بعد از بحران های زیست محیطی به وجود آمده از توسعه صنعتی و کشف سوخت های فسیلی در ابتدای دهه 70 میلادی صاحب نظران و دست اندرکاران اداره جوامع و دوستداران محیط زیست بر آن شدند تا به صورت جدی به ارائه راهکارهایی در زمینه مقابله با این معضل که بعدی جهانی یافته بود برآیند. از آن زمان مبحث توسعه پایدار امری اساسی در ساخت و گسترش و یا حفظ شهرها گردید. متخصصان و صاحب نظران این امر مولفه های چندی را برای تحقق شهری پایدار چون : انرژی ، مدیریت منابع ، حمل و نقل ، زیست بوم و مسائلی از این دست برمی شمرند. در سال های اخیر بیشتر صاحب نظران بر این باورند که علاوه بر مولفه های کلی و جامع مطرح در توسعه پایدار که بیشتر سعی در پایداری کالبدی و حفظ منابع برای نسل های آینده را دارند و باید انسان به عنوان عاملی اساسی در وجود و ظهور یک شهر بیشتر مورد توجه قرار گیرد و او را حلقه گمشده در مباحث مربوط به پایداری دانسته اند و سعی در بسط نگرش نوین به پایداری یعنی پایداری از دیدگاه جامعه شناختی داشته اند. نگرشی که در آن پایداری یک شهر در تداوم حضور آن در ذهن آدمی معنا می شود. از آن جایی که شهر به عنوان موجودیتی جامع دارای مولفه های تشکیل دهنده متفاوتی است لذا تداوم حضور یک شهر در تداوم حضور مولفه های تشکیل دهنده آن در ذهن آدمی معنا می-یابد. و حضور انسان به عنوان عنصری به ظهور رساننده شرط اساسی برای تداوم این مولفه ها و در نهایت موجودیت شهر است. حضور در مکان هایی برای تبیین مفاهیمی چون تعاملات اجتماعی ، حس شهروندی ، پیوند اجتماعی در راستای اعتلای فرهنگی. مفاهیمی که خود به نوعی سازنده مکان ها و فضاهای جمعی شهری اند. و این مکان ها و فضاهای جمعی مولفه هایی هستند که شهر را پویا و زنده نگه می دارند. مفاهیم بیان شده همگی ریشه در ذهن و فرهنگ افراد جامعه استفاده کننده دارند و در بستری از فرهنگ ها و ذهنیات به جا مانده از دیروز در قالب خاطرات فردی و فردی-جمعی نمود پیدا می کنند. ذهن فرد به عینیت درآورنده کالبدی است که فضاها و مکان های شهری را می سازد و خود تاثیر پذیر از تجربیات ، چشم اندازها و خاطرات جمعی و فردی است. در این رساله سعی بر آن است که با بازشناسی و دسته بندی عوامل اثربخش بر ذهن و نوع نگاه فرد به مکان ها و فضاهای شهری که می توان در طراحی این مکان-ها و فضاها مدنظر قرار گیرد در قالبی کیفی و با اتکا به منابع کتابخانه ای رویکردی توصیفی را پیش گرفت که در نهایت با رویکردی تحلیلی داده های به دست آمده را به نتیجه گیری های کاربردی در زمینه طراحی رساند و به مجموعه ای به هم پیوسته از عوامل تاثیرگذار بر تداوم حضور مکان هایی جمعی دست یافت.

