نام پژوهشگر: مهرداد قدس خواه
لیلا درویشی مهرداد قدس خواه
شناسایی نواحی مستعد وقوع آتش سوزی یکی از اقدامات اولیه در مدیریت اراضی جنگل و کاهش خسارات ناشی از این پدیده محسوب می شود. در این تحقیق نقشه پهنه بندی خطر وقوع آتش سوزی با استفاده از روش های مدل سازی آماری و تحلیل سلسله مراتبی در شهرستان دورود (استان لرستان) تهیه و کارایی آن مورد بررسی قرار گرفت. برای ارائه مدل از روش رگرسیون چند گانه در محیط نرم افزار spss استفاده شد. 63 نمونه شامل اراضی آتش سوزی شده و اراضی بدون وقوع آتش سوزی شناسایی گشت. مقادیر کمی پارامترهای مذکور با بکارگیری داده ها و نقشه های موجود در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی(gis) و سنجش از دور (rs) و همچنین مطالعات میدانی برآورد گشت. تجزیه و تحلیل رگرسیونی برای ارائه مدل انجام و سپس اعتباریابی یا تست کارایی مدل انجام پذیرفت. عوامل میزان تاج پوشش گیاهی و میزان بارش منطقه مهمترین عوامل موثر در وقوع آتش سوزی تعیین شدند. درنهایت نقشه پهنه بندی خطر وقوع آتش سوزی با بکارگیری مدل اعتباریابی شده در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه گردید. ارزیابی کارایی روش ها نشان داد که صحت روش ahp 80 در صد، صحت کارایی روش گام به گام (enter) در برآورد خطر 88.5 درصد و صحت روش گام به گام (stepwise) 66.5 درصد بوده است. نتایج تحقیق دلالت برکارایی مدل های ارائه شده در ارزیابی خطر وقوع آتش سوزی داشت. برای پهنه بندی خطر با روش ahp در اولین گام 45 نمونه شامل اراضی آتش سوزی شده شناسایی گشت و برداشت زمینی این مناطق با gps انجام گرفت. ارزش دهی درون و برون لایه ای عوامل آتش سوزی انجام شد. نقشه های عوامل آتش سوزی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی(gis) تهیه شد. درنهایت نقشه پهنه بندی خطر وقوع آتش سوزی با تلفیق لایه های منطقه مورد مطالعه با توجه به ارزش های بدست آمده در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه گردید. لایه دما با ضریب تاثیر 426/0 بیشترین وزن را در نقشه پیش بینی نقاط حساس به آتش سوزی داشت و سپس لایه های عامل انسانی، تاج پوشش گیاهی، جهت شیب، بارش سالانه، فاصله از جاده، سرعت باد، فاصله از رودخانه و شیب به ترتیب در اولویت های بعدی قرار می گیرند. سپس تاثیر خشکسالی بر آتش سوزی به وسیله شاخصpdsi بررسی شد.
وحید قاسمی شال مهرداد قدس خواه
آتش خطرناک ترین دشمن جنگل است که می تواند بر خصوصیات کیفی و کمی جنگل تاثیر گذار باشد و میزان خسارتی که آتش سوزی به جنگل ها وارد می آورد بر حسب نوع گونه، سن درختان، قطر درختان، ضخامت پوست گونه ها، ارتفاع درختان و محیط متفاوت است. منطقه مورد مطالعه سری 3 جنگل امبرادول در بخش شاندرمن که در سال 1388 دچار آتش سوزی گردید که پس از گذشت3 سال از وقوع آتش سوزی به منظور بررسی اثرات آتش سوزی بر کیفیت و کمیت درختان جنگلی، ترکیب گونه ها، استقرار زادآوری ها و پاجوش درختان اقدام به انجام این تحقیق گردید. پس از مشخص نمودن منطقه مورد مطالعه در قسمت آتش سوزی شده و آتش سوزی نشده با استفاده از شبکه آماربرداری 200×100 متر با نقطه شروع تصادفی و برداشت 30 قطعات نمونه 1000 مترمربعی اقدام به ثبت عوامل مختلفی از قبیل نوع گونه، قطر در ارتفاع برابر سینه، وضعیت درختان از نظر خواص کمی و کیفی، تعداد پاجوش ها گردید. همچنین برای بررسی زادآوری در هر قطعه نمونه 4 میکروپلات 1 مترمربعی تعبیه و در آن تعداد زادآوری ها به ثبت رسید. نتایج نشان داد که آتش سوزی باعث کاهش تاج پوشش درختان و افزایش میزان نور رسیده به کف جنگل و سبب ایجاد رقابت در جنگل مورد مطالعه شده است. آتش سوزی موجب افزایش تعداد در هکتار درختان ناسالم و نیمه سالم در منطقه آتش سوزی شده و همچنین سبب افزایش تعداد در هکتار زادآوری و پاجوش مجموع گونه ها نسبت به منطقه آتش سوزی نشده شده است. به طورکلی میزان فراوانی درختانی که تحت تاثیر آتش سوزی قرار گرفته اند در کلاسه قطری پایین از کلاسه های قطور بیشتر بوده است و تاثیر آتش سوزی بر گونه های مختلف یکسان نیست.