نام پژوهشگر: احمد میرآبادی
مهرداد نزهتی شعاری احمد میرآبادی
بیش از یکصد سال است که از ماشینهای القایی استفاده می شود. به دلیل ویژگی هایی همچون سادگی، قابلیت اطمینان بالا، بازدهی خوب و قیمت کم و مزایای اقتصادی تولید، ماشین های القایی از نوع قفسی پرکاربردترین ماشینهای الکتریکی در سرعت های ثابت بوده اند. ولی ساختار به شدت غیر خطی، روشهای کنترلی آنها را بسیار پیچیده ساخته است و سبب شده در کاربردهای سرعت متغیر همچون کاربردهای موتورهای ترکشن سالها استفاده از موتورهای dc به عنوان تنها گزینه در سیستمهای پیشران مطرح شوند. همچنین کانورترهای ac مورد نیاز برای ماشینهای القایی نسبت به کانورترهای مورد نیاز در ماشینهای dc بسیار گرانتر است و این امر نیز در استقبال کم از درایوهای سرعت متغیر موتورهای القائی بی تاثیر نبوده است. پیشرفت های جدید در زمینه های نیمه هادی و تولید تراشه های dsp و کانورترهای ac سبب استفاده روزافزون از ماشین های القایی در کاربردهای سرعت –متغیر شده است. استراتژی های مختلفی برای کنترل موتورهای ac وجود دارد ولی از بین آنها فقط کنترل برداری برای کاربردهای پرتوان و پربازده مثل کاربرد موتورهای ترکشن مناسب هستند. در دهه 90 میلادی، درایوهای ترکشن مبتنی بر کنترل برداری به بازار آمدند. جهت اعمال بهترین بردار سوئیچینگ ولتاژی به سیمپیچی های استاتور ابتدا می بایست اندازه و زاویه فاز شار رتور بدست آمده باشد. در درایوهای کنترل برداری که بر اساس روش محاسبه غیر مستقیم اندازه و زاویه فاز شار رتور با استفاده از اطلاعات سرعت استفاده می کنند از یک سنسور سرعت روی شفت ماشین استفاده می شود. از دیدگاه های مختلفی همچون کاهش هزینه های پیاده سازی، تسهیل عملیات پیاده سازی با حذف کابلکشی سنسورها، مصونیت بهتر نسبت به نویز و کاهش عملیات تعمیر و نگهداری و عملکرد بهتر ترمزهای الکتریکی و ... حذف این سنسورها بسیار مطلوب است. تکنیکهائی که در آنها از این سنسورها استفاده نمی شود اصولا به روشهای سنسورلس معروف هستند، البته کماکان در آنها از سنسورهای جریان و ولتاژ برای ایجاد استراتژیهای حلقه بسته و یا در حالات حلقه باز جهت محاسبات سرعت استفاده می شود. در این پایان نامه و در فصل اول مقدمه ای از کنترل برداری و کنترل مستقیم گشتاور ارائه می گردد. در فصل دوم کلیاتی در باب کانورترهای مورد استفاده در درایوهای سرعت متغیر ذکر و شبیه سازیهایی از یک کانورتر نمونه ارائه می گردد. در فصل سوم کنترل برداری تشریح شده و نکاتی مفهومی ولی بسیار خلاصه در باب درایوهای کنترل برداری ارائه می گردد. در این فصل پیاده سازیهائی از کنترل برداری در اینورترهای جریانی و ولتاژی ارائه می شوند و در انتهای فصل نتایج شبیه سازیهای انجام شده برای پیاده سازیهای درایوهای کنترل برداری مبتنی بر سنسور سرعت ارائه می گردد. د رواقع در این فصل زیر بنای کنترل برداری سنسورلس تدوین می گردد. شبیه سازیهائی از کنترل برداری مبتنی بر سنسور سرعت ارائه می گردد. در این فصل شبیه سازی یک درایو کنترل برداری مبتنی بر سنسور سرعت ارائه می گردد که بخش مهمی از پیاده سازی درایوهای کنترل برداری سنسورلس است. در فصل چهارم روشهای قابل استفاده برای حذف سنسور سرعت تحت عنوان روشهای تخمین سرعت ارائه می گردد. در این فصل روش فیلترکالمن تشریح و شبیه سازیهائی در باب این روش در گام اول برای یک ماشین ساده بدون کنترل و در گام بعدی برای کاربردهای کترل برداری ارائه گشته است. در شبیه سازیهای انجام شده در این فصل تخمینگر فیلتر کالمن به موازات سیستم سنسور سرعت نصب می گردند و وقتی سیگنال سرعت مناسب از این تخمینگرها حاصل می آید، این سیگنال جایگزین سرعت به دست آمده از سنسور سرعت گشته و حلقه کنترل با این سیگنال بسته می شود. در واقع از سیگنال حاصله از سنسور سرعت به عنوان معیاری برای اعتباردهی و اثبات عملکرد مناسب تخمینگر استفاده شده است.
