pep یک پروتئین پراکسی‍زومی است که در سال 2002 شناسایی شده است. این پروتئین دارای 209 اسید آمینه بوده و در انتهای کربوکسیل خود دارای توالی ski می باشد که سبب ورود این پروتئین به داخل پراکسیزوم می شود. بیان این پروتئین در موش بالغ در بافت‍ هایی نظیر قلب، ماهیچه های اسکلتی و مغز بسیار بالا می باشد. از طرف دیگر بیان این ژن در روند تمایز به عصب سلول های بنیادی جنین موشی تحت تیمار با رتینوئیک اسید افزایش می یابد استفاده از وکتورهای نوترکیب لنتی ویروسی جهت الحاق ژن خاص در سلولهای پستانداران امروزه مورد توجه است. در مقایسه با وکتورهای رتروویروسی، لنتی ویروسها دارای محاسن زیادی هستند. اولا لنتی ویروسها می توانند هم سلولهای دارای قدرت تقسیم و هم سلولهای فاقد قدرت تقسیم را آلوده کنند و دوم ژنوم ترانس ژن خود را به ژنوم میزبان الحاق می کنند و به خاموش شدن در مرحله رونویسی مقاوم هستند. سلول های بنیادی جنینی موش ، سلول های پرتوانی هستند که منشا آن ها از توده داخلی بلاستوسیست می باشد. از مهم ترین ویژگی این سلول ها خودنوزایی می باشد که به آنها توانایی تکثیر نامحدود و تمایز به هر سه لایه جنینی را می دهد و این ویژگی آن ها را به مدل مناسبی برای بررسی تکوین انواع رده های سلولی تبدیل کرده است. در مطالعات قبلی نشان داده شده که بیان ژن pep در بافت مغز در موش بالغ بالا است و در روند عصب زایی تحت تیمار با رتینوئیک اسید بیان ژن pep افزایش پیدا می کند. همچنین به دنبال کاهش بیان این ژن در روند عصب زایی بیان مارکرهای عصبی ?-tubulin iii، map2 کاهش می یابد. نتایج این مطالعه نشان داد با افزایش بیان pep توسط سیستم القایی لنتی ویروسی از ابتدای مرحله عصب زایی به واسطه بیان بسیار بالای pep در تمایز سلول های بنیادی جنین موشی به عصب در روز ششم عصب زایی سبب از بین رفتن اشکال شبه جنینی (embryoid body ) شده و بیان مارکرهای عصبی مانند ?-tubulin iii ، map2 و nestin کاهش می یابد و در نتیجه مانع ایجاد تشکیل عصب های مناسب می شود.

اتصالات شکافدار ساختارهای تشکیل دهنده کانالی هستند که اجازه ی ارتباط متابولیکی و الکتریکی مستقیم بین تمام انواع سلول های مغز پستانداران را می دهند. اتصالات شکافدار مغز در فرآیند یادگیری و حافظه دخالت دارند. هیپوکمپ یکی از نواحی مغزی است که اتصالات شکافدار را بیان می کند و در تثبیت و بازخوانی حافظه در روش یادگیری اجتنابی غیر فعال نقش دارد. در این مطالعه اثر باز و بسته شدن اتصالات شکافدار ناحیه ی ca1 هیپوکمپ بر تثبیت و بازخوانی حافظه از طریق تزریق دوطرفه پس از آموزش و پیش از آزمون تری متیل آمین و کاربنوکسولون در روش یادگیری اجتنابی غیر فعال بررسی شد. تزریق پس از آموزش کاربنوکسولون به صورت وابسته به دوز به طور معنی داری مدت زمان تاخیری برای ورود به اتاق سیاه را کاهش داد و مدت زمان توقف در اتاق سیاه را افزایش داد. تزریق پس از آموزش تری متیل آمین مدت زمان تاخیری برای ورود به اتاق سیاه را افزایش داد همچنین تزریق پیش از آزمون کاربنوکسولون به طور معنی داری زمان تاخیری برای ورود به اتاق سیاه را کاهش داد، اما تزریق پیش از آزمون تری متیل آمین تاثیری براین پارامتر نداشت. تزریق پیش از آزمون تری متیل آمین (50 nm) پیش از کاربنوکسولون (75 nm) اثر کاربنوکسولون بر مهار تثبیت و بازخوانی حافظه را کاهش داد. این نتایج پیشنهاد می کنند که ارتباط بین سلولی از طریق اتصالات شکافدار بین سلول های ناحیه ی ca1 هیپوکمپ برای تثبیت و بازخوانی حافظه در روش یادگیری اجتنابی غیر فعال اهمیت دارد.

