یک دیگر پرداخته شده است. فصل دوم شامل کلّیّاتی راجع به فابل وحکایت های حیوانات است، به طور کلّی، دراین فصل عناصر داستانی از جمله نوع داستانی، زمان و مکان، شخصیّت پردازی، پیرنگ، مضمون، زاویه ی دید و دیگر عناصر حکایت های حیوانات بیان شده است. فصل سوم که طولانی ترین بخش این تحقیق را تشکیل می دهد، در بردارنده ی تحلیل و بررسی حکایت هایی است که دراین سه ترجمه نگارش یافته است. دراین فصل سعی شده به تفاوت این حکایت ها از لحاظ زاویه ی دید، شخصیّت پردازی، پیرنگ، مضمون، صحنه، گفت و گو و دیگر نکات داستانی، توجّه شود و نقاط ضعف و قوّت هریک تبیین گردد. درپایان، نتیجه گیری کلّی از این تحقیق نوشته شده است.

اعتراض، از جمله موضوعات برجسته ی شعر و ادب پارسی به شمار می آید. این بن مایه ی اجتماعی، خود نشانه ای است از وجود آسیب ها و کاستی های جمعی که به گونه ای نمایان، خود را در ادبیّات پارسی، نمایانده است. در فصل نخست این پژوهش، نگارنده، کوشیده است تا به شناخت زمینه ها و عواملی که موجب بروز و پیدایی شعر اعتراض ، گردیده است، بپردازد. بررسی پیشینه ی این عنصر کارای اجتماعی (اعتراض)، موضوع فصل دوم است؛ پیشینه ای که هم ناظر بر نبود اعتراض در ادبیّات کلاسیک پارسی است و هم بود متفاوت آن را نسبت به ادبیّات معاصر، فرایاد می آورد. «شعر نو، برآیند اعتراض به شعر سنّتی»، عنوان فصل سوم این پایان نامه است که در طی آن، ثابت گردیده است که شعر نو، حاصل اعتراض گسترده ادیبان و اندیشمندانی بوده است که هوشمندانه به کاستی های شعر سنّتی، پی برده اند و خواستار اصلاح ساختار و محتوای آن شده اند؛ اصلاحی که بیش از همه، وام دار حضور و ظهور نیماست. «رویارویی شاعران»، عنوان و موضوع فصل چهارم این پژوهش است که در آن از شاعران متعهّد معاصری یاد شده است که به دیگران ـ شاعران غیر متعهّد ـ پرداخته و آنان را نکوهیده اند. اعتراض های عاشقانه، اجتماعی، سیاسی و فلسفی، عنوان چهار فصل مهم و برجسته ی دیگر این پایان نامه را تشکیل می دهند؛ فصل هایی که در آن ها، شعر هشت شاعر برجسته ی معاصر (نیما یوشیج، احمد شاملو، مهدی اخوان ثالث، محمدرضا شفیعی کدکنی، خسروگلسرخی، فروغ فرّخزاد، سیمین بهبهانی، طاهره صفّارزاده) مورد بررسی و تأمّل عمیق لازم، قرار گرفته است.

زیبایی شناسی یکی از بهترین امور فطری هر فرد است که خالق هستی در وجود او قرار داده است ، لذا هر کس در هر مقطعی که باشد به این امر گرایش دارد ، هدف این تحقیق ، بررسی و تحلیل و شناسایی شیوه های آفرینش سخن ادبی در شعر یکی از برجسته ترین شاعران طنز پرداز قرن هشتم ، عبید زاکانی ، است . این شیوه ها که نویسندگان زیادی درباره ی آن قلم زده اند ، عبارتند از : موسیقی شعر ، آرایه های بدیعی (بدیع لفظی و بدیع معنوی ) ، بیان و معانی و در نهایت به طنز پرداخته شده است .

در این نوشته به تحلیل زبان داستانی در آثار صادق چوبک پرداخته شده است. زبان داستان پهنه ی وسیعی است که نویسنده خلاقیت خود را در آن به نمایش می گذارد. به طور کلی «گفتگو» و «توصیف» دو عنصر اصلی این زبان هستند که با استفاده از «واژه ها» داستان را زنده و پویا نشان می دهند: اگر زبان به دقت به کار گرفته شود، وسیله ی صعود سایر عناصر داستان به قله آفرینش یک اثر ادبی می گردد. همچنین شناخت زبان داستان خواننده را در درک بهتر زیبایی های هنری داستان و لذت بردن از آن یاری خواهد کرد. بنابراین، جهان داستان مخلوق ذهن نویسنده است که با زبان خاص خود با مخاطب ارتباط برقرار کند. صادق چوبک- چهارمین داستان نویس نسل اول نویسندگان ما- مهارت بی نظیری در کاربرد گونه های زبانی در مقایسه با نویسندگان هم نسل خودش را داراست. در داستان های چوبک هم زبان نوشتار و هم زبان گفتار به زبان زنده جاری در دهان مردم نزدیک است. قدرت چوبک در توصیف و نوشتن گفت و گوی زنده و طبیعی توده مردم است. چوبک در استفاده از مقدورات بیانی و حالت های دراماتیک زبان عامیانه (به ویژه در گفتگو نویسی و مکالمه لهجه دار) قابلیت و قریحه چشم گیری دارد. آنچه چوبک را از نویسندگان هم نسل او متمایز می سازد فراوانی اصطلاحات و واژگان وسیع و قابلیت کم نظیر زبانی داستان های اوست، کیفیتی که باعث می شود تا غنای مضمون و اصالت احساس در داستان های او نظرگیر باشد.