نام پژوهشگر: محمدحسین فرجاد

بررسی مردم شناسی تعارف در فرهنگ استان ایلام( مورد مطالعه شهرستان ایلام)
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی 1390
  فرامرز الفتی   محمدحسین فرجاد

چکیده ایران کشوری است پهناور ، با تمدن و فرهنگ غنی و دیرینه ای زیاد که اقوام مختلف با فر هنگ ها ، باورها و عادات و رسوم مخصوص به خود در آن زندگی می کنند . همه ی اقوام ایرانی با توجه به اشتراکات فر هنگی دارای خصلت های اجتماعی مشابهی هستند . اما در عین حال با توجه به تاءثیر پذیری از شرایط خاص محیطی ، جغرافیایی و قومی و منطقه ای خود ، تفاوت هایی نیز در خصلت ها ، باور ها و عادات و رسوم آنها مشاهده می شود که این تفاوت ها ، ویژ گی خاص هر قومی را منعکس می کنند . یکی از این اشتراکات فر هنگی که در همه جای ایران رایج است و دارای ویژگی های اجتماعی مشابهی نیز می باشد ، تعارف است . تعارف در زمره ی عناصر فرهنگی اجتماعی ایران است که این شکل آن ، خاص این سرزمین پهناور بوده و یکی از آن دسته خصیصه هایی است که علی رغم عمو میتی که در ایران زمین داشته ، با توجه به تفاوت های فر هنگی هر منطقه اختلاف هایی در آداب مربوط و اصطلا حات ویژه آن وجود دارد . گرچه این اختلافات و تفاوت ها بسیار جزیی بوده و آن چه بیش از این اختلافات موجود است، وجود شباهت های رفتاری و گفتاری این ویژگی بسیار متمایز کننده ی ایرانی است. منطقه ی ایلام با فرهنگ و قدمتی دیرینه از دیر باز جزء مناطق مهم فرهنگی ایران به شمار می رود . وجود شهر سیروان پایتخت پادشاهان هخامنشی ، به عنوان یکی از دلایل تمدنی و فر هنگی جامعه ایران در این منطقه گواهی است بر این مدعا . علاوه بر آن آثار تاریخی بی شمار ، همه و همه نشان و وجود تمدن دیرینه در این منطقه است که همه ی این موارد نشانه هایی است از قدمت این منطقه ی تاریخی و فر هنگی ایران . در این پژوهش ، علاوه بر شناخت تعارف از جنبه های مختلف، تعارف نزد ایلامی ها به عنوان یکی از اقوام پر سابقه ی ایرانی بررسی می شود تا هر چه بیشتر به پر دامنه بودن و رسوخ انکار نا پذیر این ویژ گی فر هنگی در همه ابعاد فر هنگی و اجتماعی زندگی ایرانیان و به عنوان یکی از ارکان گریز ناپذیر در روابط اجتماعی پی ببریم. پیش گفتار در این پژوهش ، تعارف به عنوان خصیصه ی ایرانیان مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد و تلاش می شود ابعاد مختلف آن بررسی می شود . در این تحقیق ،ابتدا تلاش می شود در فصل اول به بیان مسئله پرداخت شود و کلیاتی در مورد اهداف و اهمیت مو ضوع مورد بررسی و همچنین روش تحقیق و جامعه بررسی ارائه گردد . سپس در فصل دوم به تعارف در ادبیات به بحث و بررسی گذارده می شود و تلاش می گردد از دیدگاه بزرگان ادبی ایران معنی تعارف ،اصطلاحات و مثل های مربوط به آن آورده شود . در ادامه به تعریف تعارف از منظر چندی از محققین ایران شناس پرداخته خواهد شد و سپس چار چوب نظری که در این تحقیق مد نظر بوده آورده می شود . در فصل سوم ،جنبه های مختلف تعارف و انواع آن آورده می شود و نمو نه هایی عینی از مکالمات روز مره ی مردم که تعارف در آن به کرات به چشم می خورد ، نگاشته می شود . سپس نقوشی که تعارف در جامعه و فر هنگ ایرانی ایفا می کند ،برای درک بهتر تفکیک شده و ذکر می شود . در فصل چهارم نیز ابتدا به شناخت ریشه های تعارف از منظر پژو هشگران مختلف پرداخته می شود و سپس مصادیق عینی تعارف در جامعه مورد مطالعه ،ایلام که در اثر تحقیقات میدانی پژو هشگر حاصل شده است آورده می شود . در پایان و در فصل پنجم ، نتیجه گیری از موضوع و سپس ذکر منابع و ما خذ مورد استفاده در این پژوهش نگاشته می شود. مفاهیم کلیدی پژوهش فرهنگ، فرهنگ پذیری، خصوصیت فر هنگی، صفت (ویژگی) فرهنگی، حوزه ی فرهنگی، کارکرد، ارزش، پایگاه (منزلت )، هنجار ،نهادی شدن، عرفی (عرف )، عادات و رسوم ،تمایز اجتماعی، طبقه ی اجتماعی.

