چکیده : رابطه بین استرس با ولع مصرف در وابستگان به مواد ساکنین شهر رشت هدف : نظر به اهمیت نقش عوامل استرس زا و محرک و بعضی از عوامل جمعیت شناختی در جریان و شدت ولع مصرف ، و به دنبال آن موفقیت های درمانی این پژوهش با هدف بررسی ارتباط بین این عوامل با تجربه ولع مصرف در وابستگان به مواد در شش گروه ( کشیدن تریاک ، استنشاق هروئین ، کشیدن هروئین ، تزریق هروئین ، کشیدن مت آمفتامین ، کشیدن کراک ) انجام شده است . روش : در این پژوهش توصیفی ـ مقطعی 195 نفر آزمودنی مرد معتاد در شش گروه ( کشیدن تریاک ، استنشاق هروئین ، کشیدن هروئین ، نزریق هروئین ، کشیدن مت آمفتامین ، کشیدن کراک ) که طی 10 ماه در سال های 1389 تا 1390 به مراکز ترک اعتیاد شهرستان رشت مراجعه نموده بودند به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و در این بررسی شرکت کردند . ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه سنجش فشار روانی مارکهام و پرسشنامه ولع مصرف لحظه ای فرانکن و از آزمون کامپیوتری شاخص های تصویری برای سنجش شدت ولع مصرف بهره گرفته شد . یافته ها : نتایج نشان داد که بین استرس با ولع مصرف القائی ) و ولع مصرف لحظه ای ، و بین تحصیلات و هزینه ماهیانه مصرف مواد با ولع مصرف القائی و بین تحصیلات با و لع مصرف لحظه ای رابطه آماری مثبت و معنی داری دیده شده است . همچنین معلوم شد که بین مصرف کنندگان مختلف در میزان استرس و ولع مصرف القائی و ولع مصرف لحظه ای تفاوت معناداری وجود دارد . میانگین نمرات استرس ، ولع مصرف القائی و ولع مصرف لحظه ای در گروه آزمودنی های مصرف کننده مت آمفتامین به میزان معناداری بالاتر از بقیه گروه های مصرف کننده بوده است . داده ها به کمک روش آمار توصیفی ، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل واریانس تحلیل شدند . نتیجه گیری : با توجه به یافته های پژوهش ، استرس می تواند عامل پیش بینی کننده مهمی برای میزان ولع مصرف در وابستگان به مواد باشد ، لذا توجه به این جنبه ها می تواند به انتخاب درمان مناسب روان شناختی جهت کنترل ولع مصرف که مهمترین پیش آیند بازگشت به مصرف مواد است منجر شود .

از جمله تکنیک های شناخت عملکرد مغز می توان به تکنیک تحریک الکتریکی و مغناطیسی مغز اشاره نمود که در این پژوهش از تحریک الکتریکی مستقیم قشر مغز (tdcs) جهت بررسی ادراک زمان استفاده شده است. مطالعات متعدد تصویربرداری مغزی و مطالعات آسیبی نقشی را برای قشر آهیانه ای در تکالیف زمانی مختلف پیشنهاد کرده اند. همچنین مطالعات متعددی نیز نقش قشر آهیانه ای را در توجه مستمر، که نقش تعیین کننده ای در پردازش های زمانی دارد، عنوان نموده اند. هدف این پژوهش تغییر در توانایی ادراک زمان، توسط اعمال تحریک الکتریکی مستقیم فراجمجمه ای بر قشر آهیانه ای در آزمودنی های های سالم بوده است. در این مطالعه طی سه آزمایش مختلف، توانایی ادراک زمان 25 آزمودنی سالم را در سه موقعیت آند، کاتد و ساختگی توسط تکلیف تمایز فواصل زمانی از نوع شنیداری مورد بررسی قرار داده ایم. نتایج به دست آمده در این مطالعه نشان می دهد که اعمال تحریک آند tdcs بر قشر آهیانه ای سمت راست در مقایسه با تحریک ساختگی، زمان پاسخگویی آزمودنی ها را به صورت حاشیه ای کاهش می دهد. این در حالی است که اعمال تحریک کاتد tdcs اثر معناداری را نشان نداده است.

