چکیده: جیوه به عنوان یک آلاینده جهانی شناخته شده است و به صورت گونه های مختلف در محیط های زیستی متنوع شامل اتمسفر، خاک، رسوب و آب حضور دارد. آلودگی جیوه در آب اثر منفی روی ارگانیسم های آبی و بشریت دارد. متیل جیوه سمی ترین گونه جیوه است و مهمترین شکل جیوه در ماهی و دیگر پستانداران می باشد. سمیت اعصاب آن، منجر به از دست دادن شنوایی، تباهی عقل، مشکلات گفتاری، از بین بردن بینایی و توهم می شود. در این پژوهش، رسوبات دریایی، از خلیج فارس، برای بررسی رفتار ترمودینامیکی و سینتیکی جذب یون جیوه(ii) از محلول های آبی به کار رفتند. اثر پارامترهای مختلف از جمله ph، شوری، میزان جاذب، دما، غلظت اولیه فلز، زمان تماس و محتوای کل مواد آلی روی فرآیند جذب مورد آزمایش قرار گرفت. تعادل جذب سطحی پس از 60 دقیقه به پایداری رسید. به منظور بررسی مکانیسم جذب، داده های سینتیکی با به کار بردن معادلات سینتیکی شبه درجه اول ، شبه درجه دوم و الوویچ، و مدل نفوذ درون ذره ای مدلسازی شدند. از میان مدل های سینتیکی مورد مطالعه، معادله شبه درجه دوم بهترین مدل کاربردی برای توضیح فرآیند جذب بود. داده های ایزوترمی تعادلی، با به کارگیری ایزوترم های لانگمیر، فرندلیچ، دوبینین- رادوشکویچ و تمکین آنالیز شدند. مدل لانگمیر تطابق بهتری را نسبت به دیگر مدل ها نشان داد. از ایزوترم دوبینین- رادوشکویچ، انرژی آزاد متوسط محاسبه شد. این معادله مشخص کرد که جذب یون های جیوه(ii) روی رسوبات دریایی از طریق فرآیند تعویض یونی رخ می دهد. به منظور بررسی اثر toc بر روی جذب، رسوبات دریایی با h2o2 پردازش شدند. همان مدل های ایزوترمی و سینتیکی برای این رسوبات هم مورد آزمایش قرار گرفتند. ایزوترم فرندلیچ بهترین مطابقت را با داده های تعادلی نشان داد. پارامترهای ترمودینامیکی(?g?، ?h?، و ?s?) نشان دادند که طبیعت فرآیند جذب سطحی، گرماگیر و خود به خودی است. مقادیر انرژی آزاد گیبس(?g?) در دماهای25، 35 و c?45 به ترتیب 37/3- ، 91/5- ، وkj/mol19/7- بدست آمد. یافته های این تحقیق، اهمیت عمده ای در ارزیابی سرنوشت و انتقال یون های جیوه(ii) در سیستم های رسوبات آب دریا دارد.

استرهای فتالات (pes) دسته مهمی از ترکیبات شیمیایی مختل کننده-غدد مترشحه درون-ریز می باشند. peها بیشتر به عنوان نرم کننده پلاستیک مورد استفاده قرار می گیرند. از آنجایی که این ترکیبات با مواد پلاستیکی که با آن مخلوط شده اند، پیوند کووالانسی ندارند، به آسانی در محیط زیست آزاد می شوند. در این مطالعه اثر پارامترهای زیست محیطی از قبیل زمان تماس، دما و شوری بر روی فرایند جذب سطحی شش، pe بر رسوبات شمال غربی خلیج فارس بررسی شد. همچنین، ایزوترم های جذب سطحی و پارامترهای سینتیکی نیز مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان می دهند که جذب سطحی peها بسیار سریع است و در مدت 6 ساعت به تعادل می رسد، بعد از این مدت تنها تغییرات کوچکی ملاحظه شد. در بین peهای مختلف، di-نرمال بوتیل فتالات (dop) بیشترین تمایل به جذب سطحی را بر روی رسوبات مورد مطالعه، با مقدار میانگین?g g-165/613 نشان داد. چند مدل سینتیکی مورد بررسی قرار گرفت که معلوم شد رفتار جذب سطحی peها با رسوبات دریایی در زمان های تماس متفاوت به خوبی با معادله شبه-مرتبه دوم توصیف می شود و انتشار فیلمی مرحله محدود کننده سرعت است. نتایج تعادل جذبی را می توان به خوبی توسط یک ایزوترم خطی توصیف نمود. این نشان می دهد که در فرایند جذب peها بر روی رسوبات دریایی سهم فرایند تقسیم بیشتر از پرشدن حفره است. بعد از پردازش رسوبا ت با h2o2 مقدار kd بر روی ایستگاه ها به طور متوسط 82/64% کاهش یافت، یعنی کسر کربن بی شکل قسمت عمده ی کربن آلی کل را در رسوبات تشکیل می دهد. ایزوترم های جذب peها با رسوبات پردازش شده از مدل غیر خطی پیروی می کنند. با افزایش دما، جذب سطحی peها با رسوبات دریایی کاهش یافت، این امر نشان می دهد فرایند گرمازا است. در بررسی های ترمودینامیکی نیز ?h ?<0 بود. منفی بودن مقدار ? g? برای این ترکیبات خود به خودی بودن فرایند جذب آنها را تایید می کند فرایند جذب با کاهش آنتروپی همراه بود. یافته های این تحقیق اهمیت عمده ای برای ارزیابی انتقال و سرنوشت peها در سیستم های رسوب-آب دریا دارد.

1و2-دی کلروبنزن (dcb)و نیتروبنزن (nb) از ترکیبات آروماتیک نیمه فرار و از آلاینده های محیط زیست هستند. این ترکیب به واسطه ی فعالیت صنایع نفتی و تردد نفت کش ها و کشتی ها در محیط زیست آبی از جمله خوریات ماهشهر انتشار می یابد. خور موسی در بر گیرنده ی صنایع نفتی، بنادر صادراتی و صیادی است که از منابع آلاینده این اکوسیستم هستند. در این تحقیق نمونه های آب خور به روش تریق مستقیم به دستگاه گازکروماتوگراف مجهز به دتکتور ربایش الکترونی معرفی گردید. در این روش از استاندارد داخلی استفاده شده است. منحنی استاندارد 1،2-دی کلروبنزن دارای ضریب همبستگی 0.9999 و حد تشخیص (lod= 3sb) 0.07 میکروگرم بر لیتر و حد کمی سازی(loq= 10sb) 0.23 میکروگرم بر لیتر است.و برای نیتروبنزن منحنی استاندارد دارای ضریب همبستگی9997/0و حد تشخیص (lod= 3sb) 27/0میکروگرم بر لیتر و حد کمی سازی (loq= 10sb) 88/0میکروگرم بر لیتر است. نمونه برداری طی 10 ایستگاه در 5 خور جعفری، زنگی، احمدی، سمایلی و غنام انجام شده است. غلظت 1و2-دی کلروبنزن در این ایستگاه ها بین 0 تا 146 میکروگرم بر لیتر اندازه گیری شده است. غلظت نیتروبنزن در این ایستگاه ها بین 0 تا 480 میکروگرم بر لیتر اندازه گیری شده است. نتایج بدست آمده حاکی از حصول رابطه ی معنی دار میان فاصله ی ایستگاه مورد اندازه گیری با منابع نشر کننده ی آلاینده مورد نظر است و در تعدادی از ایستگاه ها بالاتر از حد مجاز است.