عوامل غیر طبیعی ناشی از دخالت های بشر در حوضه آبریز، توسعه مناطق مسکونی و شهری در حاشیه رودخانه ها و بستر دشت های سیلابی بدون توجه به شرایط هیدرولوژیکی و هیدرولیکی حاکم بر حوضه آبخیز بالادست و رودخانه، باعث افزایش خطر سیلاب می شود. مطالعه سیلاب ها به منظور برنامه ریزی، بهره برداری بهینه و مدیریت این پدیده طبیعی از جمله مسائل مهم در مدیریت منابع آب می باشد که لازمه ی آن، داشتن اطلاعات و داده های کافی درباره رفتار هیدرولوژیکی حوضه و رودخانه می باشد. از جمله این راهکارها پهنه بندی سیلاب در دوره بازگشت های مختلف است که می تواند ابزاری اساسی برای تعیین راهبرد های توسعه و کاهش خسارت سیل و وسیله ای قانونی برای کنترل و مدیریت اراضی و برنامه های حفاظت محیط زیست باشد. با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران و قرار گرفتن در اقلیم خشک و نیمه خشک داشتن اطلاعات و داده های کافی اغلب امکان پذیر نمی باشد، بنابراین در این زمینه مدل های مختلفی ارائه شده است که مدل هیدرولوژیکی hec–hms برای شبیه سازی سیلاب و مدل ریاضی hec-ras برای تحلیل هیدرولیک جریان کاربردی ترین این مدل ها می باشد. مطالعه حاضر به پهنه بندی سیلاب رودخانه های شاهرود و پل باغ در شهر بیرجند با استفاده از مدل ریاضی hec-ras و سامانه اطلاعات جغرافیایی می پردازد. در این تحقیق مناطق سیل گیر رودخانه در مسیر داخل شهر بیرجند بررسی گردید. در این راستا بعد از تهیه نقشه ها و آمار و اطلاعات هیدرولوژیکی، به تجزیه و تحلیل، بازسازی و تکمیل داده ها پرداخته شد سپس با انجام عملیات صحرایی و تهیه مقاطع عرضی، ثبت مشخصات و ویژگی های رودخانه اصلی و مشخصات سازه های مختلف مسیر رودخانه نظیر پل ها، انجام گردید. در ادامه شبیه سازی بارش-رواناب حوضه آبریز بیرجند با استفاده از مدل hec-hmsدر دوره بازگشت های 20، 25، 50 و 100 ساله برآورد و نتایج حاصل از تحلیل مدل نشان داده است که در شهر بیرجند محدودسازی مقطع رودخانه بدون توجه به سیلاب های با دوره بازگشت های مختلف صورت گرفته است، به طوریکه رودخانه پل باغ توان عبوردبی 43/76 متر مکعب بر ثانیه با دوره بازگشت 50 ساله را نداشته و مناطقی که به حریم رودخانه تجاوز شده از جمله مناطق مسکونی و تجاری واقع در حریم کانال ها، تأسیسات دانشگاه آزاد و هتل کوهستان در حریم رودخانه پل باغ مستغرق خواهد شد، همچنین پارکینگ بهشت متقین در بستر رودخانه شاهرود، استادیوم و ایستگاه فرستنده رادیویی در حاشیه رودخانه شاهرود، می تواند خسارات متعدد محسوس و نامحسوس به سازمان ها و مردم تحمیل نماید. در پایان نیز نقشه های پهنه بندی سیلاب مدل hec-ras در بازه درون شهری در دوره بازگشت های مورد نظر ترسیم گردید.

