در این رساله، بر خلاف موضوعات معمول در اکثر تحقیقات مطالعات ترجمه در ایران که به متون ترجمه شده مربوط است، به مترجمان پرداخته شده و شامل مسائلی مثل: محیط پیرامونی مترجمان در دوره-های مختلف زندگی آن ها، رفتارهای فرامتنی مترجمان، خصوصیات مترجمان، روابط مترجمان با دیگران و ... می شود. همچنین بعد از بررسی تحقیقات اندک انجام شده و منابع موجود به ارائه ی تعریفی چندبُعدی از مترجم و نیز ترجمه، معرفی مترجم نگاری بعنوان رشته یا گرایشی از مطالعات انسان شناختی ترجمه، ارائه ی نمونه های عملی مترجم نگاری، بررسی دیدگاههای مترجمان و غیرمترجمان درباره ی ترجمه و مترجمان، بررسی تصاویری که مترجمان از خودشان ارائه کرده اند، اقدام شده است.

جنسیت، یکی از مهم ترین بخش های هویت آدمی است که از طریق فرایند جامعه پذیری به ویژه در دوره ی کودکی در انسان شکل می گیرد. این فرایند، به شیوه های گوناگونی از جمله مطالعه ی آثار ادبیات داستانی امکان پذیر می-شود و کودکان نیز در این میان بسیار بیشتر از بزرگسالان در معرض این فرایند قرار می گیرند. از این رو، محتوای این آثار مانند نحوه ی معرفی نقش های زن و مرد، تعامل شخصیت ها با یکدیگر، خلق موقعیت ها، کاربست نمادها و نظایر آن دارای اهمیت ویژه ای است؛ زیرا کودکان از طریق مطالعه ی این کتاب ها تفاوتِ اعمالِ مربوط به جنس خود را آموخته، نحوه ی رفتار در بزرگسالی را تمرین می کنند. این فرایند و شیوه ی تکوین و تحول آن، در این پایان نامه، در داستان های تألیفی محمدرضا یوسفی به عنوان یکی از نویسندگان پُرکار (و بالطبع تأثیرگذار) عرصه ی کودک و نوجوان، از دیدگاهی جامعه شناختی، با تکیه بر نظریه ی کنش متقابلِ نمادین و روش تحلیل محتوا، مورد بررسی قرار گرفته است. مفاهیم مستخرج از این نظریه در قالب ویژگی های زبانی، ویژگی-های رفتاری، موقعیت ها و نمادها بررسی شده اند. یافته-های پژوهش نشان می دهد که زنان در داستان هایی که محمدرضا یوسفی برای این گروه های سنی نوشته است، بیشتر، زنان سنتی هستند. کنش ها و رفتارهای متقابل بین شخصیت های داستان های او به شیوه ای است که روابط فرودستی زنان را بازتاب داده و به بازتولید آن می-پردازد. وی با استفاده از ابزار زبان، واژه ها و استعاراتی کلیشه ای را برای زنان و مردان داستان خود، به طور تفکیک شده، به کار می گیرد و به توصیف رفتارهای متفاوت آنان در زندگی روزمره می پردازد. گرچه این فرودستی زنان به صورت بارز و شدت یافته نیست؛ اما به گونه ای باعث شکل یافتن چارچوبی مردسالارانه در ذهن مخاطبان خود که کودکان کم سال هستند می شود. سیر زمان و تحولات اجتماعی در طی سه دهه-ی مورد بررسی تأثیر چندانی در به نمایش کشیدن زن و کنش های متقابل او با جامعه نداشته است.

