تحقیق در مورد مکتبهای ادبی از جمله موضوعات مهم در ادبیات بویژه در ادبیات معاصر میباشد بهمین دلیل شناخت مکتبها وآشنایی با جزئیات آن مورد توجه ادیبان ودانشجویان بوده است. در این پایان نامه به بررسی ادبیات کلاسیک نزد محمد مهدی جواهری پرداخته شده است. شعر وادبیات کلاسیکی هر ملتی بر آن بخش از آثار مشهور ومطرح ادبی اطلاق می گردد که مربوط به بزرگان ادبیات آن ملّت می باشد ودارای اهمیت وارزش والایی بوده که با گذشت زمان این آثار ادبی ارزش خود را از دست نداده بلکه پیوسته مورد توجّه دیگر ادیبان آن ملّت بوده است. شایان ذکر است بدانیم آغاز گسترش اصطلاح "ادبیات کلاسیک" از دوره رنسانس به بعد بوده واز همان زمان بود که این اصطلاح در ادب عربی رواج پیدا کرد. البته اصطلاح "عمود الشّعر" که از دوره عباسی تاکنون رایج بوده وبر قسم زیادی از آثار ادبی اطلاق گردیده است. با توجّه به اینکه حرکت نوگرایی وپرداختن به شعر نو در قرن معاصر نظر بیشتر شاعران وادیبان را به خود جلب کرده است ولی با اینهمه برخی از آنها -که در این میان شاعران بزرگ ومطرحی هم وجود داشته- با تأکید بر مزایای شعر کلاسیکی، به این آثار ادبی روی آورده واز آن استقبال نموده اند وآنرا جزء اصلی ادبیات بلکه بعنوان میراث ادبی خود به حساب آورده اند. از آن جمله می توان به شاعر کلاسیک پرداز مطرح عراقی "محمد مهدی جواهری" که در قرن بیستم هم زیسته است اشاره کرد وبا توجّه به مزایای شعری اش که منطبق بر شعر کلاسیکی است، بعنوان آخرین شاعر بزرگ کلاسیکی نامیده شده است. با توجّه به اینکه جواهری از طرفی در ساختار قصیده وویژگیهای ظاهری آن مانند: قالب شعری، رعایت قافیه وحروف روی، موسیقی وصورتههای شعری، پیرو ادیبان وشاعران پیش از خود بوده است واضافه بر اینها چنانکه می بینیم در بنای قصیده وساختار آن وحتّی در بکار بردن الفاظ وکلمات رایج در شعر گذشتگان از آنان پیروی نموده است، واز طرف دیگر، در مضمون شعر خود نیز از تقلید بر کنار نبوده وبه اغراض شعری همچون مدح، رثا، هجو، شکوی، فخر، غزل پرداخته است، همه این خصوصیات ومزیتهای شعری او را در زمره شاعران کلاسیکی قرار داده است. در پایان ذکر این نکته ضروری بنظر می رسد که جواهری از شعر جدید وتأثیرات آن نیز برکنار نبوده وشعرش مبتنی بر ویژگیهای شعر جدید می باشد ویژگیهایی چون پرداختن به سیاست ومسائل سیاسی روز، آزادی زن، وطن گرایی و... از آن جمله می باشد که نیاز به مجالی گسترده دارد تا بتوان بطور کامل مورد بررسی قرار گیرد. کلمات کلیدی: ادبیات کلاسیکی، محمد مهدی جواهری، شعر عمودی، تقلید گرایی.