الگوی فرایند دوگانه وابستگی به مواد پیشنهاد می دهد که وابستگی به مواد شامل یک ناهماهنگی بین فرایند فکری و تکانه ای است. بدین معنی که رویکرد گرایش به مواد ممکن است رفتار را تحت تاثیر قرار دهد مگر اینکه این تاثیرات توسط فرایندهای حافظه کاری تعدیل شوند. نقش حافظه کاری و عملکردهای اجرایی در وابستگی به مواد بسیار مهم است زیرا افراد وابسته به مواد سیستم پاسخدهی همراه با ولع در آن ها قوی می شود درحالی که توانایی برای تنظیم این پاسخ ها ضعیف می شود. بنابراین فنون سنجش فرآیندهای شناختی ضمنی نظیر سوگیری حافظه کاری و سوگیری توجه نسبت به محرک مرتبط با مواد بسیار مهم است. از طرف دیگر امروزه با تغییر الگوی مصرف به سمت محرک ها و مواد صنعتی مانند مت آمفتامین روبرو هستیم که از مرز جغرافیایی مشخصی وارد کشورها نمی شود و لابراتورهای کوچک و ناامن خانگی به محل های ساخت و تولید این مواد تبدیل گشته اند. هدف مطالعه حاضر بررسی سوگیری حافظه کاری در افراد وابسته به مت آمفتامین با استفاده از تکلیف اصلاح شده استرنبرگ و مقایسه آن با آزمودنی های گروه کنترل است. تاثیر سوگیری حافظه کاری در این مطالعه به طور خاص به عنوان تعامل بین محرک هیجانی، توجه و حافظه کاری گزارش شده است. بدین منظور 32 نفر بیماران وابسته به مت آمفتامین که در دوره پرهیز بودند و 32 فرد غیر بیمار که از لحاظ ویژگی های جمعیت شناختی با گروه بیمار همتا شده بودند به عنوان گروه کنترل مورد بررسی قرار گرفتند. از تکلیف اصلاح شده استرنبرگ برای سنجش سوگیری حافظه کاری آن ها استفاده شد. اولین مرحله این تکلیف با فهرست حافظه ای که به صورت 3 موردی و 5 موردی و 7 موردی بود شروع شد که این کلمات هم مرتبط با مواد و هم کلمات خنثی بودند که آزمودنی ها باید آن ها را رمزگردانی می کردند. در مرحله بعدی شرکت کنندگان تکلیفی شبیه استروپ رنگ را اجرا کردند که این مرحله نقش تداخلی را بازی می کرد و در مرحله آخر بین جفت کلمات ارائه شده باید کلمه ای که در مرحله اول حفظ کرده بودند را بازشناسی می کردند. نتایج حاصل از تحلیل های آماری نشان داد زمانی که بار حافظه کاری در کمترین حد خود بود (3موردی)، افراد وابسته به مت آمفتامین که در دوره پرهیز بودند در مقایسه با افراد گروه کنترل سوگیری حافظه کاری نسبت به محرک های مرتبط به مواد نشان می دادند. یافته های پژوهش حاضر در زمینه الگوی فرایند دوگانه مورد بحث قرار گرفته اند.

چکیده از سال2000 به بعد خیلی ها با خطر چاقی مواجه هستند و افزایش سریع تعداد بزرگسالان و به ویژه کودکان دارای اضافه وزن بی سابقه است و این مسئله هزینه های زیادی را به وجود آورده است. درمان های بسیاری برای چاقی وجود دارد، اما تشخیص درست اینکه یک فرد مناسب یک درمان است یا خیر یافت نشد. هیچ پژوهشی را پیدا نکردم که نشان دهد که چه افرادی می توانند از یک درمان استفاده کنند و یک درمان برای چه افرادی موثر است و روی چه افرادی موثر نیست، زیرا افراد ارزیابی نمی شوند و هر فردی که برای کاهش وزن مراجعه می کند، وارد درمان می شود. بدونه توجه به این نکته که آیا فرد مناسب چنین درمانی می باشد یا خیر. ضرورت مطالعه در زمینه ی اثر بخشی درمان شناختی-رفتاری و تشخیص درست افراد در شرکت در این نوع درمان به شدت احساس گردید. پژوهش حاضر نیز با هدف تعیین زیرساخت های شناختی پاسخگویی به درمان cbt با استفاده از بسته ارزیابی گزارش های شخصی برای کاهش وزن و معرفی آن می باشد. روش پژوهش: مطالعه در این پژوهش از نوع شبه آزمایشگاهی می باشد. آزمودنی های پژوهش زنان چاق و دارای اضافه وزن بودند که برای کاهش وزن به کلینیک لاغری پژوهشکده علوم شناختی مراجعه نموده بودند، تعداد آزمودنی ها در شروع ارزیابی 27 آزمودنی زن بود. گزینش آزمودنی ها شامل داشتن سن 18 تا 60 سال، بی ام آی بالای 25 تا 40، داشتن تحصیلات در حد