اسپرماتوژنز ناقص یکی از عوامل مهم در ناباروری مردان می باشد. آسیبهای ژنتیکی یکی ازموارد دخیل در اسپرماتوژنز ناقص می باشند. عوامل مهمی که تولید رادیکالهای آزاد می کنند می توانند باعث ایجاد آسیب ژنتیکی شوند، این آسیبها گستره وسیعی از تغییرات ژنومیکی و کروموزومی را در سلولهای مولد اسپرم یا خود اسپرم به وجود می آورند. یکی از موارد تولید رادیکالهای آزاد، پرتوهای یونیزان می باشد. مردان برای درمان بیماریهائی مانند سرطان، بنا به ضرورت شغلی و یا زندگی در مناطق با تشعشع زمینه بالا، در برابر دزهای مختلف پرتو قرار می گیرند. در هر حالت سیستم تولید سلولهای جنسی فرد از عوارض ناشی از پرتو مصون نمی ماند. ایجاد عقیمی موقت و دائم افراد تابش دیده فرایندی تبیین شده، اما مکانیزم آن نامشخص است. در سالهای اخیر حساسیت پرتوی منطقه azfc (ناحیه ای در کروموزوم (y به صورت ریز حذف در برابر پرتو نشان داده شده است. از طرفی ارتباط ریز حذف این منطقه با تغییرات تعدادی کروموزمهای جنسی در نمونه های خون و اسپرم نشان داده شده، و همچنین مطالعات نشان داده اند که میزان ناپایداری کروموزومی و ژنومی افراد نابارور در برابر عوامل موتاژن خارجی بیشتر از افراد بارور می باشد. در این تحقیق میزان ناپایداری کروموزومی و ژنومیک ( ریز حذف منطقه azfc) به صورت القائی، و ارتباط آن با تغییرات تعدادی کروموزومهای جنسی در افراد نابارور در مقایسه با افراد بارور، در نمونه های خون و اسپرم مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، نمونه های خون وریدی از سه گروه افراد اولیگو اسپرم، آزواسپرم و بارور، و نمونه های اسپرم از افراد بارور و اولیگو اسپرم تهیه شد. سپس نمونه های گرفته شده، تحت تابش دزهای مختلف پرتو گاما قرار گرفتند. به منظور بررسی ناپایداری کروموزومی از روش میکرونوکلئی متوقف شده در مرحله سیتوکینز، و به منظور بررسی تغییرات منطقه azfc در نمونه های خون محیطی پس از تابش دهی از روشreal time pcr استفاده گردید. از روش دورگ گیری فلورسانس درجا (fish)، به منظور بررسی تغییرات تعدادی کروموزومهای جنسی در نمونه های خون استفاده شد. به منظور بررسی تغییرات کروموزومهای جنسی در نمونه های اسپرم در برابر پرتو، ابتدا نمونه های اسپرم با روش ریز تزریق با تخمک هامستر طلائی لقاح داده شدند. سپس بر روی جنینهای به دست آمده از روش fishاستفاده شد. نتایج این بررسی حاکی از تغییرات تعداد نسخه مارکرهای منطقه azfc پس از تابش دهی به صورت (ریز حذف و افزایش) و ناپایداری کروموزومی به صورت میکرونوکلئی در خون محیطی نمونه های مورد مطالعه بود. فراوانی ناپایداری ژنومیکی و کروموزومی، در نمونه های افراد نابارور به طور معنی داری بیشتر از افراد بارور بود(p<0.05). ارتباط معنی داری بین ناپایداری القایی منطقه azfc با تغییرات تعدادی کروموزومی در نمونه های خون و اسپرم نمونه های مورد مطالعه مشاهده نگردید(p>0.05). با توجه به اینکه در افراد بارور پس از تابش دهی، تغییرات تعداد کپی مارکرها در منطقه azfc مشاهده شد می توان این مورد را به عنوان یکی از مکانیسم های احتمالی آزوا سپرمی و اولیگواسپرمی شدن افراد پس از تابش دهی عنوان کرد، و همچنین افزایش فراوانی ناپایداری کروموزومی و ژنومیکی در افراد نابارور نسبت به بارور را می توان به نقص در سیستم ترمیمی، و عوامل ژنتیکی که در اسپرماتوژنز ناقص در این افراد نقش دارند نسبت داد.

