تحقیق حاضر بررسی مباحث سبک شناسی غزل معاصر فارسی با تمرکز بر روی غزل های هوشنگ ابتهاج، حسین منزوی، قیصر امین پور، محمد رضاشفیعی کدکنی و محمد علی بهمنی است. هر کدام از این شاعران در کنار طبع آزمایی در سرودن اشعار نیمایی به غزل تمایل و رغبتی وافر داشته اند. غزل با اینکه به عنوان قالب شعر کلاسیک مطرح شده بود و در سبک هندی به صورتی دیگر درآمد و در دوره بازگشت ادبی کمتر مورد توجه واقع شد؛ از عهد مشروطه به این سو محمل مناسبی برای بیان عاشقانه ها و تغزلات؛ و قالب مناسبی برای بیان مباحث اجتماعی و سیاسی نیز مورد توجه غزل-سرایان معاصر واقع شد. پس از بررسی عناصر مهم شکل دهنده شعر که عبارتند از زبان شعر, موسیقی شعر, صور خیال, عاطفه و اندیشه؛ در شعر هر کدام از این غزل سرایان مشخصات سبکی ، نوآوری ها و هنجارشکنی های شعرشان ذکرشده و این نتیجه حاصل شده که غزل معاصر با اینکه قالبی قدیمی است اما زبانش با زبان کوچه و بازار و محاوره و عامیانه ها در هم آمیخته شده است. غزل سرایان معاصر با رعایت مشخصه «گریز از سنت به سوی سنت» هم به مضامین و نوع زبان غزل و شعر کهن چشم داشته اند و هم با تکیه بر ذوق درونی خویش به نوآوری توجه داشته اند. در غزل امین پور مباحث شعر پایداری و شعر جنگ و دفاع مقدس مشهود است. این گونه سروده های شاعر سرشار از احساس و عاطفه جمعی و حتی فردی مردم میهن خویش است. مفهوم درد و رنج و اندوه در غزل های امین پور کاملا به چشم می خورد. غزل هوشنگ ابتهاج(سایه) نیز با الگوگیری از غزل حافظ و سبک عراقی دارای اسلوبی قدیمی است و در پاره ای از این غزل ها به مضامین سیاسی و انقلابی دهه 50 برمی خوریم هرچند که عشق ها و راز و نیازهای فردی شاعر در بیشتر غزلیاتش حضور دارد. غزل منزوی روایتگر تمام جنبه های عشق ملموس و زمینی است. این شاعر با توجه به اینکه ستاینده عشق بوده است در حوزه غزل های عاشقانه ی ایروتیکی_ جسمی سربلند بیرون آمده است. در غزل هایی از منزوی به مضامین اجتماعی میهنی و شهادت برمی خوریم. غزل های شفیعی کدکنی در نخستین سروده هایش تغزلی و عاشقانه بوده است که دفتر زمزمه های وی با پیروی از سبک هندی و ادب قدیم سخنی نو ندارد اما غزل های شفیعی در ادامه به اوج می رسد و مضامین سیاسی و اجتماعی با بیانی عاطفی و زبانی نمادین پرداخته می شود. طبیعت گرایی و باستان گرائی شفیعی در «هزاره دوم آهوی کوهی» مشخصه اصلی سبک این شاعرست. غزل های محمد علی بهمنی نیز با زبانی نو و تازه محمل حضور عاشقانه های این شاعر جنوبی شده است. در پایان باید گفت که غزل در دوران 13 سال پس از انقلاب اسلامی حاوی تعهدات اجتماعی و دینی شاعران است. غزل سرایان مذکور با احساس و عاطفه، جمعی و فردی, اشعاری را از خود به یادگار گذاشته اند که در صحیفه تاریخ ادبیات جاودان است.

چکیده خاقانی از بزرگ ترین شاعران قصیده سرای سده ششم هجری است. قصاید این شاعر بزرگ به سبب استعاره ها، مجاز ها، اصطلاحات و ترکیبات خاص، از دشوارترین قصاید ادب فارسی است. به همین دلیل بسیاری از صاحب نظران در صدد شرح آن برآمده اند. از آن جا که شرح همه دیوان نیازمند صرف وقت بسیار است، عمدتاً به شرح گزیده ای از این قصاید پرداخته اند. هر یک از این گزیده ها در جایگاه خود، راهگشا و ارزشمند است اما دشواری و تعقیدات فراوان، سبب اختلاف نظر شارحان شده است و هنوز ابهامات برخی از ابیات باقی مانده است. در این پژوهش شرح پنج گزیده قصاید خاقانی: 1- بزم دیرینه عروس(شرح پانزده قصیده از دیوان خاقانی) از دکتر معصومه معدن کن. 2- سراچه آوا و رنگ(خاقانی شناسی) از دکتر میر جلال الدین کزازی. 3- گزیده اشعار خاقانی از دکتر عباس ماهیار. 4- ارمغان صبح(برگزیده قصاید خاقانی شروانی) از دکتر نصرالله امامی.5- شاعر صبح (پژوهشی در شعر خاقانی شروانی از دکتر ضیاءالدین سجادی، مورد ارزیابی قرار گرفته است و کوشش شده است کاستی های آن نموده شود و ابهامات برطرف گردد. در این مجموعه شرح معصومه معدن کن از دیگر شروح کامل تر است و ابهامات و کاستی های کم تری در آن به چشم می خورد. کلید واژه ها: نقد، بررسی، خاقانی، معد ن کن، امامی، سجادی، کزازی، ماهیار.

