نام پژوهشگر: فاطمه بروغنی
فاطمه بروغنی ناصر تکمیل همایون
سبزوار با تاریخ کهن جایگاهی منحصر به فرد را در شکل گیری تمدن ها و حکومت ها داشته و دارد. دیار بیهق که دیر بازی است آن را سبزوار می خوانند در گذر زمان و از کی باستان تا کنون فراز و نشیب های بسیاری را بر خود دیده و سوانح گوناگونی را تجربه کرده است. این شهر از جمله شهرهای معروف و مهم سرزمین ایران بوده که به دلیل داشتن ظرفیت هایی از جمله قرارگیری بر مسیر تجاری جاده ابریشم (در گذشته) و همچنین مسیر ارتباطی تهران به مشهد (امروزه) و وجود شرایط مساعد اجتماعی، طبیعی، سیاسی، اقلیمی و... از دیرباز تاکنون منزلگاهی مناسب برای مبادلات بازرگانی و نیز پرورش رجال و مشاهیر و اندیشمندان صاحب نامی همچون ابوالفضل بیهقی تا حاج ملاهادی سبزواری و... بوده است. به طوری که در اعصار مختلف و ادوار گوناگون تاریخی با وجود تهاجمات و ویرانی ها که به آن وارد گردید، بارها با تجدید حیات خود به تکاپو و زندگی بازگشته و این نشان از امکانات بالقوه و بالفعل شهر و منطقه دارد. از این جمله می توان قیام سربداران و تشکیل حکومت شیعی که نقطه عطفی در تاریخ پر فراز این دیار می باشد را نام برد. سبزوار را شهر دیرینه های پایدار خوانده اند چرا که به یادگار ماندن صدها آثار و ابنیه ارزنده تاریخی از مردمان این سرزمین نشانگر سابقه درخشان و مرکز تلاقی فرهنگ ها، تمدن ها و بینشهای مختلف می باشد. تحولات و گسترش این شهر در طول تاریخ از جنبه های مختلفی قابل بررسی و تامل است که می توان در یک بررسی جامع از وجوه مختلف به آن پرداخت که یکی از این وجوه بین راهی بودن شهر سبزوار و در مسیر تهران ـ مشهد قرار داشتن خصوصاً در دوران معاصر می باشد.