بدون تردید موفقیت انقلاب اسلامی و تاسیس جمهوری اسلامی در تاریخ سیاسی ایران و جهان اسلام و بویژه مکتب تشیع امری بی نظیر بوده است. نگاهی گذرا به اهداف انقلاب اسلامی، مبین این نکته است که آزادیخواهی و عدالت طلبی از جمله آرمان های بزرگ و جدانشدنی از بدنه اصلی انقلاب مردم ایران به رهبری امام خمینی بوده اند. بر همین اساس شکل گیری نظام مردم سالاری دینی گامی بزرگ برای تحقق این ارزشها در جامعه اسلامی ایران می باشد. اما آنچه در اینباره از اهمیت به سزایی برخوردار است مسأله تعامل عدالت و آزادی یا به عبارتی تزاحم یا پیوند میان این دو مفهوم می باشد. در میان مکاتب مادی از یکسو از آنجا که مفهوم آزادی ریشه و بُن اندیشه حاکم بر مکتب لیبرالیسم و جریان حاکمیتی لیبرال دموکراسی است، این مکتب خواهان آزادی به شکل مطلق است و تنها درصورتی آزادی محدود می شود که باعث آسیب و لطمه به دیگران گردد؛ بنابراین عدالت یا هر مفهوم دیگری که به محدوده این آزادی تجاوز کند خود باید تحدید و قربانی شود. از سوی دیگر مکتب الحادی مارکسیسم با نوع برداشتی که خود از مفهوم عدالت داشته است بر این باور است که مقوله آزادی مانع تحقق عدالت در بستر جامعه خواهد شد؛ پس به ناچار باید آزادی را فدای عدالت نمود. سردرگمی و رو به اضمحلال رفتن هر دوی این مکاتب بار دیگر نشان داد که انسان راهی جز توسل و تمسک به راه و روشی که انبیای الهی در پیش پای بشریت نهاده اند ندارد. ادیان الهی و بویژه دین مبین اسلام از آنجا که بُن مایه خود را از طریق خالق هستی و بوسیله وحی بر پا ساخته اند، از یکطرف بر اندیشه های صرفاً مادی و گمراه کننده تمام مکاتب مادی خط بطلان کشیده اند و از سوی دیگر با رهنمودهای نجات بخش خود راه رسیدن به عزت و سعادت دنیا و آخرت را به روی بشر باز کرده اند. با تامل بر قرآن کریم و سیره پیامبر مکرم اسلام حضرت محمد (ص) و ائمه معصوم علیهم اسلام مشخص می شود که مفاهیم و آموزه های دینی جز از طریق ایجاد حکومت اسلامی امکان تحقق ندارد؛ و تنها راه برای اینکه این مفاهیم از دنیای آرمانی به دنیای واقعی بشر ورود کند همانا شکل گیری و برپایی حکومت اسلامی است. در این برهه از زمان بی گمان مصداق حقیقی چنین حکومتی نظام جمهوری اسلامی ایران و شیوه حاکمیتی مردم سالاری دینی است. از این رو این پژوهش به بررسی ابعاد عدالت و آزادی در ساختار نظام جمهوری اسلامی و تعامل آنها با تاکید بر اندیشه سیاسی رهبران نظام جمهوری اسلامی ایران (امام خمینی«ره» و مقام معظم رهبری) خواهد پرداخت.

