پروژه بین¬المللی منارید، اولین پروژه چند زمینه¬ای است که بدنبال استقرار مشارکت و انسجام سازمانی در سه سطح مردم، سازمان¬های دولتی و سازمان¬های غیر دولتی به منظور مدیریت پایدار سرزمین با تأکید بر مدیریت پایدار منابع طبیعی آغاز به فعالیت نموده است و علی¬رغم مشکلات عدیده¬ای که بر سرِ اجرای آن وجود دارد، با موفقیت در منطقه در حال اجرا است. با توجه به لزوم آگاهی دقیق از بازده و تطابق پروژه با شرایط منطقه¬ای، ارزیابی عملکرد پروژه و آثار زیست محیطی آن و نگرش اهالی منطقه در زمینه آثار این پروژه، این تحقیق با هدف بررسی اثرات اقتصادی- اجتماعی پروژه بین¬المللی منارید بر شاخص زیست¬محیطی بیابان¬زدایی، از دیدگاه ساکنان روستاهای پایلوت در سایت هامون¬شهر سیستان انجام شد. چهار روستای پایلوت در پروژه به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند و حجم نمونه با استفاده از فرمول best survey software، 147 ( و برای دقت بیشتر 150) خانوار به شیوه نمونه¬گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. اطلاعات بدست آمده از طریق نرم افزار آماری spss ، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج آثار زیست¬محیطی پروژه از طریق آزمون¬های تفاوت میانگین t و anova در سطح آزمون 5%، برای تمامی پارامترها به جز وضعیت مسکن، مثبت و معنی¬دار بدست آمد. تأثیر اجرای پروژه از طریق آزمون معنی¬دار chi- square در سطح اطمینان 99% برای شاخص ¬معیشت و درآمد تحت متغیّر اقتصادی در سطح کم و شاخص¬های اشتغال و سرمایه¬گذاری در سطح متوسط، شاخص بهداشت و امکانات رفاهی تحت متغیّر اجتماعی در سطح زیاد، سواد و آموزش، مهاجرت و مشارکت در سطح متوسط، معنی¬دار شد. همچنین شاخص بیابان¬زدایی تحت متغیّر زیست¬محیطی در سطح متوسط معنی¬دار بدست آمد. اثرات اقتصادی- اجتماعی پروژه بر شاخص بیابان¬زدایی منطقه به روش آزمون همبستگی پیرسون مورد آزمون قرار گرفت و نتایج ماتریس همبستگی برای شاخص¬های اشتغال، سرمایه¬گذاری، معیشت و درآمد، سواد و آموزش و مشارکت رابطه مثبت و معنی¬دار در سطح آزمون 1%، مثبت و معنی¬دار برای شاخص بهداشت و امکانات رفاهی در سطح آزمون 5% و معکوس و معنی¬دار برای شاخص مهاجرت در سطح آزمون 1% را نشان داد. نتایج حاصل از رگرسیون چندگانه نشان می¬دهد شاخص¬های سرمایه¬گذاری، سواد و آموزش و معیشت و درآمد به ترتیب بیشترین تأثیر را بر متغیّر وابسته یعنی بیابان¬زدایی در منطقه داشته است. نتایج این تحقیق موثر بودن عوامل اقتصادی و اجتماعی را بر میزان مشارکت ساکنان و موفقیت طرح¬های زیست¬محیطی کاملاً روشن می¬سازد، لذا مطالعه و توجه به مسائل اقتصادی و اجتماعی ساکنان در جهت احیاء و توسعه منابع طبیعی منطقه کاملاً ضروری می¬باشد.

خشکسالی به عنوان بلای طبیعی از دیرباز در پهنه وسیع کشورهای مختلف به ویژه مناطق واقع در اقلیم¬های گرم و خشک به دفعات به وقوع پیوسته و خسارات زیادی را در زمینه¬های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی به همراه آورده است. امکان جلوگیری از خشکسالی در هیچ منطقه و شرایطی به لحاظ عوامل طبیعی و وقوع دوره¬های خشکسالی وجود ندارد ولی برای مقابله و کاهش تاثیرات آن می¬توان اقداماتی انجام داد که نخستین گام، شناخت و درک دقیق این پدیده و تأثیرات آن در ابعاد مختلف است تا بتوان بر اساس آن، راهبردها و راهکارهای اثربخشی را در این زمینه تدوین کرد و به کار گرفت. به همین منظور این پژوهش کاربردی با هدف بررسی اثرات خشکسالی بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی روستاییان شهرستان هامون در استان سیستان و بلوچستان انجام گرفته است.

تالاب بین المللی هامون یکی از تالاب های مهم دنیا و بزرگ ترین دریاچه ی آب شیرین در سراسر فلات ایران محسوب می شود. این تالاب دربرگیرنده ارزش های اقتصادی؛ اجتماعی؛ تفرجی و زیست محیطی گسترده ای است که این تالاب را در زمره مهم ترین تالاب ها قرار داده است. متأسفانه به واسطه خشکسالی های اخیر ناشی از مدیریت ناپایدار تالاب؛ بسیاری از گونه های جانوری و گیاهی ارزشمند تالابی که زنجیره حیات را در این اکوسیستم تشکیل داده اند؛ از بین رفته اند. با این اوصاف، سرمایه اجتماعی می تواند یکی از شاخص های مهم و تأثیرگذار در مدیریت مشارکتی تالاب هامون و توسعه روستاهای اطراف تالاب و به تبع آن ارتقاء کیفیت زیست روستائیان به شمار آید؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف تبیین راهبردهای بکارگیری سرمایه اجتماعی در مدیریت مشارکتی تالاب هامون صورت گرفته است.