چکیده شهاب ترشیزی از شعرای دوره قاجار (1176-1215) است. وی منظومه های متعددی دارد که از جمله ی آن ها مثنوی یوسف و زلیخاست. این منظومه در بحر هزج مسدس محذوف سروده شده است و حدود1200بیت دارد و ظاهراَ به تقلید از منظومه ی یوسف و زلیخای جامی به نظم در آمده است. داستان یوسف و زلیخا قصه ای قرآنی است و قصص گوناگون نیز بر اساس قرآن کریم به شرح ماجرا پرداخته اند، برای بررسی تطبیقی، این منظومه با قصص قرآن کریم مطابقه شده است ،که از مهمترین آنها قصص الانبیاء شیخ ابوالحسن ابن الهیصم البوشنجی و قصص الانبیاء ابواسحاق ابراهیم بن منصور ابن الخلف النیشابوری است. در پایان مشخص شده است که شهاب ترشیزی در سرودن این منظومه تا چه حد به اصل داستان پای بند بوده است و چه مواردی را با سلیقه خودافزوده یا کاسته است. همچنین این منظومه با یکی از مشهورترین منظومه های یوسف و زلیخا یعنی یوسف و زلیخای جامی مقایسه شده است. این مقایسه اغلب از جهت محتوای داستان انجام گرفته است. سرانجام روشن گردیده است که شهاب ترشیزی تا چه حد از جامی تأثیر پذیرفته و چه مواردی را از آن اقتباس کرده است و به طور کلی مشخص شده است که شباهت ها و تفاوت های این دو داستان چیست. به طور خلاصه می توان گفت این دو داستان از جهت وزن و کلیات با هم شبیه است اما در جزییات و بیان وقایع و نوع نگرش به داستان تفاوت های بسیاری بین آن ها دیده می شود. کلید واژگان: یوسف، زلیخا، شهاب، جامی، بوشنجی، نیشابوری.

درقرآن کریم ،ازبرخی پیامبران با عنوان "اولوالعزم"(احقاف، 35)یاد شده است. پیامبران اولوالعزم؛پیامبرانی که صاحب کتاب و شریعت هستند واز دیگر پیامبران الهی برترند، ودرقرآن کریم شأن ومقامی بس والا دارند. نوح، ابراهیم ، موسی، عیسی(ع) ومحمّد (ص)که نام آنها بارها درقرآن کریم یاد شده است وخداوند متعال، آنهارا با زیبنده ترین اوصاف مدح وستایش کرده است . دراین رساله ابتدا روایات قرآن کریم وعهدین از داستان پیامبران اولوالعزم ، بررسی و مقایسه شده است . داستان این پیامبران الهی، درتورات ، بازتاب گسترده ای داشته وبه صورت مشروح بیان شده است.اما انجیل مقدس به صورت مستقل به داستان این پیامبران نپرداخته وتنها به منظور تبیین بهترتعالیم دینی خود به بخش هایی ازداستان زندگی پیامبران اولوالعزم به صورت مختصر، اشاره کرده است. سپس چگونگی بازتاب داستان پیامبران در"النوبه الثانیه"تفسیرکشف الاسراروعده الابرارمیبدی آورده شده است. رشیدالدین میبدی، تفسیر آیات مربوط به داستان زندگی پیامبران اولوالعزم را به صورت مشروح بیان نموده وعلاوه برذکر علل برخی رخدادهای زندگی پیامبران ، به شرح جزئیات نیز ،پرداخته است.البته چگونگی بازتاب داستان پیامبران اولوالعزم درقصص الانبیاء نیز،آورده شده واز نظرات تفسیرالمیزان به عنوان تفسیرمعتبرشیعه استفاده شده است. در" النوبه الثالثه" نیز، داستان این پیامبران الهی مورد توجّه صاحب کشف الاسراروعده الابراربوده،ولی به گزینش برخی وقایع که صبغه عرفانی داشته ، پرداخته است وهمه وقایع زندگی پیامبران اولوالعزم رابا توجه حجم عظیم تفسیر کشف الاسرار، تأویل نکرده است. دراین رساله، دیدگاه میبدی در"النوبه الثانیه"درجایگاه یک مفسّروهمچنین در"النوبه الثالثه "درجایگاه یک عارف، با یکدیگر مقایسه شده است و تفاوت دیدگاه این دانشمند قرن ششم درارائه داستان مهم ترین چهره های قرآنی یعنی؛ زندگی پیامبران اولوالعزم،تبیین شده است. اگرچه درنوبه الثانیه ، میبدی پیامبران اولوالعزم را تنها به عنوان یک پیامبرالهی معرفی کرده است؛امادر نوبه الثالثه ،پس ازطرح مفاهیم بلندعرفانی، عملکرد پیامبران خدارادرآزمون های مختلف تحلیل وآنها را به عنوان الگویی ، برای سالکان طریقت معرفی کرده است.