اگرچه به نظر می رسد مفهوم پایداری بر نقش متقابل محیط و منابع طبیعی متمرکز می شود، لیکن تنها محدود به پاره ای نگرانی های بیوفیزیکی نمی باشد. پایداری محدوده ای جدل انگیز و استدلالی است که شامل جنبه های اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی نیز می گردد. بر اساس تعریف پایداری، پایداری فرایندی است محلی، آگاهانه، مشارکتی و تعادل جو که بر مبنای موازنه اکولوژیکی و عدم انتقال مشکلات صورت می گیرد.مسئله مهم و چالش برانگیزی که معماری پایدار نیز به عنوان یکی از پیشتازان عرصه توسعه پایدار، به علت بی توجهی دوران مدرن به مسائل مربوط به «انسان» تا حد زیادی درگیر آن است، پایداری اجتماعی و نهادی است. اهمیت مشارکت اجتماعی در نیل به اهداف معماری پایدار است. این اصل نه تنها به عنوان یکی از اولویت های پایداری نهادی بلکه به عنوان یک راهبرد در دستیابی به اهداف دیگر ابعاد پایداری نیز قابل تأمل است. هدف معماری و شهرسازی در این حیطه می باید در جهت تقویت مشارکت اجتماعی در بین کاربران فضا و شهروندان شکل گیرد. لذا توجه به نظرات و دیدگاه های تک تک افراد جامعه به عنوان کاربر، امری اجتناب ناپذیر است. بدیهی است که در اکثر مواقع، جمع آوری تمام آرا امکان پذیر نیست اما با بکارگیری اصول علوم رفتاری، طراحی اجتماعی، روانشناسی محیطی به عنوان اصلی مشترک برای تمام کاربران می تواند به معماران و طراحان شهری یاری رساند تا بتوانند دلبستگی به مکان یا حس مکان را ارتقاء بخشیده و تعاملات مثبت را تقویت کنند. در این پژوهش فرایند پیش ارزیابی و همچنین شبیه سازی فضاها قبل از ساخت و بهره برداری و همچنین ارزیابی پس از بهره برداری بعنوان یکی از راهکارهای موثر در جهت سنجش میزان ترغیب کنندگی فضاها در ایجاد مشارکت اجتماعی در کاربران مورد استفاده قرار گرفته و جمع بندی اطلاعات منتج به حصول احکام طراحی برای مرکز یا سرای محله در یک بافت شهری شده است.

یکی ازاساسی ترین و مهمترین نهادهای اجتماعی شوراها هستند . شوراها در معنای عام آن به عمل گفتگو در ارتباط با مسایل اجتماعی انسانها اطلاق می شود . مجموعه تالارهای شورای شهر خرم آباد بر اساس نیاز به فضایی جهت گفتگوی شهروندان به صورت مستقیم با یکدیگر طراحی گردیده است .

در طول تاریخ معماری و شهرسازی ایران، معماری مساجد یکی از بارزترین مظاهر هنر استادکاران این مرز و بوم و نمونه‏ای کامل از عینیت یافتن اندیشه در کالبدی به اندام بوده است. اما روند تکامل و پویایی این بناها در قرن اخیر دچار رکود و اغتشاش شده است. متاسفانه مساجد امروز با حداقل پاسخ به نیازهای عملکردی، به روشی معمارمحور بنا می‏شوند تا آنجا که غالب مردم قادر به خوانش و قرائت زبان معماری آن نیستند. در گذشته مساجد قلب تپنده محلات شهرهای اسلامی بوده و با جریان زندگی مردم پیوندی دائمی داشتند. اما مسجدی که پیش از این یکی از نشانه‏های شهر و نماد اعتقادی مردمان بود، امروز در میان توده آشفته و شهرهاگم شده و به راحتی قابل شناسایی نیست.این پژوهش درصدد است تا با جستجوی دلایل مطلوبیت مسجد در گذشته و مطالعه دگرگونی‏های عصر حاضر، در جهت احیای مجدد مساجد (چه به لحاظ کالبدی و چه به لحاظ معنایی) گامی هر چند کوچک بردارد.در این راستا، سیر تحول تاریخی مساجد، گونه‏ها و اندام‏های مساجد، کارکردها و جایگاه آنها در بافت محلات بخش آغازین مطالعات پایه است. با هدف احیای پیوند مساجد با زندگی مردم، تلاش نگارنده بر آن است تا با بررسی مفهوم الگوی رفتاری، تغییرات فرهنگی عصر حاضر و الگوهای مطلوبی که از سوی متخصصین امر توصیه می‏گردد، به الگوی رفتاری مرجع مناسبی برای مساجد امروز برسیم.با توجه به استقرار سایت طراحی در شهرک مهدیه طلاب شهر قم، مروری بر تاریخ، اقلیم، ویژگی‎های اجتماعی و نیازهای این شهر، وضعیت کنونی مرکز محله و مساجد فعال این شهرک، الگوی رفتاری جوانان قم و نیز الگوی رفتاری توصیه شده به طلاب بخش دیگری از احکام این طراحی را بدست می‏دهد.با بررسی موارد بالا، انتظار می‏رود تا با لحاظ کردن فضاهای آموزشی، فرهنگی، خدماتی و تجاری بتوان جریان زندگی را به سمت مسجد سوق داد. این فضاهای جانبی در مجاورت پارک محله می‏تواند در حکم حیاط شهری و فضای جمعی باشد که زندگی شهری امروز و الگوی رفتاری طلاب جوان و خانواده‏ آنان را در خود جمع کرده و حیات جمعی آنان را در جهت مطلوب هدایت نماید