درمجموع این 75جلدازمجله"فصول"بالغ بر2000مقاله درزمینه های مهم واصلی ادبیات عرب توسط ادیبان این رشته به رشته تحریردرآمده است.باتوجه به مراجعه زیاد دانشجویان محترم رشته عربی به این مجلات، ونبود مجلدی به عنوان فهرست این مجلات حتی در مصر،وعدم فهرست بندی موضوعی مقالات این مجله،لازم دیدیم که کتاب فهرستی رادر5فصل اصلی ودرقالبی جدید ومتنوع برای این 75جلدازمجله "فصول" بنویسیم. لازم به ذکر است که این پایان نامه مانند پایان نامه های تخصصی دیگر که در یک موضوع مشخص نگاشته شده است و مورد استفاده عده قلیلی قرار میگیرد ،نیست ، بلکه به دلیل شمولیت وفراوانی موضوعاتی که در مجله "فصول" قرار دارد، این مجلات الان هم که این مجلات فاقد فهرستی هستند محل رجوع عده زیای از اساتید و دانشجویان گرامی هست،که این مهم این خلأ را در این زمینه پر میکند واز این به بعد دانشجویان عزیز میتوانند این 75 جلد وبیش از 2000مقاله را در یک کتاب فهرست ورق بزنند وبه مطالب مورد نظر خویش دست پیدا کنند. وإن شاء الله مقدمه ای نگاشته می شود درباره مجلاتی که درمصرولبنان وسوریه وعراق درزمینه ادبیات منشرشده است وحالاهم منتشرمی شوند.مانند"الآداب "سهیل ادریس،و"الموقف الادبی "اتحادیه نویسندگان عرب،ویا"الرساله"أحمدحسن الزیات.فصل اول:موضوعات اصلی:که شامل 13 موضوع کلی واساسی در ادبیات عرب هست به قول یاین موضوعات شالوده وبنیان ادب عربی راتشکیل می دهند. مثل:مناهج النقدالأدبی المعاصر،الادب المقارن،تراث،الحداثه فی اللغه والادب،و..........می باشد

چکیده : اهداف اصلی این پژوهش ، شناخت تراکم زبان استعاری ،گرایش مرکزی ودیگر گرایش های سبک استعاره مفهومی و نحوی وکشف چگونگی ارتباط میان استعاره های مفهومی و استعاره های نحوی در اشعار دعبل خزاعی ،شریف رضی و مهیاردیلمی می باشد . جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی اشعار این سه شاعر و نمونه آماری شامل هزار بیت از اشعار ایشان است که به صورت تصادفی انتخاب شدند. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد اشعار شریف رضی نسبت به دو شاعر دیگر تراکم زبان استعاری بیشتری دارد و با اندکی اختلاف اشعار مهیار دیلمی رتبه دوم و اشعار دعبل خزاعی با اختلافی چشمگیر کمترین تراکم زبان استعاری را دارد. تراکم یاد شده بیانگر میزان گزینش شاعر از پدیده زبانی استعاره به هنگام تألیف متن شعری می باشد.افزایش یا کاهش این تراکم تحت تأثیر عوامل گوناگونی قرار دارد.گرایش اصلی استعاره مفهومی هر سه شاعر ،استعاره تشخیصیه است. دیگر گرایش های استعاری مفهومی ایشان تفاوت های معنا داری دارند. گرایش مرکزی استعاره نحوی هر سه شاعر مرکب مفعولی است .کاربرد بیشتر استعاره مفعولی بیان می کند که این مسأله خاصیت و ویژگی زبان عربی است نه سبک خاص این شاعران .ترتیب گرایش های استعاره نحوی اشعار دعبل خزاعی و شریف رضی تفاوتی ندارد و تفاوت سبک مهیار دیلمی با این دو شاعر کم است . ارتباط استعاره های مفهومی ایشان با استعاره های نحوی تفاوت ها و شباهت هایی دارد.در بین این ارتباط ها ،رابطه های معنا دار زیادی وجود ندارد.استعاره تشخیصیه و مفعولی که بیشترین تعداد را به خود اختصاص داده اند بیشترین ارتباط را با دیگر استعاره ها دارند که با توجه به فراوانیشانامری طبیعی به نظر می رسد.اهداف فرعی این پژوهش بررسی مفهوم سبک، حل مشکلات و معایب سبک شناسی آماری ، کشف رابطه علم بلاغت و سبک شناسی و شناخت میزان احساس این سه شاعر بر اساس معادله بوزیمان است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که سبک از سه زاویه فرستنده کلام ، خود متن و مخاطب قابل بررسی است. راه حل معایب سبک شناسی آماری ،تحلیل و استفاده از دیگر مکاتب نقدی می باشد. علوم سه گانه بلاغت با سبک شناسی رابطه هایی دارد.سبک شعری مهیار دیلمی از دو شاعر دیگر عاطفه و احساس بیشتری دارد. واژگان کلیدی : سبک ، سبک شناسی آماری ،دعبل خزاعی ،شریف رضی ، مهیار دیلمی .

