حضور دولتهای استعماری روس وانگلیس در صحنه سیاسی ایران( سده نوزدهم /سیزدهم قمری) یکی از مهم ترین وقایع تاریخی به حساب می آمد. دولت قاجاری که به تازگی از جنگ های خا نمان سوز با روسها طی معاهدات گلستان وترکمان چای خلاصی یافته بود، هزینه ی سنگینی را پرداخته وبسیاری از شهرهای شمال غرب کشور را از دست داد ودر تب وتاب چنین معاهداتی به سر میبرد ،حضور ونفوذ انگلیس در این برهه ی تاریخی نه تنها مشکلی را حل نکرد ، بلکه اوضاع را دو چندان آشفته کرد .اگر چه صدارت قایم مقام فراهانی، سیاست تعدیل وتجلیل برای ایران به همراه داشت ولی وزیر کشی وعدم شناخت شاهان قاجار وعوامل وابسته به غرب آنها،زمینه شکوفایی ورشد سیاست منطقی وصحیح را از دولتمردان گرفت ومعاهداتی بر کشور تحمیل کردکه شایسته آن نبودیم.گذشته از ان مسئله هرات که در عصر ناصری با معاهده پاریس به نفع انگلیس تمام شد از دوره محمد شاه قاجار شروع شد وگوشه ای دیگر از کشور جدا شد .در چنین شرایطی فشار دولت های روس وانگلیس بیشتر شده وسیاستمداران نه چندان عاقل قاجار حیرت را بر غیرت ملی ترجیح دادند. واژگان کلیدی: محمد شاه قاجار .قائم مقام فراهانی.روس.انگلیس . هرات .ارزنه الروم .