تشبیه به عنوان یکی از اصلی ترین ابزار صور خیال در شعر مطرح است . به گونه ای که شاعران تمامی ادوار ادبی هر یک در حد توان خویش و تحت تأثیر محیط فرهنگی،طبیعی و تاریخی زمان خود در آفریدن تصاویر شعری از این آرایه بهره جسته اند. خاقانی شاعر قرن ششم به عنوان پرآوازه ترین شاعر سبک آذربایجانی و بزرگ ترین قصیده سرای ادب پارسی در استفاده از این آرایه و وارد کردن تشبیهات و استعارات بکر و بدیع آن هم از گونه ی دور و شگفت سرآمد شعرای تمامی ادوار ادبی است.به گونه ای که کمتر شاعری را میتوان یافت که همچون او در زمینه ی سیر تحول تشبیه نقش موثر و قابل ذکری داشته باشد. در این پایان نامه تشبیهات دیوان خاقانی مورد نقد و بررسی قرار گرفته و تمامی تشبیهات و استعارات دیوان او به صورت فرهنگی تنظیم گردیده و با ذکر شواهد شعری آورده شده است.

یکی از مواردی که همواره در ادبیات ما مورد توجه بوده نکات اخلاقی بوده و بسیاری از شاعران و نویسندگان به بیان نکات اخلاقی پرداخته اند. و کتاب های عرفانی ما نیز به نوعی نکات اخلاقی در خود دارند از جمله کتاب سعادت نامه که شامل نکات عرفانی بسیاری بوده ولی با این حال حکایت های آن متضمن آموزه های اخلاقی نیز می باشد که می تواند قابل مقایسه با کتاب تعلیمی بوستان سعدی قرار گیرد. سوالی که مطرح است این است که آیا نکات و آموزه های اخلاقی مورد استفاده هر شاعر در هر دوره ی تاریخی تغییر کرده یا اینکه سعی کرده اند که از اخلاقیات گذشتگان بهره گیرند؟ و آیا سعدی در کتاب بوستان خود از کتاب سعادت نامه که در دوره ی پیش از او بوده تاثیر گرفته یا نه؟ و اینکه آیا حکایات مهمترین محمل برای بیان اخلاقیات بو.....

پایان نامه ی حاضر، با موضوع «اندیشه.ی دینی در شعر نو فارسی» کوشش می کند سیر اندیشه ی دینی و نیز گرایش به نواندیشی را در شعرنو، همراه با عوامل موثر در شکل گیری آن، در طی چهار فصل مورد بررسی و تحلیل قرار دهد . بدین منظور در فصل اول ، ابتدا به طور مفصل به ریشه ی دین، تاریخ و تحولات آن می پردازد و سپس آن را از منظر روانشناختی، جامعه شناختی و...مورد تحلیل قرار می دهد. پایان این فصل اختصاص دارد به تحولات رنسانس و تأثیری که این تحولات بر اندیشه دینی در جهان بر جای گذاشته است. فصل دوم، پیوند دین و ادبیات را مورد بررسی قرار می دهد. فصل سوم، اختصاص دارد به بررسی اسطوره به عنوان مهم ترین زمینه ی پیوند دین و ادبیات. فصل چهارم و آخرین فصل، بازتاب اندیشه دینی در شعر نو را بررسی می کند. در این قسمت شاعران نوپرداز با توجه به نگرش.های خود نسبت به دین، به سه گروه مجزا تقسیم شده و هر یک درگروه خاصی جای می.گیرند.

امروزه به منظور شناخت هر چه بیشتر و بهتر آثار ادبی و پی بردن به جزئیات آن، تک تک عناصر آن را در ارتباط با مجموعه پدیده ها بررسی می کنند. رمان به عنوان یک نوع ادبی نوظهور- نسبت به انواع ادبی دیگر- آیینه ای است که در آن می توان، بازتاب عاطفی و تجزیه و تحلیل های درونی انسان ها را به طور ملموس و آشکار، مشاهده و احساس کرد. نگارنده در این پایان نامه برآن است تا با تحقیق درباره جایگاه انسان (امری که تا به حال کمتر مورد توجه قرار گرفته است) در برخی رمانهای مهم و تاثیر گذار معاصر و پرداختن به شخصیت پردازی آنها, به عنوان یکی از مهم ترین جنبه های داستان نویسی و همچنین ترسیم و توصیف سیمای انسان در داستان، بتواند رهیافتی کارآمد برای شناخت آثار ادبی معاصر، به ویژه رمان ارائه دهد.

