دین زرتشت چهار قرن دین رسمی ایرانیان بود. درسده اول هجری با غلبه مسلمانان و سقوط دولت ساسانی گروهی از زرتشتیان ترک دین کردند و گروهی به هندوستان مهاجرت نمودند و گروهی از آن ها با قبول جزیه بر دین خود باقی ماندند. این تحقیق بر آن است تا با رویکرد تاریخی به بررسی وضعیت دینی و اجتماعی این گروه از زرتشتیان، در محدوده زمانی پس از ورود اسلام به ایران تا سقوط خلافت عباسی بپردازد. در وضعیت زرتشتیان از لحاظ دینی باید گفت که قبول اسلام اجباری نبود. زرتشتیان که اهل ذمه شمرده می شدند؛ مختاربودند که بر مذهب خودباقی بمانند و جزیه بدهند یا مسلمان شوند؛ به این ترتیب آنها به تدریج اسلام آوردند. از لحاظ اجتماعی زرتشتیان در قلمرو اسلام در امنیت و آسایش به سرمی بردند و رفتار مسلمانان با آنها مبتنی بر شروط ذمه از هر دو جانب بود. از منابع تاریخی بر می آید، در نتیجه ی رفق و مدارای مسلمانان با زرتشتیان تا قرن پنجم هجری این آیین در ایران هنوز رایج و عده پیروان آن زیاد بود و آتشکده ها در شهرهای ایران دایر و موبدان با آزادی کامل فعالیت های دینی و فرهنگی خود را دنبال می کردند. کلید واژگان : ایران اسلامی ،خلافت عباسی ،وضعیت دینی ،وضعیت اجتماعی

بررسی اجمالی تاریخ تشیع ، ما راذبه مقطع خاصی ازتاریخ شیعه یعنی دور ه باقرین علیهما السلام راهنمائی می کند که می توان آن را به حق دوران طلائی علوم اسلامی نامید ودرمیان بقیه ادوارتاریخی برجستگی ونمود خاصی دارد .درواقع،فعالیتهای علمی -آموزشی این دو بزرگواربه صورت نهضتی اصیل ومبتنی برقرآن وسنت نبوی پرچم جهادفرهنگی آن دوران پرحادثه رابه دوش کشید .مطمئناًتلاش بی وقفه این دو امام (ع)درعرصه مقدس علمی وفرهنگی،دربستری ازعوامل صورت گرفته است وازبین همه ی این عوامل تأثیر دو عامل سیاسی واجتماعی یریکدیگر وبرفعالیتهای علمی آنها غیرقابل انکاراست که درمطالعه این جهاد فرهنگی وچگونگی استفاده بهینه ی این بزرگواران ازفرصت به دست آمده، مطالعه ی دو عامل سیاسی واجتماعی ایجادچنین فرصتی ضروری است .این مجموعه تلاشی است هرچندمحدود دراین زمینه که سعی دارد برای درک بهترشرایط موجودآن زمان (دوره امامت باقرین 94-148)اوضاع سیاسی - اجتماعی ونیزاثرات آن برفعالیتهای علمی-آموزشی باقرین را درمحدودهی یک پایان نامه دانشجوئی در5 فصل بازخوانی نماید.

چکیده مسأله تأثیرپذیری سنت‏های پزشکی در طول تاریخ، از یگدیگر امری پوشیده نیست از جمله می توان به سنت تأثیر طب اسلامی از طب هندی اشاره نمود سرزمین هندوستان، به عنوان گهواره یکی از بزرگترین تمدنهای بشری، با تنوع اقلیمی، قومی، مذهبی، فرهنگی، عرصه ظهور مکاتب پزشکی متفاوتی است ویژگی های طبیعی، محیطی و جغرافیای آن، بهرمندی از پوشش گیاهی متنوع، آمیختگی گونه های ابتدایی طبابت با مسائل روحی و دینی باعث شد، طب هندی در شکل‏های مختلف طبابت، جراحی، گیاه درمانی و داروشناسی بروز کند و دستاوردهای آن از طریق مراکز فکری و فرهنگی ملل مجاور آن روزگار، به حوزه تمدن اسلامی وراد شود. این پژوهش در صدد است با اشاره به راههای انتقال طب هندی به حوزه تمدن اسلامی، نقش اطبای هندی در توسعه دانش پزشکی جهان اسلام و زمینه‏های تأثیرپذیری پزشکان مسلمان از این حوزه را بررسی کند. یافته‏های اساسی این پژوهش نشان می‏دهد، که از دوره عباسیان به بعد، مسلمانان به طور مستقیم و غیرمستقیم، به اخذ و اقتباس علم پزشکی هندیان پرداخته‏اند و در کنار تأثیرپذیری از سایر ملل، در برخی از شاخه‏ها، همچون پزشکی، درمان، گیاه شناسی و داروسازی از ایشان متأثر گردیده‏اند.

مساله مورد بررسی این پژوهش، تاریخچه ی آثار حفظ الصحی در پزشکی دوره ی اسلامی است. طب اسلامی به دو بخش عمده ی نظری و عملی و بخش عملی، خود به دو بخش حفظ سلامتی و جلب سلامتی تقسیم شده است. حفظ سلامتی، خود شامل سه بعد حفظ سلامت بدن های سالم، پیش گیری از بیماری ها و تدبیر بدن های ضعیف و تازه سلامت یافته است. سالم ماندن بدن، در گرو حفظ حرارت و رطوبت درونی و پیش گیری از تباه شدن اخلاط چهارگانه دانسته شده و تحقق این موارد از طریق ایجاد تعادل در امور شش گانه (سته ی ضروریه) بوده است. در این پژوهش آثار مرتبط با حفظ الصحه به طور کلی در عصر ترجمه و اقتباس و نیز عصر نوآوری در شرق و غرب جهان اسلام تا حدود سده ی هفتم هجری، معرفی اجمالی گردیده و اهمیت و تقدم پیش گیری بر درمان در طب دوره ی اسلامی نشان داده شده است. همچنین برای درک به تر نحوه ی بیان این دانش و سبک و سیاق پزشکان در ارائه ی آن، برگزیده هایی از آثار دو پزشک آندلسی به نام های ابن خلصون و ابن خطیب سلمانی در زمینه ی دانش حفظ الصحه، به فارسی ترجمه شده است.

