هدف از پژوهش حاضر به دست دادن فهرست کاملی از مشتقات و ترکیبات زبان فارسی امروز است تا در برنامه ریزی ماشین های حسابگر فرهنگستان مورد استفاده قرار گیرند. بدین منظور چهار مقوله اسم + فعل + صفت و قید با ملاکهای آوایی، صرفی، نحوی و قاموسی دسته بندی شده و با معیارهای زبانشناسی دستورزبان زایشی و دگرسازی [زایشی - گشتاری] مورد ارزشیابی قرار گرفته اند. مهمترین ملاک آوایی واژه تکیه و مکث است . ملاکهای صرفی واژه به دو ملاک صوری و نقشی تقسیم می شود. مهمترین ملاک نحوی تشخیص واژه چگونگی تعلق وابسته های دستوری و قاموسی دیگر به آن است . ملاک قاموسی شناسایی واژه با شناختن اجزاء اشتقاق و ترکیب آن است . ملاک آوایی شناسایی اسم درنگ و تکیه، ملاکهای صرفی تشخیص آن افزونه های "ها" و "ان" جمع، "یای" وحدت ، "یای" نکره و کسره معرفه است . ملاکهای نحوی تشخیص اسم عبارتند از: مرجع ضمیر قرار گرفتن، مطابقه کردن و هسته گروه اسمی شدن . برای اسامی جامد ملاک قاموسی وجود ندارد. در شناسایی فعل علاوه بر ملاک معنایی، ملاکهای آوایی، صرفی، نحوی و قاموسی نیز وجود دارد. تکیه و مکث از ملاکهای آوایی، شناسه از ملاکهای صرفی و بازشناخت اجزاء فعل های مشتق و مرکب از ملاکهای قاموسی شناسایی فعل است . ملاکهای نحوی شناسایی فعل در زبان فارسی بسیار مهم است زیرا در این زبان فعل همیشه جایگاه اسناد را اشغال می نماید. ملاک شناسایی صفت نیز از نظر آوایی تکیه و مکث است . برای صفت بیانی در روی محور جانشینی ملاک صرفی وجود ندارد. از نظر نحوی صفت می تواند جزء وابسته های پیشرو و گروه اسمی قرار گیرد. مانند: بزرگترین شاهکار و نیز می تواند مضاف الیه اسم یا ضمیر قرا گیرد. بازشناخت اجزاء صفت مشتق و مرکب از ملاکهای قاموسی به شمار می رود. ملاک معنایی نیز در شناخت صفت موثر می باشد. از این نظر صفت و موصوف دارای مصداق مشترکی هستند. در ادامه این پژوهش مقوله قید و انواع آن از جهات آوایی، معنایی، صرفی و نحوی بررسی شده است . لازم به یادآوری است که برای هر یک از مقولات فوق فهرستی از واژه ها از نظر ساختمانی مورد تجزیه قرار گرفته اند.

رساله حاضر پس از مروری کلی به نظریه دستور زایشی - گشتاری، جمله های زبان فارسی را از لحاش این نظریه به دو دسته عمده تک پایه و چندپایه متمایز می گرداند.