هدف از رساله ی حاضر بررسی اندیشه ی دینی در شعر دوره ی مشروطه می باشد. در این زمینه شعر ده تن از شاعران شاخص مشروطه (ادیب الممالک فراهانی، ایرج میرزا، میرزاده ی عشقی، عارف قزوینی، محمدتقی بهار، دهخدا، فرخی یزدی، میرزا علی اکبر صابر، ابوالقاسم لاهوتی و سیداشرف الدین گیلانی) مورد بررسی قرار گرفته است. پرسش هایی که در این رساله مدنظر قرار گرفته، عبارتند از : 1- اندیشه ی دینی شاعران و نویسندگان عصر مشروطه چه بوده است؟ 2- اندیشه ی دینی شاعران این عصر تا چه اندازه متأثر از اندیشه های غربی بوده است؟ 3- علت تضاد فکری برخی از شاعران ناشی از چه عواملی بوده است؟ رساله شامل یک مقدمه و پنج فصل با عناوین زیر است: فصل اول: مفاهیم و کلیات، فصل دوم: وضعیت اجتماعی و سیاسی عصر مشروطه، فصل سوم: اندیشه ی دینی در دوره ی مشروطه، فصل چهارم: وضعیت شعر در عصر مشروطه و فصل پنجم: اندیشه ی دینی در اشعار شاعران که با استفاده از منابع فارسی و تحقیق کتابخانه ای تهیه و تنظیم شده است. آنچه که در این رساله می توان به آن دست یافت، این است که با وجود اندیشه ی دینی سنتی در شاعران سنت گرائی چون ادیب الممالک به قطع می توان گفت که اندیشه ی دینی اکثر شاعران مشروطه به دلیل آشنایی با دنیای غرب و اندیشه های غربی بسیار متحول گردیده است و این تحول و دگرگونی در اشعار شاعران این دوره به وضوح دیده می شود.

سعـدی شاعـر ، نـویسنده و ادیبـی است که حجمِ عظیمی از شرح ، تفسیر ، ترجمه ، روایت ، ارجاع ، تقلید و نقلِ قول را در ادبیات فارسی و تعاملات ادبی بین المللی به خود اختـصاص داده اسـت و این بدان معنی است که گوشه گوشه ی آثار سعدی از سوی آشنا و بیگانه مورد بررسی قرار می گیرد. سعدی شیرازی فقط مردی از شیراز نیست و جای پای او در حجاز، کیش ، بصره ، بغداد، دیاربکر، حلب ، دمشق ، مغرب ، طرابلس ، مصر تا کاشغر و سند و خوارزم و بلخ و بامیان دیده می شود. بدین ترتیب سعدی به همراه ناصر خسرو دو شاعر بزرگ سفر کرده ی دوران تمدّن اسلامی هستند . با این تفاوت که ناصر خسرو ، وقایع سفر خود را در سفرنامه ای متقن ، واضح و معمول نگاشته است . امّا داستان سعدی و سفرهایش به گونه ی دیگری نوشته شده است . داستان های کوتاه و نثر مسجّع در گلستان و داستان هایی به نظم در بوستان که عمدتاً حکایت نام دارد. سعدی در 6 باب از 8 باب گلستان و 6 باب از 10 باب بوستان به صورت صریحی به سفرهایش اشاره دارد و این سفرها در گلستان به ترتیب 1 حکایـت سفر در باب اول ، 6 حکایت سفـر در باب دوم ، 4 حـکایت سفـر در بـاب سوم ، 2 حکایـت سفـر در باب پنجـم ، 2 حکایت سفر در باب ششم و 3 حکایت سفر در باب هفتم و در بوستان 1 حکایت سفر در باب دوم ، 1 حکایت سفر در باب سوم ، 1 حکایت سفـر در بـاب ششـم ، 1 حکایت سفر در باب هفتم ، 1 حکایت سفر در باب هشتم و 3 حکایت سفر در باب نهـم اسـت. پـایـان نـامـه ی حـاضر بر آن است که به سفرهای سعدی به عنوان یکی از زیباترین و در عین حال پرمعناترین داستان های سفر بپردازد. در این بیان کم و بیش از ریاضیات و کامپیوتر کمک گرفته شده است و هم چنین متون ادبی به ویژه خود گلستان و بوستان مورد بررسی قرار گرفته اند تا این تفاوت و شاید این یگانگی سفرهای سعدی به درستی به تصویر کشیده شوند . در نهایت با تهیّه ی یک ماتریس 11در 27 شهرها ، مکان ها ، مواضع ، کشور قدیم و جدید، اشخاص ، شخصیّت ها ، موضوعات ، ابواب ، نکات و کلمات و عبارات کلیدی به عنوان اعضای این ماتریس بیانگر تمام آن مطالبی است که شیخ اجل به ظرافت در هم آمیخته و ما با استفاده از منطق و ریاضی از هم تفکیک کرده ایم . تا چه قبول افتد و چه در نظر آید. کلید واژه : سعدی – سفر – تحلیل – سیاحت

