نام پژوهشگر: بهروز رشیدی
پرویز حمزه, احمد بخشایشی
در تحقیق حاضر سعی شده است نقش روشنفکران در شکل گیری اندیشه سیاسی- دینی معاصر ایران مورد تحقیق وبررسی قرارگیرد با مطالعه تئوریهای که درباره اندیشه ی دینی وتوسعه سیاسی وجود دارد فرض نگارنده این است که عملکرد روشنفکران سبب تقویت اندیشه سیاسی-دینی ومولفه های آن از قبیل: مشارکت سیاسی، انتخابات، فرهنگ سیاسی، احزاب سیاسی، حاکمیت قانون، آزادی مطبوعات وپلورالیسم وتکثرگرایی شده است چرا که تقویت اندیشه سیاسی- دینی یکی از اصول توسعه سیاسی دردوران معاصر است این در حالی است که در مقطع مورد مطالعه تعامل روشنفکران با جامعه ومذهب وجود داشته است و در نتیجه توسعه سیاسی بوقوع پیوسته چرا که در توسعه خصوصا" توسعه سیاسی- فرهنگی ، روشنفکران محور هستند با مطالعه تئوریهای که درباره نقش روشنفکران دینی در جامعه وجود دارد می توان پاسخ مناسبی برای اهداف اصلی پژوهش که عبارتند از: نقش روشنفکران درشکل گیری اندیشه سیاسی- دینی در روند جامعه اسلامی ومولفه ذهنی آن ها، داشت در راستای پاسخگویی به سوال اصلی پژوهش که نقش روشنفکران از جمله حمید عنایت بر روند جامعه چه بوده است؟ فرضیه اینگونه است که عملکرد روشنفکران سبب تقویت جامعه در بعد سیاسی- دینی شده است روشنفکران معاصر ایران با تاکید برعقاید حمید عنایت بعنوان متغیر مستقل و بررسی جریان روشنفکری معاصر در ایران بعنوان متغیر وابسته مورد بررسی قرار می گیرند. این رساله با روش « توصیفی - تحلیلی » در صدد است تا نقش روشنفکران را برروند اندیشه سیاسی دینی (دینی ومذهبی وسیاسی) در شاخصهای فرهنگ سیاسی، مشارکت سیاسی، مورد ارزیابی قراردهد تا نقش نظریه پردازان دینی سیاسی از قبیل عنایت، شریعتی ومذهب شامل امام خمینی (ره )، مطهری وغیره ... و چگونگی تاثیر آنها در روند شکل گیری اندیشه سیاسی دینی در ایران م همچنین با استفاده از ابزار کتابخانه ای و بهره گرفتن از مقالات، فصلنامه ها، سایت های معتبر اینترنتی وکتب موجود از طریق فیش برداری به جمع آوری مطالب ونظریات روشنفکران پرداخته شده است . واژگان کلیدی: روشنفکر، روشنفکردینی، روشنفکر مذهبی سیاسی، اندیشه سیاسی دینی، روشنفکران معاصر ایران حمیدعنایت
محبوبه ابراهیمی بسابی حمید پیشگاه هادیان
منطقه خاورمیانه، در طول تاریخ مدرن خود، همواره شاهد تحولات و دگرگونی هایی بوده که امنیت و سیاست در سطح بین المللی را به شدت متأثر کرده است. در این میان، اشغال عراق از سوی آمریکا در سال 2003، سرنگونی صدام حسین و تغییر رژیم در این کشور را می توان مهم ترین رویدادی تلقی کرد که به شکل گیری دوره جدیدی از تعاملات میان بازیگران منطقه ای،توازن قدرت در خاورمیانه و در مجموع تصویر نوینی از منطقه شده است. فروپاشی رژیم صدام حسین نقطه عطفی در روند سیاسی شدن شیعیان و برخورداری آنها از هویت دوگانه سیاسی و مذهبی در جامعه عراق محسوب می گردد.