در این تحقیق ما به دنبال جانمایی منابع ملی در نظریه و چهارچوب کلان توسعه ملی که همان الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت است می باشیم. همچنین می خواهیم به فهمی دقیقتر از مفهوم منابع و شیوه های تأثیر گذاری آن بر فرآیند پیشرفت بپردازیم. به این منظور نخست به توضیح مفهوم منابع ملی و ذکر انواع آن اقدام می کنیم. در ادامه به منظور نشان دادن اینکه پیشرفت ماهیتی هنجاری دارد نخست به تاریخچه مختصری از تمدن و اندیشه غرب از دوران نوزایی به این سو، و روند شکل گیری نگرش و اندیشه سرمایه داری و انسان محوری اشاره می کنیم و سپس با کمک گرفتن از نظریات انتقادی و دیدگاه آنها در خصوص نظام سرمایه داری و اثرات این دیدگاه بر مقوله منابع به نقد تجویز فرهنگ فراگیر و بالتبع الگوی توسعه فراگیر می پردازیم و تأکید کرده که در هر مکان و زمان باید نظریه و یا الگوی توسعه بومی که به لحاظ فرهنگی و اعتقادی، اقتضائات زمانی و مکانی را در نظر گرفته باشد، مورد استفاده قرار گیرد و نقشه راه پیشرفت، مبتنی برآن باشد. برای تکمیل این دیدگاه در ادامه ، در خصوص رابطه دین با فرهنگ صحبت کرده و به مطلوبیت آفرین بودن دین – همچون فرهنگ اشاره می کنیم. و به این نتیجه می رسیم که اگر در پی دست یابی به الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی هستیم باید موتور محرکه مطلوبیت ساز الگویمان همین فرهنگ متشکل از زیرساختهای دینی و ایرانی باشد. در پایان با کمک مفاهیم به دست آمده و دستگاه تحلیلی ایجاد شده به نقد و بررسی برخی مواد و بندهای برنامه های چهارم و پنجم توسعه با نگاه منبع محور، می پردازیم. نتیجه نهایی که از این پژوهش می گیریم این است که مکتب چقدر در تأمین سعادت بشری مثمر ثمر می باشد. زیرا با توجه به اهدافی که در هر مکتب در نظر گرفته می شود، ابزارهای خاصی برای رسیدن به آن پیشنهاد و به کار بسته شده و فرهنگ سازی صورت می پذیرد. و نتیجه قطعی این است که مدل زندگی بسته به نوع جهان بینی متفاوت می شود. نگاه به منابع در دسترس و نحوه بهره جویی از آنها هم در گرو همین نگرش و مکتب است. و ما هم به عنوان انسانی که نگرش الهی را پذیرفته و از زاویه مکتب اسلام که در گذر زمان فرهنگ ایرانی هم بر آن نقش بسته می خواهیم چیزها را بر سازیم، اقتصاد ما قطعاً بطور تمام و کمال، عین الگوهای توسعه تجویزی از سوی نظام سرمایه داری نخواهد بود. و از طریق تجربه و آزمون فرضیه ها در یک جامعه اسلامی می توان انتظار داشت که علم اقتصاد مورد نظر بومی پدید آید. یعنی برای دست یابی به الگوی بومی اسلامی – ایرانی پیشرفت باید بر فرهنگ خود متکی باشیم. فرهنگی مبتنی بر آموزه های اسلامی و وجوه فرهنگی و اخلاقی ایرانی. در آن صورت قطعاً بهتر خواهیم توانست در مورد نوع سعادتمان و تأمین آن توسط این الگو اطمینان داشته باشیم.

در این نوشتار «ابرمرد» نیچه و «انسان کامل» اقبال لاهوری بررسی و مورد مقایسه قرار گرفته است؛ تا وجوه افتراق و اشتراک آنها هویدا گردد. هر دو فیلسوف رویکردی نو و بدیع به «انسان آرمانی» دارند. ابرمرد نیچه برای اوّلین بار توسط خود او بیان گشته است. انسان کامل تعبیری است که در سپهر اندیشه اسلامی، نخست بار توسط محی الدّین عربی مورد نظریه پردازی واقع شده و تا قبل از وی (قرن ششم و هفتم قمری) این مفهوم در متون اسلامی مطرح نبوده است. با این وجود اقبال نیز در تبیین مفهوم انسان کامل به شیوه تقلیدی صرف عمل نکرده، بلکه به گونه ای تأسیسی، تاریخ اندیشیدن درباره انسان کامل را توسعه و تعالی بخشیده یا به بیان بهتر به معراج برده است؛ مضافاً آن که مفهوم انسان کامل تا پیش از اقبال دارای جنبه های عینی و مستقیم سیاسی و اجتماعی نبوده است، که برای نخستین بار در اندیشه وی این جنبه ها مورد نظریه پردازی قرار می گیرد. توجه و علاقه اقبال به نیچه و شباهت های انسان آرمانی آنها سبب شده تا عدّه ای به اشتباه این دو مفهوم را یکی انگارند. نیچه از مطرح ترین فیلسوفان معاصر غرب در ایران و اقبال، شناخته شده ترین فیلسوف معاصر مسلمان در غرب است. «ابرمرد» و «انسان کامل» دایرمدار و مهم ترین حاصل فکری آنهاست. مکتوب حاضر سعی کرده است تا رئوس اصلی اندیشه این دو فیلسوف را که در انسان موعود و آرمانی آنها طرح می شود و اجماع نظر بیشتری در موردشان وجود دارد را مورد بررسی قرار دهد.