تشبیه و استعاره از اصول صور خیال در شعر است. به گونه ای که شاعران ادوار ادبی هر کدام به اندازه ی توانایی خویش با توجّه به شرایط فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، تاریخی و طبیعی زمان خود در خلق تصاویر شعری از این آرایه ها استفاده کرده اند. سنایی شاعر قرن ششم از بزرگ ترین سخنورانی است که برای نخستین بار تشبیهات و استعارات بدیع عرفانی را به صورت گسترده و منسجم در شعر پارسی وارد کرد تا جایی که هیچ شاعری قبل از او چنین خلاقیت و ابتکار تازه را نداشته است، سنایی ، سیر تحوّلی این آرایه را از خاک به افلاک رساند. در این پایان نامه تشبیهات و استعارات دیوان سنایی به صورت الفبایی تدوین و با ذکر شواهد شعری آورده شده است.

تشبیه و استعاره اصلی ترین عناصر صور خیال هستند که تمامی شاعران به انحای مختلف برای آفریدن تصاویر شعری از آن ها بهره جسته اند. سعدی، شاعر توانا و بلند آوازهی قرن هفتم، در به کارگیری این صور خیال و خلق تشبیهات هنری جایگاهی والا در شعر سبک عراقی دارد. او با استفاده از روش های نوسازی تشبیه مانند به کار بردن تشبیهات تفضیلی، مضمر، مشروط و ... تشبیهات هنری زیادی در اشعار خود به کار برده است. در این پایاننامه تشبیهات و استعارات به کار رفته در کلیات سعدی مورد بررسی قرار گرفته و به صورت فرهنگ الفبایی تنظیم گردیده و با ذکر شواهد شعری آورده شده است.

یکی از مهم ترین مباحث سبک شناسی و نقد ادبی، بررسی صور خیال شاعران از جنبه های مختلف است. تشبیه که از اصلی ترین ابزارهای صورخیال و از عناصر مهم تصویرگری است؛ از دیر باز در آثار ادبی، به ویژه در شعر، مطرح بوده و طی قرن ها تحت تأثیر عوامل گوناگون فرهنگی، اجتماعی، دیدگاه شاعران و غیره دستخوش تحوّل گردیده است. مسعود سعد سلمان، شاعر بزرگ پارسی گوی در نیمه ی دوّم قرن پنجم و آغاز قرن ششم و از ارکان استوار شعر فارسی است که نماینده ی بسیاری از خصایص تصویری شعر فارسی و از نظر بعضی زمینه ها کامل ترین نمونه ی شعر این دوره محسوب می شود. در این پایان نامه تشبیهات و استعارات دیوان مسعود سعد سلمان مورد نقد و بررسی قرارگرفته و تمامی تشبیهات و استعارات هنری دیوان او به صورت فرهنگ الفبایی تنظیم گردیده و با ذکر شواهد شعری ارائه شده است.