تحولات ناشی از سقوط رژیم صدام حسین و خروج شیعیان از تنگنای ژئوپلتیک به صورت بارزی نقش ژئوپلتیک شیعیان در عراق را ارتقاء بخشیده است. اکثریت مجلس نمایندگان، پست نخست وزیری و بسیاری از پست های دولتی برخلاف دوران گذشته اکنون در اختیار شیعیان قرار دارد. شیعیان این کشور در روند دولت سازی بسیار پررنگ و حساب شده عمل کرده و با بهره گیری از رهنمودهای آیت اله سیستانی در تحولات سیاسی نقش آفرینی کردند. قدرت یابی شیعیان، در عراق جدید علاوه برآنکه چشم اندازهای جدیدی را برای احقاق حقوق بیشتر شیعیان در سایر کشورهای عربی ایجاد کرده، برای ایران نیز فرصت ساز بوده است. دستیابی شیعیان به قدرت در عراق ظرفیت های جدیدی برای تغییر ساختار قدرت و شکل گیری فرایندهای جدید امنیتی در سطح منطقه ایجاد نموده و الگوهای جدیدی برای تعامل دو کشور ایران و عراق و روابط طرفین با قدرت های فرامنطقه ای بوجود آورده است. عراق امروز با عراق سال 2003 کاملا متفاوت است. هر انتخابات یا تحول سیاسی که در این مدت صورت گرفت خود تاثیرات مثبتی به همراه داشته است. یعنی دولت و مجلس جدیدی دارد که ساخت قدرت و سیاست را بر اساس خصوصیات بومی تجربه می کند بنابراین پروسه دولت سازی در حال پیشرفت است.
محمد مهدی مزینانی احمد بخشایشی اردستانی
رسانه ، فرهنگ و افکار عمومی از لحاظ کاربردی واژه های بهم مرتبط هستند. از لحاظ مفهومی مستقل لیکن قرین یکدیگرند. رسانه دارای وجه عینی بوده و فرهنگ و افکار عمومی دارای وجه ذهنی می باشند. هر پدیده ای را که در نظر بگیریم ، در آن لایه ای از فرهنگ وجود دارد. فرهنگ قابل ارتقا است.ارتقا آن توسط رسانه می تواند انجام گیرد. رسانه، احزاب ، جامعه مدنی ، طبقه متوسط و نخبگان درهرجامعه وظیفه مهمی در رشد و تعالی آن جامعه برعهده دارند. جوامع متعدد دارای شکافهای افقی و عمودی می باشند. هر جامعه ای را می توان در قالب یک هرم به سه قسمت تقسیم نموده که آن سه قسم عبارتند از: الف) طبقه نخبه(الیت) ب) طبقه متوسط ج) توده مردم جامعه مطلوب جامعه ای است که اولاً طبقه متوسط آن از لحاظ کمی و کیفی نسبت به دو طبقه دیگر کوچک نباشد.ثانیاً افراد طبقه متوسط به توده مردم سرازیر نگردند و ثالثاً طبقه متوسط الگوی توده مردم باشند. ترجمان طبقه متوسط را می توان قرین جامعه مدنی، مطبوعات و گروههای اجتماعی سیاسی یافت. سه ایستار احساسی، ارزشی و عقلایی را میتوان در هر جامعه ای یافت. از میان این سه ایستار ، ایستار عقلایی مطلوب جامعه مدنی است. وظیفه رسانه ایجاب می نماید که ایستار عقلایی را به ایستار حاکم بر افکار عمومی تبدیل نماید.به طور کلی این افکار عمومی است که با رای خود در انتخابات، دولتی را بر سر کار می آورد یا ساقط می کند یا می تواند سرنوشت جامعه را تعیین کند. از اینجاست که در جوامع امروز تا این حد به افکار عمومی و شناخت آن اهمیت داده می شود. اهمیت این پژوهش در این نکته است که اولاً افکار عمومی را به صورت پارادایمی تعریف می کند و ثانیاً نشان می دهد که چگونه رسانه ای همچون تلویزیون و یا سایر رسانه های دیداری و شنیداری می توانند آنرا ساخته، یا به آن جهت مثبت داده و یا به کل آنرا عوض نمایند. در این رساله سعی شده که ابعاد تاثیر رسانه ها بر افکار عمومی بررسی گردد. از طرفی انواع رسانه و حوزه تاثیر هر یک را بیان نموده و این نکته تبیین گردد که رسانه ها چه نقشی را می توانند در پیشرفت طرز تلقی طبقات مختلف جامعه نسبت به مسائل اجتماعی، سیاسی،فرهنگی و اقتصادی ایفا کنند. در این پایان نامه از روشهای توصیفی – تحلیلی استفاده شده است.
