چکیده: دیابت شیرین یک از شایع ترین بیماری های متابولیک است و نوروپاتی یکی از عوارض شایع آن است. نشان داده شده است که استرس اکسیداتیو، یکی از فاکتورهای مهم در ایجاد و پیشرفت نوروپاتی دیابت می باشد، با این حال پاتوفیزیولوژی دقیق آن مشخص نشده است. نوروپاتی دیابت یکی از شایع ترین دلایل ایجاد درد نوروپاتیک مزمن است. درد نوروپاتی دیابتی یکی از سخت ترین انواع درد جهت درمان است که حکم بررسی داروهای جدیدتر برای تسکین این درد را می دهد و یک چالش عمده در زمینه دارویی است. اخیراً درمان دیابت شیرین و عوارض آن بر استفاده از محصولات گیاهی متمرکز است. در این مطالعه، ما اثر تجویز خوراکی رزمارینیک اسید (ra) (دوزهای 10 و 30 mg/kg) را که یک آنتی اکسیدان فنولی طبیعی است، بر مدل های تجربی نوروپاتی در موش های دیابتی القا شده با استرپتوزوسین (stz) بررسی کردیم. درمطالعه حاضر از 42 سر موش صحرایی نر (rat) نژاد ویستار در محدوده وزنی 280-250 گرم استفاده شد. دیابت توسط تزریق داخل صفاقی داروی stz (دوز mg/kg 50) القا شد. پس از تأیید ایجاد دیابت، موش ها به 6 گروه هفت تایی تقسیم شدند و به مدت 4 هفته تحت تیمار با ra (دوز10 و 30 mg/kg )قرار گرفتند. پس از پایان آزمایش، موش ها توسط آزمون های درد تست شدند، سپس همه موش ها وزن کشی شده و تحت اندازه گیری گلوکز پلاسما قرار گرفتند. نتایج: دیابت باعث ایجاد هیپرآلژزی و آلودینیای معنی داری در طول این آزمون ها می شود. ra (دوزهای 10 و 30 mg/kg) بر هیپرآلژزیی حرارتی و هیپرآلژزیی شیمیایی در فاز دوم تست فرمالین اثر معنی داری داشت. تجویز ra (دوز 30 mg/kg) پاسخ های دردی را در فاز اول تست فرمالین در گروه دیابتی تغییر داد. درمان با ra (دوز 30 mg/kg) در گروه غیر دیابتی موجب اثر ضد دردی در فاز اول تست فرمالین شد. دوزهای10 و30 mg/kg همچنین بر آلودینیای مکانیکی در دیابتی ها اثر معنی داری داشت. تجویز ra بر وزن بدن و سطح گلوکز پلاسمای حیوانات درمان شده در مقایسه با حیوانات درمان نشده تأثیری نداشت. این مطالعه، اثر ra را در بهبود بعضی جنبه های نوروپاتی دیابتی تجربی در موش ها نشان داد. بنابراین، به نظر می رسد ra بعد از تأییدشدن توسط مطالعات بالینی در آینده، کاندید امید بخشی جهت درمان نوروپاتی دیابتی دردناک باشد.

دیابت شیرین از شایع ترین اختلالات متابولیک است که با عوارض متعددی مانند اختلال در یادگیری و حافظه همراه است. گیاه تمشک سیاه وحشی (rubus fruticosus) یادگیری و حافظه را در موش های صحرایی پیر بهبود می بخشد. در این پژوهش به بررسی اثر تجویز خوراکی عصاره هیدرواتانولی تمشک سیاه وحشی ( mg/kg 100 و 200 و 400) به مدت 30 روز بر حافظه و یادگیری احترازی غیرفعال در موش های صحرایی کنترل و دیابتی پرداختیم. دیابت با تزریق داخل صفاقی استرپتوزوسین(stz) با دوز mg/kg 60 به حیوانات القاء شد. سه روز بعد از تزریق، قند خون موش ها اندازه گیری شد و حیواناتی که قند خون آن ها بیشتر از mg/ml 250 بود دیابتی در نظر گرفته شدند. از روز شروع هیپرگلیسمی، به مدت 30 روز تجویز انجام گرفت. در پایان یادگیری احترازی غیرفعال انجام شد و 24 ساعت پس از آن، تست حافظه گرفته شد. دیابت سبب اختلال حافظه و یادگیری احترازی غیرفعال در حیوانات گردید. تجویز عصاره هیدرواتانولی تمشک وحشی سبب بهبود معنادار یادگیری و حافظه در موش های کنترل گردید و اختلال یادگیری و حافظه در موش های دیابتی را به صورت معنی داری اصلاح نمود. کاهش وزن و هیپرگلیسمی موش های دیابتی تحت درمان نسبت به موش های دیابتی درمان نشده کمتر بود. احتمالاً آثار هیپوگلیسمی و آنتی اکسیدانی تمشک در نتایج به دست آمده بر روی حافظه و یادگیری در دیابت موثر بوده است. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که تجویز 30 روزه r.fruticosus سبب حفاظت از اختلالات شناختی در موش های دیابتی می شود. احتمالاً اثرات آنتی اکسیدانی، ضد التهابی و نوروپروتکتیوی این گیاه باعث بوجود آمدن این اثرات شده است. با انجام پژوهش های تکمیلی بالینی شاید بتوان از این گیاه به عنوان یک مکمل همراه در بهبود اختلالات شناختی ناشی از دیابت استفاده کرد.