چکیده هدف پژوهش حاضر، بررسی میزان پرداختن کتب پیام های آسمان و تعلیمات اجتماعی پایه های اول تا سوم دوره ی راهنمایی، به مقوله ی مسئولیت پذیری اجتماعی، به روش تحلیل محتوا ست. جامعه ی این پژوهش، هر شش کتاب پیام های آسمان و تعلیمات اجتماعی دوره ی راهنمایی است و نمونه گیری صورت نگرفته است. ابزار گرد آوری داده ها، عبارت است از جداول مقوله بندی تحلیل محتوا، بر اساس مولفه های مستخرج از پرسش نامه‏ های مسئولیت پذیری فردی و اجتماعی psrq و sprs، که بر گرفته از نظریات ودانگ، رایت و پیکرینگ (2008) و نظریه کنراد و هدین (1981) است. بر اساس این پژوهش، از مجموع جملات شش کتاب مد نظر، 695 جمله به رشد مسئولیت پذیری اجتماعی و مولفه های آن اختصاص یافته است. که از این میان کتاب پیام های آسمان پایه دوم با 122 جمله، بیش ترین توجه و کتاب پیام های آسمان (تعلیمات دینی) پایه سوم با 99 جمله، کم ترین توجه را به رشد مسئولیت پذیری اجتماعی و مولفه های آن اختصاص داده است. از میان هشت مولفه ی مسئولیت پذیری اجتماعی، مولفه ی احترام به احساسات دیگران، با 121 جمله، بیش ترین فراوانی را دارد و پس از آن مولفه های توجه به خواست و نظریات اطرافیان، با فراوانی 114 جمله، کارایی و توانایی برای انجام امور مسئولانه، با فراوانی 89 جمله، انتقال حس مسئولیت پذیری از سطح خانواده به سطح جامعه، با فراوانی 88 جمله، تلاش در جهت شناخت حقوق خود و دیگران و رعایت آن ها، با فراوانی 84 جمله، صلاحیت تحقق بخشی به حس مسئولیت پذیری اجتماعی، با فراوانی 74 جمله، در رده های بعد قرار دارند و در نهایت نیز مولفه ی یاری کردن اطرافیان به هنگام نیاز، با 39 جمله، کم ترین فراوانی و توجه، در کتب فوق را به خود اختصاص داده است.

با توجه به جنبه های واقع گرایان? رمان فارسی و هم چنین پیوندی که با تاریخ معاصر دارد، جامعه شناسی رمان فارسی از اهمیت بالایی برخوردار شده است. رمان فارسی، که از ابتدا در فضا و محیط اجتماعی شکل گرفته است، در دوره های مختلف بازگو کنند? مسائل، مشکلات و معضلات اجتماعی بوده است. با رشد و توسع? رمان فارسی که متأثر از رشد و توسع? جامع? ایرانی است، شخصیت های رمان از فردیت و هویت خاصی برخوردار شده اند. این موضوع عاملی شده است که نویسندگان معاصر در جهت تحقق این امر به جای توضیح و توصیف صرفِ مشکلات و مسائل اجتماعی، آن ها را از دریچ? زندگی شخصیت ها نشان دهند و شیوه های جدیدی از شخصیت پردازی را در کنار شیوه های سابق ارائه کنند. هدف این تحقیق نیز بررسی و تحلیل جامعه شناختی شخصیت در دو رمان سمفونی مردگان و سال بلوا از عباس معروفی است. معروفی توانسته است با درونی کردن مسائل و مشکلات جامعه در زندگی شخصیت ها و نشان دادن آن ها از طریق تأثیراتی که بر شخصیت ها می-گذارند، شخصیت های منحصر به فرد و پیچیده ای خلق نماید که از هویت فردی و ژرفای عمیقی برخوردارند؛ شخصیت هایی که در پیوند با مسائل اجتماعی حقیقی و باورپذیر شده اند. واژه های کلیدی: جامعه شناسی ادبیات، رمان، شخصیت، نقد ادبی، عباس معروفی، سمفونی مردگان، سال بلوا.

