تا چند دهه اخیر مفهوم فضیلت با جامعه علمی تناسب چندانی نداشت و بیشتر مرتبط با حوزه های فلسفه، مذهب و خدمات اجتماعی بود تا دنیای سازمان و سود و کسب و کار. در تحقیقات مدیریتی و سازمانی نیز عمده توجه بر حل مسئله، موقعیت رقابتی، رفع شکاف های عملکردی، دستیابی به کارآیی، اثر بخشی و سودآوری بود تا بر شناسایی و شکوفایی جنبه های متعالی و حیات بخش سازمان ها و انسانها و فضایل سازمانی. با آغاز قرن بیست و یکم، سازمان ها گرایش بیشتری به سمت فضائل اخلاقی و انسانی پیدا کرده اند و از طریق تأکید بر فضائل سعی نموده اند تا خلاءهای معنوی و اخلاقی و عاطفی کارکنان خود را بر طرف سازند. این تأکید در مطالعات جدید سازمانی باعث شده است تا با مفهوم جدیدی به نام سازمان فضیلت گرا روبه رو شویم. در این رساله بر آنیم تا شاخص های موثر بر سازمان فضیلت گرا را شناسایی کرده و مدلی برای آن ارایه دهیم. بدین منظور ابتدا با مطالعه و بررسی متون علمی، ادبیات تحقیق در زمینه سازمان فضیلت گرا تدوین شد. سپس با توجه به ادبیات تحقیق، شاخص ها و فضایل موثر در ایجاد سازمان فضیلت گرا استخراج شد. در مرحله بعد با تشکیل پانل دلفی و سه دور اجرای تکنیک دلفی در مورد این شاخص ها و فضایل اجماع حاصل شد. شاخص ها و فضایل بدست آمده مبنای تهیه پرسش نامه اصلی رساله قرار گرفت. از آنجا که جامعه آماری تحقیق کلیه کارکنان و اعضای هیئت علمی دانشگاههای استان یزد (دانشگاه پیام نور، آزاد اسلامی و دانشگاه یزد) می باشند، برای هر دانشگاه 250 پرسش نامه ارسال شد و نهایتا از دانشگاه یزد تعداد 170 پرسش نامه، از دانشگاه پیام نور استان یزد تعداد 211 پرسش نامه و از دانشگاه آزاد اسلامی یزد تعداد 193 پرسش نامه جمع آوری شد. در مرحله بعد بر اساس داده های حاصل از پرسش نامه، از طریق تحلیل عاملی اکتشافی پنج عامل اصلی شامل رهبری، فرهنگ سازمانی، منابع انسانی، ساختار و فرایند و توجه به ذینفعان (محیط) از شاخص ها استخراج شد که این پنج عامل در مجموع 81.305 درصد از تغییر پذیری (واریانس) متغیرها را توضیح می دهند. سپس مدل مفهومی سازمان فضیلت گرا از روی عوامل بدست آمده طراحی شد. پس از آزمون مدل مفهومی توسط نرم افزار لیزرل در سه جامعه و مقایسه آنها مشخص شد که سه جامعه اختلاف معنی داری با یکدیگر ندارند و نهایتا یک مدل عملیاتی به عنوان مدل مفهومی سازمان سازمان فضیلت گرا در دانشگاه های استان یزد طراحی شد. نتایج حاصل از تحلیل مسیر حاکی از این است که از میان پنج عامل استخراجی، عامل فرهنگ سازمانی بیشترین اثر مستقیم را بر سازمان فضیلت گرا دارد و عامل توجه به ذینفعان (محیط) از لحاظ مجموع آثار مستقیم و غیر مستقیم، رتبه اول را در سوق دادن سازمان به فضیلت گرایی به خود اختصاص داده است. لذا پیشنهاد می شود مدیران با سرمایه گذاری روی عوامل فرهنگ سازمانی و توجه به ذینفعان سازمان خود را به میزان بیشتری به سوی فضیلت گرایی سوق دهند.