اعتیاد یکی از معضلاتی است که جامعه ی امروز با آن دست به گریبان است، این بدین معناست که نه می توان این موضوع را نادیده گرفت و نه آن را هضم کرد، بلکه باید روش هایی برای جلوگیری و همینطور بازگشت افراد به زندگی و سلامتشان را در پیش گرفت. هدف در این تحقیق بازیابی حیات معتادین است که علاوه بر تحقیق میدانی و مصاحبه وهمینطور بررسی نمونه های مشابه به نتایجی جهت ایجاد فضایی مطلوب که نه تنها بتواند نیازهای افراد را برطرف کند، بلکه با روحیات این افراد سازگار باشد دست یافتم، درواقع پاسخی به نیازهای روحی از قبیل احساس امنیت، آرامش، اطمینان که این احساسات به مرور در راستای قدم نهادن در راه اعتیاد از طریق اطرافیان و در نهایت جامعه از این افراد گرفته می شود که با ایجاد چنین فضایی کمک بسزایی در بازگرداندن این احساسات به افراد می توان کرد. ایجاد فضاهایی برای آموزش و به کارگیری مهارت های پیشین و یا کسب شده جهت امرار معاش و بازگشت به جامعه نتیجه ای دیگری بود که از تحقیقات به دست آمد که بسیار کار آمد می باشد و حس مفید بودن را به آن ها می دهد و بعد از مدتی می توانند در جامعه به تنهایی وارد بازار و عرصه فعالیت شوند. به امید روزی که واژه اعتیاد مصداق خود را از دست بدهد.

این رساله حاصل پژوهشی است درمقوله فضا ، مکان و حس مکان برای رسیدن به تجربه ای در طراحی پژوهشکده معماری . دراین راستا ضمن بررسی نظرات مطرح شده از سوی معماران و پژوهشگران علوم میان رشته ای و پس از کنکاش در تعریف عناوین مذکور ، دیدگاه های مختلف را مورد بررسی قراردادیم تا بتوانیم با دستیابی به مولفه های مکان و عوامل ایجاد کننده حس مکان به طراحی و خلق فضاهای پویا و ماندگار دست یابیم . دستیابی به مولفه های مکان و حس مکان و نشانه ها و نمادهای بروز این احساس، از اهداف اصلی ما دراین پژوهش بوده است . دراین راستا با تحقیقات میدانی و مطالعه نظرات اندینشمندانی چون نوربرگ شولتز ، رلف و دکتر فلاحت و تحلیل نظرات آنها به اختصار به تعریف مفاهیم و شاخصه های فضا و در پی آن تفاوت ونسبت آن با مکان و مولفه های مکان وسپس حس تعلق و سطوح و ابعاد و رویکردهای مخلتف آن خواهیم پرداخت . نوربرگ شولتز نیز معماری را هنر مکان می داند ، چراکه معماری هنری است که هدف آن ارائه تصویرهایی از جهان است . درک بهتری از مفهوم مکان و حس مکان می تواند فرصتی برای جبران عدم توازن در تاکید بر محیط فیزیکی و رفتار وتجارب انسانها در حوزه معماری ارائه دهد و در ایجاد فضایی پویا و زنده کارساز باشد. پس از بررسیهای نهایی در این پژوهش ما به یکسری مولفه در جهت معرفی فضا و مکان و شناخت بهتر حس مکان به منظور طراحی مناسب که خواص ماندگاری در ذهن ها راداشته باشد دست خواهیم یافت .

