امروزه تقاضای روزافزونی برای عملیات فرایند در نزدیکی شرایط عملیاتی بهینه، به علت افزایش رقابت در تولید محصولات با هزینه تولید پایین تر، کیفیت محصولات بالاتر به همراه رعایت مسائل زیست محیطی وجود دارد. تمرکز اصلی این تحقیق روی کنترل خودبهینه به عنوان یکی از الگوریتم های بهینه سازی بلادرنگ قرار دارد که با تغییر مستقیم در ورودیهای فرایند بوسیله حلقه پس خور، فرایند را به سمت شرایط بهینه آن هدایت می کند. به این منظور سه روش قانون حداکثر بهره، فضای تهی و روش دقیق محلی که از مهمترین و پر کاربرد ترین روشهای کنترل خودبهینه هستند بررسی می شوند. با توجه به اینکه الگوریتم های کنترل خودبهینه محلی هستند، بهینگی پاسخهای آن نیز برای انحراف محدود از شرایط اسمی صادق است. در این رساله برای نخستین بار کنترل خودبهینه فازی ارائه می شود و نشان داده می شود که با مجتمع سازی کنترل خودبهینه با سیستم استنتاج فازی می توان کنترل خودبهینه را برای شرایط عملیاتی دور از طراحی اسمی آن، جاییکه اغتشاشات با مقادیر زیاد به فرایند وارد می شوند توسعه داد. در این تحقیق از برج دارای دیواره تقسیم کننده به عنوان کاربرد روشهای مورد بررسی استفاده شده است. باوجود مزایای اقتصادی فراوان این برجها به دلیل رفتار دینامیکی پیچیده آنها در صنعت به صورت گسترده ای از این برجها استفاده نمی شوند. در این تحقیق مشاهده گردید که با استفاده از کنترل خودبهینه در قالب یک روش طراحی روشمند می توان بدون استفاده از کنترل کننده های پیچیده، که عمدتا در کنترل فرایندهای پیچیده به عنوان راه حل مطرح می شوند، به خوبی شرایط پایا را برای فرایند با حفظ بهینگی آن تامین کرد. با توسعه کنترل خودبهینه، ارائه کنترل خودبهینه فازی و استفاده از آن در ساختار کنترلی برج دارای دیواره تقسیم کننده برای شرایط عملیاتی دور از طراحی اسمی، جاییکه روشهای رایج در کنترل خود بهینه که برمبنای طراحی محلی هستند دچار ضعف می شوند، می توان اثر اغتشاشات به طور متوالی و با مقادیر زیاد به فرایند را با مقادیر اتلاف قابل قبولی حذف کرد.