موضوعی که در میان طیف وسیعی از متون سازمانی مطرح شده است آن است که سازمان های موفق در محیط های پویا به نحوی دوسوتوان می باشند ، بدین معنی که قابلیت مدیریت بر کسب وکار خود داشته و همزمان می توانند با تحولات پدیدار شده در پیرامون خود سازگار شوند که دراین صورت دوسوتوانی سازمانی مبدا برتری رقابتی درنظر گرفته می شود. از جهتی دیگر موضوع دوراندیشی سازمانی یک ضرورت است ، زیرا موفقیت سازمان ها در گرو درک سریع متغیرهای محیطی و پیش بینی تهدیدات و فرصت ها و احراز آمادگی های لازم است. بنابراین از دوراندیشی به عنوان روشی استراتژیک نام برده شده است که به تحولات و نونگری سازمانی می انجامد. حال با توجه به اهمیت این دو موضوع پژوهش حاضر به بررسی تاثیر دوراندیشی سازمانی بر دوسوتوانی سازمانی در شرکت پیشگامان کویر یزد پرداخته است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف در زمره پژوهش های کاربردی و از لحاظ روش در زمره تحقیقات توصیفی از نوع پیمایشی قرار دارد. جامعه آماری پژوهش کلیه مدیران و کارکنان شرکت پیشگامان کویر یزد بود که مشتمل بر 240 نفر بودند. حجم نمونه مطابق با فرمول کوکران 148 نفر برآورد شد. پس از تعیین و تایید شاخص های مرتبط با متغیرهای اصلی مساله، پرسش نامه تهیه شد و در جامه آماری توزیع گردید. داده های گردآوری شده از طریق نرم افزارهای آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. که در بخش آمار توصیفی ، به تحلیل توصیفی و جمعیت شناختی پرداخته شد و در بخش آمار استنباطی ، مدل های اندازه گیری و ساختاری برازش شد و برای آزمون فرضیات تحقیق از معادلات ساختاری بهره گرفته شد. یافته های تحقیق نشان می دهد که دوراندیشی سازمانی بر دوسوتوانی سازمانی تاثیر مثبت و معناداری دارد. همچنین نتایج حاکی از آن است که قابلیت های پایش محیطی بر هر دو نوآوری اکتشافی و بهره برداری، قابلیت های انتخاب استراتژیک بر هر دو نوآوری اکتشافی و بهره برداری و قابلیت های یکپارچه سازی بر هر دو نوآوری اکتشافی و بهره برداری تاثیر مثبت و معناداری دارد و تمام فرضیات مورد تایید قرار گرفت.

پژوهش حاضر به بررسی نقش واسطه ای عدالت سازمانی در ارتباط میان تمرکز با رفتار شهروندی سازمانی و رفتار منحرفانه محیط کار در بین کارکنان شرکت نفت یزد پرداخته است. نوع تحقیق توصیفی و روش انجام آن پیمایشی است. برای بررسی پرسش های پژوهش از سه ابزار زیر استفاده شده است: پرسشنامه عدالت سازمانی، پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی، پرسشنامه رفتار منحرفانه در محیط کار و تمرکز که پس از اطمینان از پایایی و روایی ابزار اندازه گیری، در میان نمونه ای متشکل از 140 نفر از کارکنان که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده اند توزیع شد. نتایج حاصل از آزمون فرضیه های تحقیق نشان داد که تمرکز بر رفتار شهروندی تاثیر مثبت و معنادار دارد، ولی بر رفتار منحرفانه تاثیر ندارد. عدالت سازمانی بر رفتار منحرفانه تاثیر مثبت و معنادار دارد اما بر رفتار شهروندی سازمانی تاثیر ندارد. و با توجه به رد شدن فرضیه اصلی که نقش واسطه ای عدالت سازمانی در رابطه تمرکز با رفتار شهروندی سازمانی و رفتار منحرفانه سازمانی بود می توان نتیجه گرفت که تمرکز به تنهایی و بدون حضور نقش واسطه ای عدالت سازمانی بر این دو متغیر تأثیر می گذارد. کلمات کلیدی: عدالت سازمانی، رفتار شهروندی سازمانی، رفتار منحرفانه در محیط کار، کارکنان شرکت نفت یزد.