نام پژوهشگر: محمدعلی اعظمی
ملیحه فتح اللّه زاده کهانی اصغر ابراهیم زاده
شمعدانی عطری با نام علمی pelargonium odoratissimum (l.) l’her., یکی از پراهمیت ترین گیاهان عطری متعلق به خانواده geraniaceae می باشد. این گیاه به دلیل داشتن اسانس و کاربرد روزافزون آن در صنایع مختلف عطرسازی، آرایشی و بهداشتی در نقاط مختلف جهان کشت می¬گردد. این پژوهش به منظور حصول به پروتوکلی کارآمد و سریع در ریزازدیادی شمعدانی عطری با استفاده از ریزنمونه¬های قطعات برگی، دمبرگی، برگ کامل و گرهی ساقه در محیط کشت ms انجام شد. در این پژوهش باززایی شاخساره¬های نابجا از ریزنمونه¬های گرهی در شرایط درون شیشه¬ای در محیط کشت ms حاوی ترکیب-های¬ تیماری با غلظت¬های (1 و2 میلی¬گرم بر لیترbap) + 5/0 میلی¬گرم بر لیتر iba با موفقیت انجام شد. این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا گردید. بیشترین میانگین تعداد شاخساره، حداکثر تعداد شاخساره به ریزنمونه و نیز کمترین میزان قهوه¬ای شدن در محیط ms حاوی تیمار 2 میلی¬گرم بر لیتر bap بدست آمد. در آزمایش دوم، از شاخساره¬های حاصل از ریزنمونه¬های گرهی در شرایط درون شیشه¬ای برای تهیه ریزنمونه¬های قطعات برگی، دمبرگی و برگ کامل استفاده شد. به منظور پرآوری، این ریزنمونه¬ها در محیط کشت ms حاوی نصف غلظت عناصر ماکرو و ترکیب¬های تیماری با غلظت های (1، 5/1، 2 و 5/4 میلی گرم بر لیتر) bap + (1/0، 1 و 5/1 میلی گرم بر لیتر) naa کشت شدند. این آزمایش در قالب فاکتوریل بر مینای طرح پایه کاملا تصادفی انجام شد. کالوس¬زایی در هر سه نوع ریزنمونه¬ مشاهده شد. حداکثر کالوس¬زایی، بیشترین تعداد شاخساره و طول شاخساره و کمترین درصد قهوه¬ای شدن در قطعات برگی با ترکیب تیماری (5/1 میلی¬گرم بر لیتر bap + 1 میلی¬گرم بر لیتر naa)، در ریزنمونه دمبرگی با ترکیب تیماری (2 میلی¬گرم بر لیتر bap + 1/0 میلی¬گرم بر لیتر naa) و ریزنمونه برگ کامل با ترکیب تیماری (1 میلی¬گرم بر لیتر bap + 1 میلی¬گرم بر لیتر naa) حاصل شد. بررسی روند تغییرات میانگین تعداد، طول ریشه و نیز درصد ریشه¬زایی در این ریزنمونه¬ها، با غلظت¬های مختلف naa نشان داد که در غلظت (2/0 میلی¬گرم بر لیتر)، در تعداد، طول ریشه و نیز درصد ریشه¬زایی افزایش چشمگیری مشاهده شد. در نهایت، گیاهچه¬های ریشه¬دار شده به گلدان¬های کوچک دارای مخلوطی از پیت¬ماس و پرلایت با نسبت حجمی 1:1 منتقل شدند. عادت¬دهی گیاهچه¬های شمعدانی عطری در شرایط گلخانه¬ای با میزان بقای بالا با موفقیت انجام شد.
فریما مهجوری محمد باقر حسن پور اقدم
تنش سرمازدگی یکی از فاکتورهای کاهش دهنده عمر پس از برداشت محصولات باغبانی می باشد. بسیاری از میوه ها، سبزی ها و گیاهان زینتی که بومی مناطق گرمسیری هستند به دماهای پائین تر از حد بحرانی حساس اند و در صورت مواجه شدن با دماهای سرمازدگی (کمتر از 15 درجه سانتیگراد) آسیب می بینند. این شرایط به رشد گیاه آسیب می زند و نیز سبب پژمردگی و بوجود آمدن نقاط قهوه ای در روی بافت های گیاهی شده و از این طریق زمینه ساز حمله پاتوژن ها به گیاه می شود. از نظر فیزیولوژیکی، در گیاهان حساس به سرمازدگی فاز غشاها در دماهای سرمازدگی، از حالت مایع کریستاله به حالت جامد ژله ای تغییر می کند که این سبب بوجود آمدن تغییراتی در کیفیت محصول می شود. از جمله راه های کاهش اثرات سرمازدگی: تیمارهای گرمادهی متناوب، استفاده از انبارهای با اتمسفر کنترل شده، پوشش دهی با واکس و پوشش های پلاستیکی، دست ورزی ژنتیکی، استفاده از تنظیم کننده های رشد، پلی آمین ها، متیل جاسمونات ها و متیل سالیسیلات ها و نیز ترکیبات طبیعی همانند گابا است. گل شاخه بریده آنتوریوم با نامanthurium andraeanum ‘sirion’ یکی از گل های گرمسیری با ارزش اقتصادی بالا است که دماهای کمتر از 15 درجه ی سانتیگراد سبب بوجود آمدن تنش سرمازدگی در این گیاه می شود که این عارضه با بروز نقاط قهوه ای در سطح اسپات تشخیص داده می شود. اسیدآمینه گاماآمینوبوتیریک اسید یکی از ترکیبات طبیعی سلول است که قادر به کاهش عوارض تنش های متعدد در گیاه می شود. طی این آزمایش گل ها با غلظت های 0، 1 و 5 میلی مولار از گابا تیمار شده و در دماهای 5، 10 و 25 درجه سانتیگراد به مدت 10 روز نگهداری شدند؛ پس از این مدت همه گل ها به دمای اتاق منتقل شده و ارزیابی صفات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی در این پژوهش به صورت فاکتوریل بر مبنای طرح پایه کاملاً تصادفی با 3 تکرار انجام شد. آنالیز داده ها بر مبنای نرم افزار sas (9) انجام گرفت. مقایسه میانگین ترکیب تیماری به روش آزمون lsd انجام شد و نمودار ها با استفاده از نرم افزار excel رسم گردیدند. نتایج نشان داد که صفات عمر گل جائی و وزن تر نسبی در دمای 10 درجه سانتیگراد، تیمار 1 میلی مولار گابا تأثیر بهتری از سایر تیمارها داشت. در صفت قهوه ای شدن اسپات، در دمای 10 درجه سانتیگراد، تیمار 5 میلی مولار از گابا نتیجه بهتری داشت. تیمار گابا در دمای 5 درجه سانتیگراد قادر به کنترل سرمازدگی نبود. در صفات بیوشیمیایی، افزایش پروتئین کل، فعالیت آنزیم کاتالاز، سوپراکسیددیسموتاز، پرولین، قند محلول کل و کاهش تجمع پراکسیدهیدروژن، مالون دی آلدئید، نشت الکترولیت و آنتوسیانین در گل های تیمار شده با گابا بیانگر موثر بودن این تیمار در کنترل سرمازدگی بود.