مراتع یکی از منابع مهم اقتصادی برای بسیاری از کشورهای درحال توسعه می باشند که با تولید کالاها و خدمات به توسعه مناطق و جوامع کمک می کنند. نبود بازاری سازمان یافته برای تعیین ارزش خدمات تولید شده این اکوسیستم ها و در نتیجه رایگان پنداشتن آنها، منجر به از دست رفتن بخش عظیمی از این منافع شده است. در همین راستا پژوهش حاضر در سال 1389 در حوضه آبخیز نوررود استان مازندران، به منظور دستیابی به ارزش علوفه ای مراتع و ارزش پوشش این عرصه ها در حفاظت خاک و جلوگیری از ایجاد فرسایش انجام یافته است. به منظور برآورد کمی میزان فرسایش خاک و رسوب، از مدل rusle در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی استفاده شد. به منظور تکمیل اطلاعات مورد نیاز با بررسی های میدانی از شبیه ساز باران استفاده شد. اثرات مستقیم پوشش در جلوگیری از فرسایش خاک با روش های هزینه جایگزین و روش کاهش بهره وری تولید ارزشگذاری شد. ارزش اقتصادی حاصل از اثرات غیرمستقیم پوشش گیاهی در کنترل فرسایش خاک نیز با روش هزینه خسارت اجتناب شده انجام شد. ارزش گذاری علوفه نیز بعد از برآورد تولید علوفه با روش هزینه جایگزین انجام شد. نتایج حاصله از ارزش گذاری 6/94978 هکتار اراضی مرتعی نشان دهنده آن بود که ارزش ریالی هدررفت مواد مغذی اصلی خاک در سال پایه 1389 با روش هزینه جایگزین معادل 738944 ریال در هکتار، با روش هزینه خسارت اجتناب شده 1059904 ریال در هکتار و با تخمین تابع تولید کاب-داگلاس، ارزش کاهش بهره وری علوفه معادل 230084 ریال در هکتار برآورد شد. از 7/89826 هکتار اراضی مرتعی قابل بهره برداری مراتع ییلاقی منطقه، تولید علوفه معادل وزنیِ جو در هر هکتار 5/276 کیلوگرم اندازه گیری شد که ارزش سالیانه آن معادل 713280 ریال در هکتار است. با در نظر گرفتن اثرات مستقیم (روش هزینه جایگزین) و غیرمستقیم (روش هزینه خسارت اجتناب شده)، ارزش حفاظت خاکی پوشش گیاهی مراتع حوضه نوررود حدود 5/2-8/1 برابر ارزش ریالی کارکرد علوفه ای آن برآورد شد که اهمیت و نقش کارکردهای غیرعلوفه ای را بیش از پیش نمایان می سازد. در این تحقیق، ارزش سالانه مراتع حوزه آبخیز نوررود تنها برای دو خدمت اکوسیستمی محاسبه شده، بالغ بر 170 میلیارد ریال تخمین زده شد که می تواند به عنوان تخمینی برای جلب حمایت های اقتصادی دولت در جهت حفاظت از پوشش گیاهی مرتع در اختیار سیاستگزاران قرار گیرد. همچنین می تواند ابزار مهمی در محاسبه مابه ازاء خدمات زیست محیطی عرصه (pes ) و مبنایی برای معاملات بین عرضه کنندگان و تقاضاکنندگان کالاها و خدمات اکوسیستم ها قرار گیرد.