اسلام سیاسی گفتمانی به شما می رود که گرد مفهوم مرکزی حکومت اسلامی نظم یافته است. این گفتمان بر تفکیک ناپذیری دین و سیاست تاکید دارد. در هر کدام از کشورهای اسلامی نیز تجربیاتی از این شیوه ی حکومت مداری قابل مشاهده است کشور. ترکیه نیز که برخاسته از بنیادهای امپراطوری عظیم عثمانی می باشد، در ابتدای بنیان جمهوری و روی کارآمدن کمال آتاتورک، سکولاریسم را سرلوحه و مانیفست حکومت خویش برگزید. این سکولاریسم بنیادگرای ستیزه جو مقاومت هایی را در میان روشنفکران، عالمان مذهبی، رهبران ملی و توده ی مردم برانگیخت. از جمله شخصیت ها وانیشمندان مقاوم و مبارز این عرصه بدیع الزمان علامه سعید نوروسی (1876-1960) بوده است که به مدت 6 دهه با ایمان راسخ و عزمی استوار بنیان های اصلی جمهوری ترکیه از جمله سکولاریسم، ناسیونالیسم ترکی، غرب گرایی و ... را به چالش کشیده و با تربیت و پرورش هزاران شاگرد آگاه و مومن و تالیف صدها رساله و کتاب از جمله اثر همیشه جاویدانش (رساله نور) توانسته است جنبش دینی و ایمانی به نام جنبش نور در ترکیه و سراسر جهان اسلام بنیان نهد، که اساس تفکر این جنبش بازگشت اسلام به حوزه های اجتماعی و سیاسی می باشد. تفکرات اصلاح طلبانه نوروسی در میان نخبگان دینی و سیاسی ترکیه نیز مورد پذیرش و ستایش قرار گرفته است و احزابی با صبغه ی اسلامی همچون حزب دموکرات عدنان مندرس، حزب عدالت سلیمان دمیرل، حزب راه راسی و رفاه نجم الدین اربکان، و به ویژه حزب عدالت و توسعه اردوغان و عبدالله گل در منشور سیاسی احزاب خویش از آموزه ها و راه کارهای نوروسی در نقد و تقابل با سکولاریسم و ناسیونالیسم غلیظ ترکی را پذیرفته و تاحد ممکن سعی بر اجرای آنها در بطن جامعه ترکیه داشتند. به خصوص حزب عدالت و توسعه در یک دهه اخیر در بسیاری از تلاش هایش در حوزه های رفع ممنوعیت های حجاب، جرم زنای محصنه، قوانین اسلامی خانوادگی، منع شرب مشروبات الکلی و تلاش در راستای احقاق حقوق کردها و صلح با پیشمرگان پ پ ک مدیون افکار و آراء نوروسی می باشد.

از دیرباز این دغدغه در میان بزرگان اهل¬سنت ایران وجود داشته است که نوع مواجهه آن¬ها در یک کشورِ با اکثر جمعیت شیعه چگونه باید باشد. این دغدغه در زمان مشروطه و هنگام تصویب قانون اساسی و اعلام تشیع به عنوان مذهب رسمی کشور ظهور و بروز علنی پیدا کرد، اما بعد از انقلاب تلاش¬هایی از سوی علمای اهل¬سنت در سیستان و بلوچستان و کردستان برای جلوگیری از این امر صورت پذیرفت. مهمترین فردی که اندیشه¬ها و اقدامات وی برای تبدیل نمودن اهل¬سنت ایران، به یک پیکره واحد صورت پذیرفت احمد مفتی¬زاده بود که برای دستیابی به وحدت¬ درونی اهل¬سنت ایران اقدام به تأسیس شورای مرکزی سنت معروف به شمس نمود. بعد از آنکه اقدامات مفتی¬زاده توسط نظام ج.ا.ا مهار و سرکوب شد، سیر اندیشه وحدت¬گرایی درونی اهل¬سنت ایران به سمت منطقه جنوب¬شرق کشور و با محوریت مولوی عبدالحمید و جریان موسوم به مسجد مکی منتقل شد. جریان اندیشگی اهل¬سنت در غرب کشور از الگوی شورایی و جریان سنی جنوب¬شرق از الگوی خلافتی پیروی می¬کند. از طرفی برخی تفاوت¬های میان خصوصیات قومی و جغرافیایی اهل¬سنت در جنوب شرق و غرب کشور، سبب شده است تا بعد از تعطیلی شمس، شاهد شکل¬گیری جریان ¬وحدت¬گرایی درونی در قالب یک ساختار مدنی و رسمی آن¬گونه که در شمس شاهد بودیم، نباشیم.