انسان و مسائل مربوط به آن از جمله موضوعاتی است که از دیر باز اندیشه ی بشر را مشغول نموده و سهم عمده ای از ادب وهنر را به خود اختصاص داده و در ادوار مختلف تاریخ با نگرش های متفاوتی همراه بوده است با مطالعه ی نمونه آثاری از ادب کهن فارسی و مقایسه ی آن با ادب معاصر می توان با برخی از این تفاوت ها در رویکرد شاعران اعصار مختلف به انسان آشنا شد. البته بدیهی است که پیشرفت علم و افزایش تجربه ی بشری در گذر زمان و تغییر شرایط زندگی موجب ظهور نیازهای جدید گردیده و در پدید آوردن تغییر دیدگاه ها در این زمینه موثر بوده است. این تفاوت اندیشگی نسبت به انسان با تغییر ماهیتی اساسی تقریباً از دوران مشروطه همراه با تحولات اجتماعی – سیاسی به صورت جسته گریخته و نامنظم آغاز گردیده و با ظهور نیما از رسالت ویژه ی انسانی برخوردار شده است. شعر معاصر بخصوص نیمایی از همان آغاز پیام آور ارزشهای تازه ای برای انسان ایرانی بوده است و گسترش این ارزش ها می تواند آفاق انسان دوستی کهن فرهنگ ما را به چشم اندازهای انسانی نو بپیوندد. به هر حال سیرحرکت شعر معاصر نشانگر این است که توجه به انسان جز جدانشدنی شعر معاصر بوده و این نوع از شعر تا به امروز همه ی جنبه های زندگی بشری را همراه با تمام ترس ها و اضطراب ها، شادی ها و کامیابی ها و آلام و رنج هایش بر صفحه ی تاریخ ادب فارسی ترسیم نموده است. و به یقین مطالعه ی این آثار چشم هر انسانی را به مسائل روزمره ی زندگی خود می گشاید، تا مگر خرد جمعی و عقل و تجربه ی بشری چاره ای برای آن بیندیشد. ولی برخلاف اهمیت این موضوع جز « انسان در شعر معاصر » از محمد مختاری که نکته بینی های ظریف و دیدگاه های انسان اندیش آن یاریگر نگارنده در تدوین رساله ی حاضر بوده تا کنون اثر قابل ذکر دیگری تالیف نگردیده است. درباره ی اشعار فروغ فرخ زاد نیز صاحب نظران و محققین اغلب به سبب جنسیت او با پس زمینه ی زنانگی به بررسی اشعارش نگریسته اند و به جنبه های فمینیستی آن اشاره کرده اند، در حالی که فروغ قبل از زن بودن یک انسان است و خود نیز علناً بعد از تولد دیگرش پرداختن به زنانگی را دلیل متوقف بودن زن هنرمند می داند و پایه های اندیشه اش را بر انسان بودن استوار می کند. بنابر موارد مذکور لزوم انجام یک کار تحقیقی در زمینه ی انسان گرایی در ادب معاصر و همین طور شعرفروغ و جای خالی آن در پروژه های تحقیقاتی در ادب فارسی احساس می شد. لذا نگارنده در حد بضاعت علمی خود به این مهم اقدام نمود. در این رساله سعی شده است انسان گرایی غربی تعریف شود و تاریخچه و انواع آن ذکر گردد و به گزاره های محوری اش پرداخته شود، اما پرداختن به موارد مذکور به سبب محدودیت منابع فارسی بدون مراجعه به منابع زبان اصلی امکان پذیر نگردید و وقت زیادی از زمان نگارش رساله را به خود اختصاص داد. درفصل دوم سعی بر آن بوده است که سیر اندیشه ی انسان گرایی در ایران بررسی شود در این فصل ادبیات عرفانی اولین نحله ی ایرانی معرفی شده که به انسان در مفهوم کلی و عمومی آن نگریسته است. در مرحله ی بعدی به جلوه های انسان گرایانه در شعر چند تن از شاعران ادبیات کهن اشاره گردیده است ،که به نظر می رسد سعدی انسان گراترین شاعر در بین آن ها باشد. در ادامه به بررسی جلوه های انسان گرایی در ادبیات معاصر پرداخته شده است. جلوه های انسان گرایانه که در این فصل و فصل بعدی به آن ها اشاره شده گزینه هایی مثل آزادی، عدالت، فقر، جنگ، مرگ، زندگی ، مبارزه ، صلح و ... را دربر می گیرد. در یک بررسی کلی این جلوه ها در شعر شاعران معاصر می توان به این نکته پی برد که هر کدام از آن ها با توجه به تفکر و جهان بینی خاص خود به جلوه ای بیش از جلوه های دیگر انسان گرایی توجه داشته اند، مثلاً نیما اوضاع اقتصادی اقشار کم درآمد جامعه و مشقت های فراوان آن ها رابرای تامین معاش و گذران زندگی ترسیم می کند ولی شاملو بیشتر به حماسه سرایی و سوگ سرود مبارزان راه آزادی و تشویق مردم به مبارزه علیه ظلم می اندیشد و فریدون مشیری صلح جویی است که از جنگ ستیزی می گوید. او از بی رحمی انسان به انسان در عذاب است و در پی رسیدن به جامعه ای است که مهرورزی صفت بارز انسان های آن باشد . اما فروغ تصویرگر فضای جنایت پرور جامعه است و شکاف طبقاتی موجود در جامعه برایش رنج آور است او از اعتیاد و پیامدهای این اسباب ذلت و ناکامی بشر نگران و مضطرب است و با هر آن چیزی که تهدیدگر سلامتی، آرامش و امنیت انسان باشد می ستیزد. لازم به ذکر است که انسان گرایی در ادبیات معاصر فقط منحصر به شاعران فوق نبوده بلکه با پژوهش در آثار خیلی از شاعران معاصر دیگر می توان به گزاره های تازه ای از آن دست یافت و این مهم در آینده بر عهده ی کسانی خواهد بود که به انسان عشق می ورزند و به توانایی های فوق العاده اش ایمان دارند.