مصطفی داوری دولت آبادی بهروز رشیدی
از اهداف بلند انبیا(ع) می توان برقراری قسط و عدل در جامعه و حمایت از محرومان و مبارزه با ستمگران و برقراری نظم و انضباط و حاکمیت قانون عدل و قانون خدا در جامعه و برقراری امنیت فردی و اجتماعی و برخورد با عوامل ناامنی و فتنه و فساد و ایجاد محیطی سالم و سازنده و پاک و شایسته برای رشد استعدادها و فضایل و ارتقای سطح بینش مادی و معنوی جامعه بشری و فضاسازی برای عزت و کرامت انسانها و تکامل الهی جامعه را بر شمرد. البته، محدود کردن کارایی ادیان الهی به بُعد حکومت و برقراری اهداف یادشده، بدون توجه به اهداف معنوی، همان قدر ناروا و ستم است که محدود کردن مکتب انبیا(ع) به اهداف معنوی و رهبانیت و گوشه گیری و انزوای سیاسی. هر دو دیدگاه، انحرافی و ناصحیح و نارواست. دیدگاه حق در باره مکتب انبیا(ع)جامع نگری میان حیات دنیا و سعادت آخرت و ارتباط دنیا با آخرت و دین با حکومت و برقراری عدالت آمیخته با تقوا و فضیلت و معنویت است. باید اهداف بلند حکومت علوی(ع) را نیز در همین موارد، جست. امام علی(ع) انگیزه خود را از پذیرفتن حکومت، برقراری قسط و عدل و امنیت و دفاع از مظلومان و ستمدیدگان و مقابله با ظالمان و ستمگران و تقسیم عادلانه بیت المال در میان مسلمانان و ایجاد زمینه های لازم برای رشد و پویایی و عزت و سربلندی جامعه اسلامی و ... عنوان کرده
محمدعیسی تاجدینی بهروز رشیدی
چکیده پایان نامه(شامل خلاصه، اهداف، روش های اجرا و نتایج به دست آمده): اهمیت اخلاق و سیاست و پیوند و پیوستگی این دو در اندیش? امام خمینی(ره) بسیار برجسته است.مواجه? امام با سیاست و اخلاق در راستای رسالت انبیاء و برای تربیت انسان و به منظور تقرب به ذات الهی است. در نگاه امام اخلاق بر سیاست تقدم دارد و غایت آن محسوب می شود و سیاست فی نفسه از آن جهت که زمینه را برای تهذیب و تزکیه و پرورش انسان مهیا می کند مورد توجه قرار می گیرد. بنابراین رابط? اخلاق و سیاست در نگاه امام یک رابط? متقابل و با محوریت اخلاق است. از یک جهت سیاست زمینه را برای پرورش اخلاقی و اجرای مکارم اخلاقی فراهم می کند و از سوی دیگر اخلاق معیارهایی برای رفتار سیاسی پیش می نهد که با توجه به آن معیارها، رفتارهای سیاسی درست و نادرست از هم تشخیص داده می شوند. با عنایت به اینکه این پژوهش در پی بررسی اندیشه های امام در خصوص پیوند دو مولفه "اخلاق" و "سیاست" است. می توان گفت هدف از سیاست و اخلاق دردیدگاه اسلامی و به تبع آن ازمنظرامام خمینی(ره) سعادت بشری است و این سعادت بدون درک مناسبی از انسان و سعادت اش میسر نیست. سعادت انسانی در اندیش? امام عبارت است از قرب الهی و راه این سعادت از طریق اخلاق یعنی تزکی? نفسانی بشر می گذرد. در اندیش? امام روش و طریق? نائل شدن به مقام سعادت با تمسک به دین مبین اسلام و دست آویختن به ریسمان دو ثقل گران سنگ یعنی قرآن کریم و عترت پیامبراسلام عملی است . مفهوم ولایت در اندیش? سیاسی امام، مفهومی کلیدی و بیانگر نیابت سیاسی– اخلاقی عترت رسول الله و امام معصوم است. درمنظر امام خمینی ولی فقیه مظهر"خلیفه الهی" درعصرغیبت و حاکم و مجری احکام الهی در جامعه است و این مفهوم پیوند جداناشدنی با حوز? اخلاق دارد؛ چرا که ولی امر از یک سو مذهب به ملکات وصفات اخلاقی و از سوی دیگر مسلح به توانمندی در بینش و مدیریت سیاسی – دینی است و قبل از همه عدالت را در نفس خود محقق ساخته است.براساس این بینش ولایت فقیه دراندیشه سیاسی امام خمینی مظهر تحقق پیوند ناگسستنی اخلاق و سیاست است.