این پژوهش با نگاهی دقیق به بخشی از یک موج انقلابی در معماری امروز جهان، یعنی معماری دیجیتال، شکل گرفته است. با هدف به کارگیری رایانه به عنوان یک تولید کننده مدارک یکپارچه معماری با توجه به اطلاعات وارد شده در غالب یک نرم افزار انجام شده است. در این راستا بعد از بررسی اجمالی فلسفه دیجیتال، که پایه گذار آن ادوارد فردکین که با مدل دیجیتال به تعریف جهان می پردازد، به دو مبحث معماری دیجیتال یعنی معماری پارامتریک و معماری الگوریتمیک، تعریف آن ها، شباهت ها، تفاوت ها و رابطه این دو با هم پرداخته شده است. با توجه به پژوهش های به عمل آمده، در انتها به یک دستگاهی که شامل مجموعه الگوریتم هایی برای طراحی مدارس است رسیده ایم. یک نرم افزار جامع معماری در هر رسته ساختمانی قابلیت تولید معماری را دارد، و در این پژوهش ساختمان های آموزشی به ویژه مدارس به علت الگوپذیری بالای آن ها انتخاب شده است. پس از طبقه بندی و تعریف مولفه های تاثیر گذار بر طراحی یک مدرسه به تعیین الگوهای ساده شده رسیده ایم که این الگوها در ماشین مجازی به کار رفته است. حاصل کار را در طراحی یک مدرسه در اقلیم سرد و کوهستانی در شهرستان گیلاوند در مجموعه مسکونی شهرک آفتاب با استفاده از ماشین مجازی می توان یافت. توسط یک ماشین مجازی می توان در بازه زمانی کوتاه و حداقل انرژی به طرح و مدارک تولید شده معماری با کم ترین خطا و بیشترین دقت رسید. کاهش هزینه ها، کاهش خطای نیروی انسانی و صرفه جویی در زمان رسیدن به طرح و افزایش راندمان کار و دقت طراحی از مزایای استفاده از ماشین مجازی است. به صورتی که در ابعاد شهری می توان اکثر کاربری ها را با ساخت ماشین های مجازی جامع و پیوسته طراحی کرد.

در ابتدا به منظور آشنایی با ادبیات حوزه رسانه ها به بیان تعاریف و مفاهیم کلی ای از قبیل: مفهوم ارتباطات، مفهوم رسانه، حوزه عمل رسانه ها، کارکرد رسانه ها و انواع رسانه های همگانی و تاریخچه ی آنان می پردازیم. سپس به بیان نظریات اندیشمندان در ارتباط با جامعه اطلاعاتی و تکنولوژی های جدید ارتباطی پرداخته و مفاهیمی چون جهانی شدن و پسا جهانی شدن و حوزه آموزش و گسترش فناوری اطلاعات در جامعه را بررسی می کنیم و سپس به واشکافی روند شکل گیری ادراک در انسان پرداخته و اثر نهی دو مبحث اصلی رسانه و ادراک با ارائه نظریات اندیشمندان مورد مطالعه قرار می دهیم. این موارد زمینه را برای ورود به بخش مباحث معماری مرتبط فراهم می کند. در مرحله ی بعد تمرکز اصلی بر محور معماری و رسانه است و به مطالعه ی مطالبی از قبیل فضای سایبر و معماری اطلاعات، آرمانشهر الکترونیک، معماری فضاهای سایبرنتیکی، معماری در عصر اطلاعات، هندسه و ... پرداخته و سپس نمونه های مشابه خارجی را مورد مطالعه و بررسی قرار خواهیم داد. اطلاعاتی نیز از طریق پرسشنامه جمع آوری کردیم. گام بعدی در آخرین بخش فرآیند طراحی و خلق فضای فیزیکی با بررسی بستر طرح و خلق ایده های اولیه مرتبط با مطالعات انجام شده آغاز خواهد شد و در نهایت به یک معماری دست خواهیم یافت.

معماری، با مجموعه احساسات و ایدههایی برای بهتر زیستن فرایندی است فیزیکی که در قالب ساخت و خلق بناهایی برای عملکردهای مختلف و رفع نیازهایی همچون زیست، امنیت، آسایش و نیازهای بیشمار دیگر بشری نمود مییابد. شباهتهای ناگزیر در ساخت و سازهای جوامع گوناگون طی هزارهها و بر حسب نیازهای مشترک، الگوهای نسبتاً مشابهی بهوجود آورده است و درک و فهم انسان از این فرایند، وابستگی تام به ابزار درک وی از فضا دارد. بخشکوچکی از جمعیت بشری که دارای ابزارهای متعارف ادراک فضا نیست، نیازمند فضایی متفاوت با دیگران است. از این میان، نابینایان فاقد ابزار اصلی درک فضا و معماری هستند. برای جلوگیری از احساس طرد شدن در ذهن قشر مذکور از یک طرف، نمیتوان آنها را جدا از افراد سالم اجتماع و در یک محدوده مشخص محصور کرد و از طرف دیگر اختصاص یک پروژه بزرگ به درصد بسیار کمی از افراد جامعه، توجیه اقتصادی نیز نخواهد داشت و چه بسا با پیشرفتهای روزافزون علوم و فناوری به زودی در روند طراحی معمارانه برای فضاهای مختص نابینایان در جهت رفع درصدی از مشکل نابینایی، نیازمند حفظ اصول و مبانی بصری و زیباشناختی خاص یک پروژه معماری یا معماری منظر نیز باشیم. بنابراین آنچه در این تحقیق پیش روست، تلاشی است برای تشخیص درک نابینا از معماری و ارائه الگوی صحیحی از فضای مناسب با ادراک او. اگر چه رعایت صحیح معیارها، ضوابط و استانداردهای تبیین شده توسط کارشناسان و صاحبنظران ذیربط، میتواند شرایط مطلوب توأم با اطمینان خاطر و امنیت فضای کار و زندگی را برای نابینایان تأمین نماید، اما از آنجایی که یک نابینا نیز به هنگام فراغت و تفریح فضایی متفاوت از الگوهای تکراری روزمره را نیز طلب میکند، به نظر میرسد در بعضی شرایط خاص و متفاوت بر حسب نوع کاربری یک پروژه معماری یا معماری منظر می توان از تکرار همان الگوهای واحد طراحی، با شرط رعایت تمهیدات ویژه جهت حفظ ایمنی نابینایان، پرهیز نمود .