قال رسول الله: «کلمهُ حکمهٍ سَمِعَها المومن فَیَعمَل بها خَیرٌ مِن عباده سنهٍ». یبحث الإنسان فی کل زمان و مکان عن الإنسان الحکیم، و یری فیه تجارب و یتعلم منه دروساً، و لذا نجد أنَّ کلمه حکیم إذا أطلقها الناس علی أحد فکأنّما یمنحونه وساماً رفیع المستوی، و لقباً یخلد اسمه فی سجل أهل الرأی و البصیره النافذه. بما أنَّ الحکمه تصقل عقول الناس، و علی حدٍ ما تلعب هذه الحکمه من دور مهم فی تشکیل العقل الإنسانی، و تسهم فی تقویم أخلاق الناس، و تقوی روح الوطنیه فی نفوس المواطنین، فهذا البحث یحاول أن یبیّن المواقف الحکمیه عند المعری فی دیوان اللزومیات. أما الأسئله التی حاولنا نجیب عنها فی هذه الرساله، فأهمها: أکان المعری شاعراً متشائماً؟ ما هی مصادر حکمه المعری؟ و ما هی الرذائل الأکثر کراهیه عند المعری؟ من خلال تناولنا الموضوع رأینا أنّ الشاعر خلاف رأی النقاد لیس شاعراً متشائماً إذ المعری لاسیّما فی حدیث الحیاه نراه یحثّ الناس علی الفضائل، و سبب موقفه السلبی من الحیاه هو تصویر السدید و الصادق من مجتمعه آنذاک.من أهم مصادر حکمه المعری، هی التجربه التی إکتسبها بمرور الأیام، و إلمامه بالثقافه الیونانیه، و الهندیه، و الفارسیه. و المصدر الآخر الذی إستلهم منه المعری هو القرآن. إنّ المعری یکثر القول فی الخمر و أضرارها، و عله هذا الإبتعاد هو إزاله العقل و إفساده بشرب الخمر.

جنگ و تجاوز و پایمال کردن حقوق انسان ها، از جمله حوادث ناخوشایند در زندگی بشر است و در مقابل، استقامت و پایداری هنگامی که شرف و حیثیت آدمی مورد تهاجم قرار می گیرد نیز، خصلتی غریزی است و ادبیات به عنوان محصول اندیشه ی متعالی بشر، در هر عصر و شرایطی آینه ی تمام نمای کنش ها و واکنش ها و حتّی خصال غریزی انسان است، ادبیات مقاومت به عنوان گونه ای خاص از ادبیات که بیانگر ستیز بی امان در برابر تجاوز بیگانگان و ستم ستمکاران است، دارای مفاهیم والایی چون ستایش پایداری، دفاع از هویت، عدالت و حق طلبی است، از جمله وقایع مهم خاورمیانه در قرن اخیر، حمله ی عراق به ایران و همچنین اشغال عراق توسط آمریکا می باشد که ادبیات پایداری به ویژه شعر مقاومت این دو ملّت را با آثار ماندگاری پُر بار ساخت، پژوهش حاضر تحت عنوان «مقایسه ی جلوه های مقاومت در اشعار یحیی سماوی و نصرالله مردانی» پس از نگاهی گذرا به بررسی جنگ عراق علیه ایران و اشغال عراق توسط آمریکا و هم پیمانانش و نیز اشاره به شعر مقاومت عراق و ایران و مهمترین ویژگی ها و مضامین آن، به بررسی و مقایسه ی جلوه های مقاومت در اشعار یحیی سماوی و نصرالله مردانی پرداخته و وجوه تشابه و تفاوت در شعر آنها را یاد آور شده است. واژگان کلیدی: جنگ، ادبیات تطبیقی، ادبیات ایران و عراق، شعر مقاومت، یحیی سماوی، نصرالله مردانی.