ما در این تحقیق بر قصد داشته ایم دو نظام پارلمانی و ریاستی را مورد بررسی قرار دهیم.سپس تاریخچه ی آنهاهمراه با ویژگی ها،تعاریف و مزایا و معایب هر کدام را مورد بررسی قرار داده ایم.وجوه تفاوت و تشابه این نظام ها را مورد مطالعه قرار داده ایم .در نهایت نیز نظام جمهوری اسلامی ایران را بررسی نموده ایم.حقوق اساسی این نظام را مطالعه نموده ایم.و شرایط و بستر های فرهنگی و ساختاری آن را بررسی کرده ایم.تا بر اساس این شرایط تحلیل نماییم ک آیا کدام یک ازین نظام ها بر اساس شرایط ایران می تواند شاخصه های حکمرانی خوب را ک چارچوب نظری ما است را پیاده نماید.در نهایت به این نتیجه رسیده ایم ک نظام ریاستی بر اساس این تحلیل ها برای ایران مناسب تر است.

انقلاب اسلامی ایران نتیجه یک سری تحولات دینی و فکری در بستر تاریخ بوده که مبتنی بر نوعی «آرمان و هویت مذهبی» است، و پیوند عمیقی با سنت های اسلامی شیعی دارد. بنابراین شکل گیری انقلاب اسلامی بر پایه فرآیندها و چشم اندازهای مذهبی توجه ما را بیش از آنکه به عرصه اقتصاد، سیاست، اجتماع و... جلب کند، به عرصه فرهنگ می کشاند. لذا اگر بخواهیم تحلیل درستی از سازوکارهای قدرت در نظام جمهوری اسلامی ایران ارائه دهیم، بدون شک باید به عرصه فرهنگ مراجعه کرد و در آنجا این سازوکارها را مورد بررسی قرار داد. توجه به نقش انبساطی قدرت در تمامی سطوح جامعه مانند: مدرسه، خانواده، مساجد، رسانه و دانشگاه ها و... بیانگر این نکته است که قدرت نمی تواند صرفاً از سوی ائتلاف واحدی مانند دولت یا طبقه خاصی تولید شود. بلکه به پذیرش عمومی نیاز دارد. بنابراین فرهنگ و ایدئولوژی عرصه های نسبتاً پیچیده و درهم تنیده-ای به شمار می روند که نقش مهمی در تثبیت و تحکیم نظم موجود بر عهده دارند. در این پژوهش تلاش شده تا با بهره گیری از روش گفتمان به تحلیل سازوکارهای قدرت در نظام جمهوری اسلامی ایران بپردازیم. از این رو فرهنگ در جامعه عرصه مبارزه و مواجهه میان گفتمان های مختلف تلقی می شود که هر کدام از این گفتمان ها به دنبال تثبیت نظام معنایی خود و شالوده شکنی معانی گفتمان های غیر هستند؛ تا از این طریق مشروعیت یافته و به قدرت خود تداوم بخشند. در همین راستا گفتمان جمهوری اسلامی به عنوان گفتمان هژمون به دنبال تثبیت نظام ارزشی و هنجاری در عرصه فرهنگی است که از طریق آن قدرت خود را بازتولید و تداوم بخشد و امکان هرگونه مقاومت را منتفی کند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که گفتمان هژمون در عرصه صدا و سیما نتوانسته است موفق عمل کند به گونه ای که مقاومت در این حوزه در حال گسترش است و موقعیت هژمونیک گفتمان حاکم را تهدید می کند.