مدیریت پایدار مراتع نوعی مدیریت برای دستیابی به اهداف مشخص، با توجه به استمرار کارکردهای مطلوب مراتع، بدون اثر نامطلوب بر روی محیط فیزیکی و اجتماعی است. مفهوم معیارها و شاخص ها برای مدیریت پایدار مراتع مستلزم توسعه و گسترش هر چه بیشتر پژوهش ها در سطوح محلی است. هدف از این تحقیق بررسی و مقایسه نقطه نظر کارشناسان و بهره برداران در ارتباط با مشارکت مردم در مدیریت پایدار مراتع است. به نظر می رسد هر چه مشارکت مردم در ارتباط با مراتع بیشتر باشد کمک بهتری به حفظ و احیای مراتع می کند. از این رو این تحقیق کمک به سنجش تاثیر میزان مشارکت بر مدیریت پایداری مراتع خواهد کرد. این تحقیق از نوع توصیفی- همبستگی است که در سامان های عرفی مراتع دشت بهار شهرستان همدان انجام شده است. نمونه گیری به روش تصادفی ساده بوده و تعداد نمونه نیز با استفاده از فرمول کوکران 53 بهره بردار تعیین گردید. ابزار تحقیق پرسشنامه بوده که از طریق مصاحبه مستقیم با کارشناسان و بهره برداران (صاحبان پروانه چرا) در منطقه و تکمیل گردید. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی به کمک نرم افزار 16spss و 7eviews استفاده شد. یافته های این پژوهش نشان داد بین دیدگاه کارشناسان و بهره برداران در زمینه مشارکت در مدیریت پایدار مراتع اختلاف نظر معنی داری وجود دارد، بطوریکه کارشناسان منابع طبیعی مهمترین عامل در مشارکت برای مدیریت پایدار مراتع را استفاده بهره برداران غیر مجاز از مراتع می دانند در حالی که بهره برداران مراتع مهمترین عامل را کنترل تعداد دام مجاز تلقی می کنند. همچنین نتایج حاصل از آزمون من ویتنی نشان داد که عوامل تعداد افراد تحت تکفل، میزان درآمد، میزان سواد، تعداد دام تاًثیر مثبت و معنی داری در مشارکت بهره برداران برای مدیریت پایدار مراتع داشته اند. بطوریکه با افزایش تعداد افراد تحت تکفل، میزان سواد، تعداد دام، میزان درآمد مشارکت بهره برداران نیز بیشتر می شود. کلمات کلیدی: مدیریت پایدار، مشارکت، سامان های عرفی، دشت بهار

مدیریت پایدار مراتع نوعی مدیریت برای دستیابی به اهداف مشخص، با توجه به استمرار کارکردهای مطلوب مراتع، بدون اثر نامطلوب بر روی محیط فیزیکی و اجتماعی است. مفهوم معیارها و شاخص ها برای مدیریت پایدار مراتع مستلزم توسعه و گسترش هر چه بیشتر پژوهش ها در سطوح محلی است. هدف از این تحقیق بررسی و مقایسه نقطه نظر کارشناسان و بهره برداران در ارتباط با مشارکت مردم در مدیریت پایدار مراتع است. به نظر می رسد هر چه مشارکت مردم در ارتباط با مراتع بیشتر باشد کمک بهتری به حفظ و احیای مراتع می کند. از این رو این تحقیق کمک به سنجش تاثیر میزان مشارکت بر مدیریت پایداری مراتع خواهد کرد. این تحقیق از نوع توصیفی- همبستگی است که در سامان های عرفی مراتع دشت بهار شهرستان همدان انجام شده است. نمونه گیری به روش تصادفی ساده بوده و تعداد نمونه نیز با استفاده از فرمول کوکران 53 بهره بردار تعیین گردید. ابزار تحقیق پرسشنامه بوده که از طریق مصاحبه مستقیم با کارشناسان و بهره برداران (صاحبان پروانه چرا) در منطقه و تکمیل گردید. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی به کمک نرم افزار 16spss و 7eviews استفاده شد. یافته های این پژوهش نشان داد بین دیدگاه کارشناسان و بهره برداران در زمینه مشارکت در مدیریت پایدار مراتع اختلاف نظر معنی داری وجود دارد، بطوریکه کارشناسان منابع طبیعی مهمترین عامل در مشارکت برای مدیریت پایدار مراتع را استفاده بهره برداران غیر مجاز از مراتع می دانند در حالی که بهره برداران مراتع مهمترین عامل را کنترل تعداد دام مجاز تلقی می کنند. همچنین نتایج حاصل از آزمون من ویتنی نشان داد که عوامل تعداد افراد تحت تکفل، میزان درآمد، میزان سواد، تعداد دام تاًثیر مثبت و معنی داری در مشارکت بهره برداران برای مدیریت پایدار مراتع داشته اند. بطوریکه با افزایش تعداد افراد تحت تکفل، میزان سواد، تعداد دام، میزان درآمد مشارکت بهره برداران نیز بیشتر می شود.