ریز حذفهای موجود در نواحی azf واقع در بازوی بلند کروموزوم y را مهمترین علت ناباروری در مردان می دانند که با تاثیر در روند اسپرماتوژنز منجر به آزواسپرمی و الیگواسپرمی شدید می شود. ژن daz واقع در ناحیه azfc بیشترین حذف را در ناحیه azf نشان می دهد. بمنظور مشاوره زوج نابارور، در مراکز ناباروری غربالگری ریزحذف برای نواحی azf بر روی نمونه خون مردان نابارور شدید و کاندید icsi صورت میگیرد. چرا که مردان حاوی ریزحذف در azfc (و نه سایر نواحی azf) قادر به تولید اسپرم بوده و در نتیجه در مخاطره انتقال ریزحذف به فرزندان مذکر خود پس از icsi قرار دارند. از آنجائیکه،dna اسپرم احتمال دارد که بعلت شوک اکسیداتیو میزان بیشتری از حذف و آسیب را نسبت به dna خون نشان دهد، dna سلولهای خون نمی تواند بطور قطع معرف موقعیت dna اسپرم باشد و این امکان وجود دارد که فرد علیرغم اینکه در خون حاوی ژن daz است در لایه زاینده بطور موزائیسم حاوی ریزحذف daz بوده و درنتیجه متعاقبا در مخاطره انتقال آن به فرزندان پسر خود باشد. بهمین دلیل نیاز به بررسی اسپرم این بیماران و جمع آوری اطلاعات بیشتر در این زمینه می باشد. بعلاوه با استناد به نتایج مطالعاتی که حاکی از افزایش اختلالات کروموزومی بخصوص جنسی در اسپرم مردان نابارور و متعاقبا فرزندان حاصل از icsi بوده و همچنین نتایجی که نشاندهنده نقش احتمالی انیوپلوئیدی اسپرم در بارورنشدن اووسیتها ، سقط های مکرر و عدم لانه گزینی رویان پس از icsi می باشد در این تحقیق بر آن شدیم تا به بررسی ریز حذف ژن daz در نمونه خون و اسپرم و انیوپلوئیدی کروموزومی در اسپرم مردان نابارور و تخمکهای بارور نشده پرداخته و همچنین تاثیر انیوپلوئیدی اسپرم در مراحل مختلف تکوین جنین پس از icsi را مورد بررسی قرار دهیم. بدین منظور مردان ناباروری که پس از آنالیز متافاز خون از نظر تعداد کروموزوم طبیعی تشخیص داده شدند، در گروههای الیگو اسپرم، الیگو اسپرم شدید، نادر و آزواسپرم تقسیم بندی شدند. در این افراد بررسی وجود ریزحذف daz در خون با روش مولتی پلکس pcr، فراوانی انیوپلوئیدی کروموزوم های جنسی اسپرم با روش prins و فراوانی انیوپلوئیدی کروموزوم های جنسی همزمان با ریزحذف daz در اسپرم با روش ترکیبی fish-prins صورت گرفت. همچنین جهت بررسی انیوپلوئیدی کروموزوم های جنسی و اتوزومی 15 و 21 در تخمکهای بارورنشده حاصل از ریزتزریق اسپرم مردان نابارور و بارور به ترتیب از روش fish و prins استفاده شد. نتایج ما نشاندهنده افزایش فراوانی انیوپلوئیدی کروموزومهای جنسی در گروه الیگو اسپرم شدید نسبت به گروه الیگواسپرم و نرمال بود (05/0(p<، همچنین ریزحذف در ژن daz در درصدی از اسپرم های افراد ناباروری که در خونشان فاقد ریزحذف بودند نشان داده شد که این موزائیسم مشاهده شده در لایه زاینده با افزایش شدت ناباروری افزایش نشان می داد. بعلاوه، بطور کاملا معنی داری در گروهی از مردان که در اسپرمشان حاوی ریزحذف بودند افزایش انیوپلوئیدی کروموزوم های جنسی در مقایسه با گروه فاقد ریزحذف وجود داشت (05/0(p<. در تخمکهای بارور نشده گروه نرمال بین انیوپلوئیدی کروموزومهای تحت بررسی نسبت به گروه نابارور اختلافی معنی دار مشاهده نشد (05/0(p<. نتایج حاصل از بررسی تاثیر اسپرم انیوپلوئید بر نتیجه icsi، نشاندهنده کاهش معنی دار در تعداد جنینهای 8 سلولی تشکیل شده (05/0(p< و کاهش نرخ لانه گزینی (05/0(p> در گروه نابارور نسبت به نرمال بود. با توجه به نتایج کسب شده می توان چنین نتیجه گیری کرد که با افزایش شدت ناباروری فراوانی انیوپلوئیدی کروموزومهای جنسی و ریزحذف در ژن daz افزایش پیدا می کند که نشاندهنده نقش احتمالی ریزحذف ژن daz در القاء انیوپلوئیدی در کروموزومهای جنسی بوده که احتمالا بعلت نقص در تشکیل سیناپس بین کروموزوم های جنسی متعاقب ریزحذف daz و نهایتا تفکیک نادرست کروموزوم ها می باشد. همچنین وجود ریزحذف در اسپرم بیمارانی که در خون فاقد ریزحذف بوده اند نشان دهنده اهمیت بررسی ریزحذف در اسپرم در مردان نابارور شدید و کاندید icsi می باشد. بعلاوه با استناد به نتایج بدست آمده، احتمالا اسپرم انیوپلوئید در مراحل ابتدایی تکوین جنین بخصوص مرحله تشکیل جنین 8 سلولی تاثیر گذار بوده و احتمالا عوامل دیگری به جز اسپرم انیوپلوئید در بارور نشدن تخمکها (نظیر pcc اسپرم ) و عدم لانه گزینی جنینها (نظیر اختلالات کروموزومی پس از تشکیل تخم و اختلالات اندومتریک) نقش موثرتری دارد.