چکیده: قرآن کریم به عنوان مبدأ علوم نه تنها از علوم بلاغت بیگانه نیست بلکه خود سبب پیدایش و توسعه این علم شده است. یکی از ارکان علم بلاغت، بدیع می باشد که به دو دسته لفظی و معنوی تقسیم می شود. مطالعه حاضر به بررسی یکی از زیر شاخه های این علم، یعنی محسنات معنوی می پردازد. از جمله اهداف این پژوهش شناسایی آرایه های معنوی مورد اتفاق دانشمندان علم بلاغت در قرآن کریم و کشف کارکرد های فنی آن و آسان سازی دسترسی علاقه مندان به نمونه های قرآنی این فنون است. رویکرد این رساله از نوع توصیفی وتحلیلی است و ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانه ای است . جامعه مورد مطالعه همه آیات شریفه ی قرآن کریم است. یافته های پژوهش نشان می دهد که اغلب آرایه های معنوی در قرآن کریم به کار رفته است و نقش اساسی در اثرگذاری قرآن کریم بر مخاطب را بر عهده دارند. از جمله کارکردهای فنی این فنون می توان به برطرف نمودن برخی از شبهات وارد بر قرآن کریم و زیبایی آفرینی از طریق تصویر سازی و تولید موسیقی اشاره کرد. همچنین با توجه به مطالعه ی صورت گرفته این آرایه ها در قرآن کریم قابل شمارش می باشد.چنان که آمار انجام پذیرفته نشان می دهد از میان آرایه های معنوی به کار رفته در قرآن کریم، صنعت طباق با 38% و آرایه توجیه با 0.16% به ترتیب بیشترین و کمترین سهم را به خود اختصاص داده اند. کلید واژه ها: قرآن کریم، علم بلاغت، بدیع، محسنات معنوی، نمونه های قرآنی، کارکردهای فنی.

بدون شک یک قصیده کامل در برگیرنده موارد زیر باشد: 1) افکار شاعر که با تجربه شعری وی آمیخته شده باشد، 2) تصاویری که در ساخت قصیده خود به کار می گیرد، و به واسطه ی آن، احساس و اندیشه اش را در یک قالب فنی قابل احساس مجسّم می سازد. 3) موجودیت و معجم زبان شعری شاعر، که آن را از دیگر زبان ها متمایز می سازد. 4) اسلوب استوار وغنی 5) و در پایان شامل موسیقی می باشد؛ چرا که شعری یافت نمی شود که بدون موسیقی جوهره واصالت آن وفضای آکنده از موسیقی اش هویدا شود. نادیده گرفتن هریک از آن ها از ارزش یک دستاورد ادبی می کاهد. مازنی شاعر و مولّف و ناقد و نویسنده مصری از پیشگامان نهضت ادبی عصر حدیث در میان مجموعه ای از مفکرین هم عصرش توانست از یک جایگاه ومنزلت ویژه ای برخوردار شود. این پایان نامه از خلال بررسی دیوان شعری مازنی با تکیه بر رویکرد توصیفی تحلیلی و در برخی موارد روش آماری به موضوع بررسی تصویر فنّی در شعر مازنی پرداخته است و هدف از آن نمایش تصویر شعری در شعر مازنی وبیان اسالیب مختلف وی در رونمایی از تفکر واحساس وی می باشد. این پژوهش به نتایجی دست یافته است که از بارزترین آن می توان به آمیخته شدن شعر وی به تصاویر بیانی جالب اشاره کرد، به خصوص استعاره ی مکنیّه که در مقایسه با دیگر تصاویر بیانی چون تشبیه و مجاز وکنایه بیشتر به چشم می خورد و شعر وی در برگیرنده تصاویر شعری است. وی توانست افکار خود را با تجربه شعری خود آمیخته سازد؛ ودر معنای وسیع کلمه شاعر زمانی که تصویر را به کار می گیرد گاهی تصویر را تنگ می کند و گاهی آن را بسط می دهد و تصویر با دیگر وسایل تعبیر شعری در یک دستاورد هنری هماهنگ است. مازنی برای عرضه کردن تصویر ذهنی خود از قرآن کریم و میراث ادبی و طبیعت و فرهنگ وتمدن عصر، وخیال بهره جست، و علاوه بر آن موسیقی یکی از عناصر اصلی درشعر شاعر است، و وی از وزن های رایج بین شاعران قدیم استفاده می کند وهمچنین از قافیه های دارای ایقاع که بر خوانندگان اثر می گذارد، استفاده می کند، و در ساختار شعریش از اسلوب ها و واژگانی استفاده می کند که از تجربه ی شعری وی پرده بر می دارد. واژگان کلیدی: تصویرفنّی، شعر معاصر، ابراهیم عبدالقادر المازنی.

