خرزهره گیاهی از خانواده ی آپوسیناسه با برگ های پایا و دارای ترکیبات متعدد سمی و موثر روی جانوران، بومی نواحی غرب ایران که از تنوع اقلیمی متعددی برخوردار است. هدف این تحقیق هم بررسی برخی ویژگی های فیزیولوژیکی و مرفولوژیکی گیاه خرزهره در نواحی غرب است. در ابتدا با استفاده از اطلاعات هواشناسی در نواحی غرب سه منطقه که از نظر آب و هوایی با هم فرق دارند به طوری که منطقه ایوان در شمال استان ایلام کاملا کوهستانی، منطقه ی صالح آباد در غرب کاملا گرم و خشک و شهر ایلام منطقه ی حدواسط انتخاب شدند. پس از شناسایی سیستماتیکی گیاه خرزهره، نمونه ها به صورت منظم از مناطق برداشت شدند. ابتدا ویژگی های مرفولوژیکی شامل وزن تر، خشک، سطح برگ، تعداد کریپت، تعداد کرک، تعداد سلول ها و ضخامت اپیدرم، ضخامت لایه پارانشیم نرده ای و درجه ی گوشتی شدن مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه نمونه های ترکیبی تهیه شد و مقدار کربوهیدرات محلول، فنل کل ، پروتئین کل و 16 نوع از گلیکوزیدهای موجود در خرزهره با دستگاه gc-ms اندازه گیری شدند. نتایج نشان می دهد اختلافات زیادی بین ویزگی های مرفولوژیکی خرزهره در مناطق مختلف وجود دارد که از نظر آماری معنی دار است به طوری که این تنوع در یک طیف در یک گونه ی خرزهره در ایوان خصوصیات کوهستانی و به سمت غرب خصوصیات گیاهان کویری یعنی گوشتی شدن، افزایش تعداد کرک و کریپت های چین خورده را پیدا کرده اند. نتایج نشان می دهد تغییر مقدار هیدرات کربن محلول بر خلاف سایر گیاهان در جهت افزایشی است. و این افزایش به صورت الگوی زیر است. منطقه صالح آباد > ایلام > ایوان. مقدار فنل کل در طول رشد در مناطق کاهش یافته و این کاهش از الگوی زیر پیروی می کند. ایوان > ایلام > صالح آباد. ازطرفی دیگر مقدار کل پروتئین ها در طول رشد در مناطق کاهش یافته که از الگوی زیر پیروی می کند. صالح آباد > ایلام > ایوان. همچنین نتایج نشان می دهد که گلیکوزیدها علاوه بر این که در طول رشد در هر سه منطقه افزایش یافته مقدار آن ها بین مناطق تفاوت چشمگیری دارند و از الگوی زیر پیروی می کنند. صالح آباد > یلام > ایوان. از طرفی دیگر ملاحظه شد که بعضی از گلیکوزیدها هم جهت با کل گلیکوزیدها افزایش نشان می دهد که مهمترین آن ها 2- نونانول، اکتیل استات، ای کوزان و هگزا کوزان می باشند. بعضی هم کاهش نشان می دهند که مهمترین آن ها اندوسولفات، تری کلرو اتیلن و تترا تری اکونتان می باشند.

چکیده ندارد.