چکیده: دما به عنوان یک عامل محیطی بر جوانه زنی دانه گرده و چگونگی رشد لوله گرده در خامه برای رسیدن به تخمک تاثیر بسزایی دارد. در این راستا، بررسی تاثیر دماهای 5، 10، 15 و 20 درجه سانتی گراد بر جوانه زنی و رشد لوله گرده در شرایط درون شیشه ای و همچنین اثر آن در دینامیک لوله گرده در شرایط کنترل شده، در ارقام تجاری نک پلوس اولترا، آذر، سهند، فرانیس و دو ژنوتیپ k100 وk105 بادام مورد مطالعه قرار گرفت. ابتدا، پس از جمع آوری دانه های گرده از ارقام مورد مطالعه و کشت آن ها در محیط کشت حاوی 2/1 درصد آگار و 15 درصد ساکاروز روند جوانه زنی و رشد لوله گرده در شرایط درون شیشه ای توسط میکروسکوپ نوری مورد ارزیابی قرار گرفت. در مرحله بعد،پس از اخته کردن گل های شاخه های ارقام مختلف مورد مطالعه، گرده افشانی با گرده غیر خودی در شرایط کنترل شده در اتاقک رشد در دماهای مختلف انجام گرفت. 24 و 48 ساعت بعد از گرده افشانی، مادگی گل ها در محلول فیکساتیو faa تثبیت شده و پس از طی مراحل شستشو با آب مقطر، نرم کردن مادگی ها در محلول سولفیت سدیم 5 درصد در اتوکلاو و رنگ آمیزی با آنیلین بلو، روند رشد لوله گرده با استفاده از میکروسکوپ فلورسنت مورد ارزیابی قرار گرفت. به طوری که درصد دانه های گرده جوانه زده در سطح کلاله ، درصد لوله های گرده در بخش های فوقانی، میانی و تحتانی تخمدان و نیز تعداد ادامه چکیده پایان نامه لوله گرده موجود درون تخمدان شمارش گردید. نتایج نشان داد که در شرایط درون شیشه ای بین ارقام و ژنوتیپ های مورد مطالعه در دماهای مختلف از نظر درصد جوانه زنی و رشد لوله گرده اختلاف معنی دار وجود دارد. در بین ارقام و ژنوتیپ ها، بیشترین درصد جوانه زنی دانه گرده در شرایط درون شیشه ای در رقم نک پلوس اولترا و کمترین میزان در رقم آذر مشاهده شد. در حالی که از لحاظ رشد لوله گرده ژنوتیپ k100 بیشترین و رقم فرانیس کمترین میزان رشد را به خود اختصاص داد. در شرایط گرده افشانی کنترل شده، درصد جوانه زنی دانه گرده در سطح کلاله و درصد لوله های گرده در بخش های مختلف خامه و درون تخمدان در بین ارقام و ژنوتیپ های مورد بررسی تفاوت معنی داری داشت. بالاترین درصد جوانه زنی دانه گرده در سطح کلاله در رقم فرانیس مشاهده گردید. اما بالاترین درصد لوله های گرده در تخمدان در رقم نک پلوس اولترا دیده شد. در شرایط درون شیشه ای و نیز در شرایط گرده-افشانی کنترل شده، با افزایش دما درصد جوانه زنی و درصد لوله های گرده در بخش های مختلف خامه و درون تخمدان افزایش یافت. در بین دماهای مختلف بیشترین و کمترین درصد جوانه زنی و رشد لوله گرده در شرایط درون شیشه ای و در شرایط گرده افشانی کنترل-شده به ترتیب در دمای 20 و 5 درجه سانتی گراد به دست آمد. عکس العمل متفاوت جوانه زنی و رشد لوله گرده به دماهای مختلف می تواند در سازگاری ارقام در مناطق مختلف به عنوان یک عامل مهم تلقی گردد.