نام پژوهشگر: مهدی بیگدلو
مهدی بیگدلو علیرضا اشتری تفرشی
پس از حمله ی چنگیز به ایران در ابتدای قرن هفتم و قتل عام و ویرانی های گسترده در مناطق مورد تهاجم، جانشینان وی در نیمه ی قرن هفتم با تشکیل حکومت ایلخانان منشا تحولات بسیاری در تاریخ ایران و اسلام گردیدندکه از آن جمله می توان به اقداماتی چون براندازی خلافت پانصد ساله ی عباسی و قلع و قمع گسترده ی اسماعیلیان ایران اشاره داشت. خوانین مغول از آغاز تشکیل حکومتشان برای برقراری روابط سیاسی، اقتصادی و مذهبی و نشان دادن قدرت خود و هم چنین به منظور جاسوسی، سفیرانی را به دربار سایر حکومت ها اعزام می کردند. در گزینش سفرا به ویژگی های شخصی چون علم، هوش ذاتی و اصالت خانوادگی سفیر اهمیت داده می شد. انتخاب و اعزام سفیران معمولا بر عهده ی خان یا ایلخان و در مواردی نیز بر عهده ی وزیران بود. سفیران از جایگاه اجتماعی ویژه ای برخوردار بودند. مراسم استقبال از آنان معمولا با تشریفات خاصی انجام می گرفت. سفرا حقوق و امتیازات خاصی چون مصونیت و اعتبارنامه داشتند و در بین راه ها، در مکان های مخصوصی به نام «یام» استراحت می کردند. به طور کلی، در اعزام و پذیرش سفرا قواعد و رسومی حاکم بود که حکومت ها و سفیران موظف به پیروی از آن ها بودند. این رسوم از نظم، معانی و فرهنگ سیاسی ویژه ای برخوردار بود و اساسا نظام تشکیلاتی سفارت را شکل می داد. قوانین و عرف سیاسی نیز بر امر سفارت حاکم بود؛ پادشاهان و حکومت ها وظیفه ی حمایت از سفرا را بر عهده داشتند. از سوی دیگر، سفرا نیز در کنار احترام گذاشتن به قوانین حاکمیت یا دربار مقصد، حافظ منافع دربار متبوعشان بودند.