پایان نامه به آرایه های ادب موجود در دیوان ابراهیم ناجی شاعر معاصر عرب می پردازد و در فصل اول در مورد صوره و معانی آن بخث می ود.

چکیده : مکان، احساس به وطن دوستی وشهروندی، و در همان زمان احساس به در زمان بودن ومحلی زیستن را در انسان برمی انگیزد؛ و این باعث می شود آن را کیان وهستی ای پنداریم که هیچ چیزی بدون آن رخ نمی دهد . بعضی از شاعران ورمان نویسان، تاریخ مملکت و آرمان های بزرگانشان را برمکان تحمیل و تطابق داده اند؛ همانند شاعران فلسطینی و رمان نویسان مصری، که مکان به عنوان عنصری از عناصر ساختاری هنرشان قابل انفکاک از زبان هنری شان نیست . مکان، امتحانی ذاتی برای رویارویی با متن پیچیده هست وآن گاه که هنر از محتوا و ظرف مکانی تهی شود واقعیتش را از دست می دهد ،واگر هنر، منکر مکان شود ،درتاریخی نا تاریخی می زید که این امر با محتوای اصیل و جوهری ادبیات معاصر و مکان مندی و تاریخ پذیری معاصر عرب هماهنگ نیست، چرا که بخش بزرگی از ادبیات معاصر عربی با دغدغه ی سرزمین و خاک عربی ارتباط دارد، و این عنصر از آن ناگسستنی است . حرکتی که در مکان وجود دارد آن را به فاعل و سوژه ای بدل می کند که در ادب انعکاس پیدا می کند . در ارتباط انسان با مکان و زمین ،ارتباط ،وابستگی صرف و موروثی نیست ؛بلکه ارتباطی کنش گرانه وخلاقانه است .

سبک عبارت است از طرز بیان، انتخاب الفاظ و بیان اندیشه ها، از طریق گزینش کلمات.معادله بوزیمان معادله ای است که دانشمند آلمانی، به اسم بوزیمان آن را اختراع کرد. این معادله را می توان پژوهشی در سبک شناسی آماری به حساب آورد، که میزان ادبیت سبک را از طریق نسبت فعل به صفت می سنجد. بدین صورت که هر اثری که نسبت فعل به صفت در آن بیش تر باشد، از ادبیت بیش تری برخوردار است. نازک الملائکه و محمد مهدی جواهری دو شاعر معاصر عربی هستند که در این پژوهش میزان ادبیت سبک آن دو مورد بررسی قرار می گیرد. به همین منظور20 قصیده از دیوان شظایا و رماد نازک الملائکه و 20 قصیده از جلد یک دیوان محمد مهدی جواهری انتخاب شده است تا در این پژوهش مورد بررسی قرار گیرد. نتایج به دست آمده، که نشان می دهد سبک شعری محمد مهدی جواهری نسبت به سبک نازک الملائکه ادبی تر است

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.