سیر (allium sativum l.) گیاهی عقیم است که در حال حاضر فقط به صورت رویشی تکثیر می?شود. عدم توانایی در تولید مثل جنسی، راه را بر بسیاری از روشهای به¬نژادی نظیر تلاقی درون و بین گونه¬ای بسته است. به منظور بررسی مراحل نمو و تکوین اندام¬های زایشی و امکان تولید بذر در همگروه¬های سیر ایرانی، تحقیقی در سه گام صورت گرفت. در گام اول، توانایی تولید ساقه گلدهنده، دانه¬های گرده زایا و بذر در همگروه¬های سیر ایران مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد، 37 همگروه¬ سیر ایرانی توانایی ایجاد ساقه گلدهنده و تولید گل¬آذین را داشتند. رنگ پذیری دانه¬های گرده با استفاده از استوکارمین در محدوده¬ای بین حداقل 5/0 تا حداکثر 20 درصد قرار گرفت که نشانگر عدم زنده بودن اکثر دانه¬های گرده می¬باشد. عدم تشکیل باند در دو نشانگر ویژه رپید (opj121300 و opj121700)در همه همگروه¬ها و عدم رشد دانه گرده در محیط کشت، عقیمی اکثر دانه¬های گرده در همگروه¬های سیر ایرانی بکار رفته در این آزمایش را ثابت نمود. با حذف سوخیزه های هوایی و گرده افشانی دستی گلها در چندین مرحله، تعداد کمی بذر حقیقی سیر به دست آمد. در گام دوم، ارتباط بین رشد و صفات مورفولوژیک با صفت گلدهی در 30 همگروه سیر ایرانی مورد بررسی قرار گرفت. آزمون ضرایب همبستگی، وجود همبستگی منفی معنی-دار بین صفت گلدهی با صفات تعداد، طول و عرض برگ، موقعیت طویل¬ترین برگ، قطر ساقه مجازی، وزن سوخ و سیرچه، تعداد سیرچه در سوخ و عملکرد و همبستگی مثبت معنی¬دار با صفات طول ساقه مجازی و درصد ماده خشک نشان داد. آزمون تجزیه به عامل¬ها نشان داد که در عامل اول، بیشترین ضرایب مثبت مربوط به صفات تعداد و عرض برگ، قطر ساقه مجازی، وزن سوخ و عملکرد و در عامل دوم بیشترین ضرایب مثبت مربوط به صفات طول برگ، طول ساقه مجازی و وزن سیرچه بود. تجزیه رگرسیون گام به گام نشان داد که صفات تعداد برگ در بوته، طول ساقه مجازی و طول برگ بیشترین همبستگی را با گلدهی داشتند. آزمون تجزیه علیت (مسیر) نیز نشان داد که صفات تعداد برگ در بوته و طول برگ به ترتیب بیشترین تاثیر منفی مستقیم و صفت طول ساقه مجازی بیشترین تاثیر مثبت مستقیم بر گلدهی داشتند. بر اساس نتایج تجزیه کلاستر صفات کل همگروه¬های سیر به دو شاخه همگروه¬های گلده و غیرگلده تفکیک شدند. در گام سوم، مراحل تکوین اندام¬های زایشی 3 همگروه گلده سیر ایرانی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که نمو گل از شکفتن گریبانه تا پیری دارای 13 مرحله می باشد. در مراحل نمو گل و گل¬آذین 18 نوع ناهنجاری شناسایی گردید که مهمترین آن تبدیل اندام های زایشی به رویان غیرجنسی بود. در بررسی مراحل تکوین بساک و دانه گرده، انواع مختلفی از نرعقیمی و در مجموع 13 نوع ناهنجاری تشخیص داده شد که مهمترین آن توقف نمو دانه¬های گرده بود. مراحل تکوین تخمک نیز 9 نوع ناهنجاری را نشان داد که مهمترین آن پریموردیم تخمکی غیر عادی بود. در بررسی مراحل¬تکوین کیسه رویانی نیز 4 نوع ناهنجاری شناسایی شد که مهمترین آن عدم تشکیل کیسه رویانی در تخمک و همچنین توقف تقسیمات کیسه رویانی در مراحل مختلف نمو بود که در 98 درصد کیسه?های رویانی مشاهده گردید که در نهایت سقط کیسه رویانی و تخمک را به دنبال داشت. علی رغم وجود مجموعه¬ای از انواع نر و ماده عقیمی که منجر به کاهش شدید بذردهی در همگروه¬های مورد بررسی گردید، تعداد کمی بذر حقیقی سیر از همگروه¬های گلده به دست آمد.