اباصلت کبیری احمد بخشایش اردستانی
در این پژوهش سعی شده است ابتدا به شرح بحران سوریه (2012-2011میلادی) پرداخته سپس موارد تعامل و تقابل ایران و ترکیه، متاثر از این بحران، بیان گردد. سئوال اصلی این نوشتار، چیستی تعامل و تقابل ایران و ترکیه در بحران سوریه است. با برشمردن موارد تعامل و تقابل و توضیحات مربوطه، مشخص می گردد، دیدگاه های متفاوت دو کشور ایران و ترکیه در خصوص بحران سوریه، رفتارهای متفاوتی را از آنها، رقم زده است. تهران و آنکارا در مورد بحران سوریه نظرات و اهداف متفاوتی دارند. ترکیه به دنبال همکاری با جبهه غربی ضد سوری (مشخصاً آمریکا و عربستان) برای حمایت از مخالفین نظام سوریه است در حالیکه ایران سرنگونی بشار اسد را خواستهی غرب و اسرائیل می داند و معتقد است که به دلیل حمایت سوریه از جریان مقاومت در برابر اسرائیل، باید از برنامه آمریکا و عربستان در خاومیانه و بویژه در مورد سوریه مخالفت کرد. ترکیه در زمان بحران، به پایگاهی برای تشکیل، تجهیز و حمایت مخالفان بشار اسد تبدیل شد. سرنوشت سوریه می تواند در روابط دو کشور تاثیر به سزایی داشته باشد. به هر حال هرگونه دخالت خارجی در سوریه می تواند به ضرر دو کشور ترکیه و ایران و حتی دیگر کشورهای عرب منطقه باشد و لذا کشورهای منطقه و در راس آنها ایران و ترکیه باید برای حل معضل داخلی سوریه، تعامل داشته باشند؛ به گونه ای که ضمن تحقق خواسته های مردم و اجرای اصول دموکراتیک و آزادیخواهی، جبهه مقاومت در برابر باج خواهی رژیم صهیونیستی آسیب نبیند. در این پژوهش سعی شده است ضمن بررسی بحران سوریه، امور تاثیرگذار بر آن و سیاست ترکیه در بحران سوریه، موارد تعامل و تقابل ایران و ترکیه در این بحران تشریح گردد. در پایان به نتیجه گیری و ارائه راهکار، پرداخته شده است.
