چکیده سابقه و هدف بازسازی ضایعات استخوانی از اهداف ایده آل درمان های پریو دنتال و ایمپلنتهای دندانی می باشد.بیومتریالهای مختلفی به منظور دستیابی به این هدف استفاده شده و مطالعات زیادی سعی در مقایسه ومعرفی بهترین آن ها داشته است. تحقیق حاضر با هدف بررسی هیستولوژیک و هیستومورفومتریک کاربرد nanocrystalline hydroxyapatite silica gel ، fdba و pdfdb در بازسازی نقائص استخوانی کالواریای خرگوش انجام شد. مواد و روش ها در این مطالعه تجربی؛ چهار defect یک اندازه با قطر 8 میلی متر در استخوان کالواریوم 16 خرگوش سفید نیوزیلندی ایجاد گردید. حفرات با استفاده از مواد پیوندی fdba و pdfdb (cenobone) و nanocrystalline hydroxyapatite silica gel(nanobone) پر شده و یک حفره هم به عنوان گروه کنترل با هیچ ماده ای پر نشد. کلیه نقایص توسط غشای کلاژن (cenomembrane) پوشانده شدند 6 و 12 هفته بعد؛ حیوانات قربانی و نمونه ها تحت بررسی هیستولوژیک و هیستومورفومتریک قرار گرفتند. درصد استخوان ساخته شده و درصد ماده پیوندی باقیمانده در گروه ها با آزمون آنالیز واریانس تکراری و فراوانی درجات شدت التهاب؛ نوع بافت همبند، الگوی شروع استخوان سازی و نوع استخوان با آزمون friedman مورد قضاوت قرار گرفت. یافته ها بعد از 6 هفته؛ درصد استخوان سازی در گروه های fdba؛ nanobone؛ pdfdb و کنترل معادل 85/7±22/14؛ 91/6±57/21؛ 02/15±47/23 و 07/10±54/20 و بعد از 12 هفته؛ برابر 19/20±54/27؛ 27/6±86/23؛ 07/11±49/26 و 18/14±48/26 بوده است. تفاوت معنی داری از این جهت در گروه ها در نمونه های 6 و 12 هفته ای دیده نشد.در نمونه های 6 هفته ایی تفاوت های معنی داری از نظر فراوانی میزان التهاب در گروه های 4 گانه دیده شد (02/0p=). به گونه ای که تفاوت بین گروه های fdba و pdfdb با گروه های کنترل و nanobone از لحاظ آماری معنی دار بود در حالی که در نمونه های 12 هفته ایی؛ تفاوت گروه های آزمایشی و کنترل از نظر میزان التهاب معنی دار نبوده است. نتیجه گیری استفاده از fdba ، pdfdb ، nanocrystalline hydroxyapatite silica gel به عنوان مواد جایگزین استخوان به طور مشابهی سبب ترمیم ضایعات استخوان کالواریوم خرگوش شدند. کلید واژه ها نقائص استخوانی، استخوان سازی، fdba، pdfdb، nano-hydroxyapatite ?