بررسی مردم شناختی سیر تحولات کافه و کافه نشینی(مطالعه موردی مناطق مرکزی شهر تهران)
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1390
  فاطمه صدری   مجید کاشانی

در این رساله سعی شده است به مطالعه،شناخت و چگونگی شکل گیری پدیده کافه و کافه نشینی و سیر تحول آن از دیرباز تاکنون و همچنین به بررسی آداب،ارزش ها و هنجارهایی که در بین کافه نشینان و کافه داران وجود دارد،همراه با مطالعه انواع عناصر،نمادها،لوازم و تجهیزات مورد استفاده در کافه ها و در نهایت به توصیف و تحلیل و تبیین مهم ترین ویژگی ها و خصوصیات فرهنگی مستتر در آن ها از دیدگاه مردم شناسی بپردازد.روش مطالعه در این پژوهش بهره گیری از جمع آوری و مطالعه اسناد و مدارک تاریخی و به خصوص مطالعه و انجام مشاهده میدانی همراه با استفاده از تکنیک های تکمیلی مصاحبه،صدابرداری،مشاهده همراه با مشارکت و مانند آن بوده است.و از ابزارهای فنی نظیر دوربین عکاسی و فیلم برداری و همچنین بررسی عکس ها و تصاویر برجای مانده،کاغذ و قلم مورد استفاده قرار گرفته است.باتوجه به سیر تحول کافه ها و پدیده کافه نشینی که در این پژوهش به لحاظ زمانی به چهار دوره (از صفویه تا پهلوی اول-دوران حکومت پهلوی ها-دوره اوایل انقلاب تا اواخر دهه 70-از آن زمان تاکنون)تقسیم شده حاکی از آن است که در هر دوره جایگاه کافه ها و کافه داری در سطح اجتماع متغیر بوده است.چنانکه در دوره اول این اماکن از جایگاه نسبتا بالایی برخوردار بودند و شکل سازه ها در این دوره تقریبا یکنواخت به نظر می رسد.در دوره دوم با ورود گونه های جدید از فرهنگ های خارجی و بروز تنوع و تغییر در کارکردها همچنان در جایگاه خود باقی هستند.در دوره اوایل انقلاب جایگاه اجتماعی آن ها به شدت تنزل پیدا می کند و در دوره بازسازی و تغییر در نیازها و تقاضاهای جامعه به ویژه در اقشار جوان در صدد دریافت جایگاه اجتماعی خود می باشد. در نهایت می توان گفت که کافه و کافه نشینی پدیده ای با اهمیت است که دارای بارمعنایی و جایگاه اجتماعی و فرهنگی عمیقی بوده و شناخت روند تحولات آن از دیرباز تاکنون می تواند مارا به تبعات گوناگون اجتماعی – فرهنگی آن رهنمون سازد.کافه ها اگرچه در گذشته بیشتر کارکردی پاتوق گونه داشته اند،اما امروزه علاوه برآن نقش های متنوع دیگری را به ویژه در زمینه های گوناگون تعامل فرهنگی در بین اقشار جوان جامعه و پاسخگویی به خلاء های فرهنگی کنونی جامعه پذیرفته اند.و در نهایت این که کافه وجود داشته ،وجود دارد و وجود خواهد داشت و هرگز کافه و کافه داری به عنوان یک پدیده تجمع اجتماعی و فرهنگی از بین نرفته و حتی در صورت ممنوعیت رسمی ماهیت فرهنگی و سنتی خود را به شکل های نوین دیگری در جامعه حفظ خواهد کرد و به حیات خود ادامه خواهد داد.