در این مطالعه اثر بسته شدن اتصالات شکافدار در ناحیه ca1 هیپوکمپ بوسیله تزریق دو طرفه کاربنوکسولون بر یادگیری وابسته به حالت مورفین در موش های صحرایی نر بالغ بررسی شد. از روش یادگیری اجتنابی غیر فعال به عنوان یکی از مدل های یادگیری استفاده شد. تزریق زیر جلدی مورفین (mg/kg 5/7 ،5 ،5/2 ،5/0 ) بلافاصله پس از آموزش به صورت وابسته به دوز منجر به از بین رفتن باز خوانی حافظه در روز آزمون گردید. همچنین تزریق پیش از آزمون مورفین (mg/kg 5/7 ،5 ،5/2 ،5/0) باعث به یادآوری حافظه کسب شده تحت تاثیر تزریق پس از آموزش مورفین و القاء حافظه وابسته به حالت مورفین گردید. بسته شدن اتصالات شکافدار در ناحیه ca1 هیپوکمپ به وسیله تزریق پیش از آزمون کاربنوکسولون به صورت وابسته به دوز از ایجاد حافظه وابسته به حالت مورفین جلوگیری کرد. اما تزریق پیش از آزمون کاربنوکسولون به تنهایی تاثیری بر میزان باز خوانی حافظه نداشت. با توجه به یافته های فوق به نظر می رسد که باز و بسته شدن دینامیک اتصالات شکافدار ناحیه ca1 هیپوکمپ نقش مهمی در باز خوانی حافظه القاء شده توسط مورفین در روز آزمون ایفا می کند.

التهاب دستگاه عصبی از عوامل مهم بروز بیماریهای نقص یادگیری و حافظه همراه با تخریب شدن نورونها به شمار میرود. در واقع التهاب دستگاه عصبی زمینه ساز بروز انواع بیماریهای نورولوژیکی مثل، آلزایمر و مالتیپل اسکلروزیس ، اختلال در حافظه و غیره میباشد. در جریان التهاب فعالیت سلولهای دستگاه ایمنی مغز افزایش یافته و با تولید فاکتورهای التهابی سبب تخریب نورونها میشوند. تحقیقات اخیر نشان داده اسیدهای چرب غیر اشباع و مواد آنتی اکسیدان اثرات ضد التهابی در مغز داشته و میتوانند نقش مؤثری بر تقویت حافظه داشته باشند. روغن زیتون بکر حاوی ترکیبات مذکور بوده و همچنین در طب سنتی اعتقاد بر این بوده که روغن زیتون بکر باعث تقویت حافظه می گردد. حافظه و یادگیری پدیده ای پیچیده بوده و مکانیسم های مختلف درگیر در آن هنوز کاملأ شناخته نشده است. یکی از مهم ترین ژن های مؤثر در مسیر یادگیری و حافظه مولکول پیام رسان کالمودولین کیناز-2 آلفا (camkii-α) میباشد، که به عنوان مولکول حافظه به شمار میرود و در ایجاد و حفظ حافظه کوتاه و بلند مدت نقش اساسی دارد. هدف از این مطالعه بررسی اثر روغن زیتون بکر بر یادگیری احترازی غیر فعال و بیان ژن camkii-α در شرایط التهاب در ناحیه ی هیپوکمپ (به عنوان ناحیه ی اصلی درگیر در حافظه و یادگیری) می باشد. در این پژوهش به منظور ایجاد التهاب در دستگاه عصبی، پلی ساکارید به دست آمده از دیواره ی باکتری (lps) به روش درون صفاقی، به صورت مزمن و با دوزهای افزایشی، طی ده روز و روزانه دو بار، به رات ها تزریق شد. هم چنین روغن زیتون بکر از طریق گاواژ طی یک دوره یک ماهه به رات ها داده شد. سپس به بررسی اثر پیشگیری کننده و درمانی روغن زیتون بکر بر اختلالات حافظه و یادگیری و بیان ژنcamkii-α در راتهایی که lps دریافت کرده بودند، پرداختیم. در این تحقیق از دستگاهstep-through shuttle box به منظور انجام آزمایش رفتاری و از روش real-time pcr جهت بررسی بیان ژن مورد نظر استفاده گردید. همچنین با استفاده از آزمایش الایزا میزان فاکتور tnf-α به عنوان فاکتور التهابی در بافت هیپوکمپ طی شرایط مختلف اندازه گیری شد. نتایج این تحقیق بیان گر اثر تخریبی lps بر یادگیری احترازی غیر فعال و حافظه و بیان ژن camkii-α و اثر مثبت روغن زیتون بکر بر موارد مذکور بود. به طور خلاصه نتایج ما نشان داد که التهاب دستگاه عصبی میتواند تواناییهای مرتبط با حافظه و یادگیری را کاهش دهد و به نظر می رسد اختلال ایجاد شده در بیان ژن camkii-αتوسط lpsنقش مهم در این رابطه دارد و روغن زیتون بکر به علت داشتن ترکیبات منحصر به فرد باعث کاهش یا توقف تولید واسطه های التهابی مانند سیتوکاین ها می شود و از این طریق اثرات مخرب lps بر موارد مورد بحث در این تحقیق را بهبود می بخشد. بنابراین روغن زیتون بکر می تواند به عنوان عاملی مؤثر در بر طرف کردن مشکلات حافظه واحتمالا سایر اختلالهای نورولوژیک مطرح باشد که این امر نیازمند تحقیق بیشتر میباشد.