علی خسروی حبیب الله ابوالحسن شیرازی
چکیده ریشه ی تشکیل حزب بعث در جهان عرب به شخصی به نام میشل عفلق بر می گردد. سوری الاصلی که در قاهره درس خواند و تلاش داشت تا سوسیالسم را با ناسیونالیسم عرب گره زده و جهان عرب را احیاء کند. این حزب دو کانون مهم در جهان عرب بویژه در دو کشور سوریه و عراق پیدا کرد. در عراق حزب بعث توانست با کودتاهای فراوان توسط اعضای این حزب و در رأس آنها صدام حسین قدرت را در عراق قبضه کند. در سوریه نیز حافظ اسد با طی مراحل قدرت تلاش کرد تا حزب بعث را حاکم کند. بعد از مرگ حافظ اسد، جانشین وی بشار اسد با درک ضرورت های جامعه ی سوریه تلاش کرد تا با اصلاحاتی در حزب و آرمان های آن زمینه را برای فعالیت مسالمت آمیز و قانونی گروه های مختلف آماده سازد. وی زندانیان سیاسی را آزاد کرد، فعالیت دیگر احزاب و گروه های سیاسی را بلامانع دید و تلاش داشت با ایجاد اصلاحاتی زمینه را برای رقابت بدون خشونت گروه ها در سوریه مهیا سازد. این اقدمات رئیس جمهور جوان سوریه بازتاب های جهانی داشت تا جایی که سال 2000 یعنی سال نخست ریاست جمهوری بشار اسد به خاطر این اصلاحات به بهار دمشق معروف شد.با سقوط حکومت بعث در بهار سال 1382 و ایجاد تغییرات بنیادین در ساختارهای کشور عراق و نقش مسلطی که شیعیان در ساختار سیاسی آن حاصل کردند، پس از چند دهه حاکمیت اقلیت سنی ، شیعیان فرصت مطالبه حقوق و جایگاه خود را در عرصه سیاسی پیدا کرده اند. با وقوع تحولات اخیر در سوریه حزب بعث در این کشور جایگاهش را متزلزل دیده و با تغییرات گسترده در کادر رهبری خود در صدد حفظ قدرت است. سوال اصلی که محقق به دنبال پاسخگویی به آن است به این شرح می باشد که تحولات خاورمیانه چه تاثیری بر وضعیت حزب بعث در دو کشور عراق و سوریه برجای گذاشته است؟تحولات خاورمیانه که بعد از واقعه یازده سپتامبر و حمله آمریکا به عراق شکل دیگری به خود گرفت. با حضور نیروهای آمریکایی و سقوط صدام حزب بعث به حاشیه رفت.اما در تحولات کشور سوریه بشار اسد با اصلاحاتی چند توانست قدرت را در حزب بعث نگه دارد. کلید واژه: احزاب، تحولات خاورمیانه، حزب بعث، سوریه، عراق
حجت یوسفی عباسعلی رهبر
اندیشمندان جهان در مورد ماهیت تمدن غرب دیدگاه¬های مختلفی را بیان کرده اند. نوع نگاه به ماهیت غرب در نحوه تعامل ما با آن تاثیرگذار خواهد بود. با توجه تاثیر گسترده انقلاب اسلامی در جهان و ماهیت متفاوت آن با تمدن غربی آشنایی با اندیشه رهبران این انقلاب به ویژه بررسی نوع نگاه آنان در مورد غرب از اهمیت ویژه¬ای برخوردار است. لذا با توجه به این نکته در این پژوهش در به بررسی ماهیت غرب از دیدگا حضرت آیت الله خامنه ای می¬پردازیم. سه تفکر تعامل همه جانبه ، تعارض همه جانبه و تعامل و تعارض به جای خود در مواجه با غرب وجود دارد، آیت الله خامنه ای با نظریه ای موافقند که تعامل با دنیا یک ضرورت منطقی در جهان امروز است که از آن نمی توان غافل شد اما به شرطی که اولا از آرمان های خود کوتاه نیاییم، ثانیا تعامل با دنیا بر مبنای کسب منافع ملی باشد، و ثالثا تعامل با دنیا می بایست یک فرآیند دوطرفه باشد و اینگونه نباشد که صرفا تجویزهای از سوی طرف غربی برای کشور صادر شود و آنان هیچگونه اقدام عملی انجام ندهند.