برای پی بردن به ظرفیت ها و زیبایی های زبانی و بیانی آثار ادبی نظم و نثر، لازم است که قبل از هرچیز با علوم بلاغی از جمله علم بیان آشنا باشیم. علم بیان از صورتهای متمایز خیال بحث می کند و تشبیه و استعاره که موضوع این پژوهش است، از جملهی این صورتهای خیال هستند. شاعران و نویسندگان برای بیان اندیشه های خود و تجسم بخشیدن به صور ذهنی خویش به تشبیه و استعاره متوسل می شوند. ناصر خسرو قبادیانی شاعر و قصیده سرای بزرگ قرن پنجم است که در قصاید تعلیمی خود انسانها را به آزادگی، خرد ورزی، دین داری، علم اندوزی و دیگر فضایل معنوی و روحی دعوت می کند. ناصر خسرو با اینکه از صور خیال به بهترین شکل بهره گرفته اما به خاطر نمود اندیشه های بلند و جلوه های تعقل و حکمت در شعر او، صور خیال مجال خود نمایی نمی یابد و می توان گفت از عناصر خیال در جهت اثر بخشی قصایدش برای رسیدن به اهداف سیاسی و معنوی خود بهره می گرفت.او به این دلیل که زبان‏ شعر را با توان بالایی در بیان افکار و اعتقاداتش به کار گرفت،ضمن‏ اینکه ساختار و بعد هنری و تصویری شعر را هم از نظر دور نداشت، جایگاهی ویژه در ادبیات و شعر فارسی دارد و در خور بزرگ داشت و احترام بسیار است.

مقصود اصلی از سخن، تفهیم معانی و تقریر حالات مختلف به شنونده است و هر شاعر یا نویسنده ای به دنبال رسیدن به این هدف از ابزاری استفاده می کند و آنچه ما به آن می پردازیم مهمترین این عناصر یعنی عنصر تشبیه است. با مطالعه ی یک اثر هنری می توان به طرز فکر و شخصیت و حتی شیوه ی زندگی صاحب اثر پی برد به عنوان مثال شعر شاعران درباری از جمله شاعر مورد نظر ما پراست از تشبیهات حسی و مادی؛ تشبیهاتی که فقط سخن از گل و بلبل و زر و زیور و باده و جام می گوید، اشاره ای به مسائل معنوی و ماورایی شده و نه از جامعه و مشکلات مردم آن خبری هست. با مطالعه ی دیوان منوچهری پی به شخصیت مادی گرا و اشرافی شاعر می بریم. منوچهری مداحی است که تنها تفاوتش با شاعران دیگر تشبیب های قصاید مدحی اوست که نسبت به قسمت مدح فزونی دارد. در این پژوهش تشبیهات دیوان منوچهری مورد بررسی قرار می گیرد بنابراین تمامی ابیات این دیوان مورد مطالعه قرار گرفته و ابیاتی که در آن تشبیه و استعاره وجود دارد، استخراج شده و به صورت یک فرهنگ تنظیم شده است. محقق پس از بیان کلیات تشبیه و استعاره و انواع آن و همچنین ذکر نکاتی در مورد زندگی و سبک شاعر در دو فصل، تمامی تشبیهات دیوان را در فصل سوم مورد بررسی قرار داده است.