سعید نحوی احمد میرآبادی
از آغاز فراگیر شدن راه آهن در سطح دنیا، مشخص شد که کنترل قطارها تنها با تکیه صرف بر قابلیتها و مهارت لکوموتیوران می تواند حوادث ناگواری را به دنبال داشته باشد. حتی با فرض اینکه لکوموتیوران بدون خطا باشد، به علت محدود بودن دید و طولانی بودن خط ترمز امنیت قطار به طور کامل تضمین نمی شود. بنابراین نیاز به روشهایی که بتوانند این مشکل را حل یا بهبود بخشند کاملا احساس میشد. از نخستین روشها می توان به ایجاد فواصل زمانی بین قطارها در آغاز سالهای 1900 و پس از چند دهه با پیشرفت صنایع استفاده از بلاک بندی یا تقسیم مسیر به بخشهایی که در هر لحظه یک قطار در حال حرکت باشد، اشاره کرد. با وجود همه این پیشرفتها و افزایش سرعت قطارها ، نیار به اطلاعات مسیر جهت کنترل و تضمین امنیت قطار به شدت احساس می شد. بدین منظور نسل تازه ای از تجهیزات به وجود آمدند که امکان ارتباط بین سیستمهای درون قطار و خارج آن را امکان پذیر ساختند. با افزایش نیاز به اطلاعات بیشتر در سیستمهای امروزی، این تجهیزات اطلاعاتی همانند فاصله تا بلاک بعدی، شیب مسیر، سرعت مجاز، وضعیت چراغ، فاصله تا ایستگاه بعدی، منحنی ترمز تا ایستگاه و ... را به سیستمهای درون قطار انتقال می دهند. تجهیزات درون قطار این اطلاعات را پردازش کرده و حرکت خود را نسبت به فرامین کنترلی راننده تطبیق می دهند. در کل به سیستمها و تجهیزاتی که به نوعی وظیفه نمایش و پردازش چنین اطلاعاتی و ارتباط با تجهیزات کنار خط و سیستمهای مدیریت مدیریت مراکز کنترل را بر عهده دارند، cabsignlling می گویند. در این پایان نامه سعی شده نمونه ساده ای از این سیستمها در مقیاس کوچک طراحی و ساخته شود. برای نیل بدین منظور ابتدا به معرفی اجزای سیستمهای cabsignalling همانندچراغهای سیگنال، انواع مدارات راه، سیستمهای ارسال ناپیوسته(سیستم zub زیمنس، سیستم ژاپنی ats-p ، بالیس)، سیستمهای ارسال نیمه پیوسته(سیستم imu زیمنس و سیستم euroloop ) ، سیستمهای ارسال پیوسته(مدار راه، سیستم lzb ، سیستمهای رادیویی سیار سلولی مختص راه آهن gsmr )، سیستمهای نمایشگر کابین و رابطهای بین انسان و ماشین( mmi,on-board ) می پردازیم.در ادامه استانداردهای اروپایی در زمینه مدیریت ( ertms ) و قابلیت اجزای سیستمها ( cenelec ) بررسی می شوند. همان گونه که می دانید یکی از اساسی ترین بحثها در مورد بسترهای ارتباطی و ارسال و دریافت دیتا روشهای مدولاسیون دیجیتال می باشد. جهت طراحی و ساخت سیستم cabsignalling نمونه با بستر ارتباطی مطمئن، انواع روشهای مدولاسیون دیجیتال با توجه به انواع نویزهای موجود در راه آهن از نظر تئوری و شبیه سازی شده، مقایسه شده و سپس با توجه به نتایج حاصله بهترین روش مدولاسیون از نظر کمترین احتمال خطا معرفی می گردد تا در بخش مخابراتی سیستمهای cabsignalling مورد استفاده قرار گیرد. پس از انتخاب روش مدولاسیون مناسب، با استفاده از تجهیزات موجود اقدام به ساخت سیستم نمونه شد. برای بهره گیری بهتر در بخش مخابراتی سیستم از طراحی یک آنتن ماکرواستریپ که تطبیق امپدانس 50 اهم در فرکانس 433 مگاهرتز را با فرستنده و گیرنده انجام می دهد، استفاده شده است. البته در قسمت ساخت سیستم نمونه بیشترین تمرکز بر روی نوع مدولاسیون و بخشهای مخابراتی و نرم افزار ارتباطی سیستم بوده است که اطلاعات تکمیلی در فصل نه آمده است. سرانجام با بررسی استانداردها و مطالعه سیستمهای کاربردی در راه آهنهای امروزی و نتایج تئوری و شبیه سازی سیستمهای مدولاسیون و تجربیات عملی در قسمت ساخت تجهیزات مخابراتی بهترین سیستمی که برای این منظور پیشنهاد می گردد شامل تجهیزات مخابراتی با مدولاسیون fsk در باندپایه433 مگاهرتز و پهنای باند 1.5 کیلوهرتز است که می تواند پاسخ گوی نیازهای راه آهن کشور عزیزمان باشد.