به منظور تعیین محدودیتهای تغذیه ای عناصر غذایی و اثرات کودهای فسفر و روی در ایجاد تعادل بین این عناصر در گندم در شرایط دیم، آزمایشهایی در طی دو سال زراعی در ایستگاه موسسه تحقیقات کشاورزی دیم (مراغه) با سه سطح فسفر (0، 50 و 100 کیلوگرم پنتااکسید فسفر در هکتار) و چهار سطح روی (0، 10، 20 و 30 کیلوگرم zn در هکتار) به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. میزان ازت مصرفی برای کلیه تیمارها بطور یکنواخت 60 کیلوگرم n در هکتار بود که در پاییز همزمان با کاشت تامین گردید. قبل از اجرای آزمایش ، نمونه خاک مرکب از هر تکرار و در مرحله ظهور سنبله گندم، نمونه برگ از برگهای دوم (ماقبل پرچم) تهیه گردید. در تمامی نمونه های برگی، عناصر n، p، k، ca، mg، fe، mn، zn، cu و b با روشهای متداول در آزمایشگاه موسسه خاک و آب کشور اندازه گیری و نسبتهای بین تمامی عناصر مذکور محاسبه شد. با استفاده از ضرایب همبستگی و روش دریس ، ترتیب نیاز غذایی گندم در شرایط دیم به قرار زیر مشخص گردید: mn > b > n > fe > k > zn > p > cu > mg > ca ناکافی ترین عنصر در گیاه در این تحقیق، mn بود که کاربرد خاکی و یا محلول پاشی برگی آن به منظور اجتناب از تثبیت خاک ، برای ایجاد تعادل مناسبتر بین عناصر غذایی و دستیابی به عملکردهای بالاتر توصیه می شود. با در نظر گرفتن مسایل اقتصادی، بیشترین عملکرد دانه و کاه و کلش به ترتیب 1631 و 2403 کیلوگرم در هکتار از فرمول کودی n60 p50 zn10 بعلت ایجاد تعادل نسبی بین عناصر غذایی حاصل شد. شاخصهای غلظت بحرانی کمبود عناصر mn، b، n، fe، p، mg برای دستیابی به حدود 80 درصد حداکثر عملکرد دانه به ترتیب 60ppm، 9ppm، 4 درصد، 160ppm، 0/16 درصد و 0/1 درصد و شاخصهای غلظت بحرانی زیاد بود عناصر b، zn، p، cu و mg برای دستیابی به حدود 80 درصد حداکثر عملکرد دانه به ترتیب 14ppm، 19ppm، 0/187 درصد، 6ppm و 0/12 درصد در برگ گندم دیم تعیین گردید.