خواندن و نوشتن (سیکل) و نداشتن بیماری خاص؛ از آزمودنی ها اول رضایت نامه گرفته شد و بعد از اینکه افراد توسط پزشک مشاوره شدند، مورد ارزیابی قرار گرفتند. بسته ی ارزیابی شامل (مقیاس اختلالات تغذیه اهواز، پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان، پرسشنامۀ باور اختلال خوردن، مقیاس سیستم های بازداری/ فعال سازی رفتاری) و نیز اندازه گیری قد و وزن افراد با ترازو و متر ثابت و اندازه گیری چربی زیر پوست افراد با استفاده از دستگاه کالیپر انجام شد. مرحله ی دوم اجرای مداخله درمان شناختی-رفتاری در 24 جلسه ی دو ساعته، که جلسات هر هفته به مدت شش ماه به طور گروهی اجرا شد. مرحله ی سوم بعد از اتمام درمان بسته ی ارزیابی دوباره به افراد داده شد، تا افراد با قبل از درمان خود مقایسه شوند، و تغییرات را بر اثر درمان بسنجیم. در پیگیری یک ماه، بعد از درمان بسته ی ارزیابی برای آخرین بار به افراد داده شد تا مشخص شود تاثیر درمان باقی مانده است یا خیر. با استفاده از نرم افزار spss نخست تحلیل توصیفی شاخص های مرکزی و پراکندگی متغیرهای طرح انجام شد. سپس تغییرات وزن شرکت کنندگان در مداخله و تغییرات نمره در پرسشنامه ها را در دو نوبت، قبل از درمان و بعد از درمان با آزمون آماری مناسب مقایسه شد (با استفاده از تی مستقل). سپس نرمال بودن داده ها را به دست آوردیم. با استفاده از آزمون اندازه گیری مکرر همبستگی بین تغییرات نمرات مقیاس های مورد استفاده و میزان کاهش وزن در اثر مداخله با cbt بررسی شد. یافته ها: در این پژوهش به علت کم بودن تعداد آزمودنی ها نتایج معنا دار نبود، ولی کاهش میانگین ها نشان داد که اگر تعداد آزمودنی ها افزایش یابد، نتایج معنی دار می شود. در این پژوهش نشان داده شد افرادی که به بسته ی ارزیابی پاسخ می دهند و نمرات مقیاس های پرسشنامه باور اختلال خوردن، پرسشنامه تنظیم هیجان شناختی، پرسشنامه سیستم های بازداری/ فعال سازی رفتاری و پرسشنامه اختلالات تغذیه اهواز به ترتیب بین 2410-270، 129-79، 49-14 و 20-6 باشد 9/60 درصد احتمال دارد که درمان را به پایان برسانند. کلید واژه ها: بسته ارزیابی زیرساختهای شناختی، درمان شناختی رفتاری، کاهش وزن

هدف: آموزش اصلاح سوگیری توجه یکی از روش های شناختی، جهت درمان سوگیری توجه در بسیاری از بیماری ها به حساب می آید. مصرف کنندگان مت-آمفتامین متناسب با مدت و میزان مصرف مواد، نقص عملکرد شناختی به ویژه در توجه انتخابی دارند. به طوریکه به نشانه های مرتبط با مواد، سوگیری توجه نشان می دهند. به نظر می رسد که میان ولع مصرف و سوگیری توجه رابطه وجود دارد. بنابراین آموزش اصلاح سوگیری توجه انتخابی می تواند موجب اجتناب بیماران، از نشانه های مواد شود که پیامد آن، کاهش ولع مصرف در فرد مصرف کننده خواهد بود. روش مطالعه: در این پژوهش، از آموزش اصلاح سوگیری توجه انتخابی جهت کاهش ولع مصرف بر روی 50 بیمار پرهیزمدار مصرف کننده مت-آمفتامین استفاده شده است. آزمودنی ها به دو گروه (کنترل- آزمایش) تقسیم شدند. کلیه آزمودنی ها، پرسشنامه ddq را تکمیل کرده و در معرض تکلیف نقطه یابی قرار گرفتند. در حالیکه گروه آزمایش، مداخله شناختی را نیز دریافت کردند. برای تحلیل نتایج از آماره های تحلیل کواریانس و آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر استفاده شده است. یافته ها: نتایج نشان داد که میان ولع مصرف و سوگیری توجه رابطه معناداری (r=0.41, sig= 0.003)وجود دارد. هم چنین ولع مصرف (p<0.05, sig= 0.02) و سوگیری توجه انتخابی (p<0.05, sig= 0.006) در بازه زمانی پس آزمون در مقایسه با پیش آزمون، به صورت معناداری کاهش یافت. نتیجه گیری: آموزش اصلاح سوگیری توجه و بازی کاغذ-قلمی به عنوان راهکار شناختی می تواند موجب کاهش سوگیری توجه انتخابی به نشانه های مواد و همچنین موجب کاهش ولع مصرف شود.