: طراحی موزه فرهنگ معاصر در قم هدف اصلی است که در این پژوهش دنبال شده است؛ با توجه به اینکه در موزه های کنونی چنین ویژگی هایی وجود ندارد، بنابر این نیاز به طراحی موزه ای که موقعیتی برای تک تک بازدیدکنندگان از موزه فراهم نماید تا هر یک تجربه ای شخصی و فردی از استعار های موجود در این فضا بدست آوردند و بنابر ذهنیت فردیشان تاعمق و روح فضا نفوذ کنند؛ احساس گردید. از طرفی با توجه به عملکرد و رسالت اجتماعی موزه و همچنین متعدد بودن زمینه هایی که می توانند در موزه تجلی یابند و همچنین کمبود مکانی جهت معرفی آثار گذشته به خصوص دوران اسلامی در شهر قم باتوجه به اینکه یکی از اصلی ترین مراکز اعتقادی تشیع در دنیا می باشد،ضرورت وجود موزه و خلاء آن در این شهر هر چه بیشتر نمایان می شود. برخی از راهکارهای طراحی عبارتند از: اعتقاد به اهمیت رابطه ظرف و مظروف به عنوان رکن اصلی وجودی و معنایی معماری؛ معماری ظرفی برای انسان (فردی و اجتماعی) و رفتارهای اوست باید بر اساس موضوع، رابطه بین ظرف و مظروف در طرح معماری مورد توجه قرار گیرد، همچنین توجه به روابط بهینه بین انسان و محیط اطراف، در مرکز توجه قرار داشتن انسان در معماری و توجه به تمامی عناصر وجودی آن اعم از فیزیکی و روانی، انعطاف پذیر بودن بنا در برقراری روابط با انسان، طراحی بر اساس دید ناظر انسان و آنچه حقیقتا در فضای واقعی ادراک می شود و... از دیگر عواملی است که در طراحی در نظر گرفته شده است

هویت مقوله ای چند جانبه است که شامل گذشته،حال و آینده است.حال بدون گذشته و آینده بدون حال و گذشته قابل تعریف نیست.حال و گذشته نوستالژی را شکل می دهند و تغییر هویت می تواند در آینده امکان پذیر باشد. به نظر می رسد که آینده فرصتی است برای تغییر هویت ، سوال اینجاست که معمار و معماری در تغییر و شکل گیری این هویت جدید چه نقشی می تواند ایفا نماید و تاثیر فضا در رابطه با مسیرشکل گیری این فرایند چگونه است؟ اهداف: آگاهی نقش معمار و فر ایند معماری در شکل گیری هویت فردی و اجتماعی .بازشناسی نقش موزه در شکل گیری هویت در بازه زمان. یافتن راه کارهایی برای شکل گیری هویت در فضا سازی معماری. روش تحقیق: مبتنی بر رویکرد توصیفی – تحلیلی است .در موارد لازم ودر تحلیل اصول حاکم بر فضا سازی موزه پس از بازدید های میدانی از موزه های موجود و بررسی نمونه های موردی ، اطلاعات مورد نیاز استخراج و نتایج با یکدیگر تطبیق داده شده است . نتیجه: در این طرح مفاهیمی چون زمان،مکان،ادراک و تجربه که سازنده هویت هستند دچار دگرگونی شده اند و به مثابه یک فضای معماری در یک بازه ی زمانی مشخص آگاهانه برای شکل گیری هویت یک مظروف دور هم گردآمده اند.شکل گیری هویت در ساختار یک ظرف مانند موزه توانسته تا حدی موزه را از عملکرد صرفا نمایشی به عملکردی روحانی انسانی تبدیل کند.