نام پژوهشگر: علیرضا هژیری نوبری

تحلیل پیچیدگی های اجتماعی- اقتصادی فرهنگ های شمال فارس (اقلید) در دوره مس- سنگی بر اساس کاوش های تپه مهرعلی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1390
  علیرضا سرداری زارچی   علیرضا هژیری نوبری

شکل گیری جوامع پیچیده اولیه در ایران در دوره پیش از تاریخ مربوط به دوره مس- سنگی است که مرحله انتقال سنت های فرهنگی جوامع ساده نوسنگی به حکومت های دوره آغاز نگارش و سپس دوره ایلام محسوب می شود. این دوره انتقالی که در استان فارس با عنوان دوره های باکون و لپویی مطرح است، دارای شاخصه های مهمی همچون پیدایش نابرابری سیاسی- اجتماعی، افزایش جمعیت، کنترل اداری، تولید تخصصی و رشد اقتصادی می باشد که نمود آن را می توان در بقایای باستانی این حوضه فرهنگی شاهد بود. رساله ارائه شده در واقع تحلیل و مطالعه شواهد باستان شناختی و مطالعات وابسته به آن، در زمینه پیچیدگی های اجتماعی- اقتصادی این دوره مس- سنگی است که ناشی از کاوش های صورت گرفته در تپه مهرعلی شهرستان اقلید، در محدوده شمال استان فارس (سرحد) تمرکز یافته است. لذا با توجه به درک و فهم بستر منطقه ای این محوطه باستانی، بررسی های باستان شناسی و مردم شناسی نیز در شهرستان اقلید انجام گرفت و در نتیجه هشت محوطه دیگر باستانی مربوط به دوره های باکون و لپویی شناسایی گردید. تحلیل داده های حاصل از بررسی میدانی در شمال فارس، نشان از پیدایش اولین استقرارها در این منطقه از دوره های نوسنگی شمس آباد می-دهد که پس از آن در دوره باکون و لپویی با افزایش جمعیت و و تعداد استقرارها، نوعی یکپارچگی فرهنگی در شمال دره رود کر شاهد هستیم. بررسی های مردم شناسی نیز نشان می دهد که این منطقه از دیرباز تاکنون، به عنوان یکی از سرحدات و مناطق ییلاقی عشایر کوچرو قشقایی، نقش مهمی در تمرکز جمعیت این گونه جوامع و همچنین معیشت دامپروری داشته اند. مواد حاصل از کاوش های باستانی تپه مهرعلی که شامل تحلیل لایه نگاری مراحل فرهنگی، مطالعه سفال های باکون و لپویی، بررسی بقایای گیاهی و جانوری، مصنوعات سنگی، فلزات و تحلیل ریزنشست ها، مدارک مدیریت اداری و فضاهای سکونتی می شود، تمام دلالت بر مرکزی محلی است که به صورت جامعه ای خان سالار از نوع پیچیده، اداره می شده است. این مرکز، نقش اساسی در مبادلات محلی و فرامنطقه ای داشته و خدمات توزیع مجدد برای قبایل کوچرو و روستاییان منطقه ارائه می نموده است.