در پی مهاجرت های بی رویه روستاییان به شهرها، امروزه شاهد بازگشت محدود شهرنشینان به روستاها هستیم. با توجه به تلاش همه جانبه ای که امروزه در جهت توسعه روستاها و افزایش انگیزه مهاجران برای بازگشت به روستا در جریان است، ارزیابی مهاجرت معکوس شهر به روستا و عوامل موثر بر آن در مناطق مهاجرپذیر، گامی مهم در جهت رفع مشکلات ناشی از این گونه مهاجرت ها می باشد. تحقیق حاضرکه از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی _ تحلیلی می باشد، با هدف بررسی عوامل موثر بر مهاجرت معکوس شهر به روستا در شهرستان بیرجند به سنجش فرضیاتی پیرامون تحولات و توان های اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و نقش آن در مهاجرت معکوس و نیز تغییرات پیش آمده ناشی از این گونه مهاجرت ها، پرداخته است. بدین منظور پرسشنامه ای جهت بررسی 6 متغیر مستقل و 3 متغیر وابسته در قبل و بعد از مهاجرت در میان 378 خانوار نمونه که در 11 روستای مهاجرپذیر ساکن بودند، توزیع گردیده است. یافته های تحقیق، حاصل بررسی های پرسشنامه ای می باشد که با استفاده از روش های تحلیل آماری و نرم افزار spss بدست آمده است. نتایج حاکی از آن است که پایداری مهاجرت معکوس در روستاهای مورد مطالعه، مشروط به توسعه اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی و در واقع تقویت زیربناهای توسعه می باشد. در غیر این صورت، صرف وجود محیط آرام و امن، مکان روستایی به عنوان خانه دوم مطرح خواهد بود نه مکانی برای جذب جمعیت شهرنشین. لذا جهت پایدارسازی جمعیت مهاجر، باید به خواسته ها و نیازهای مهاجران توجه نمود و با ایجاد فضای کسب و کار، رونق فعالیت های کشاورزی و صنایع دستی و افزایش مشارکت روستائیان در اجرای برنامه های توسعه روستایی، به مهاجرت معکوس در روستاهای مورد مطالعه روندی افزایشی داد.