این تحقیق بدلیل شیوع نسبی بیماریهای دهان و دندان در ایران و کمبود تحقیقات استاندارد و مفید در این زمینه، صورت گرفته است تا با توجه به محدودیت امکانات و خدمات دندانپزشکی بویژه در مناطق محروم و پرجمعیت ، راهنمایی در بر نامه ریزیهای پیشگیری و درمانی باشد. در این مطالعه دانشکده دندانپزشکی زاهدان بعنوان تنها مرکز آموزشی-درمانی دندانپزشکی در استان سیستان و بلوچستان انتخاب شد. 400 بیمار مراجعه کننده به بخش تشخیص این مرکز بطور تصادفی معاینه و پرسشنامه هایی تکمیل گردید. از این تعداد 218 نفر زن و 182 نفر مرد بودند. نتایج این تحقیق بطور خلاصه به شرح زیر می باشد: بیشترین گروه مراجعین 12-40 ساله بودند (73/7 درصد) با حداقل سن 12 و حداکثر 85 سال. بیشترین تعداد مراجعین را زنان خانه دار تشکیل می دادند. غالب بیماران بی سواد بودند. (28/3 درصد). پایین تر بودن تعرفه ها نسبت به مطبهای دندانپزشکی، بیشترین علت انتخابی این مرکز و درد دندان شایعترین شکایت اصلی بود. (هم در زنان و هم در مردان) بیشترین نیاز درمانی، درمان ریشه (اندو) (46/8 درصد) با میانگین سنی 29/4 سال و شایعترین درمان انتخابی بیماران، کشیدن دندان عامل درد (36/7 درصد) با میانگین سنی 37/25 سال بود.بالاترین میانگین تحصیلات را (10/25 کلاس ) معرفی شدگان به بخش ارتودنسی و کمترین تحصیلات را (بی سواد) بیماران ارجاع شده به بخش پروتز کامل دارا بودند. غالب بیماران (73/8 درصد) درمان توصیه شده را پذیرفتند و 6/5 درصد آنان بدلیل عدم توانایی پرداخت هزینه درمان و 0/5 درصد (کمترین میزان) بخاطر ترس از کار دندانپزشکی درمانی مغایر با درمان توصیه شده را انتخاب کردند. براساس یافته های این تحقیق پیشنهاد می شود که: -1بدلیل بالا بودن هزینه درمانهای دندانپزشکی، تلاش بیشتر جهت پیشگیری و افزایش سطح آگاهیهای عمومی در مورد بهداشت دهان و دندان ضروری به نظر می رسد تا بدین ترتیب از صرف هزینه ها و امکانات زیاد درمانی جلوگیری شود. -2با توجه به اینکه بسیاری از بیماران بخاطر بالا بودن تعرفه های دندانپزشکی متقاضی کشیدن دندانی هستند که بعضا قابل نگهداری و درمان می باشد، لازم است تا در جهت کاهش این هزینه ها و ایجاد تسهیلات برای بیماران کم بضاعت اقداماتی صورت گیرد. -3از آنجا که دانش آموزان بخش قابل توجهی از بیماران را تشکیل می دادند، پیشنهاد می شود واحد بهداشت دهان و دندان در مدارس فعالتر گردد و امکانات آموزشی لازم را در اختیار دانش آموزان قرار دهد.

آدنوئید سیستیک کارسینوما تومور بدخیم تقریبا نادری است که بیش از همه تومورهای بدخیم در غدد بزاقی اصلی و فرعی اتفاق می افتد این تومور معمولا در سنین 40 دتا 60 سال رخ می دهد و به آهستگی رشد می کند ضایعات داخل دهانی آن اغلب زخمی اند و درد از علائم شایع همراه این تومور می باشد که به دلیل تهاجم تومور به ساختمانهای عصبی است a.c.c تا مدت زمان طولانی متاستاز نمی دهد ولی عود این تومور بسیار زیاد است بخصوص اگر درمان قبلی ناقص باشد درمان آن جراحی وسیع همراه با حاشیه ای از بافت نرمال اطراف می باشد. و معمولا رادیوتراپی کمکی هم استفاده می شود بقا 5 ساله آن 70 درصد می باشد ولی بقا 20 ساله آن کمتر از 15 درصد می باشد. جهت شناسائی بهتر این تومور و بررسی شیوع آن در طی 5 سال آخر (از ابتدای سال 1373 تا انتهای 1377) در بیماران مراجعه کننده به آزمایشگاه پاتولوژی بیمارستان خاتم الانبیا زاهدان حدود 19624 پرونده بازنگری شد و کلا 70 نمونه بیماریها و ضایعات مختلف غدد بزاقی گزارش شد که 29 مورد آن تومورهای مختلف غدد بزاقی (خوش خیم و بدخیم) تشخیص داه شد و از بین آنها 5 مورد تومور a.c.c بود بدنبال بررسی پرونده های پاتولوژی بیماران مبتلا به a.c.c میزان وقوع a.c.c، سن و جنس شایع و محل بروز این تومور بصورت زیر بدست آمد: a.c.c در بین تومورهای بدخیم غدد بزاقی بعد از موکوپیدرموئید کارسینوما در مرتبه دوم قرار دارد و مبتلایان بیشتر در گروه سنی 50 تا 70 سال (ده ششم و هشتم) قرار داشته و میانگین سنی آنها 55/8 سال بدست آمد. a.c.c در هر دو جنس به نسبت مساوی با تمایل اندکی به سمت جنس مذکر رخ داده است f/m 2/3 66 درصد از نظر محل ابتلا غدد بزاقی اصلی بیشتر از غدد فرعی درگیر بودند (نسبت 3 به 2) و در غدد فرعی نیز فقط در کام رخ داده بود.

لیکن پلان دهانی یک بیماری مزمن، قابل عود، التهابی، وابسته به ایمنی، سنین میانسالی است ، که معمولا ایدیوپاتیک است . ضایعه های تحت اپیتلیالی تولید می کند. این بیماری اولین بار توسط ویلسون در سال 1869 شرح داده شد. شیوع لیکن پلان دهانی بین 0/1-2/2 درصد است . سن ابتلا به آن بین 30-70 سالگی است . بیشتر زنان را درگیر می کند. بیشترین محل شیوع آن مخاط گونه، زبان و لثه است . (26) اشکال بالینی آن فرم های رتیکولار، پاپولر، پلاک مانند، اروزیو، آتروفیک ، بولوز است . در زیر میکروسکوپ هایپر کراتوز یا پاراکرتوز، آکانتوز و دژنراسیون میعانی لایه سلولهای بازال به همراه ارتشاح لنفوسیت ها را نشان می دهد. اتیولوژی آن ناشناخته است ، هر چند برای آن یک پایه ایمنولوژیک مطرح است . ریسک تغییرات بدخیمی در ضایعات دهانی بین 0/5-2/5 درصد موارد است . هدف این طرح بررسی شیوع لیکن پلان دهانی در معلمین زن زاهدان در سال تحصیلی 1378-79 می باشد. برای این منظور از پرسشنامه همراه معاینات دهانی استفاده شد که تشخیص بر اساس شاخص های کلینیکی who بود. تمام موارد یافته شده به تایید متخصص مربوطه رسیده بود. تعداد جمعیت مورد مطالعه 830 نفر بود که 3 مورد لیکن پلان دهانی در بین آنان یافت شد. بنابراین میزان شیوع لیکن پلان دهانی در بین معلمین زن زاهدان (کل جمعیت مورد مطالعه) 0/4 درصد بود که با برخی مطالعات قبلی مطابقت دارد و با برخی مطالعات دیگر مغایرت دارد.