مقدمه: بیماری اندومتریوز با حضور سلولهای اندومتر در خارج حفره رحمی شناخته می شود. برگشت خون قاعدگی به داخل حفره صفاقی بعنوان یکی از تئوریهای مورد قبول در ایجاد اندومتریوز شناخته شده است. اخیرا وجود سلولهای بنیادی در خون قاعدگی نشان داده شده و به نظر می رسد این سلولها نقش مهمی در شکل گیری اندومتریوز داشته باشند. از سوی دیگر نشان داده شده دیوکسین (dioxin) بعنوان یک آلاینده محیطی می تواند نقش مهمی در ایجاد اندومتریوز ایفا کند. در مطالعه حاضر سلولهای بنیادی استرومایی خون قاعدگی (menssc) افراد طبیعی و اندومتریوز از لحاظ مورفولوژی، ایمونوفنوتایپ و عملکرد مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین اثر دیوکسین بر روی این سلولها نیز به طور جداگانه بررسی شد. مواد و روشها: سلولهای استرومایی از خون قاعدگی افراد طبیعی و اندومتریوز جداسازی و کشت داده شدند. سپس این سلولها از نظر بیان شاخصهای سلولهای بنیادی با روش فلوسایتومتری مورد بررسی قرار گرفتند. تاثیر این سلولها بر جنبه های متفاوت واکنش mlr شامل: تکثیر سلولهای تک هسته ای خون محیطی (pbmc) ، القاء سلولهای t تنظیمی، آنزیم ido و تولید سایتوکاینها مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله بعد، اثر دیوکسین بر عملکرد سلولهای menssc طبیعی و اندومتریوز در واکنش mlr مورد بررسی قرار گرفت. بعلاوه، تاثیر این ماده بر سلولهای menssc طبیعی و اندومتریوز بطور جداگانه مقایسه و بررسی شد. نتایج: سلولهای menssc بیماران اندومتریوز از لحاظ شکل ظاهری، قدرت کلونی زایی، ایمونوفنوتایپ، میزان تکثیر و قدرت تهاجمی با سلولهای menssc افراد طبیعی متفاوت بودند. کاهش پاسخ تکثیری pbmc ، القاء بیشتر آنزیم ido و سلولهای t تنظیمی بوسیله سلولهای menssc بیماران اندومتریوز در واکنش mlr مشاهده شد. در واکنش mlr با حضور سلولهای menssc ، دیوکسین پاسخهای ایمنی را به سمت کاهش واکنشهای التهابی، کاهش پاسخ های تکثیری و القاء سلولهای t تنظیمی سوق داد. همچنین، دیوکسین باعث کاهش قدرت تهاجمی سلولهای menssc اندومتریوز شد. نتیجه گیری: با توجه به تفاوت های مشاهده شده، سلولهای menssc اندومتریوز می توانند بعنوان یکی از عوامل دخیل در ایجاد این بیماری معرفی شوند. دیوکسین به صورت افتراقی روی خصوصیات متفاوت سلولهای menssc طبیعی و اندومتریوز تاثیر می گذارد. در عین حال، با وجود ارتباطی که بین دیوکسین و بیماری اندومتریوز مطرح شده پی بردن به مکانیسم دقیق تاثیر این ماده بر اندومتریوز بررسی های بیشتری را می طلبد.