رساله حاضر ترجمه کتاب "دوره آموزشی گویش شناسی زبان ارمنی" اثر آ.و.گریگوریان است . گویش شناسی علمی است که در مورد گویشها، گونه ها و گفتارهای یک زبان بحث می کند. شاخه های گوناگون یک زبان با گونه ها و گفتارهای وابسته که دارای واژگان ویژه و ساختمان دستوری خاصی باشد و در خدمت یک گروه و یا عده کوچکی از اهالی یک کشور قرار گرفته باشد گویش نام دارد. هر گویش دارای شاخه های گوناگون است . تقسیمات گونه گویش را گفتار می نامند. گفتار کوچکترین واحد غیرقابل تجزیه زبانی است . نکاتی که هر گویش شناس باید مدنظر داشته باشد عبارتند از: گویش شناسی باید در طول پژوهش خود به اختلافات منطقه ای گویشها و اختلافات منتسب به سبک گویش توجه داشته باشد. مورد استفاده قراردادن آهنگهای عامیانه جهت پژوهش های گویش شناسی نیازمند دقت خاص است زیرا بعضی از پدیده های گویشی در آهنگها در طول زمان تحول می یابند. گویش شناس باید به اختلافات موجود بین گفتار گروههای مختلف ساکنین یک منطقه از قبیل سالخوردگان، جوانان، زنان، مردان و ... توجه داشته باشد و بر همین اساس اشخاص مورد نظر را انتخاب نماید. مثلا جهت جمع آوری واژگان و اطلاعات مربوط به دستورزبان بسیار مناسب است که از افراد مسن استفاده شود. با افراد مسن بهتر است که از گذشته سخن به میان آید، اما در باره دنیای آینده با جوانان، در باره ابزار و آلات با مردان و در باره لوازم منزل با زنان صحبت کنید. گویش شناس باید اطمینان اهالی را جلب و روابط صمیمانه ای بین خود و گویشوران ایجاد کند. شرکت وی باید در فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی محلی گسترده و همه جانبه باشد. وی نباید به محض رسیدن به محل ماموریت اقدام به ثبت مطالب نماید. پژوهشگر باید در مقام شنونده باشد تا گوینده . بسی بهتر است که موقعیتی پیش آید تا پژوهشگر اصلا وارد بحث و گفتگو نشود و فقط اطلاعات را ثبت کند. تعداد گویشوران نباید محدود باشد. داشتن اطلاعات قبلی در باره محیط و گویشوران از نظر پژوهشی حائز اهمیت است . تذکره نویسی مواد گویشی در پژوهشهای گویش شناسی دارای اهمیت بسیار است ، زمانی که پژوهشگر به ثبت مواد جمع آوری شده می پردازد، بعد از هر موضوعی باید خاطرنشان سازد که این مطالب را از چه کسی ثبت کرده است . اطلاعاتی از قبیل نام، نام خانوادگی، نام پدر، جنس ، سن، میزان سواد، مشخصات شغلی، تخصص ، سفر به خارج از روستا، مدت اقامت و غیره مربوط به گویشور باید ثبت شود. جمع آوری اطلاعات از گویش مورد نظر به دو روش گوش دادن مستقیم به گفتار گویشوران و طرح سوالات مستقیم صورت می گیرد. اساسی ترین روش مطالعه گویشها روش بدون اتکاء به صحبت مستقیم است . گردآوری واژگان باید با روش مستقیم صورت گیرد. جملات باید حتی الامکان کامل ثبت شوند.

سبک عبارتست از تحقیق ادبی نوعی ادراک در جهان که خصایص اصلی محصول خویش (نظم و نثر) را مشخص می سازد. دانشی که از مجموع جریان های سبکی مختلف یک زبان بحث می کند، سبک شناسی نامیده می شود. سبک شناسی در زبان ارمنی از منابع زبانی ارمنی چون گرابار (زبان قدیم ارمنی)، زبان ارمنی قرون وسطی، زبان ارمنی جدید (ارمنی شرقی و غربی)، زبان محاوره ای، گویشها و زبان عامیانه استفاده می کند. اختلاف شیوه بیان در سبک شناسی "واریانت " نامیده می شود. ارزیابی واریانت ها به عهده سبک شناسی است . در سبکهای مختلف مترادفهای بخصوصی بکار می روند که در اصطلاح به آنها مترادفهای سبکی می گویند. نقش سبکی بعضی از واژه ها و اصطلاحات از طرز بیان آنها نه از معنی اصلی آنها بدست می آید. در یک اثر ادبی واژه های بیگانه و واژه های جدید و قدیم و واژه های متضاد و مترادف نیز نقش سبکی دارند. واژه های جدید را نباید در نوشته هایی که در باره وقایع تاریخی است بکار برد. در زبان ارمنی رمان نویسان در داستانهای تاریخی خود از واژه ها و اصطلاحات گرابار استفاده می کنند. بطور کلی شرط اصلی در سبک سادگی آنست . کوچکترین جزء زبانی دارای ارزش سبکی است . وقتی اثری ترجمه می شود ارزش سبکی خود را از دست می دهد. برای نگهداشتن درستی و سادگی سبک باید حتی الامکان از واژه های مشکل و چندمعنایی پرهیز کرد و زبان را فدای قافیه نکرد.