فرآیند تصمیم گیری یا برگزیدن یک گزینه از میان چند گزینه، یکی از عالی ترین پردازش های شناختی به شمارمی رود. گونه ویژه ای از این فرآیند که به عنوان تصمیم گیری مخاطره آمیز risky decision making)) شناخته می شود ، در شرایطی پردازش می شود که شخص با گزینه هایی روبه رو می گردد که انتخاب آنها باری از سود یا زیان در حال یا آینده به دنبال دارد و درعین حال میزان این سود و یا زیان با درجاتی از احتمال همراه است. تصمیم گیری مخاطره آمیز (rdm) اهمیت بالایی در زندگی فردی و اجتماعی افراد دارد و اختلال در این نوع تصمیم گیری هسته اصلی پدیده تکانشگری و رفتارهای تکانشی را تشکیل می دهد . یکی از مفاهیم مطرح شده در مطالعات تصمیم گیری، فرایند کاهش ارزش تعویقی (delay discounting) می باشد. در فرایند rdm، در تحلیل بار پاداشی و تنبیهی گزینه ها، پاداش ها و یا تنبیه هایی که با وقفه زمانی (delay) همراه می باشند،کم ارزش تر تحلیل می گردند. پژوهش ها نشان می دهد فرایند rdm لزوماً در قالب یک فرایند آگاهانه و منطقی (logical) بر اساس تحلیل ریاضی گزینه ها صورت نمی پذیرد؛ بلکه در بسیاری از موارد داستان ها، تمثیلات و ضرب المثل های آموخته شده توسط فرد در جایگاه طرحواره ها یا چارچوب های شناختی، موجب جهت دهی (bias) به تصمیم گیری می گردند. بر این اساس ما بر آن شدیم اثر آماده سازی شناختی به وسیله ضرب المثل های فارسی را بر کاهش ارزش تعویقی مورد مطالعه قرار دهیم. در مطالعه ی ما، سه گروه دانش آموز دبیرستانی مورد سنجش واقع شدند. هر گروه شامل 40 نفر(20 نفر مونث و 20 نفر مذکر) است که توسط لیستی از ضرب المثل ها آماده سازی (prime) شدند. آماده سازی بدین صورت بود که ضرب المثل برای فرد نمایش داده می شد و از او خواسته می شد میزان آشنایی و موافقت خود با ضرب المثل را در مقیاس 5 نقطه ای لیکرت (شامل: اصلا، کمی، متوسط، زیاد و خیلی زیاد)؛ مشخص کند. ازسه گروه ضرب المثل استفاده شد.گروه اول شامل ضرب المثل هایی است که افراد را دعوت به صبر و آینده نگری می کند ( به عنوان مثال: یک سال بخور نون و تره، صد سال بخور گوشت بره). گروه دوم شامل ضرب المثل هایی است که افراد را به تصمیم گیری سریع و دم را غنیمت شمردن سوق می دهد (مثال: سودای نقد بوی مشک می دهد) و گروه سوم شامل ضرب المثلهایی است که مفاهیم زمان و تصمیم گیری در آنها مطرح نشده است (دل به دل راه داره). برای جلوگیری از ارتباط بر قرار کردن بین مرحله ی آماده سازی و آزمون کاهش ارزش تعویقی توسط آزمودنی ها ، از آنها ابتدا آزمون برو/بایست گرفته می شود و سپس طی چند پرسش متوالی دو گزینه ای ddp سنجیده می شود. نهایتا یک لیست ضرب المثل شامل ترکیبی از سه لیست ابتدایی برای آزمودنی ها نمایش داده می شود که باید موارد یکسان با ضرب المثل های مشاهده شده را تشخیص دهند. نتیجه: مطالعه نشان می دهد گروهی که با ضرب المثل های مشوق صبر، آماده سازی شده اند؛ پس از کنترل اثر متغیر موافقت با ضرب المثل ها، نسبت به دو گروه دیگر، عملکرد بهتری در آزمون کاهش ارزش تعویقی داشته اند و نیز گروهی که با ضرب المثل های حال محور آماده سازی شده اند؛ عملکرد ضعیف تری نسبت به دو گروه دیگر در آزمون داشته اند.

چاقی یکی از مهم ترین معضلات، سلامتی است، امروزه تقریباً یک سوم افراد جهان از چاقی و اضافه وزن رنج می برند. چاقی با مشکلات پزشکی شدید و مشکلات عاطفی زیادی همراه است. در کل سه رویکرد عمده ی مبتنی بر شواهد برای درمان چاقی وجود دارد: درمان جراحی، دارو درمانی و رفتاردرمانی اما با توجه به عوارض ناشی از سه درمان ذکر شده دانشمندان درمان شناختی رفتاری را هم، برای درمان چاقی مطرح کردند. هدف اصلی پژوهش تعیین اثربخشی مداخلات شناختی-رفتاری (آی پام) در کاهش وزن افراد با شاخص توده بدنی 30 و بالاتر است.