پژوهش حاضر با پرسش بنیادین نسبت سوژه و ساختار و سپس سوژه و نظام معنایی آغاز می گردد و پی گرفته می شود. سوژه چرا و چگونه ساختارها را بنیان می گذارد و آیا از اساس سوژه می تواند واضِع و صانع ساختارها گردد؟ نسبت سوژه، ساختار و نظام معنایی چیست؟ آیا ساخت فرهنگ هژمون شده یک اجتماع قاتل اراده و منحل کنندة سوژگی نیست؟ و در ادامه نسبت میان سوژه و جامعة مدنی سنجیده و واکاوی می شود تا به درک مفهوم سوژة جامعة مدنی نائل گردیم. سپس نظام معنایی ایران به صورت مبسوط مورد بررسی قرار می گیرد که چه ذهنیتی ایجاد نموده و چگونه ذهنیت ایجاد شده از تکوین جامعة مدنی ممانعت به عمل آورده است و اینک در پس یک صد سال تلاش برای تجدد و مدرنیزاسیون در ایران، ما کماکان وارث و حامل و دل بستة میراثی هستیم که به صورت ناخودآگاه مانع جدی تحقق جامعة مدنی قلمداد می شود. در فصل سوم پژوهش به مقایسة فشردة نظام معنایی ایران با سامانة دانایی عهد رنسانس و عصر روشنگری می پردازیم و در پایان به نتیجه گیری نائل خواهیم آمد.

مهم ترین تحول راهبردی در منطقه ی خاورمیانه شکل گیری مصادیق انتقال و تمرکز استراتژیک امریکا از خاور میانه به آسیا پاسفیک است.حوزه آسیا پاسفیک با برخوداری از نقش مهم و رو به رشد در معادلات و رقابت های جهانی به یکی از مهم ترین مراکز ثقل استراتژیک جهان تبدیل شده است . این منطقه بر مبنای ویژگی های اقتصادی، سیاسی ، و امنیتی آن ، محل تلاقی سیاست قدرت های بزرگی چون ایالات متحده و چین می باشد. بر این مبناباراک اوباما در راهبرد جدید نظامی اش تحت عنوان« بازبینی راهبرد دفاعی» برحضور نظامی بیشتر امریکا در آسیا تاکید دارد. راهبرد بازگشت به آسیا پاسفیک باراک اوباما، به دلیل رشد اقتصادی و نظامی چین مطرح شده است و از منظری کلان سیاستی چند بعدی است که از ملاحظات اقتصادی، سیاسی و راهبردی امریکا در منطقه نشات می گیرد . ایالات متحده با پیاده کردن این راهبرد، به دنبال افزایش حضور سیاسی، نظامی و اقتصادی خود در منطقه، تقویت روابط با متحدان و شرکای منطقه ای و مهار قدرت چین می باشد. در این راستا این رساله با بهره گیر ی چارچوب نظر ی رئالیسم تهاجمی شاخص های چرخش استراتژیک ایالات متحده از خاورمیانه به آسیا پاسفیک را مورد بررسی قرار داده است و از این محل با روش سناریو نویسی آثار استراتژیک کاهش حضور نظامی امریکا در خاورمیانه را بر مناسبات تقابلی ایران و آمریکا به بحث گذارده است.

فصل اول تحت عنوان « مطالعات قومی: مفاهیم ونظریات»، به بررسی واژه قومیت و نظریات و تعریف های متعددی که پیرامون آن بیان شده، سیر تحول نظری مفهوم قومیت، پیوند آن با نژاد و ماهیت فرهنگی آن و همچنین مسایل مرتبط با امنیت ملی و شکل گیری هویت ملی در ایران می پردازیم. در فصل دوم: « اقوام ایرانی و فرهنگ و تمدن مردمان آن را مورد بحث قرار میدهد. هدف از این فصل آن است تا جایگاه تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی ایران در گستره زمانی ومکانی آن روشن شده و نقش مردمان ایران و اقوام ایرانی در آن مشخص شود. در این فصل، تاریخ ایران از زمان پیدایش نخستین نشانه های تمدن وبه ویژه دولت مورد بررسی قرار گرفته است. بحث پیدایش دولت و سیر تحول تاریخ ایران از دوره باستان تا اسلام وسپس از ظهور دولت های ملی و تداوم استقلال ایران تا دوره معاصر، پویایی تمدنی و فرهنگی ایران را نشان می دهد. در فصل سوم: « مسأله مهم فرصت ها و زمینه های همگرایی و وحدت ملی در ایران و افزایش امنیت ملی را به ویژه در رابطه با اقوام ایرانی مورد بحث قرار می دهیم. کانون اصلی بحث در این فصل، فرصت ها و زمینه های همگرایی در میان اقوام ایران همچون کُرد، بلوچ، ترک، ترکمن و عرب خواهد بود.