چکیده : تذکره الاولیاء تنها اثر منثور شیخ فرید الدین ابو حامد محمد بن ابراهیم عطار نیشابوری درباره سرگذشت و کرامتها و سخنان و اندیشه های هفتاد و دو تن از بزرگان عرفان تا عصر عطار است که در نیمه دوم سده یششم هجری به زبان ساده و نثری روان نوشته شده است . تذکره الاولیاء دارای پیوستی است که تعداد باب های این پیوست در نسخه های خطی باز مانده که در سده های گوناگون نوشته شده است از بیست تا بیست و پنج شرح حال است که برخی از پژوهشگران معتقدند که بابهای پیوست کار عطار نیست و شخص یا اشخاصی آن را به تذکره الاولیاء افزوده اند . در این پژوهش به بررسی جنبه های سبک شناختی بخش اول و دوم تذکره الاولیاء با توجه به رویکرد متن بنیاد و سبک شناسی لایه ای پرداخته شده است و هدف از آن ، بررسی ویژگی های سبکی در سه سطح زبانی و ادبی و فکری است . سطح زبانی و ادبی خود از بخش های متعددی تشکیل شده اند و هر یک از این بخش ها و زیر شاخه ها به طور دقیق بررسی شد. ماحصل این بررسی اینکه تذکره الاولیاء از آثار منثور ادبی است که به نثر سبک سامانی نوشته شده و جز پاره ای موارد که آن هم نمی توان به طور قطع و یقین کار عطار دانست ، تمام ویژگیهای سبک سامانی در آن موجود است . پس تازگی کار عطار را نه در کاربردهای زبانی بلکه در استفاده و بهره گیری او از سادگی و ایجاز کلام باید دانست . بررسی و مقایسه بخش اول و دوم تذکره الاولیاء برخی تفاوت های سبکی بین دو بخش را نشان می دهد . از جمله اینکه بخش اول با در برداشتن انواع مختلف سجع از قبیل سجع متوازی ، مطرف و متوازن به طبیعت زبان نزدیک تر است و هماهنگی تام و تمام بین مقدمه مسجع با متن شرح حال از جهت معنایی و ایجاز کلام ، نمایانگر قلم عطار نیشابوری است . کاربرد تصنعی سجع و بهره گیری فراوان از سجع متوازی در بخش دوم و وجود تعارض بین مقدمه مسجع و متن شرح حال از جهت معنایی ، اطناب در بیان شرح حال ها و کهنگی زبان و استفاده افراطی از ویژگی های کهن زبانی در بخش دوم فرض الحاقی بودن بخش دوم تذکره الاولیاء را تقویت می کند . کلید واژه ها : عطار ، بررسی سبک شناختی ، بخش اول تذکره الاولیاء ، بخش دوم تذکره الاولیاء

چکیده: اخلاص در نزد سالکین به معنای پاک کردن نیّت از غیر خدا و انجام گرفتن فعل مختصّ خدا، و به معنای رهایی بنده در طاعات از هرگونه امری که درآن شایبه ریا، نفاق و یا خودخواهی و خودبینی رود، تعریف شده است. همچنین اخلاص نقش زیر بنایی و بنیادینی در تکامل فردی و اجتماعی بشر برعهده دارد وکمال، نقص، صحت و فساد تمامی مقامات ومراحل سیر و سلوک تابع این فضیلت ارزشمند است. در این پژوهش مبحث اخلاص در متون منثور عرفانی فارسی تا پایان سده پنجم هجری بررسی شد و تعاریف اخلاص، مفهوم مخلِص و مخلَص، جایگاه آیات و احادیث در بحث اخلاص، مراتب و انواع اخلاص، آفات و مسائل مربوط به اخلاص در این متون در مقایسه با یکدیگر و نقشی که این متون در تفسیر و تحلیل اقوال، تکمیل معنا و درک بیشتر هم داشته اند، تبیین گردید. از نتایج این پژوهش آن است که اساس اندیشه های ملامتیه، در دو مسأله «اتهام و سرزنش نفس» و «مبارزه با ریا» که عکس این دو از آفات مهم اخلاص به شمار می آیند، خلاصه می شود.

چکیده ندارد.