«درد و رنج» به عنوان یکی از وجوه برجسته تراژیک زندگی ، از جمله مسائلی است که هر انسانی در طول حیات خود با آن مواجه بوده و یا خواهد بود. این مسئله در هنر و ادبیات به طور عام و در ادبیات معاصر به گونه ای منعکس شده است که بررسی و تحلیل آن نیازمند تحقیقی وسیع و جامع است. با توجه به این که شاعران معاصر به مقوله ی انسان و مفاهیم مرتبط با آن از جمله درد و رنج بشری و در زندگی هنری و اجتماعی ، درگیر این مفهوم و واقعیت بوده اند، ما بر آن شدیم در این رساله با انتخاب شش تن از شاعران برتر شعر معاصر یعنی مهدی اخوان ثالث ، فریدون توللی، سهراب سپهری ، احمد شاملو ، فروغ فرخ زاد و نادر نادرپور به بررسی و تحلیل مفهوم رنج در آثار این شاعران بپردازیم. روش پژوهش در این رساله بدین گونه است که ابتدا معنا و مفهوم درد و رنج مورد بررسی قرار گرفت سپس ریشه های درد و رنج در شعر شاعران گذشته بررسی شد و در ادامه بررسی اجمالی از اوضاع سیاسی و اجتماعی عصر شاعران معاصر بررسی شد و در گام بعدی علل و عوامل ایجاد درد و رنج در دو محور روانشناختی و با توجه به دوره و زمان و نگرش خاص شاعران مورد بررسی قرارگرفت سپس با توجه به مجموعه ی جامع آماری، رنج های شاعران ، در سه بُعد شخصی، اجتماعی و فکری و فلسفی تحلیل و بررسی شد و در فصلی جداگانه به چاره جویی های شاعران و راه های رهایی آن ها از درد و رنج پرداخته شد و در پایان فلسفه وجودی درد و رنج، انواع آن با توجه دو مولفه رنج های گریز پذیر و گریز ناپذیر بودن مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. در بحث غایت شناسی و وظیفه شناسی درد و رنج نیز سعی شد تا افق اندیشه شاعران و نوع رویکرد آنها در برابر درد و رنج های خود و دیگران تبیین شود.

در فصل اول به بیان مفاهیم وکلیات تشبیه و استعاره پرداخته شده است.درفصل دوم کاربرد تشبیه ها واستعاره ها دردیوان شمس بررسی شده است.

چکیده هر شاعری برای زیبا بیان کردن و موثر واقع شدنِ معانی و مفاهیم ذهنی اش نیاز دارد با تصرّف شاعرانه در واقیعت های خارجی، تصاویری خیالی بر جامه ی عروس ذهنش بپوشاند. تشبیه و استعاره به عنوان دو زیرمجموع? علم بلاغت، از پرکاربردترین آرایه های ادبی مورد توجه شاعران است. فخرالدین عراقی یکی از شاعران و عارفان ادب فارسیِ سده ی هفتم هجری می باشد که شعرهایش رنگ و بوی عرفان دارد و این دو آرایه را به وفور در اشعارش به کار برده است. در این رساله پس از معرفی فخرالدین عراقی و ذکر کلیاتی در مورد تشبیه و استعاره، به تنظیم و طبقه بندی آن ها به صورت الفبایی پرداخته شده است. کلمات کلیدی: عراقی، بلاغت، تشبیه، استعاره .

چکیده : پایان نامه ی حاضر با موضوع « اندیشه ی دینی در آثار جمالزاده، چوبک، هدایت و آل احمد » برآن است تا اندیشه ی دینی تحول یافته در عصر مشروطه وبازتاب آن در ادبیات داستانی معاصر را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. بدین منظور ؛ در فصل اول ، تعاریف و تفاسیری از دین ارائه می شود و در فصل دوم ، به کارکرد دین در گذر تاریخ و نگرش حکومتها به دین و عقاید مذهبی ، تا قبل از مشروطه پرداخته می شود . فصل سوم، گسترش تفکرات نو گرایی در عصر بیداری و جریانهای دینی عصر مشروطه را با تفاوت دیدگاهها، به طور مشروح مورد بررسی قرار می دهد و تقابل افکار سنتی ونو در جامعه ی ایرانی باز گو می گردد. بخش پایانی ، ضمن تاکید بر تحول و تعهد ادبی ، بیانگر مضامین و بن مایه های دینی در آثار نویسندگان مذکور می باشد و موضع دین در ادبیات معاصر ، مورد تحلیل قرار می گیرد. کلید واژه ها : دین ، نواندیشی دینی ، ادبیات داستانی ، ادبیات معاصر ، جمالزاده ، هدایت ، چوبک ، آل احمد.