فرسایش بادی در مناطق خشک و نیمه خشک از مهم ترین فاکتورهای عدم توسعه محسوب می-گردد. از این رو شناخت عوامل موثر و پتانسیل فرسایش بادی در یک منطقه، یکی از اقدامات مهم مدیریتی در جهت کنترل و کاهش آثار سوء ناشی از این پدیده می باشد. محدوده مورد مطالعه قسمتی از حوزه آبخیز دشت مختاران می باشد که در فاصله 40 کیلومتری غرب شهرستان سربیشه، بین طول های 58 درجه و 58 دقیقه تا 59 درجه و 16 دقیقه طول شرقی و عرض 32 درجه و 22 دقیقه تا 32 درجه و 47 دقیقه عرض شمالی، در استان خراسان جنوبی واقع شده است. در این تحقیق به منظور تعیین و برآورد پتانسیل فرسایش بادی در اراضی زراعی و غیر زراعی از روش تجربی1 irifr.، irifr.2 و قابلیت ها و امکانات نرم افزار9.3 arcgis استفاده شده است. برای این منظور نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی محدوده، فایل رقومی ارتفاع منطقه (با قدرت تفکیک30 متر)، تصاویر ماهواره ای و گوگل ارث و همچنین اطلاعات موجود و مرتبط با اهداف تحقیق از آرشیو سازمان جهادکشاورزی و استانداری خراسان جنوبی اخذ و سپس با بازدیدهای مختلف میدانی، ابتدا محدوده کاربرد هر مدل ( اراضی غیر زراعی به روش مدل 1. irifr و اراضی زراعی به روش مدل irifr.2) تعیین و سپس برای رسیدن به دقت بیشتر بر اساس دستورالعمل ارائه شده توسط دکتر احمدی واحدهای همگن و رخساره های ژئومورفولوژی در منطقه شناسایی و مشخص و امتیاز عوامل نه گانه هر مدل برای اراضی زراعی و غیر زراعی تعیین گردید. با توجه به اهمیت فرسایش بادی، در نهایت پتانسیل فرسایش بادی و شدت آن مشخص و بر این اساس نقشه های شدت فرسایش بادی بدست آمده است. نتایج نشان داد که در بین اراضی زراعی، باغات و در بین اراضی غیر زراعی رخساره نهشته های بستر مسیل کم ترین شدت فرسایش و اراضی دیم زار و رخساره اراضی شنی هموار بیشترین شدت فرسایش بادی را به خود اختصاص داده اند. همچنین شدت فرسایش بادی در اراضی زراعی به مراتب از اراضی غیرزراعی کمتر است.

تغییرات اقلیمی و وقوع خشکسالی دراز مدت، به شدت بر تراکم پوشش گیاهی حوزه¬های آبخیز موثر می¬باشد که پیامد آن تغییر ضریب رواناب و پتانسیل سیل¬خیزی حوزه¬ها است. مجموعه عوامل طبیعی به همراه افزایش غیر اصولی بهره بری از منابع، منجر به تشدید سیلاب ها و فراوانی وقوع آن می گردد. به ¬منظور بررسی تغییرات سیل¬خیزی حوزه آبخیز بندان تحت تاثیر وقوع دوره خشکسالی، اقدام به برآورد شماره منحنی در دو مقطع زمانی مختلف گردید. پس از بررسی آمار طولانی مدت بارندگی سالانه، شاخص¬های خشکسالی و مدت زمان آن تعیین گردید. مدل رقومی ارتفاع (با قدرت تفکیک مکانی30 متر) تهیه و از روی آن با استفاده از نرم افزار arc gis 9.3 ویژگی¬های فیزیوگرافی حوزه استخراج و از تلفیق نقشه های شیب و خاکشناسی با در نظر گرفتن سازندهای زمین شناسی، نقشه گروه¬های هیدرولوژیکی خاک تهیه گردید. سپس تصاویر ماهواره های لندست 5 و 7 از منطقه برای مقاطع زمانی قبل و حین دوره خشکسالی تهیه و پس از پردازش و تحلیل، شاخص تفاضل نرمال شده پوشش گیاهی(ndvi) به کمک نرم افزار envi 4.7 محاسبه و نقشه های وضعیت پوشش گیاهی برای مقاطع زمانی مد نظر و همچنین نقشه کاربری اراضی تهیه شد. بدنبال آن به کمک نرم افزار arc gis 9.3، نقشه¬های شماره منحنی یعنی cn که بیانگر تغییرات پتانسیل سیلخیزی در هر یک از واحدهای همگن هیدرولوژیکی حوزه می¬باشد، از تلفیق نقشه های گروه هیدرولوژیکی خاک، کاربری اراضی و وضعیت پوشش گیاهی، براساس جداول روش برآورد رواناب سرویس حفاظت خاک امریکا، برای مقاطع زمانی قبل و حین دوره خشکسالی حاصل گردید. نتایج نشان داد مقدار میانگین وزنی cn حوزه آبخیز بندان از 88/69 در ترسال 1369 به 9/73 و 74/71 به ترتیب در سال های 1385 و 1388 که خشکسال بوده اند تغییر یافته است. همچنین دبی اوج سیلاب با دوره باز گشت 5 ساله از 85/83 در ترسال 1369 به 63/146 متر مکعب بر ثانیه در سال 1385 که دچار خشکسالی بوده معادل 87/74 درصد افزایش یافته است. این افزایش برای دبی اوج 200 ساله، معادل 64/22 درصد بوده است به طوری که مفدار آن از 1012 در سال 1369 به 1242 متر مکعب بر ثانیه در سال 1385 افزایش نشان داده است.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.