جواد ساغری رضا جلالی
واکاوی اندیشه سیاسی معلم ثانی – فارابی- از جهات گوناگونی اهمیت داشته و مورد بررسی قرار گرفته است. در این راستا، بررسی مسئله امت و امامت و جایگاه و نقش هریک از این دو عنصر در نظام سیاسی فارابی از اهمیت بسیار برخوردار می باشد. به گونه ای که بدون شناخت این دو، نمی توان ابعاد گسترده ی نظام سیاسی مد نظر فارابی را تشریح کرد. با توجه به این اهمیت، پژوهش حاضرتلاش دارد تا با نگاهی تفسیری و تحلیلی به اندیشه سیاسی فارابی در حوزه نظام سیاسی و دولت، به این پرسش اساس پاسخ دهد که امت و امامت چه جایگاهی در تفکر سیاسی معلم ثانی داشته اند؟ در پاسخ با عنایت به ابعاد مختلف اندیشه سیاسی فارابی توضیح داده خواهد شد که امت و امامت دو رکن کلیدی و اساسی نظام سیاسی و دولت مد نظر فارابی بوده و معلم ثانی با نگاهی بلند و عالمانه و با توجه به مسایل پیش روی جامعه اسلامی به تبیین حقوق و مسئولیت های آنها پرداخته است. همچنین در راستای تبیین هر چه بیشتر اهمیت مسئله امت و امامت در اندیشه سیاسی فارابی، پژوهش حاضر با بهره گیری از ابعاد مختلف نظام سیاسی و دولت مد نظر معلم ثانی، بر این باور است که - به رغم برخی نگاه ها مبنی بر کم توجهی فارابی به جایگاه مردم و شهروندان به عنوان امت در دولت و نظام سیاسی - وی در اثنای مباحث خود توجه جدی به این موضوع معطوف داشته است.
مسعود پورعلی امیر ساجدی
ایران هراسی پروژه ای است که به دنبال مطرح کردن جمهوری اسلامی ایران به عنوان تهدیدی بزرگ در منطقه و همچنین تهدیدی برای صلح و امنیت جهانی می باشد. این پروژه توسط آمریکا، رژیم اشغالگر قدس و برخی کشور های غربی نظیر انگلستان پس از پیروزی انقلاب اسلامی شکل گرفته و تا کنون نیز ادامه یافته است. این کشورها از راه اندازی این پروژه اهداف مختلفی از جمله: الف) جلوگیری از نفوذ سیاسی ایران در کشورهای منطقه ب) جلوگیری از افزایش قدرت ایران در عرصه های مختلف از جمله توان نظامی را دنبال می کنند. کشورهای یاد شده با توجه به اعلام مواضع سیاست خارجی کشورمان در خصوص حمایت از مظلومان و مسلمانان جهان در برابر قدرت های استکباری به خصوص حمایت از مردم مظلوم فلسطین، منافع خود را در خطر دیده و در نتیجه ایران را به عنوان تهدیدی در برابر منافع خود می بینند. از این رو با استفاده از ابزارهای مختلف سعی در شناساندن کشورمان در بین دیگر کشورهای جهان ، به خصوص کشورهای حاشیه خلیج فارس به عنوان عامل تهدید نمودند. در این تحقیق تلاش براین است که ابزارهای مورد استفاده این کشورها در ارتباط با شناساندن کشورمان به عنوان تهدیدی منطقه ای و جهانی و شناسایی راهکارهایی در خصوص مقابله با این پروژه ارائه گردد.