تشبیه از مهم¬ترین ابزارهای تصویرگری در آثار ادبی به ویژه شعر به شمار می¬رود. تشبیه و استعاره همواره کاربرد گسترده¬ای نسبت به انواع دیگر صور خیال در شعر شاعران داشته¬اند. با بررسی دقیق تشبیه¬ها و استعاره¬های ادوار مختلف شعری، می¬توان اطلاعات سودمندی در مورد خصوصیات و ویژگی-های سبکی و روحیات و دیدگاه¬های حاکم بر هر دوره به دست آورد. در مثنوی حدیقه¬¬الحقیقه با حجم بالایی از تشبیهات مواجه می¬شویم. پایان¬نامه¬ی حاضر به منظور استخراج تشبیه¬ها و استعاره¬های موجود در این مثنوی نگاشته شده است؛ سپس سعی شده با بررسی انواع وجه شبه¬ها، مشبّه¬ها و مشبّه¬ٌبه¬¬های پرکاربرد در مثنوی حدیقه، نحوه¬ی تصویرسازی سنایی به کمک تشبیه و استعاره ارزیابی گردد و ویژگی¬های تشبیه و نوآوری¬های او مشخص شود. واژگان کلیدی: تشبیه، استعاره، حدیقه¬¬الحقیقه¬ی سنایی

یکی از مهم ترین مباحث سبک شناسی و نقد ادبی، بررسی صور خیال شاعران از جنبه های مختلف است. تشبیه - که از اصلی ترین ابزارهای صور خیال و از عناصر مهم تصویرگری است- از دیرباز در آثار ادبی، به ویژه در شعر، مطرح بوده و طیّ قرن ها تحت تأثیر عوامل گوناگون فرهنگی، اجتماعی، دیدگاه شاعران و غیره دستخوش تحوّل گردیده است. عطّار یکی از شعرای اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم است و مثنوی منطق الطّیر وی یکی از برجسته ترین آثار عرفانی در ادبیّات جهان است. در این پایان نامه تشبیهات و استعارات منطق الطّیر عطّار مورد نقد و بررسی قرارگرفته و سپس سعی شده با بررسی انواع وجه شبه ها، مشبّه ها و مشبّه ٌبه های پرکاربرد در مثنوی منطق الطّیر، نحوه ی تصویرسازی عطار به کمک تشبیه و استعاره ارزیابی گردد و ویژگی های تشبیه و نوآوری های او مشخص شود. سپس تشبیهات و استعارات هنری شاعر به صورت فرهنگ الفبایی تنظیم گردیده و با ذکر شواهد شعری ارائه شده است.

در گذشته، منتقدان، صورت و معنا را دو عنصر اساسی و متمایز متن ادبی به حساب می آوردند و در تحلیل های نظری و نقّادانه ی خود، هر یک از آن ها را مجزّا از هم بررسی می کردند . برخی از مکاتب ادبی ضمن توجّه به جنبه های جامعه شناختی، روان شناختی و انسان شناختی متن، به معنا بیش از صورت ارزش می دادند . در مقابل، فرمالیست ها ارزش ادبی را در فرم آن می دانستند و در بررسی یک اثر توجّه چندانی به معنا نداشتند . با انقلاب نیما، تلقّیِ جدیدی از نسبت صورت و معنا پدید آمد و کل ساختار شعر از حالت استقلال اجزا و ابیات به وحدت و یکپارچگی تمامی اجزا و عناصر شعر تغییر یافت. توجّه عمیق و آگاهانه به یکدستی فضای درونی وشکل ذهنی منسجم در غزل نو، از رهگذر این دگرگونی پدید آمد . منشأ این ساختار یکپارچه که به تشخّص، تشکّل و تمایز غزل منزوی انجامیده به دو رویکرد عمده تقسیم شد: تمهیدات صوری و زمینه های درونی و معنایی . بر پایه ی همین تلقیّ تازه از نسبت صورت و معنا، اشعار نیمایی و سپید منزوی آسیب شناسی شد