بررسی مراسم و آیین ازدواج و عروسی در استان کردستان شهرستان سقز تا قبل از انقلاب شکوهمند اسلامی
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم اجتماعی 1391
  کارو اسعدی   محمدحسین فرجاد

بی شک ازدواج و میل به زناشویی زن و مرد از غرایز اولیه نوع بشر است و هر انسانی به صورت طبیعی علاقه مند به ازدواج و تولید مثل می باشد به تعبیر دیگر هر انسانی درصدد است که از طریق تولید مثل، حیات موقت و پایان پذیر خویش را از طریق بقای فرزند دائمی سازد در عین حال چگونگی بقای نسل نیز برای وی از اهمیت ویژه ای برخودار است. ازدواج به عنوان مبنای شکل گیری نهاد خانواده، مناسک گذر افراد از جوانی به بزرگسالی و مهمترین واقعه در زندگی فرد، به طور کلی هم از نظر فرد، هم از دیدگاه زیستی و هم از منظر اجتماعی هیچ نهادی نیست که همانند آن جهانی و از نظر غایت ثابت و پایدار باشد. از این رو هیچ نهادی نیز همانند آن تحت تأثیر دگرگونی های اجتماعی قرار نمی گیرد و همچنین یکی از سنت های پسندیده در نزد خداوند سنت ازدواج است یعنی پیوند زناشویی بین دو نفر زن و مرد که در آن نوعی امر معنوی و الهی نهفته است. کشور عزیز ما در گذشته سرزمینی پارس نامیده می شد و قریب صد سال قبل به واسطه وجود آریاییان، از یک نژاد و از اقوام مختلف آن، با روادید افراد خبیر و دانشور به سرزمین ایران تغییر یافت، یعنی خطه ای که شامل همه ی آریایی نژادان می باشد. مراسم عزا، عروسی، جشن ها، اعیاد مختلف و... توسط این مردمان در این سرزمین تحت نظارت و فرامین بزرگان اجرا می شده است. نگارنده ی سطور آتی در میان یکی از این شعب ایرانی کردان متولد شده و نسبتا با آداب و رسوم محلی آشنایی بیشتری داشته و به مصداق آیه ی شریفه قرآن کریم (انا خلقنا الانسان م قبائل و شعوبا بالتعارفوا) انسانها را از قبیله ها و ملتها خلق کردیم تا از هم تشخیص داده شوند و بهم معرفی و آشنا گردند. همچنین ارتباط رشته ی تحصیلی ام (اتنوگرافی) و آموزه ها و مطالعاتم در این زمینه موجب تحریر مطالب و عرضه ی آن به هم میهنان عزیز گردید تا چه مقبول افتد. نیز در این رابطه کلمه ی فرهنگ که به معنای پرمایه میباشد (فر، فره = به معنی زیاد و کلان) و (هنگ به معنی مایه) موید تلاش اقوام برای پیدا کردن راه حل ها و راهبردهای گشایش مشکلات خود بوده اند که به بهترین نحو مسائل چاره یابی شوند. هر قدم به مقتضای شرایط زمان و مکان، فرهنگ ویژه خود را تشکیل داده اند و در جوار سایر فرهنگها و تبادل روابط، فرهنگ خود را رنگین تر کرده اند. شناخت آداب و رسوم و زبان و گویش های سایر اقوام، فرد یا افراد به انواع شناخت قومی (اتنوگرافی) هدایت و به تفکر وا داشته، ارتباطات آسانتر و سهل تر انجام و موجب قرابت و نزدیکی و درک بهتری با هم خواهند شد. مفاهیم و معانی عمیق فرهنگ در این مقاله نمی گنجد و نیازمند کنکاش و کار گروهی اندیشمندان در این زمینه بوده و بنده ی کم بضاعت قاصر و ناتوانم. لذا این پایان نامه به مثابه مشاهده ستاره ایست از مجموعه ی ستارگان انبوه فرهنگ غنی ایران و ایرانیان.و هدف از این تحقیق مختصر و مفید تقدیمی نشان دادن گلی از انبوه گلهای رنگارنگ گلستانی بنام ایران است و بیان احساسی خوشایند و هماهنگ با مجموعه ی اقوام این سرزمینی محبوب است، با این امید که در این امر موفق بوده باشم. کلید واژگان : عروس، داماد، ازدواج، عروسی، حنابندان.