قاسم سیدآقائی احمدی بهروز رشیدی
نگاه به مفهوم و معنای قدرت از گذشته تا کنون و با پیشرفت علوم و تفکیک علوم انسانی از هم، باعث ارائه تعریفی فراتر از تعریف لغوی و فراوانی تعاریف شده است. نقش کلیدی مفهوم قدرت در علم سیاست متفکران سیاسی را برآن داشت تا نسبت به، روز رسانی تعریف و تطبیق آن با زمان و کشف لایه های پنهان آن اقدام فراوانی انجام دهند. دیدن قدرت به صورت خرد و شبکه ای و حضورش در همه لایه ها و سطوح زندگی اعم از سیاست؛ اقتصاد، اجتماع و علم و فرهنگ و ... حتی بدون اجبار و زور از مشخصه های تعریفی نو از آن است. سیره نظری و عملی ائمه معصومین (ع) به خصوص امام جعفر صادق (ع) به عنوان رئیس مکتب جعفری و ایجاد شبکه ای کرسی تدریس و نشر دانش و فرستادن شاگردانش به دیگر نقاط از مواردی است که در چارچوب تعریف شده قدرت مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. کشف رابطه بین اندیشه شیعه و قدرت ازاهداف این تحقیق است . پاسخ به سئوالاتی همچون نگرش امام صادق (ع) به قدرت ، تاثیر عنصر زمان و مکان بر اندیشه و رفتار امام(ع) و در نهایت شیوه امام(ع)، ما را در رسیدن به هدف تحقیق رهنمون خواهد کرد. در نهایت فرضیه تربیت نیروی انسانی، ایجاد کرسی های فقهی و علمی و نهادینه کردن علوم عقلی و نقلی به عنوان مولفه های قدرت، و جایگزین کردن جهاد علمی به جای قیام مسلحانه مورد بررسی قرار می گیرد. با نگاهی به سیره نظری و عملی امام در می یابیم امام هم به قدرت سخت و هم به قدرت نرم اعتقاد داشت و اما با توجه به شرایط زمانی و مکانی شیوه نرم را ترجیح می دادند و تربیت نیروی انسانی، ایجاد کرسی های فقهی و علمی و نهادینه کردن علوم عقلی و نقلی را به عنوان مولفه های قدرت، مورد توجه قرار دادند.
حسین میرزائی بهروز رشیدی
از سال ها پیش تا کنون همواره این نکته مورد اشاره تحلیلگران اوضاع خاورمیانه بوده که ماهیت روابط ایران و عربستان سعودی به عنوان دو قدرت رقیب و تاثیر گذار،یکی ازمهمترین عناصرتعیین کننده ساختار سیاسی و امنیتی این منطقه به شمار می رود. وقوع انقلاب اسلامی و ظهور ایران به عنوان یک قدرت ایدئولوژیک شیعه، باعث تشدید رقابت و اختلاف بین دو کشور گردید.بطور طبیعی ظهور یک قدرت منطقه ای تغییراتی را در سطح منطقه و جهان به دنبال خواهد داشت و عربستان نیز به عنوان قدرت مندترین کشور عربی برای جلوگیری از نقش آفرینی ایران در منطقه با همکاری قدرت های فرامنطقه ای تمام تلاش خود را بکار بست تا مانع گسترش قدرت ایران و تضعیف موقعیت خود شود.با این حال ایران علی رغم چالش های متعدد داخلی ومنطقه ای بطور موفقیت آمیزی توانسته جایگاه خود راارتقا بخشد و ازنظر مجموع مولفه های قدرت در موقعیت برتری نسبت عربستان در منطقه قرار گیرد.در همین راستا تحولاتی که در سالهای 2001 تا 2011 در خاورمیانه به وقوع پیوسته از جمله سرنگونی طالبان در افغانستان و صدام در عراق ، جنگ های اسرائیل با حماس و حزب اله ،تحولات ناشی از بیداری اسلامی و اعتراضات در بحرین و دست یابی ایران به دانش هسته ای ، ایران را از موقعیت ممتازی نسبت به عربستان در منطقه قرار داده و این کشور در بیشتر کانون های رقابتی با ایران جایگاه خود را از دست رفته می بیند . در این پژوهش تلاش بر این است که اقدامات و استراتژی هایی که عربستان به کار گرفته تا مانع قدرت یابی بیشتر ایران بشود مورد مطالعه و بررسی قرار بگیرد . نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که عربستان گرچه توانسته با اقداماتی که انجام داده در برخی از زمینه ها روند رو به رشد حضور و نفوذ ایران را کاهش دهد یا در برابر آن مانع ایجاد کند ولی پیش بینی می شود با آرام شدن وضعیت در منطقه و تثبیت قدرت شیعیان و بهبود وضعیت اقتصادی در ایران ، و مشکلات داخلی در عربستان شاهد تضعیف موقعیت این کشور و گسترش بیشتر نفوذ ایران به عنوان یک قدرت تاثیر گذار منطقه ای در خاورمیانه باشیم .