با توجه به مکتب آمریکایی و مکتب اروپای شرقی در ادبیات تطبیقی، که بنیان¬گذاران آن¬ها اعتقاد دارند شرایط و مسایل یک¬سان در دو کشور باعث پیدایش آثار مشابه می¬شود؛ دو کشور ایران و سوریه در قرن بیستم، تقریباً دارای شرایط یک¬سان بوده¬اند، مسایل مشابهی چون شعر نو، شکستن قالب¬های سنتی و وارد نمودن مضامین جدید اجتماعی و فرهنگی در شعر، انعکاس دردهای و نابسامانی¬ها اجتماع در شعر، از جمله موضوعات شعر در این دو کشور هستند. آشنایی روشنفکران و شاعران این دو کشور با اندیشه¬های غربی، پیشرفت¬ها و مکاتب فلسفی و ادبی از جمله شرایط یکسان فکری اندیشمندان دو کشور مذکور است. مسایلی مثل پدیده¬ی استعمار خارجی، استبداد داخلی، نبود آزادی، وجود سنّت¬های خرافی در میان مردم، سرکوبی و اختناق از جمله مسایل سیاسی و اجتماعی مشترکند. احمد شاملو و نزار قبانی دو شاعر متعهّد ایران و سوریه آثاری به وجود آورده¬اند که: مبارزه با استبداد و ظلم وستم، مبارزه با دخالت¬های بیگانه، آزادی، نجات انسان از چنگال استبداد و رهایی او از قید سنّت¬های خرافی از جمله موضوعات محوری آن آثار است. این دو شاعر، شعر را حربه¬ی خلق و کشف حقیقت و روشنگری می¬دانند... این تحقیق بر آن است تا اشتراکات فکری در شعر و اندیشه این دو شاعر را بیابد و تفاوت¬های آن را بیان کند تا بلکه بتواند موجب آشنایی عمیق¬تر دوستداران شعر و ادب با این دو شاعر گردد

پیش از اسلام باده و باده خواری در میان جشن¬ها و آیین¬های دینی و ملی ایرانیان مرسوم بوده است.اما با ظهور اسلام و تحریم باده در قرآن این رسم مذموم می¬شود و زشت ترین گناهان به شمار می آید.در این پایان نامه سعی شده است با بررسی عوامل ورود مضمون شراب در شعر فارسی مشخص شود که اجتماع و فرهنگ گذشته ایران اقتضای سرودن اشعار خمریه را داشته اشت. اغلب صاحب نظران بر این باورند که خمریه سرایی فارسی متأثر از خمریه سرایی عرب است اما این تحقیق نشان می دهد که خمریه سرایی عرب متأثر از ارتباط و آشنایی مستقیم اعراب با فرهنگ ایرانی است.از آنجا که حیات شعری شاعران پیوند نزدیکی با اوضاع سیاسی و اجتماعی روزگارشان دارد گسترش بیش از پیش اسلام در ایران درقرون چهارم و پنجم فضای ادبی ایران را برای تغییر سبک آماده می کند.تمایل عارفان به استفاده از زبان شعر در بیان مفاهیم عارفانه و بهره گیری آنها از زبان شعر درباری سبب می شود که به مرور الفاظ و اصطلاحات خمریه وارد ادب عرفانی شود و از این رهگذر معانی بلند عرفانی در قالب الفاظ و اصطلاحات اشعار خمری بیان می شود و آمیختگی لفظ باده حقیقی و باده عرفانی در شعر به حدی می رسد که تفکیک معانی مجازی و حقیقی این الفاظ تنها با شناخت و درک معانی تعبیرات عرفانی میسر میشود.

حسین منزوی به عنوان یکی از حلقه های اصلی نوآوری در غزل معاصر فارسی، با بهره گیری از جریان شعر نو(نیمایی)، غزل خویش را از ساختار کهن غزل دور کرد و شکل تازه ای از غزل را ارائه داد. حسین منزوی در حوزه ها ی زبان، موسیقی، شکل، عاطفه، تخیل و اندیشه ی غزل دست به نوآوری هایی زده است.

چکیده ندارد.

یکی از مهم ترین مباحث سبک شناسی و نقدادبی بررسی صورخیال شاعران از جنبه های مختلف است. تشبیه که از عناصر مهم تصویرگری است، از دیرباز در آثار ادبی، به ویژه شعر مطرح بوده و طی قرن ها تحت تأثیر عوامل فرهنگی ـ اجتماعی، دیدگاه شاعران و غیره، دستخوش تحول گردیده است. در میان سخن سرایان فارسی، نقش انوری ـ که شاعری بین سبکی است ـ در ایجاد تحول انکارناپذیر است.پایان نامه حاضر در راستای شناسایی تشبیهات انوری و برخی استعارات دیوانش قدم برداشته، سپس قدرت و توانایی شاعررا از نظر چگونگی به کارگیری ارکان تشبیه، تشبیهات تکراری و غیرتکراری، تشبیه گرایی یا استعاره گرایی، حوزه ها و شیوه های مختلف تصویرگری ارزیابی کرده است