سرب یکی از فلزات پرمصرف از زمان های بسیار قدیم است و در حال حاضر نیز کاربرد وسیعی در صنایع دارد. مقدار اندک سرب هم سمی است، به گونه ای که سبب بروز اثر سوء فراوان بر ساختار بیوشیمی، فیزیولوژی شده و حتی سبب بروز اختلال رفتاری می شود. مطالعات نشان داده است که سرب بر بافت های مختلف از جمله دستگاه عصبی، بافت خونی، دستگاه گردش خون، کلیه، کبد و دستگاه تولید مثل اثر دارد. کارنوزین یک دی پپتید با اثرات قوی آنتی اکسیدانی می باشد. در این مطالعه اثر کارنوزین بر استرس اکسیداتیو ناشی از سرب و سمیت کبدی در موش بررسی شده است.

بربرین یک آلکالوئید طبیعی جدا شده از شاخ و برگ گیاهانی مثلcoptidis rhizoma است. بربرین در سال های اخیر به علت اثرات بیوشیمیایی و دارویی متعدد از جمله ضد سرطان، ضد ویروس، ضد باکتری، ضد التهاب، ضدفشارخون و ضد دیابت توجه زیادی را به خود جلب کرده است. هدف پژوهش حاضر بررسی اثرات محافظت کبدی بربرین در آسیب کبدی ناشی از سرب در مدل موش می باشد. حیوانات به طور تصادفی به چهار گروه تقسیم شدند : گروه کنترل، گروه سرب، گروه سرب + بربرین و گروه تیمار با بربرین. حیوانات محلول آبی استات سرب و بربرین را از طریق گاواژ دهانی به صورت روزانه دریافت نمودند. پس از هشت هفته موش ها وزن شدند و سپس برای تجزیه و تحلیل بیوشیمیایی وبررسی بافت شناسی مورد استفاده قرار گرفتند.

سرب یکی از فلزات سنگین سمی در طبیعت می¬باشد که به میزان بالایی از راه تنفس و گوارش جذب بدن می-شود. یکی از مکانیسم¬های موثر در بیماری زایی سرب، اثر آن بر تولید رادیکال¬های آزاد در سلول و کاستن از میزان ذخایر آنتی¬اکسیدانی سلول است که به صورت کلی به عنوان استرس اکسیداتیو شناخته می¬شود. رادیکال¬ها گونه¬های بسیار فعال شیمیایی می¬باشند که می¬توانند با انواع مولکول¬های بیولوژیک وارد واکنش شوند. بربرین یک آلکالوئید گیاهی است که به صورت خود به خود و وسیع در بدن منتشر می¬شود و علاوه بر داشتن خواص درمانی متعدد، در شرایط مختلف و وابسته به نوع سلول اثرات متفاوتی بر روی محتوی ros سلول¬ها دارد. هدف از این پژوهش بررسی اثر بربرین به عنوان یک داروی گیاهی بر روی آسیب¬های ناشی از مسمومیت با سرب در بافت کلیه می¬باشد. به منظور انجام این پژوهش از 28 رت ویستار بالغ استفاده شد. پس از دوره تطابق حیوانات به صورت تصادفی به گروه¬های 1؛ شاهد 2؛ کنترل مسموم شده با غلظت mg/l 500 سرب در آب خوراکی3؛ کنترل مسموم با سرب mg/l 500 و تیمار شده با بربرین با دوز mg/kg 50 به روش گاواژ 4؛ کنترل تیمار شده با بربرین با دوز mg/kg 50 به روش گاواژ، تقسیم شدند. در هر گروه رت¬ها ابتدا با مخلوط کتامین/زایلازین بی¬هوش و خون¬گیری به صورت مستقیم از بطن انجام شد و سپس با تزریق سدیم پنتوباربیتال کشته شدند و با باز کردن حفره شکم کلیه¬های موش خارج شدند. میزان tac و tos وtp همچنین mda به عنوان شاخص های استرس اکسیداتیو و میزان urea، ua، cr و alb نیز به عنوان مارکر¬های عملکرد کلیه اندازه¬گیری شدند. نتایج بدست آمده نشان داد مسمومیت با سرب سبب بالا رفتن سطوح مارکر¬های عملکرد کلیه شد در حالی که بربرین باعث بهبود عملکرد کلیه در رت¬های مسموم شد. سرب با بالا بردن سطوح mda ، tosو کاهش دادن tac باعث ایجاد استرس اکسیداتیو در رت های مسموم با سرب شد. در حالی که بربرین با کاهش mda وtos و همچنین افزایش tac مانع از ایجاد استرس اکسیداتیو در رت های مسموم شد.