مثنوی معنوی نه تنها یکی از مهم ترین آثار ادب فارسی است، بلکه می توان آن را جامع ترین منظومه در حوزه ی ادبیات عرفانی و شعر تعلیمی- تمثیلی به شمار آورد. بررسی ساخت های دستوری در این شاهکار ادبی و دقّت نظر در چگونگی سامان بخشی به واژگان و جمله ها برای بیان مفهوم عرفانی مورد نظر که در مثنوی به بهترین شکل ممکن انجام گرفته است، هدف اصلی این پژوهش به شمار می رود. رساله ی پیش رو علاوه بر پیش گفتار و نتیجه گیری، از نُه فصل تشکیل شده است که هفت فصل نخست آن به بررسی هفت نوع واژه در دستور زبان فارسی در این اثر اختصاص یافته و در دو فصل آخر، ساختار جمله مبتنی بر دو دیدگاه دستور سنّتی و گشتاری مورد بررسی قرار گرفته است. از نتایج به دست آمده در این پژوهش می توان به فراوانی فعل ساده نسبت به دیگر انواع فعل، بالا بودن بسامد اسم های جامد، عام، معرفه، مفرد، ذات و ساده نسبت به دیگر اسم ها، استفاده ی بسیار زیاد از ضمایر منفصل نسبت به دیگر انواع ضمیر، استفاده از ساخت های غیرمعمول در صفات، کاربرد بسیار زیاد جملات ساده و بهره گیری از روساخت های ساده و محدود برای بیان ژرف ساخت های پیچیده اشاره کرد. همچنین این اثر در زمینه ی استفاده از قید، حرف و شبه جمله ویژگی خاصی ندارد و در آن به روش متون مشابه عمل شده است.