از ادوار درخشان تمدن اسلامی قرون چهارم و پنجم هجری است . بسـیاری از آثار علـمی مسلمانان در این دوره متعلق به حوزه حاکمیت آل بویه می باشد .علم دوستی و دانش پـروری حاکمان آل بویه وبالاتر از آن فرهیختگیو عالم بودن بسیاری از حاکمان، وزیران ، ندیمان و کارگزاران آنها عاملی موثر در گسترش علوم در این دوره بوده است . فارس به عنوان یکـی ازمراکز تحت نفوذ بویهیان از این قاعده مستثنی نبود . وجود مراکز علمی ، مساجد ،کتابخانه ها ، بیمارستان ها و نیزحضور دانشمندان ، ادیبان و شاعران در این خطه حاکی از این امر می باشد.این پژوهش با عنوان « وضعیت علوم در فارس در دوره آل بویه » در صدد است با تکیه بر منابع موجود به بررسی علوم عقلی و علوم نقلی در فارس در دوره آل بویه و هم چنین عوامل موثر در رواج علوم در دوران مذکور در فارس بپردازد . یافته های این پژوهش نشان می دهد که علوم اعم از عقلی و نقلی در فارس در دوره آل بویه درخشیدن گرفت و از عوامل موثر رواج علوم می توان به دانش پروری حاکمان آل بویه ، انتخاب وزرای دانشمند ، کثرت نهادهای آموزشی ، تساهل و تسامحذهبی ، گسترش بازار وراقان و... اشاره کرد که به همین دلیل دانشمندان بزرگی درعلوم مختلف در این منطقه در این دوره ظهورکردند . واژگان کلیدی : فارس ، آل بویه در فارس ، علوم عقلی ، علوم نقلی .

چکیده تاریخ ممالیک، به دو سرزمین مصر و شام مرتبط است. این دوران که تقریبا سه قرن به طول انجامید از دوران مهم تاریخی بود که حوادث و رویدادهای بسیاری در شرق و غرب آن سرزمینها به وقوع پیوست. ممالیک نسبت به ثبت وقایع تاریخی اهتمام بسیاری داشتند و قرن نهم، در زمینه ی تاریخنگاری، شکوفاترین قرن اسلامی است. کتاب النجوم الزاهره ابن تغری بردی در این دوره ی پررونق تاریخی به ثبت رسید و مولف آن، معاصر چندین سلطان مملوکی و خلیفه ی عباسی مصر بود. اهمیت النجوم الزاهره تا آنجاست که یکی از منابع مهم تاریخی مورد استناد به شمار می آید. این کتاب شانزده جلدی که تاکنون به فارسی ترجمه نشده است، از فتح اسلامی مصر توسط عمرو عاص تا پایان سال 872 هـ. را دربردارد. با توجه به اهمیت این اثر، ترجمه ی جلد هفتم این کتاب از ابتدا تا ص110 صورت گرفته است. ذکر تاریخ سلاطین از ایبک تا بیبرس از مطالب مورد ترجمه است. نویسنده ی به منابع مورد استناد خود در لابه لای متن کتاب اشاره کرده است. النجوم الزاهره به تصحیح و تحقیق محمد حسین شمس الدین در آمده و مصصح ابهامات و توضیحات لازم را در پاورقی آن افزوده است و محقق برآن است تا درقسمت توضیحات پس از ترجمه آورده است، دیگر ابهامات را برطرف ساخته و توضیحاتی ارائه دهد. کلید واژ: سلطان ایبک، منصور، بغداد، قطز، بیبرس

قرن چهارم هجری از دوره های درخشان تمدن اسلامی است . در این عصر آل بویه شیعه مذهب در عراق و قسمت هایی از ایران به حکومت رسیدند . علم دوستی و دانش پروری امرای این خاندان ، انتخاب افراد فرهیخته برای تصدی مشاغل حکومتی و به خصوص برای منصب وزارت و ایجاد فضای باز فکری برای دانشمندان موجبات رونق علم و فرهنگ را در این عصر فراهم کرد . ری به عنوان یکی از مراکز تحت سلطه آل بویه از این قاعده مستثنی نبود . در دوره مذکور ، علمایی در علوم عقلی و نقلی از ری سر برآورده و به فعالیت های علمی و پژوهشی و نگارش کتب متعدد پرداختند . وجود مراکزی چون کتابخانه ها و رصد خانه ها در این خطه نیز در پیشرفت علوم تأثیر بسزایی داشت . پژوهش حاضر با عنوان " وضع علم و عالمان در شهر ری در دوره آل بویه " در صدد است با تکیه بر منابع موجود به بررسی علوم عقلی و نقلی در ری دوره آل بویه و همچنین به بررسی علل و عوامل موثر در رواج علوم در این دوره بپردازد . یافته های این پژوهش نشان می دهد به دلیل علاقه امرا به علم و حکمت ، انتخاب افراد دانش دوست و عالم برای تصدی منصب وزارت ، تسامح و تساهل مذهبی و ... علوم اعم از عقلی و نقلی در ری دوره آل بویه درخشیدن گرفت . واژگان کلیدی : ری ، آل بویه در ری ، علوم عقلی ، علوم نقلی .