آثار خالد حسینی از این لحاظ که او نویسنده ای واقع گراست، قابلیت بیشتری برای نقد و بررسی جامعه شناسانه را دارد. او در رمان هایش به وقایع و حقایق جامعه ی افغانستان پرداخته و با طرح موضوعاتی مانند نژاد، قومیت، جنگ، مهاجرت و زن، سعی در آسیب شناسی مشکلات و معضلات اجتماعی و نقد آن داشته است. نویسنده، در سیر حوادث تاریخی و تحولات اجتماعی رمان بادبادک باز و هزار خورشید تابان به موضوعاتی می پردازد که جامعه ی افغانستان از آن رنج می برد. نگارنده در این پژوهش می کوشد با استفاده از چند عامل مهم که در شکل گیری شخصیت در فضای جامعه و رمان موثرند؛ با تحلیل جامعه شناختی شخصیت های رمان بادبادک باز و هزار خورشید تابان، موضوعات اجتماعی مطرح شده را ریشه یابی کند و تأثیر عوامل جامعه شناختی را در شکل گیری شخصیت ها و شخصیت پردازی نشان دهد. عوامل تأثیرگذار اجتماعی در شخصیت پردازی مورد استفاده در این پایان نامه عبارتند از: تحولات اجتماعی و حوادث تاریخی، نقش شخصیت در جامعه، رویارویی شخصیت با دیگران، عوامل بازدارنده ی شخصیت در اجتماع، بعد درونی و بعد اجتماعی شخصیت.

زنان و مسائل مربوط به آنان، موضوعی است که در دهه های اخیر بیش از پیش مورد توجه نویسندگان و صاحب نظران این حوزه، قرار گرفته است. یکی از مشهورترین نظریه پردازان معاصر در این زمینه، مایکل کیمل، جامعه شناس آمریکایی است. به عقیده ی کیمل، جنسیت، صفتی اکتسابی است که در جریان تعاملات اجتماعی به دست می آید. وی، از یک سو، خاستگاه ها و علل هویت های جنسیتی نابرابر و از سوی دیگر، راهکارهای اصلاح گرانه ی آن را در نهادهای اجتماعی چون خانواده، آموزش، کار و اشتغال جست وجو می کند. کیمل معتقد است، هویت های جنسیتی بیش از هر چیزی با هنجارهای فرهنگی و نحوه ی جامعه پذیری افراد مرتبط است. از این رو، در نگاه وی، هویت اجتماعی، نتیجه ی مستقیم شکل گیری اجتماعی افراد قلمداد می شود. در این تحقیق، محقق با تکیه بر این دیدگاه، به تحلیل شخصیت زن در داستان های منتخب آل احمد و منفلوطی، پرداخته و به این نتیجه رسیده که، یکی از دلایل اصلی موقعیت فرودست زن در جامعه، نابرابری های جنسیتی و تبعیض های اجتماعی است که خود، ناشی از تفکرات سنتی حاکم بر جامعه می باشد. از این رو، این دو نویسنده، با نگاهی اعتراض آمیز، به جست-وجوی علل این نابرابری ها پرداخته و خواستار موقعیت فردی و اجتماعی برابرِ زنان و مردان شده اند.در این پژوهش، النظرات منفلوطی و پنج اثر داستانی آل احمد (پنج داستان، زن زیادی، سه تار، نفرین زمین و نون والقلم)، به طور دقیق مطالعه شده است و با دست یافتن به این نتیجه که این آثار، شخصیت زن و مسائل مربوط به او را با تفاوت ها و شباهت هایی که ناشی از عوامل مختلف فرهنگی و اجتماعی و....می شود، به شکل گسترده مورد توجه قرار داده اند، آثار مذکور برای انجام پژوهش انتخاب شدند. سپس پژوهش گر، با مطالعه ی کتاب ها و مقالات مختلف در حوزه ی جامعه شناسی ادبیات و رمان و داستان، و آثار مربوط به شیوه های شخصیت پردازی در داستان و دست یافتن به مولفه های اساسی مربوط به نقد جامعه شناختی رمان و داستان، به تحلیل محتوایی آثار منتخب در زمینه ی چگونگی تأثیر جامعه و عوامل جامعه شناختی در نحوه ی رشد، تکامل و تحول شخصیت زنان اقدام نموده است.

چکیده ندارد.