نام پژوهشگر: حسن جعفریان
حسن جعفریان مریم خوشدل روحانی
براساس نظریه فیض ابن سینا، ازحضرت حق ، بدون واسطه ، تنها یک موجود صادر می شود و صادر نخستین عقل اول است و به ترتیب عقول عشره که مجرد تام و مفارق محض اند از واجب صادر می شوند و آخرین عقل از سلسله عقول ، عقل فعّال است که مدبّر بر عالم مادون فلک قمر می باشد . پس از آن افلاک نه گانه که هرکدام از یکی ازعقول صادر می شوند . و در روایات نیز مخلوق اول تحت عنوان «اول ما خلق الله » وارد شده که عقل و قلم و جوهر اخضر و نور پنج تن را به عنوان مخلوق اول معرفی کرده و ابن سینا به روایت «اول ما خلق الله العقل» استناد کرده و صادر اول را عقل دانسته و مشخصه ی اصلی نظام فلسفی سینوی پیوند دادن عناصر بنیادین فلسفه ی ارسطویی (و برخی عناصر مهمّ جهان بینی نو افلاطونی) با تعالیم جهان بینی اسلامی است . همچنین ابن سینا عقل دهم یا عقل فعال را جبرئیل ، روح الامین و ناموس اکبر و تدبیر گر عالم ماده می داند ولی هم قرآن و هم روایات ضمن پذیرش وساطت ملائکه در تدبیر امور عالم ، جبرئیل را فرشته وحی می دانند نه تدبیر گر عالم ماده .